عطیه لباف
خبرنگار
سال 2020 میلادی که یکی از غیر قابل پیش‌بینی‌ترین سال‌های چند دهه اخیر بود، به پایان رسید. سالی که هیچ‌کس فکر نمی‌کرد، یک بیماری همه گیر جهانی به طرز غم‌انگیزی تعیین‌کننده‌ترین واقعه آن باشد و تمام پیش‌بینی‌ها را مردود کند. در سال ۲۰۲۰ رشد اقتصادی جهان بر خلاف پیش‌بینی‌های ۲۰۱۹ که حول و حوش ۳ درصد بود به منفی ۴.۴ درصد رسید. در این سال یکی از مهمترین و عجیب‌ترین رخدادهای اقتصادی جهان رقم خورد و آن کاهش قیمت نفت به منفی 40 دلار بود. همچنین نرخ بیکاری در این سال به بالاترین رقم دهه اخیر رسید که آن را می‌توان در رشد اقتصادی کشورهای نوظهور مانند هند که رشد اقتصادی آن به منفی ۱۰ درصد و مکزیک به منفی ۹ درصد رسید مشاهده کرد. نرخ رشد اقتصادی خاورمیانه و آسیای مرکزی به منفی ۴.۱ درصد رسید حالا با شروع سال 2021، پیش‌بینی کنندگان می‌گویند که این بیماری بر روند تحولات سال جدید میلادی نیز غالب است؛ اما اتفاقات دیگری نیز ازجمله احتمال بازگشت امریکا به توافقات 2015 با ایران و جدی‌تر شدن همکاری دولت‌ها برای کاهش تولید کربن هم برای 2021 پیش‌بینی شده است. در این رابطه فایننشال تایمز –FT- به بررسی برخی از تحولات احتمالی سال 2021 پرداخته که یک چشم‌انداز جهانی از این سال به نمایش می‌گذارد.
کووید ۱۹ همچنان به عنوان یک اورژانس بهداشت عمومی بین‌المللی
سؤالی که پیش‌بینی‌کنندگان فایننشال تایمز به آن پاسخ می‌دهند این است که آیا در سال 2021 سازمان بهداشت جهانی به وضعیت اورژانس بهداشت عمومی کووید-19 پایان می‌دهد؟ پاسخ منفی است. بر‌اساس پیش‌بینی یکی از پژوهشگران اگر تا پایان 2021 اعلام شود که بحران کرونا به پایان رسیده یک پیروزی خارق‌العاده برای علم، پزشکی و سیاست جهانی خواهد بود؛ اما برای دستیابی به پیروزی نیاز است که همه چیز درست انجام شود، از واکسیناسیون گرفته تا اقدامات اجتماعی و ادامه فاصله‌گذاری‌ها.
جهان درحالی وارد سال 2021 میلادی شده که تقریباً 10 هزار نفر در روز جان می‌بازند. تقریباً می‌توان حدس زد که تا پایان 2021 میزان تلفات ناشی از ابتلا به کرونا بسیار کمتر از امروز خواهد بود اما آنقدر کم نیست که به‌طور رسمی همه‌گیری تمام شود.
آیا ایالات متحده و چین به توافق تجاری خواهند رسید؟
پاسخ این سؤال نیز در پیش‌بینی‌های فایننشال تایمز منفی است. در حالی که جهان لحن آشتی‌جویانه بیشتری را بین دولت ورودی بایدن و پکن مشاهده می‌کند، اما هیچ یک از مسائل اساسی بین دو کشور - از نقض WTO گرفته تا استانداردهای کار و محیط زیست تا قوانین غول‌های فناوری و اقتصاد دیجیتال - احتمالاً حل نخواهد شد. لذا پیش‌بینی می‌شود که مشکل «یک جهان، دو سیستم» حاکم خواهد بود. در مورد احتمال تظاهرات گسترده‌ای علیه اقتدار چین در هنگ کنگ نیز، پیش‌بینی می‌شود که چنین اتفافی نمی‌افتد. اعتراضات پراکنده به رژیم سختگیرانه پکن در این سرزمین ممکن است هر از چندگاهی در سال 2021 فوران کند، اما تصور اینکه اعتراضات بزرگ و پایدار باشند دشوار است.
اقتصاد هند احیا می‌شود
پیش‌بینی‌ها برای احیای اقتصاد هند در 2021 مثبت است. اقتصاد هند به دلیل محدودیت‌های شدید ناشی از شیوع ویروس کرونا ضربه بزرگی خورد. تولید ناخالص داخلی آن در سه ماهه آوریل تا ژوئن 2020 حدود 24 درصد انقباض تاریخی را تجربه کرد. برآورد می‌شود که اقتصاد این کشور در سال 2020 تا 9 درصد منقبض شده باشد اما پیش‌بینی می‌شود که اقتصاد هند بتواند این افت را بازیابی کند و سال 2021 حدود 10 درصد رشد کند.
آیا مادورو قدرت را در ونزوئلا حفظ خواهد کرد؟
فایننشال تایمز پیش‌بینی می‌کند که نیکولاس مادورودر 2021 قدرت را در ونزوئلا حفظ می‌کند. علی‌رغم اینکه کشورش را به یکی از بدترین بحران‌های اقتصادی جهان گرفتار کرده و تولید ناخالص داخلی این کشور طی 5 سال 75 درصد کاهش یافته اما مادورو در 2021 هم قدرت ونزوئلا خواهد بود.
بازگشت ایالات متحده به توافق هسته‌ای 2015 ایران
فایننشال تایمز پیش‌بینی می‌کند که در 2021، امریکا به به توافق هسته‌ای 2015 ایران بازمی‌گردد. جو بایدن، رئیس جمهور منتخب ایالت متحده می‌گوید اگر ایران به «رعایت کامل» برگردد، واشنگتن دوباره به این توافقنامه می‌پیوندد. حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران نیز می‌گوید در صورت لغو تحریم‌های امریکا، تهران فعالیت هسته‌ای خود را مطابق با این توافق کاهش می‌دهد. هر دو انگیزه سیاسی برای تحقق آن دارند. آقای روحانی معمار این معامله بود و سرنوشت آن میراث وی را رقم خواهد زد. افراد زیادی در تیم آقای بایدن در مورد این توافقنامه مذاکره کردند و می‌خواهند تصمیم دونالد ترامپ را برای کنار گذاشتن آن معکوس کنند. اما موانع احتمالی بسیاری وجود دارد و انتخابات ریاست جمهوری ایران در ژوئن و فرد منتخب این انتخابات می‌تواند یکی از این موانع باشد.
نقطه عطف در تاریخ خودروهای الکتریکی
سؤال اینجاست که آیا 2021 برای خودروهای الکتریکی نقطه عطفی خواهد بود؟ پاسخ فایننشال تایمز مثبت است. فروش خودروهای الکتریکی در چین و آلمان و اسکاندیناوی کلید خورده و مورگان استنلی پیش‌بینی می‌کند که فروش جهانی خودروهای الکتریکی در سال 2021 بیش از 50 درصد افزایش می‌یابد.
افزایش ارزش سهام پنج شرکت بزرگ فناوری ایالات متحده
پیش‌بینی FT نشان می‌دهد که ارزش بازار سهام پنج شرکت بزرگ فناوری ایالات متحده به 8 هزار میلیارد دلار خواهد رسید. پس از آن‌که ارزش ترکیبی سهم شرکت‌های اپل، مایکروسافت، آمازون، آلفابت و فیس بوک در طی دو سال بیش از دو برابر شد و با وجود تنظیم‌کننده‌های نظارتی، به 7 هزار میلیارد دلار رسید، اکنون با نزدیک شدن ارزش این شرکت‌ها به 8 هزار میلیارد دلار، فایننشال تایمز به سرمایه‌گذاران توصیه می‌کند که از این غول‌های تکنولوژی دست بکشند. چراکه شرایط ایده آل را پشت‌سر گذاشته‌اند.
بازگشت بیش از نیمی از کارمندان اداری اروپا به دفاتر
بسیاری از کارمندان اداری دوست داشتند که در دوران همه‌گیری کرونا از خانه کار کنند اما برای کسانی که در خانه‌های کوچک هستند و یا شرایط خاصی دارند، زندگی در 2020 چندان دلچسب نبود. نظرسنجی‌های منظم مورگان استنلی از کارگران در پنج کشور اروپایی نشان داد که 28 تا 30 درصد کارمندان اداری پس از تابستان اصلاً از خانه کار نمی‌کنند. 11 تا 14 درصد این شرایط را برای آینده نمی‌خواستند. البته اکثر کارمندان می‌خواهند حداقل یک روز در هفته از خانه کار کنند و آنها باید این انتخاب را داشته باشند؛ اما با توزیع واکسن‌های موجود، در 2021 احتمالاً 2 روز از 5 روز کاری هفته را افراد به محل کارشان مراجعه می‌کنند و به این ترتیب نیمی از نیروی کار در اروپا احتمالاً به محل کار بازمی‌گردند.
آیا شاخص S&P 500 از 4 هزار واحد عبور می‌کند؟
فایننشال تایمز پیش‌بینی می‌کند که در 2021 شاخص S&P 500 که فهرستی از ۵۰۰ سهام برتر در بازار بورس سهام نیویورک و نزدک است، از 4 هزار واحد عبور می‌کند. اکنون این شاخص در محدوده 3756 واحد است. این شاخص به لطف بانک‌های مرکزی و دولت‌ها، سال 2020 را با سود حدود 15 درصدی به پایان رساند.
آیا انتشار کربن جهانی به سطح قبل از همه‌گیری بازمی گردد؟
در‌خصوص بازگشت سطح تولید کربن به دوران قبل از همه‌گیری کووید 19، فایننشال تایمز پیش‌بینی می‌کند که با کاهش محدودیت‌ها و افزایش تردد‌ها این اتفاق خواهد افتاد. پس از آن‌که کرونا اقتصاد جهانی را به کما برد، بزرگترین سقوط سالانه از زمان جنگ جهانی دوم برای انتشار کربن در سال 2020 با حدود 7 درصد کاهش رقم خورد. اتحادیه اروپا خواهان بهبودی سبز است، اما برنامه‌های محرک در سایر اقتصادهای بزرگ هنوز به سمت سناریو‌های مصرف سوخت فسیلی متمایل است. این نشان می‌دهد که علی‌رغم تعهداتی که کشورها در آستانه نشست آب و هوایی COP26 سازمان ملل در گلاسکو انجام داده‌اند، در 2021 سطح انتشار کربن به میزان پس از بحران مالی 2008 برمی گردد.
نفت بالای 50 دلار در هر بشکه
پیش‌بینی می‌شود که قیمت نفت در 2021 بالای 50 دلار در بشکه باشد. بازار نفت در میان برنامه‌های واکسیناسیون کرونا تقویت شده است. اما بعد از ماه‌ها محاصره و ممنوعیت سفر که باعث کاهش مصرف و قیمت شد، آیا می‌توان خوشبین بود؟ پیش‌بینی این است که همزمان با جهش مجدد اقتصاد جهانی، مصرف سوخت افزایش خواهد یافت. فایننشال تایمز اتحاد میان اوپک، روسیه و شرکای متحد آنها را شکننده می‌داند و بدترین سناریو که ممکن است پیش‌بینی نفت بالای 50 دلار را به خطر بیاندازد را پایان کنترل‌ها و آزاد کردن میلیون‌ها بشکه مندرج در توافق کاهش تولید اوپک پلاس می‌داند.

سعید لیلاز
صاحبنظر اقتصادی
شورای رقابت مصوب کرده است که مبنای قیمت‌گذاری خودرو معدل سه ماهه قیمت بازار باشد. به اعتقاد من این تصمیم بسیار دیر گرفته شده است. برای اینکه در مدت سه سال گذشته حدود 100 تا 150 هزار میلیارد تومان، رانت به بخش خصوصی، خریداران خودرو و دلالان پرداخت شد.
بر این اساس حتی اگر دولت محترم و شورای رقابت نمی‌خواستند که خود را درگیر این مسأله کنند که خودروسازان سود ببرند، می‌توانستند کاری انجام دهند که مابه‌التفاوت قیمت کارخانه و بازار به حساب دولت واریز شود و در پی آن دولت کمتر نقدینگی چاپ کند. مطمئن هستم که اگر سیاست آزادسازی قیمت خودرو طی سه سال اخیر دنبال می‌شد یا همین تصمیمی که اخیراً شورای رقابت به‌صورت نصف و نیمه اتخاذ کرده است عملیاتی می‌شد، بین 100 تا 150 هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی صورت گرفته بود و حتی احتمال داشت، نرخ تورم نصف نرخ تورم فعلی شود.
صفحه 9 را بخوانید

عطاءالله هاشمی رئیس بنیاد ملی گندمکاران درباره آخرین وضعیت سطح زیر کشت گندم اظهار کرد: با توجه به شرایط مساعد بارندگی، نگران سطح زیر کشت و تولید گندم نیستیم. وی با اشاره به اینکه سطح زیر کشت گندم با مدت مشابه سال قبل تفاوتی ندارد، افزود: با توجه به افزایش راندمان تولید پیش‌بینی می‌شود که تولید به بالای ۱۳ میلیون تن برسد. هاشمی با اشاره به اینکه مخالف واردات گندم هستیم، بیان کرد: دولت برای تأمین ذخایر استراتژیک گندم ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تن گندم وارد می‌کند و بنیاد مخالف این موضوع است و دلیلش آن است که اگر در ارتباط با نحوه خرید گندم درست عمل می‌شد، گندم خوراکی به سمت دام و طیور و سایر بخش‌ها هرز نمی‌رفت. رئیس بنیاد ملی گندمکاران ادامه داد: با تشکیل کارگروه جدید قیمت‌گذاری در سال آینده نیازی به واردات نداریم. وی با اشاره به اینکه مشکلی در ارتباط با تأمین کود داخلی نداریم، بیان کرد: خرید، حمل و توزیع کود شیمیایی در سطح استان‌ها افزایش یافته، اما در بخش کود فسفات که منشأ آن وارداتی است، در ارتباط با تأمین و قیمت مشکلاتی وجود دارد. این مقام مسئول در پایان تصریح کرد: علی رغم مشکلاتی که حمل‌ونقل و گاز پتروشیمی ایجاد کرد، اما شرکت خدمات حمایتی و وزارت جهاد کشاورزی در ارتباط با تأمین کود عملکرد مناسبی داشته است./باشگاه خبرنگاران جوان