گروه اقتصادی: این هفته سال 2020 میلادی به پایان می‌رسد که  یک سال سخت برای بخش‌های مختلف اقتصاد بویژه بازارهای جهانی بود. اما حالا با مثبت شدن نسبی چشم‌انداز اقتصاد برای سال 2021 و امید به مهار ویروس کرونا در این سال با توزیع واکسن، بازارهای جهانی اندکی از این فضای مبهم و مضطرب فاصله گرفته است و به مرور برخی از بازارها نیز با افزایش تقاضا در حال احیا هستند. بخش انرژی یکی از این بازارهاست که در میان نفت و گاز و فرآورده‌های نفتی، دیده می‌شود بازار گاز با سرعت بالاتری به نسبت سایر بازارها در حال احیاست و حتی در اوج تحریم‌ها هم صنعت گاز از صنعت نفت وضعیت بهتری داشت.
اخیرا الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر روسیه نیز در این رابطه عنوان کرده بود که «در سال 2020 صنعت گاز به اندازه صنعت نفت بحران کرونا را لمس نکرد. اگرچه شاهد نوسان قابل توجه قیمت و تقاضا در بازار گاز بودیم اما بهبود سریع در این بازار نیز اتفاق افتاده است. به‌عنوان مثال، در بازارهای محلی قیمت هر هزار متر مکعب گاز به 210 دلار رسیده است. هنگامی که قیمت‌ها در پایین‌ترین سطح بود، هیچ کس انتظار نداشت چنین بهبودی با سرعت بالا حاصل شود.»
نواک که یکی از متخصصان صنعت نفت و گاز است، می‌گوید که مطمئن است بازار گاز بزودی به طور کامل احیا می‌شود؛ البته بهبود این بازار تأثیری بر بازار نفت ندارد و از این‌رو بازار گاز محل مطمئن‌تری برای کسب درآمد در دوره بحران است. به‌گفته معاون نخست‌وزیر روسیه در سال 2020 تحویل‌های نقطه‌ای و محموله‌ای گاز بیشتر بود. اما عرضه گاز مایع با افت قیمت‌ها و رقابتی شدن بازار کمتر شده بود.
بازار گاز اکنون برای بسیاری از کشورهای صادرکننده دیگر نیز وضعیت رو به بهبودی دارد. در فصل زمستان تقاضا در بالاترین سطح است و به همین خاطر نیز قیمت‌ها روند رو به رشدی را طی می‌کند که البته روی قراردادهای بلند مدت این افت و خیز چندان تأثیری ندارد. با این حال تحلیلگران بازارهای انرژی معتقدند که آسیب‌پذیری گاز از نفت کمتر است و سرمایه‌گذاری روی این صنعت آینده روشن تری دارد. این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود تا سال 2050 و در طی اجرای برنامه کربن زدایی کشورها، تقاضا برای گاز 2 برابر شود. افزایش تقاضا با وجود افزایش عرضه برای این سوخت فسیلی پاک نشان دهنده برتری این بازار به نسبت بازار نفت است.

ایران و بازار بزرگ داخلی
در شرایطی که کشورهای دارنده ذخایر عظیم گازی در حال گسترش بازارهای خود هستند و رقابت سختی میان این تولیدکنندگان وجود دارد؛ ایران به‌عنوان یکی از 3 کشور دارنده ذخایر عظیم گازی، نه تنها سهم قابل قبولی از بازار بین‌المللی ندارد؛ بلکه بشدت درگیر مصرف داخلی است. مصرفی که امسال در اوج تاریخی خود قرار دارد و مشکل ساز نیز شده است.
روزانه یک میلیارد متر مکعب گاز در ایران تولید می‌شود که در شرایط ایده آل، کمتر از 100 میلیون متر مکعب آن صادر می‌شود. عمده صادرات گاز ایران به ترکیه و عراق است و با ارمنستان، نخجوان و جمهوری آذربایجان نیز قراردادهایی تهاتری بسته شده است. اکنون هم شنیده می‌شود که مصرف بخش خانگی از 650 میلیون متر مکعب در روز عبور کرده و رکورد انتقال بیش از ۸۱۸ میلیون مترمکعب گاز در روز نیز به ثبت رسیده است. این مسأله بخوبی نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از گاز تولیدی ایران در بخش غیر مولد خانگی مصرف می‌شود و نه تنها از طریق صادرات به درآمدزایی نمی‌انجامد بلکه صنایع و نیروگاه‌ها به‌عنوان دو بخش مولد کشور اولین بخش‌هایی هستند که در صورت افزایش مصرف گاز مجبور به استفاده از سوخت دوم، یعنی سوخت مایع می‌شوند. در چنین شرایطی به‌نظر می‌رسد که استراتژی گازی ایران باید در دهه آتی تغییر کند تا سهم بیشتری از بازار گاز را به‌دست بیاورد. کارشناسان بر این باورند که برنامه‌ریزی دقیق، تنظیم یک استراتژی برای سوخت‌های جایگزین و مدیریت مصرف بویژه در بخش خانگی با بهینه‌سازی مصارف و ارتقای راندمان شاید کلید حل بحران باشد. بویژه آنکه سهم گاز در سبد سوخت مصرفی جهان تا سال 2050 بیشتر خواهد شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اکنون گاز طبیعی در سبد انرژی جهانی ۲۲ درصد، نفت خام ۳۲ درصد و زغال سنگ ۲۶ درصد سهم دارند، اما پیش‌بینی آینده این است که در سال ۲۰۵۰ یعنی ۳۰ سال دیگر این سهم ۳۲ درصدی نفت به ۲۷ درصد و حتی کمتر تقلیل پیدا می‌کند. زغال سنگ نیز از ۲۶ درصد به ۱۷ درصد می‌رسد. اما سهم گاز از ۲۲ درصد کنونی به ۲۷ درصد افزایش می‌یابد. این رشد فزاینده به این خاطر است که گاز یک منبع انرژی پاک است.

بازار نفت در 2021
تمام پیش‌بینی‌ها از این حکایت دارد که به مرور در سال‌های آتی شاهد کاهش تقاضا برای نفت و مرحله‌گذار از آن خواهیم بود. اما پیش‌بینی‌ها برای سال آینده از بهبود تقاضا در برابر بحران کرونا حکایت دارد. البته فراموش نکنیم که بسیاری از پیش‌بینی‌ها برای سال 2020 حتی قبل از شروع سال منسوخ شده بود و هر اتفاقی در بازار انرژی ممکن است رخ دهد. با این حال تحلیلگران وود مکنزی Wood Mackenzie می‌گویند در سال 2021 انتظار می‌رود رشد شدید تقاضای نفت باعث افزایش قیمت‌ها شود. در حال حاضر قیمت نفت در محدوده 51 دلار در بشکه است و این مؤسسه معتقد است که واکسیناسیون بحران کرونا را در سه ماهه اول سال آینده کاهش می‌دهد. پیش‌بینی این است که تقاضای جهانی نفت 6.6 میلیون بشکه در روز در سال 2021 افزایش یابد و تقریباً دو سوم از سقوط 10 میلیون بشکه‌ای در سال 2020 جبران شود. البته سرعت احیا بسیار کمتر از بازار گاز است.
در همین حال بررسی‌های مؤسسه وود مکنزی نشان می‌دهد که بخش بالادست نفت و گاز، حتی با افزایش قیمت‌ها، یک سال دیگر را در رکود به سر خواهد برد. بویژه در امریکا که قیمت‌های پایین به معنای کاهش سریع سرمایه‌گذاری است. این درحالی است که پروژه‌ها به‌طور فزاینده بر اساس شاخصه‌های محیط‌زیستی، اجتماعی و حاکمیت شرکتی (ESG) مورد بررسی قرار می‌گیرند و در بحث توسعه نفت شیل تحلیلگران انتظار دارند که حدود 20 پروژه بزرگ نفتی امریکا در سال 2021 تحریم و متوقف شوند. گرایش اروپایی‌ها و به‌طور کلی تمام کشورهای توسعه یافته، اکنون متمایل به کاهش رشد تولید کربن و حتی صفر کردن آن است. در چنین شرایطی پیش‌بینی می‌شود که بازار گاز به مرور مهم‌تر از بازار نفت شود؛ شرکت‌های بیشتری برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای دست به‌کار شوند؛ قیمت انرژی تجدیدپذیر با توسعه تکنولوژی رقابتی‌تر شود؛ فروش وسایل نقلیه برقی افزایش یابد و سیاست‌های آب و هوایی بویژه در امریکا که بزودی رئیس‌جمهوری آن با نگرش حفاظت از محیط‌زیست روی کار می‌آید، بیشتر مورد توجه قرار گیرد. نکته این است که همه این تغییرات از سال 2021 تسریع خواهد شد.

آراد پورکار
 کارشناس بازار سرمایه
امروزه، یکی از مشکلاتی که معامله‌گران در بازار سرمایه با آن مواجه هستند، تحلیل نمادها بر مبنای آموزش‌هایی است که چندین سال قبل آموخته‌اند، به‌عنوان مثال، علم تحلیل تابلوخوانی در بازار سرمایه ایران علمی است که همواره نیاز به آموزش و به روز شدن دارد. دلیلش این است که تابلوخوانی مستقیماً با روانشناسی معامله‌گران در ارتباط است. می‌دانیم که رفتار معامله‌گران ممکن است تغییر کند، به‌عنوان مثال در سال‌های گذشته، در تابلوخوانی این گونه گفته می‌شد که خرید حقوقی نشانه خرید و فروش حقوقی، نشانگر فروش است، اما امروزه می‌بینیم که حقیقی‌ها معیار تعیین قدرت خریدار و فروشنده هستند؛ در حال حاضر هم، معیار تعیین قدرت خریدار و فروشنده، تعداد کمتر حقیقی در معاملات است، چون فرض می‌شود تعداد کمتر، یعنی پول بیشتری را وارد یا خارج کرده است؛ بسیاری از تحلیلگران و فعالان بازار برای اکثر نمادها، از همین روش برای تعیین قدرت خریدار و فروشنده استفاده می‌کنند.آنها بعضاً نمادهایی را پیدا خواهند کرد که با وجود قدرت خریدار ظاهری، شروع به نزول خواهد کرد، مثل نماد پالایش یا نمادهای عرضه اولیه‌ای که تازه وارد بازار سرمایه شده‌اند. اما مشکل از کجاست؟! حقیقت این است که ما با این روش نمی‌توانیم در نمادهایی که به تازگی وارد بازار سرمایه شده‌اند، قدرت خریدار و فروشنده راحساب کنیم، چون زمانی که یک نماد به تازگی وارد بازار سرمایه می‌شود، ۹۹٪ سهامدارانش به یک‌ اندازه سهم دارند (برای مثال عرضه اولیه‌ای که به هر کد ۱۰۰ هزار تومان رسیده باشد). در این حالت، در هر شرایطی اگر یک نفر با ۱ میلیون تومان هم اقدام به خرید آن نماد کند (که این عدد اصلاً معیار پول قوی نیست)، قدرت خریدار ۱ به ۱۰ ایجاد می‌کند؛ خیلی از عزیزان فقط با دیدن همین موضوع، اقدام به خرید می‌کنند. این کار در اصل اشتباه است. به‌عنوان مثال، عرضه اولیه برکت را در نظر بگیرید. از فردای عرضه اولیه، قیمت نماد رو به نزول رفت و قیمت نماد نصف شد، ولی تا مدت‌ها  خریدارقدرت زیادی هم داشت برای مثالی دیگر، نماد پالایش را می‌توان نام برد. بنابراین سعی کنیم برای تحلیل بهتر و دقیق تر، این روش منسوخ شده را که بسیار قابل دستکاری شدن نیز هست کنار بگذاریم و تعیین قدرت خریدار و فروشنده را از ریز معاملات آن نماد تعیین کنیم تا تحلیلی دقیق تر انجام دهیم.

معاون تولید شرکت پالایش نفت اصفهان خبر داد: این شرکت موفق به تولید حلال پنتان با خلوص بالای  99 درصد و با ظرفیت 1000 بشکه در روز شده است. با تولید این محصول که به‌عنوان محصولی سبز شناخته می‌شود، علاوه بر رفع نیازهای کشور، امکان صادرات آن به خارج از کشور نیز وجود دارد. علیرضا جعفرپور با اشاره به عاری بودن پنتان تولیدی پالایشگاه اصفهان از ترکیبات آروماتیکی، الفینی و گوگردی، این محصول را محصولی سبز و دوستدار محیط‌زیست معرفی کرد و اذعان داشت: خلوص پنتان در این محصول بیش از 99درصد خواهد بود و نسبت نرمال پنتان به ایزو پنتان در این محصول مطابق با استانداردهای روز دنیا است و با توجه به قابلیت‌هایی که در فرآیند تولید این محصول وجود دارد، نسبت ترکیبات ایزو پنتان به نرمال پنتان متناسب با نیاز همه صنایع، قابل تنظیم است. جعفرپور افزود: مصرف‌کنندگان عمده حلال پنتان واحدهای پتروشیمی را پلی استایرن انبساطی (تولیدکننده مواد اولیه یونولیت) و برخی واحدهای صنعتی کوچک‌تر تشکیل می‌دهند.