سپیده پیری
 خبرنگار
بایدن یا ترامپ! مسأله این است. مسأله این روزهای جهانی که چشم به صندوق‌های اخذ رأی در ایالت‌های امریکا دوخته است. بلکه ورق برگردد یعنی عقلانیت به روابط و مناسبات سیاسی و اقتصادی جهان بازگردد. شاید در هیچ برهه‌ای از زمان جهان به این میزان متأثر از یک رویداد سیاسی نبوده است. ایران هم از این قاعده مستثنی نیست. بویژه آنکه با اعمال تحریم‌های متعدد از سوی ترامپ بر کشورمان و اثر اقتصادی آن بر تمام ارکان اقتصادی و بویژه معیشت مردم این انتخاب تنها یک رویداد سیاسی و نشستن بر کرسی یکی از مهم‌ترین نقش‌های سیاسی در جهان نیست. بازگشت به روزگار گذشته است که زندگی رنگ و بوی نژادپرستی نداشته باشد، وفاداری به معاهده‌های بین‌المللی دستخوش سلیقه نشود و جهان روزگار آرام‌تری را تجربه کند. هرچند که برخی معتقدند این انتخابات اثر مستقیم بر اقتصاد ایران ندارد و به تعبیری با یک دست واسطه بازارهای کشورمان را متحول می‌کند، تلاش شده در این مصاحبه زوایای مختلف موضوع دیده و بررسی شود. نصرت‌الله نوربخش استاد اقتصاد دانشگاه و عضو سابق هیأت نمایندگان اتاق ایران ابعاد جهانی و داخلی این انتخابات را از منظر اقتصاد و بازارهای مختلف تبیین کرد که در ادامه می‌خوانید.

در صورت ورود بایدن به کاخ سفید قیمت نفت جهانی و اونس جهانی طلا چه تغییری خواهد کرد؟
در صورت پیروزی آقای بایدن به دلیل اینکه ترامپ علاقه‌مندی زیادی به انتقال قدرت به دموکرات‌ها از خود نشان نداده است و اعلام کرده که به مراجع قضایی شکایت و نتایج شمارش آرا در امریکا را از طریق دیوان عالی این کشور پیگیر خواهد شد می‌توان این طور نتیجه گرفت که در کوتاه‌مدت قیمت طلا و اونس جهانی بر اثر همین تحولات روند افزایشی خواهد داشت اما قیمت جهانی نفت به این دلیل که دونالد ترامپ صحبت از تقلب در انتخابات امریکا می‌کند و از سوی دیگر شیوع گسترده ویروس کرونا در موج دوم و رکود اقتصادی در نقاط مختلف دنیا به احتمال فراوان قیمت نفت در بازارهای جهانی در کوتاه مدت روند کاهشی خواهد داشت اما در بلند مدت و بازه 3 تا 5 ساله و با ریشه‌کنی کرونا و اتخاذ سیاست‌های درست از سوی دولت‌های نفتی جهان امکان افزایش قیمت هر بشکه نفت در بازارهای جهانی تا 50 دلار وجود دارد زیر اگر بایدن رئیس جمهوری امریکا شود و سیاست نفتی ترامپ در طلای سیاه شیل را دنبال نکند در آن زمان امریکا به خریدار نفت در جهان تبدیل می‌شود.
پیش‌بینی شما ازتأثیر انتخاب بایدن به عنوان ریاست جمهوری امریکا بر بورس‌های اروپا و امریکا چیست؟
تأثیر بورس‎های اروپا و امریکا با انتخاب بایدن به عنوان رئیس جمهوری امریکا به عوامل مختلفی بستگی دارد که نتیجه آن نوسانات شدید بورس‌های امریکا و اروپا خواهد بود. با پیروزی بایدن و شکست ترامپ و حضور معترضان و طرفداران ترامپ در خیابان‌های امریکا بسیاری از سرمایه‌گذاران در این کشور احساس خطر کرده و سرمایه‌های خود را از بورس‌های امریکا خارج خواهند کرد زیرا بیم آشوب داخلی در امریکا را در ذهن دارند. از طرف دیگر در بلند‌مدت همواره دموکرات‌ها ثابت کرده‌اند که از بورس و رشد آن حمایت می‌کنند و بایدن هم از این قاعده مستثنی نیست و این نوید برای امریکایی‌ها می‌رسد که با پیروزی بایدن بورس امریکا به تدریج صعود خواهد کرد. البته نباید از ذکر این نکته مهم هم غافل شویم که بایدن در جمع کثیری از سرمایه‌گذاران بزرگ و کمپین‌های انتخاباتی درباره افزایش مالیات شرکت‌ها و هلدینگ‌ها صحبت کرده بود ولی ترامپ میزان این مالیات‌ها را کاهش داد پس با ریاست جمهوری بایدن ورود سرمایه گذاران به بورس با مشکلاتی همراه است اما در نهایت شاهد رشد بورس امریکا در بلندمدت خواهیم بود. در بورس اروپا نیز با توجه به برقراری روابط بهتر قاره سبز با امریکا با ریاست جمهوری بایدن می‌توان شاهد رشد تدریجی بورس‌های اروپایی بود اما نباید از ذکر این نکته مهم غافل شویم که ویروس کرونا همچنان آثار منفی خود را بر اقتصاد دنیا می‌گذارد و بسیاری از بانک‌های مرکزی دنیا در کشورهای مختلف قادر به تزریق منابع مالی بیشتر به اقتصاد خود نیستند و اروپا و امریکا هم از این قاعده مستثنی نیستند. بنابراین اثرگذاری بایدن بر بورس‌های اروپا و امریکا به تصمیمات وی در حوزه بازار سرمایه بستگی دارد ولی پیش‌بینی می‌شود که این تصمیمات و اجرای آنها آثار مثبت و سازنده بلند مدتی داشته باشد.
رقابت تجاری بین چین و امریکا با انتخاب بایدن به عنوان رئیس جمهور امریکا به کجا خواهد رسید؟
با رئیس جمهور شدن ترامپ در سال 2016 جنگ تجاری بین امریکا با چین شدت بیشتری گرفت و آتش این جنگ زمانی بیشتر شعله ور شد که ویروس کرونا را چین در سراسر دنیا منتشر کرد. اگر ترامپ رئیس جمهور امریکا شود تنبیه زیادی برای چین در نظر خواهد گرفت حتی اگر واکسن کرونا را امریکا بسازد اما با رئیس جمهور شدن بایدن احتیاط امریکا برای انجام معامله تجاری با چین بیشتر خواهد شد به طوری که در بلند مدت امریکا با چین به یک توافق تجاری جامع خواهد رسید به شرطی که ویروس کرونا ریشه کن شود.
اگر بایدن رئیس جمهور شود محصولات امریکایی به چین و برعکس ارسال خواهد شد به شرطی که به یک توافق جامع تجاری دو کشور امریکا و چین برسند البته این موضوع دلیلی بر تداوم رقابت بین امریکا و چین در جهان نخواهد شد و جنگ تجاری این 2 کشور با شدت کمتری نسبت به دوران ترامپ ادامه پیدا می‌کند.
در بلندمدت اگر بایدن رئیس جمهور امریکا شود این کشور با انگلستان که از اتحادیه اروپا خارج شده است یک توافق تجاری مهم منعقد خواهد کرد و آلمان هم تجارت خود را با امریکا بیشتر می‌کند تا در سال‌های آینده اروپا به محلی برای ایجاد توافق تجاری بین امریکا و چین شود.
بنابراین بایدن می‌تواند بین امریکا و چین با حمایت اروپا یک توافق تجاری برقرار کند اما وقوع این اتفاق در 3 تا 4 سال اول ریاست جمهوری بایدن ممکن نیست تا زیرساخت‌های لازم برای انجام مبادلات تجاری بین امریکا و اروپا و بین امریکا و چین ایجاد شود.

ترکیه ماه گذشته اعلام کرد، در میدان گازی ساکاریا که در حدود ۱۰۰ مایل دریایی شمال سواحل این کشور قرار دارد، ذخایر گازی به میزان ۴۰۵ میلیارد مترمکعب را کشف کرده که بزرگ‌ترین اکتشاف امسال جهان به شمار می‌رود.
فاتح دونمز، وزیر انرژی ترکیه در توئیتر نوشت: کشتی حفاری فاتح که اکتشاف اولیه را انجام داد اکنون سرگرم کار در دومین چاه عمیق است که ترکالی ۱ نام دارد و این عملیات حفاری ۷۵ روز طول خواهد کشید.
آنکارا قصد دارد کشتی اکتشافی دیگری به نام کانونی را برای اکتشاف منابع طبیعی به دریای سیاه اعزام کند که فعالیتش را در سال ۲۰۲۱ کنار کشتی فاتح آغاز می‌کند.
اگر گاز کشف شده از نظر تجاری قابل استخراج باشد، وابستگی ترکیه به واردات انرژی از روسیه، ایران و جمهوری آذربایجان را دستخوش تغییر خواهد کرد و به این کشور کمک می‌کند کسری حساب جاری خود را کمتر کند. ترکیه در حال حاضر همه گاز مورد نیازش را وارد می کند.
آنکارا انتظار دارد تولید گاز در میدان ساکاریا در سال ۲۰۲۳ آغاز شود. یک منبع آگاه اظهار کرد تولید سالانه ۱۵ میلیارد مترمکعب گاز از سال ۲۰۲۵ هدف‌گذاری شده است.
بر اساس گزارش رویترز، ترکیه در دریای مدیترانه هم عملیات اکتشاف منابع هیدروکربن را انجام داده و فعالیت‌های اکتشافی در آب‌های مورد مناقشه، اعتراض کشورهای یونان و قبرس را در پی داشته است. آنکار اعلام کرده که به اکتشاف نفت و گاز در هر دو دریای سیاه و مدیترانه ادامه خواهد داد./ایسنا

ادامه از صفحه 7
 بازگشت ایران به بازار نفت
بسیاری انتظار دارند با بازگشت امریکا به برجام، نفت خام ایران نیز به بازار نفت بازگردد اما، برخی از تحلیلگران با مواضعی که اخیراً برخی از سیاسیون و نیز اصحاب نفوذ در سیاست داخلی و خارجی ایران اتخاذ کرده‌اند، بر این عقیده‌اند که حتی  چنانچه دولت جدید امریکا قصد تعامل با ایران را داشته باشد، به دلیل اینکه شفافیت اقتصادی در ایران نظیر عضویت در اف ای تی اف لاینحل باقی مانده است، نباید انتظار داشت که تحول فوری و خاصی در روابط ایران و امریکا تجربه شود. بنابراین، باید تا استقرار دولت سیزدهم در ایران منتظر ماند.
 تغییر معادله واردات و صادرات نفت خام امریکا
در همین حال شبکه اقتصادی بلومبرگ معتقد است معادله و شرایط صادرات نفت خام امریکا تغییر کرده است و برای خاندان آل سعود در عربستان و متحدانش در خلیج فارس و اوپک شرایط کنونی بازار نفت بسیار شکننده و توأم با ضرر و زیان است. قیمت نفت خام در روزهای اخیر بسیار پایین‌تر از رقمی است که  دولت‌هایی نظیر خانواده آل سعود حاکم در عربستان نیاز دارند تا بتوانند هزینه‌های دولتی‌شان را تأمین کنند. بنابراین، انتخاب بایدن به عنوان رئیس جمهوری امریکا برای آنها شرایط غیر پایداری را نوید می‌دهد.
 نقش ایران برای صلح در منطقه
درصورت انتخاب بایدن به ریاست جمهوری امریکا و بازگشت امریکا به برجام (رفع تحریم نفتی)  ایران نباید تلاش کند که به فوریت و با تولید انبوه وارد بازار نفت شود زیرا، اقتصاد ایران در شرایطی قرار گرفته که بتواند بدون وابستگی به درآمد‌های نفتی (اقتصاد دلاری) در مسیر جدیدی در دوران کرونا و پساکرونا پیش برود. بنابراین، خوب است که ایران از فرصت استفاده کند و با تعریف طرح «انرژی برای صلح» به کمک همه تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت و گاز در منطقه و تأمین امنیت انرژی کشورهای مصرف کننده نفت خام در بازار بین‌المللی انرژی برود و نقش جدیدی را برای ایران تعریف کند. درصورت فراهم شدن شرایط برای رفع تحریم‌های صنعت نفت و گاز ایران، بازگشت انتخابی و تدریجی ایران به بازار نفت می‌تواند هم اقتصاد بدون وابستگی ایران به درآمد‌های نفتی را تقویت کند و هم می‌تواند از سقوط ناگهانی قیمت‌ها در بازار جلوگیری کند.
 ارتباط مستقیم پیشنهاد روحانی در داووس
همچنین مشکل اساسی بازار نفت و اصولاً بازار همه کالا‌ها واسطه‌ها و شایعه‌سازان هستند. در بورس‌ها، درگیران آن در معاملات نفت وانرژی نظیر آنچه در ایران تجربه می‌شود، از بروز بحران‌ها و طرح شایعات  که موجب نوسانات در قیمت‌ها می‌شوند بهره می‌برند و هم از جیب تولیدکننده و هم از جیب مصرف کننده، سود کلان می‌برند. رئیس جمهوری اسلامی ایران در اجلاس داووس درماه دسامبر 2014 برای  پایداری قیمت‌ها در  بازار‌های نفت و انرژی پیشنهاد داد که  تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت و انرژی با مصرف کنندگان نفت و انرژی ارتباط مستقیم داشته باشند. به نظر می‌رسد که اکنون با توجه به احتمال زیاد انتخاب بایدن به عنوان رئیس جمهوری امریکا شرایط برای تحقق و اجرایی شدن این پیشنهاد فراهم آمده باشد.