امام محمدباقر علیه السلام:
دورترین مردم ار خداوند عزّوجل در روز قیامت سرکشانِ متکبّر هستند.
ثواب الاعمال(ترجمه حسن زاده)ص688

نقاشی قهوه‌خانه‌ای مردمی است و هیچ‌گونه وابستگی به سبک‌های اروپایی ندارد. نقاشی قهوه‌خانه‌ای زمان حسین قوللر آغاسی یعنی اواخر قاجار و اوایل پهلوی آغاز شد که از همان زمان با محتوای حماسی و مذهبی شکل گرفت.

آخرین بازمانده نسل نقاشان قهوه خانه‌ای
در گفت‌و‌گو با ایسنا درباره این هنر صحبت کرد.

شاهین فرهت
آهنگساز
از دیدگاه من موسیقی در هر زمان و مناسبتی قابل اجرا بوده و هست و نباید متوقف شود و البته لازمه آن توجه به تولید آثار فاخر و ارزشمند است. در سال‌های ابتدایی بعد ازانقلاب هم هیچ‌گاه موسیقی جدی و دراماتیک و تأثیرگذار متوقف نشد و موسیقی‌های مناسب آن روزگار و ایام برای مردم تولید شد.
اما نکته مهم در این باره رپرتوار مناسب برای هر ایام است که متأسفانه باید بگویم رپرتوارهای مذهبی در کشور ما بسیار کم است. البته در سال‌های گذشته برخی آهنگسازان خوب ما آثاری برای مراسم مذهبی تولید کردند که حتی قابل اجرا در کنسرت‌های موسیقی است اما هیچ گاه به‌صورت یک اجرای زنده برگزار نشد چرا که حمایتی از این اجراها وجود ندارد. به‌طور مثال سمفونی خسوف اثر آقای شریفیان که اثری بسیار قابل تأمل است یا سمفونی که سال‌ها پیش برای امام رضا(ع) ساختم. تم اصلی این سمفونی در سه موتیف است که درباره فعالیت‌ها، خصوصیات و شخصیت امام هشتم(ع) و مشکلات و مصائب زندگی ایشان است اما این سمفونی هم هیچ‌گاه روی صحنه نرفت. این در حالی است که باید ساخت این نوع آثار در فرهنگ ما گنجانده شود و به آهنگسازان سفارش بدهند چرا که حمایت مسئولان و دغدغه هنرمندان در آفرینش موسیقی مذهبی می‌تواند رافع کمبودهای فعلی باشد.
در تاریخ کشور و مذهب ما بزرگان دینی بسیاری هستند که بهتر است آثار فراوانی در ‌شأن این بزرگان نوشته و تولید شود همان‌طور که در موسیقی کلاسیک هم به این موضوع توجه بسیارشده و بزرگمردان عرصه موسیقی کلاسیک چون باخ، موتزارت، هایدن، شوپن، بتهوون و... آثار بسیاری در این باره ساخته‌اند. به‌طور مثال قسمت دوم سمفونی ارویکا، (سمفونی شماره 3 بتهوون) که در وصف مرگ یک قهرمان است یا صد‌ها آثار دیگر که به موضوعات حماسی و دینی می‌پردازند. ناگفته نماند در به وجود آمدن چنین آثاری نقش آهنگساز بسیار مهم است و به مطالعه و درک او از هستی بستگی دارد. چرا که این موسیقی حالتی بسیار روحانی دارد و یک نوع موسیقی متفکرانه تعریف می‌شود. در واقع تولید یک اثر موسیقی بیانگر ارزش فکری و هنری و سلیقه یک آهنگساز است که می‌تواند بر فطرت مخاطبان خود تأثیر بسیاری داشته باشد. بنابراین در تولید چنین کارهایی باید آثاری نوشته شود که متفکرانه باشد و پستی و بلندی‌های متناسب با آن حماسه و تراژدی را به زبان موسیقی بیان کند. ناگفته نماند خلق یک اثر هنری معنوی نیازمند مؤلفه‌هایی چون آگاهی از مفاهیم کتاب مقدس قرآن، روایات، داستان‌های مذهبی، سخنان بزرگان و... است که یک آهنگساز باید مورد توجه و مطالعه قرار بدهد. در این سال‌ها نیز آهنگسازان بسیاری علاقه‌مند به ساخت این نوع موسیقی‌ها بوده و هستند. خود من چندین اثر در این زمینه ساخته‌ام بدون آنکه سفارشی داده شود و تنها از روی عشق و علاقه این آثار را تولید کرده‌ام ولی با وجود این باز هم حمایتی دیده نمی‌شود و همچنان تأکید من این است که با کمبود رپرتوار برای موسیقی‌های مذهبی مواجه هستیم و باید از سوی مسئولان حمایت و سفارش داده شود.

ساحل امن آزادگی

در اکنون من می‌توانید به گریه بنشینید و این شمع رو به فراموشی را به باد بسپارید. خدایا من هزار بار بیشتر این قبیله را به تلخی گریه بخشیده‌ام و چنان بی‌دریغ در آزمون ارادت اهل آسمان غلط داشته‌ام که نمی‌توانم به پشیمانی قدم از قدم بردارم. چه درد استخوان‌سوزی در من می‌دود و مرا با خاک و خاشاک مقایسه می‌کند. آقا! آقا! این دیوار آوار شده جز به دست بخشش تو سر از خاک برنخواهد داشت. آمده‌ام که در ساحل امن آزادگی‌ات، مشق عشق بنویسم و روح تب‌آلود خود را از ارتفاع دور از دسترس شما به خاک بسپارم. آمده‌ام که از محاصره خویش نجاتم دهی و در آغوش خود بمیرانی‌ام.

 
غزل تشنگی

حالا خروس بانگ عزا سر خواهد داد و خورشید خون‌آلود در افق مظلومیت به‌خاک خواهد نشست. کلمه کلمه زندگی در ناجوانمردی پراکنده شده است و کسی نیست تا به هم‌دردی دستی به نوازش بر گیسوان دخترکان مغموم بکشاند، دستی نیست تا اندوه خار خلیده در جان کودکان را ملایم‌تر کند. دیگر کسی نمانده تا غزل تشنگی را از زبان کودکان وامانده بشنود. حالا می‌توانی جمعیتی را ببینی که در ساحل عزیزان خاموش خود خاکستری‌تر شده‌اند. جمعیتی که نمی‌دانند از مرگ کدام عزیز گیسو سپید کنند. غروب با همه دلگیری‌اش به میدان آمده است. از اوج این تپه می‌توانی شانه به شانه بزرگ بانوی صبر، فرشتگانی را ببینی که با بال و پری خاک وخون گرفته به آسمان دعوت می‌شوند. خدایا خدایا من این صحنه را در آغوش مادرم که چون مرغی زخم خورده اکنون در این صحنه بال و پر گشوده گریسته‌ام. این داغ از دیرباز به من اشاره شده بود.

یگانه خدامی

# عاشورا

عزاداری روز عاشورای امسال به دلیل شیوع بیماری کرونا متفاوت با همیشه برگزار شد. کاربران شبکه های اجتماعی از چند روز پیش درباره این تفاوت ها می نوشتند و دیروز این روایت ها بیشتر شد. از نحوه عزاداری هیأت ها تا نذری دادن. دلتنگی برای عزاداری های همیشگی ماه محرم را در نوشته های بسیاری از کاربران می دیدیم: «‏با اینکه امسال کرونا نذاشت خیلی اتفاق ها بیفته، ولی هنوز هم عاشورا یه حال و هوای دیگه‌ای داره»، « ‏به «هر روزه بودن عاشورا و همه جایی بودن کربلا» ایمانی عجیب دارم؛ آدمی است و انتخاب‌هایش. هر سال عاشورا یادم می‌ماند تا ببینم در کربلاهای مکرر سال و‌ ماهی که‌ گذشت در کدام صف ایستاده‌ بودم؟ هرکس کربلا و عاشورای خود را دارد؛ مکرر و پرشمار، هر بار به اسمی و رسمی.»، ‏ «پارسال این ساعت‌ها توی مسجد حظیره نشسته بودیم و منتظر بودیم که هیأت بعثت یزد بیاد.»، «‏اولین توئیت تاریخ متعلق به امام حسین: (بعد از اینکه به نامه درخواست حمایتش جواب داده نشد) از حسین بن علی به بنی‌هاشم. اما بعد «انگار دنیا هیچ وقت نبوده و انگار آخرت همیشه بوده است»  والسلام » ، «‏رفقای هیأت ما، پول شام روضه رو جمع کردن دادن ۱۰ تا زندانی جرایم مالی زیر ۱۰میلیون رو آزاد کردن. قیدشون هم این بود که صبح تاسوعا خونه شون باشند. الحمدلله که از دیروز آزاد شدند. 5-4 نفر جمع بشین، می تونید یک نفر رو بفرستین سر خونه و زندگیش!»، «‌‏اگه نذری دارین این شب ها عزیزانی که همراه مریض هستن و
شب ها جلوی بیمارستان می خوابن رو فراموش نکنید»، «‏چندین سال بود هر طوری بود با بدبختی  شب ‎عاشورا خودم رو می رسوندم ‎کربلا اما امان از امسال و ‎کرونا....دلم طاقت نیاورد تهران بمونم اومدم مشهد تسلیت بگم...»، «‏روز تاسوعا و عاشورا خودش دلگیره، چه برسه به اینکه کرونا هم باشه و تو خونه باشی. دیگه زندگی چه‌طور ثابت کنه که مزخرف شده؟»، «‌‏کاش کرونا نبود؛ فاصله نبود؛ اجبار نبود؛ درد یه لقمه نون نبود، الان محله خودمون بودم در حال تدارک ناهار ظهر عاشورا. خاطره‌اش خیلی دور بنظر میرسه انگار که یه خواب بوده؛ از طرفی هم اونقدر دقیق و با جزئیات یادمه که انگار همین دیروز بود.»، « ‏امسال‌ تاسوعا و عاشورا با بقیه سال ها فرق می کرد .امسال با وجود کرونا، ولی محرم از سال قبل باشکوه تر برگزار شد»، « ‏توی روستای ما هر سال تاسوعا و عاشورا به طرز عجیبی شلوغ میشد و دسته ها و هیأت ها در حال عزاداری بودند. امروز اما کل آبادی را گشتم نه از آن جمعیت و سینه زنی ها خبری بود و نه از آن شور و حال و هوا! سکوتی سهمگین و غریب بر آبادی حاکم بود. چه کردی با ما کرونا؟»، «چندمین هیأت محلی را گذری دیدم و همچنان مبهوت نظم و دقتشون برای رعایت پروتکل ها هستم.»

سرمربی عجیب

دیروز یک خبر فوتبالی منتشر شد که خیلی ها را متعجب کرد. مهدی رحمتی، دروازه‌بان تیم فوتبال شهرخودرو یا همان پدیده که پیش‌تر از سوی سهراب بختیاری‌زاده، سرمربی این تیم اخراج شده بود، با حکم مدیرعامل باشگاه، سرمربی این تیم مشهدی شد. این نحوه انتخاب مسأله ای بود که کاربران فوتبالی به آن اشاره می کردند و درباره اینکه رحمتی سابقه مربیگری ندارد می نوشتند؛
می شود گفت در شبکه های اجتماعی از سِمَت جدید رحمتی استقبال نشد: «‏پدیده با انتخاب مهدی رحمتی به عنوان سرمربی هرگز کسی اینگونه فجیع به کشتن خود برنخاست.»،«‏شاید باورش سخت باشه ولی مهدی رحمتی سرمربی شهر خودرو شد.»، «‏سرمربی شدن مهدی رحمتی باعث شد نگران برگشتش به دروازه استقلال نباشیم.»، «‏۲۷ مرداد ۹۹؛ بختیاری زاده(سرمربی شهرخودرو): به مهدی رحمتی دیگر احتیاجی ندارم. ۹ شهریور ۹۹؛ رحمتی سرمربی شهرخودرو شد»، «‏مهدی رحمتی یه کاری کرد که امیر قلعه نویی باید ترمی ۴واحد جلوش درس پس بده اصلاً»، «‏فوتبال بی در و پیکری داریم که یه بازیکن بدون مدرک مربیگری و حداقل تجربه یهو میتونه سرمربی یه تیم لیگ برتری بشه. این سالها مهدی رحمتی، علی کریمی پاشاکی، خطیبی و ... همه بدون مدرک روی نیمکت تیم‌های لیگ برتری نشستن!»، «‌‎مهدی رحمتی هیچ وقت در هیچ کاری جزو نفرات اول نخواهد شد.داشتن مهارت در هرکاری شرط لازم است اما کافی نیست.چیزی فراتر از غرور در وجود او می‌جوشد که نمی‌گذارد در مسیر درست حرکت کند.انگار مأموریتش موفقیت نیست.»، «‏در زمانی که مهدی رحمتی سرمربی شده دیگه هرچیزی ببینیم نباید شاخ دربیاریم»،«‏مهدی رحمتی هم بزودی نیمکت استقلال رو میخواد ،اینو کجای دلمون بزاریم »، «‏مثل مهدی رحمتی باشید. از استقلال به پدیده نزول کرد،از پدیده اخراج شد،ولی بدون مدرک چند ماه بعد سرمربی پدیده شد »، «‏مهدی رحمتی داره سرمربی شهرخودرو میشه. حالا درسته پیرلو بدون تجربه سرمربیگری اومد یوونتوس اما سه سال هم مطالعه داشته در زمینه مربیگری »، «‏مهدی رحمتی با سهراب بختیاری‌زاده سر تمرین دعواش شد. سهراب به عنوان مربی، مهدی رحمتی رو اخراج کرد. مدیر تیم گفت نه، دعوا نبوده. امروز سهراب بختیارزاده اخراج و مهدی رحمتی شد مربی شهرخودرو.»، «یکی از مهمترین دلایل نتیجه نگرفتن استقلال تو سالهای اخیر حاشیه بود و شخص آقای مهدی رحمتی.»، «‏از وقتی فهمیدم ‎مهدی رحمتی سرمربی شهر خودرو شده فقط میخندم! تو کی قهر (خداحافظی) کردی، کی سرمربی شدی؟»، «لیگ ایران جایی که خیلی عادی مهدی رحمتی بدون هیچ سابقه ای میشه سرمربی پدیده..»«‏فرض کنید فصل بعد مهدی رحمتی پدیده رو قهرمان لیگ کنه و واسه فصل بعدش گزینه  سرمربیگری استقلال بشه.»

سیدعلی آل‌داوود
پژوهشگر متون و نسخ خطی
یکی از اهداف کتابخانه ملی از راه‌اندازی سامانه حافظه ملی ایرانیان، ایجاد شبکه میان کتابخانه‌ها عنوان شده است. اگر شبکه‌بندی اتفاق بیفتد خیلی خوب است. انجام این مهم، به امکانات دیجیتالی و فنی کتابخانه‌ها بستگی دارد. کتابخانه‌هایی که در شهرستان‌ها و روستاهای دور ساخته شده‌اند، بعید است امکانات لازم برای پیوستن به شبکه را داشته باشند. مگر اینکه کتابخانه ملی برای بالا بردن امکانات کتابخانه‌‌های مناطق دورافتاده سرمایه‌گذاری کند، چراکه دیجیتالی کردن کتاب‌ها در شهرستان‌ها خیلی دشوار است.
ارائه فهرست منابع آرشیوی، امکانی است که این سامانه در اختیار کاربران قرار می‌دهد. در صورتی که نسخ در بانک «آقا بزرگ» قبلاً فهرست‌نگاری شده‌است و با سرمایه‌گذاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همه می‌توانند از نسخه‌ها استفاده کنند. بنابراین، این قسمت فهرست‌نگاری کار تازه‌ای نیست. اگر کتابخانه ملی بخواهد کار تازه‌ای انجام دهد، می‌تواند اطلاعاتی را که دیجیتالی کرده است، به رایگان و با کیفیت بالا در دسترس قرار دهد، چراکه تعداد زیادی از نسخ کتابخانه ملی دیجیتال شده است؛ از این نسخ عکس، فیلم و... موجود است.
نباید فراموش کرد که کتابخانه ملی، کتابخانه مرکزی دولتی است که باید اطلاعات را رایگان و با کیفیت بالا روی سامانه در اختیار پژوهشگران بگذارد؛ این دسترسی چه مشکلی می‌تواند ایجاد کند؟ محقق و دانشجو می‌خواهد از نسخه استفاده کند چه سوءاستفاده‌ای ممکن است شکل بگیرد؟ جز اینکه پایان‌نامه فرد با استفاده از آن اطلاعات کامل شود. در برخی کتابخانه‌های بزرگ برخی از کشورها، امکان دسترسی به نسخ خطی را می‌فروشند.
سیستم ارائه اطلاعات در دیگر کشورها خیلی دقیق است، اما برای دسترسی به اطلاعات، از مخاطبان پول می‌گیرند. البته باید توجه داشت اگر کتابخانه‌ها بخواهند در برابر ارائه چنین خدماتی از مخاطبان پول بگیرند، رقم به‌دست آمده، بسیار کم و محدود خواهد بود و نمی‌تواند مانع ایجاد مشکلات برای جلوگیری از ادامه فعالیت این سامانه شود. مسئولان در کتابخانه ملی می‌توانستند، از راهی که رسول جعفریان در کتابخانه ملی و بعد در کتابخانه مرکزی دانشگاه رفت استفاده و تقلید کنند. لزومی به استفاده از پرینت نسخ در کیفیت پایین وجود ندارد. کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران این کار را کرده است، اگر این اطلاعات همیشه روی سامانه باشد و همه درباره آن اطلاع داشته باشند، کسی نمی‌تواند از فروش آنها سودی به دست آورد. بنابراین مسأله خرید و فروش این محتوا منتفی است.
برای ادامه این راه، لازم است تا مدیران درباره لزوم تداوم آن جدیت داشته باشند. این در حالی است که یک مدیر ممکن است اعتقاد داشته باشد و مدیر دیگر اعتقاد نداشته‌ باشد. این تصمیم‌گیری در سطح مدیران کتابخانه نیست و بستگی به این دارد که فعالان این حوزه طرحی به مجلس ببرند تا شاید بتوانند قانونی تصویب کنند تا مدیران نتوانند مانع تداوم برنامه‌های مدیران قبلی شوند.

این روزها در هر خانواده‌ای که کودکی وجود دارد یک تصویر نیز به وضوح دیده می‌شود و این تصویر، تصویری نیست که بتواند اطرافیان کودک را خوشحال کند. کودکان امروز با هوش مصنوعی و تبلت‌ها و پای ماهواره بزرگ می‌شوند و این مسأله یکی از دغدغه‌های اصلی خانواده‌ها و متخصصان حوزه روانشناسی کودک است. با این‌حال تلاش بسیاری می‌شود تا با جایگزین‌های فراوان و روش‌های نو در تربیت کودکان، آنها را کمی از فضاهای غیرواقعی که آسیب‌های بسیاری برای آنها به همراه خواهد داشت دور کنند. یکی از این روش‌ها آمیختن آموزش راه و روش زندگی و شیوه‌های تربیتی در قالب بازی و سرگرمی‌ است. اخیراً هم انتشارات پارسیک «درس‌های ده دقیقه‌ای‌ زندگی برای فرزندان» اثر جیمی میلر را با ترجمه ساده و خوش‌خوان شهناز ایلدرمی به بازار کتاب عرضه کرده است. «درس‌های ده دقیقه‌ای زندگی برای فرزندان» در واقع کتابی است در زمینه علوم تربیتی و اولین کتاب از مجموعه تربیت اخلاقی انتشارات پارسیک که شامل ٥٢ بازی جذاب برای کودکانی است که همیشه‌ تشنه بازی‌کردن‌ هستند و از طریق این کتاب یاد می‌گیرند که ضمن بازی و تخلیه انرژی سرشار کودکانه خود درس‌هایی از زندگی را پیش روی خود ببینند و حین انجام این بازی‌ها در کنار خانواده، به‌ شکل نامحسوسی با ارزش‌ها و فضایل انسانی آشنا شوند. نویسنده کتاب، یعنی جیمی میلر که از چهره‌های مطرح در حوزه روانشناسی کودکان است می‌گوید، آموزش هر چیز به کودکان، به‌طور عملی بهتر از بیان‌ کردن آن است و تأثیر آموزه‌های اخلاقی و ارزش‌های انسانی با کمک بازی به مراتب بهتر از نصیحت و گفتن آنها به‌شکل نظری است. بنابراین، این بازی‌ها از طریق ساده‌ترین روش‌ها، اصولی‌ترین مبانی زندگی را به کودکان می‌آموزد. کتاب حاضر مناسب والدینی است که دغدغه پرورش فرزندی فضیلت‌مند دارند و نیز مربیانی که دل‌سوزانه وظیفه تعلیم و تربیت کودکان را عهده‌دار هستند.

«روایت‌های عاشورایی» با پرده‌خوانی و نقالی محمدرضا معجونی در قالب طرح «نمایش‌نما» روی سایت مجازی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قرار گرفت.
 روایت تولد حضرت عباس(ع)، شهادت زهیر و بازگشت کاروان اسرا از جمله این نقل‌ها هستند که توسط معجونی که کارشناسی ارشد رشته نمایش دارد و پرده‌خوان و نقال اهل‌ بیت( ع)است اجرا شده است.
«روایت‌های عاشورایی» را در پورتال مجازی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به‌نشانی th.kpf.ir می‌توانید ببینید.