سیاوش رضایی
 خبرنگار
بورس تهران با وجود رشد جهشی خود در پنج ماهه نخست سال جاری، در انتهای مردادماه دومین اصلاح خود را تجربه کرد. پیش از این در خردادماه نیز شاخص دچار اصلاح مقطعی شد، اما با پشت سرگذاشتن آن دوباره روند صعودی خود را از سرگرفت. این درحالی است که در دهه سوم مردادماه شاخص با اصلاح بیشتری مواجه شد. شاخص کل بورس آخرین روز کاری مردادماه امسال را با عدد یک میلیون و 757 هزار و 229 واحد به پایان برد. براین اساس از ابتدای سال جاری تا پایان مردادماه شاخص با رشد بیش از 242 درصدی همراه بوده به عبارت دیگر دراین مدت شاخص بورس 3.4 برابر رشد داشته است. این درحالی است که در پنج ماهی که از سال 99 می‌گذرد، رشد بورس با افت و خیز در ماه‌های مختلف مواجه شده است. در نخستین ماه سال شاخص با رشد 34.5 درصدی کار خود را به پایان برد که این میزان رشد در دومین ماه سال به 43 درصد افزایش یافت. اما نوسان شاخص در خردادماه باعث شد تا شاخص دراین ماه رشد
 28.7 درصدی داشته باشد که فاصله زیادی با دو ماه نخست سال دارد. اما در تیرماه رشد کمتر شاخص در خردادماه جبران شد به طوری که دراین ماه شاخص با بالاترین رشد ماهانه در سال جاری مواجه شد و 49.6 درصد بالا رفت.
پس از ثبت رشدهای جهشی در چهار ماه نخست سال، مرداد، ماه دلچسبی برای سهامداران نبود. گرچه تا روز 19 مردادماه شاخص رشد 9.3 درصدی را تجربه کرده بود و در این ماه برای اولین بار به کانال 2 میلیون واحد دست یافته بود، ولی رخدادهایی که از روز 20 مرداد بر بازار سهام ایران تأثیر گذاشت، بازار با ریزش قابل توجهی همراه شد
به گونه‌ای که در مجموع در مردادماه شاخص کل بورس 7.5 درصد افت کرد که در مقایسه با رشد متوسط نزدیک به 39 درصدی ماه‌های قبل فاصله عمیقی دارد.
11 درصد افت در هفته گذشته
بدین ترتیب درحالی که در روز 19 مرداد شاخص تا ارتفاع 2 میلیون و 79 هزار واحد صعود کرده بود، با گام‌های بلندی به عقب برگشت تا این که در روز کاری پایانی مرداد (چهارشنبه 29 مرداد) شاخص به یک میلیون و 757 هزار و 229 واحد رسید. با این حساب از روز 20 تا 29 مرداد یعنی در 9 روز شاخص کل بورس افت 15.4 درصدی را در کارنامه خود ثبت کرد. دراین بازه زمانی شاخص 322 هزار و 216 واحد عقبگرد داشت. با آغاز هفته گذشته هرچند پس از تکذیب‌ها و تأییدهای بسیار عرضه صندوق دارادوم به عنوان یکی از مهمترین عوامل تهدیدکننده بازار، قطعی شده بود، اما همچنان فضای نگرانی و بی اعتمادی باعث شد تا شاخص با افت بیش از 72 هزار واحدی معادل 3.6 درصد مواجه شود. در روز یکشنبه هفته گذشته این افت بیشتر شد به گونه‌ای که شاخص با ریزش بیش از 89 هزار واحدی 4.7 درصد دیگر عقب نشست. هرچند روزهای دوشنبه و سه‌شنبه شاخص از فاز منفی خارج شد، اما رشد ناچیز این دو روز تأثیر زیادی درکلیت بازار در هفته گذشته نداشت. در روز دوشنبه شاخص کل بورس تهران 2 هزار و 189 واحد رشد کرد که معادل
12 صدم درصد بود. در روز سه‌شنبه نیز رشد 9 هزار و 599 واحدی، شاخص را 52 صدم درصد بالا برد. این در حالی است که افت بیش از 68 هزار واحدی شاخص در آخرین روز هفته موجب شد تا شاخص 3.7 درصد دیگر کاهش یابد. بدین ترتیب در طول پنج روز کاری هفته گذشته شاخص کل با افت 218 هزار و
210 واحدی 11 درصد ریزش کرد.
کاهش 1215 هزار میلیارد تومانی ارزش بازار
همراه با افت شاخص کل، ارزش بازار بورس تهران نیز دراین دوره با افت شدیدی مواجه شد. در شرایطی که ارزش بازار بورس تهران در روز 19 مرداد به بیش از 7777 هزار میلیارد تومان رسیده بود، در آخرین روزکاری مردادماه این رقم به 6562 هزار میلیارد تومان رسید که نشان دهنده کاهش 1215 هزار میلیارد تومانی ارزش بازار بورس معادل 15.6 درصد است. در هفته گذشته نیز به تنهایی ارزش بازار بورس 830 هزار میلیارد تومان کمتر شده است که نشان دهنده افت 11.2 درصدی آن است.
عواملی که شاخص را پایین کشید
همان گونه که در گزارش‌های قبل نیز اشاره شده است، نقطه آغازین ریزش‌های اخیر بورس تهران به منتفی شدن عرضه دومین صندوق ETF دولتی با نماد «دارادوم» متشکل از سهام چهار پالایشگاه مربوط می‌شود. این رخداد از دو بعد روی بازار تأثیر منفی گذاشت که مهم‌ترین آن، کاهش اعتماد سهامداران بود که به طرح‌های حمایتی دولت دل بسته بودند. از سوی دیگر با توجه به ترکیب این صندوق که چهار پالایشگاه بزرگ تهران، اصفهان، تبریز و بندرعباس را شامل می‌شود و تمام این نمادها سهم بزرگی در سمت و سوی بازار دارند؛ اعلام خبر منتفی شدن عرضه دارادوم موجب تشکیل صف‌های فروش سنگین برای این نمادها و در نتیجه افت قیمت آنها شد. در کنار صندوق دارادوم، عوامل دیگری هم در افت چند روز گذشته بازار مؤثر بود. فروش سهام عدالت مشمولانی که روش مستقیم را انتخاب کرده بودند و عرضه یک باره آن توسط برخی از کارگزاری‌های بزرگ بانکی، تکلیف دولت به صندوق‌های سرمایه گذاری با درآمد ثابت برای کاهش سهم سهام صندوق‌ها از 10 به 5 درصد و افزایش فروش سهام توسط برخی از حقوقی‌های بازار موجب سنگین‌تر شدن صف‌های فروش و برهم خوردن تعادل عرضه و تقاضا شد.
درمجموع این عوامل دست به دست هم داد تا اعتماد سهامداران دچار خدشه شود و نگرانی جای آرامش را در بازار بگیرد. البته هیچ وقت قرار نیست که شاخص بورس در تمام روزها صعودی باشد و براساس ذات این بازار اصلاح هم نیاز بازار است، اما آنچه طی روزهای اخیر رخ داد، تحمیل ریسک‌های جدید به بازار سرمایه بود. در این میان دو شیفته شدن بازار بورس هم شرایط را دشوارتر کرده است.
با این حال طی روزهای اخیر مجلس و دولت با تصمیمات و اظهار نظرهای خود سعی کرده‌اند تا این جو منفی را از بازار دور کنند. هرچند در این شرایط حتی اخبار خوب و مثبت هم مورد توجه جدی قرار نمی‌گیرد، اما تصویب افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی و معافیت مالیاتی این شرکت‌ها، تأکید دوباره دولت بر حمایت از بورس و صف عرضه‌های اولیه که تا پایان سال وارد بورس می‌شوند، از جمله عواملی است که می‌تواند به بازگشت آرامش و تخلیه جو روانی کمک کند.  آیا بورس تهران از امروز هفته خوبی را آغاز خواهد کرد؟ باید منتظر عوامل بیرونی ماند، زیرا آنها هستند که می‌توانند رونق را به بورس تزریق کنند.

سه راه حل برای رفع اختلالات هسته معاملات بورس

سناریوی دو قسمتی شدن ساعت معاملات بورسی از روز 27 مردادماه به منظور جلوگیری از اختلالات هسته اجرا شد؛ راه‌حلی که عمر آن فقط دو روز بود و یک کارشناس بازار سرمایه که بر موقتی بودن این راه حل تأکید دارد، معتقد است که معماری هسته معاملات باید تغییر کند. حجت‌الله فرهنگیان با اشاره به دو شیفته شدن معاملات بازار سرمایه، اظهار کرد: دو قسمتی شدن معاملات بازار سرمایه یک راه حل موقت برای کاهش فشار بار روی هسته تا پیاده‌سازی راه‌حل‌های جایگزین بود. درواقع این سیاست بیشتر به کنترل عملکرد هسته معاملات برمی‌گردد. وی درمورد مشکل هسته معاملاتی توضیح داد: خرید هسته معاملات در سال‌های 1384 و 1385 انجام شد و تا 1388 زمان برد؛ یعنی تکنولوژی و نیازمندی‌ها مربوط به آن سال‌ها بود و پس از آن نیز به دلیل تحریم‌ها تا سال 1395 به روز‌رسانی هسته صورت نگرفت. در سال 1385 نیز درآمد کارگزاری‌ها در این حد نبود که بخواهند در حوزه IT سرمایه‌گذاری سنگینی انجام دهند. تعدادی از شرکت‌های IT که به OMS‌ها معروف شدند این موضوع را مدیریت کردند و کارگزاری‌ها به OMS‌ها و OMSها هم به هسته وصل شدند. این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: البته معماری در دنیا اینطور نیست که همه به صورت مستقیم به هسته دسترسی داشته باشند. در آن زمان هم پیش‌بینی نمی‌شد این حجم از سهامدار وارد بازار شده و به صورت مستقیم به هسته دسترسی داشته باشند. درحالی که مزیت هسته سرعت عمل آن است، درحال حاضر نمی‌تواند پاسخگوی این حجم از متقاضی باشد و به همین دلیل با اختلال در هسته مواجه شده‌ایم.فرهنگیان با تأکید بر اینکه سازمان بورس، ارکان و شرکت‌های IT به دنبال راه‌حلی برای کم کردن فشار روی هسته هستند، گفت: برای مدیریت فشار روی هسته، دو زمانه شدن معاملات بازار، یک راه حل موقتی است. البته راه حل بهینه‌ای نیست و می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند. این موضوع می‌تواند معادلات سبدگردانی و بازارگردانی را به هم بریزد. نمادها در ساعات مختلف باید استراتژی معامله گران را بسازد اما فاصله زمانی بین معاملات مشکل ایجاد می‌کند که منطقی و منصفانه نیست اما چاره‌ای هم نیست تا راه حل‌های جایگزین پیاده شود.

سالانه به ۳ تا 5/3 میلیون تن کود اوره نیاز داریم

ملک‌زاده با بیان اینکه کشور سالانه به
۳ تا 5/3 میلیون تن کود اوره نیاز دارد، گفت: با این وجود وزارت جهاد کشاورزی درخواست دو میلیون و ۲۰۰ هزارتن کود به دولت داده که مختص چند محصول اساسی از جمله گندم ، کلزا و... است. البته همین مقدار هم بدرستی و بموقع در اختیار وزارت جهاد قرار داده نشده است. از طرفی زمانی کود در اختیار کشاورزان گذاشته می‌شود که زمان مصرف کود به پایان رسیده و به نوعی نوشدارو پس از مرگ سهراب است. وی در ادامه گفت: اگر کسی باور ندارد که قیمت کود اوره در بازار آزاد ۱۶۰ تا ۱۸۰ هزارتومان است کافی است از پشت میز و اتاقش خارج شود و سری به بازارهای مختلف در شهرستان‌ها بزند تا با واقعیت مواجه شود. در حال حاضر کشاورزان در تمامی استان‌های کشور با کمبود کود مواجه هستند. رئیس نظام صنفی کشاورزی با اشاره به اینکه گفته می‌شود قیمت کود اوره در بازار آزاد از قیمت فروش اوره در بورس کالا نیز به مراتب بیشتر است، اظهار کرد: شاید در بورس قیمت‌ها کمتر باشد ولی بورس ارتباطی با بازار آزاد ندارد و کشاورز کود مورد نیاز خود را از بازار تهیه می‌کند.