گروه اقتصادی/ فروش واحدهای صنفی با شیوع ویروس کرونا حدود 83 درصد کاهش داشته، این جوابی است که مرکز پژوهش‌های مجلس از پایشی که طی دو هفته اول فروردین ماه انجام داده به دست آورده است. پایشی که مرکز پژوهش‌های مجلس انجام داده از 414 مالک 8 خوشه صنفی یعنی خدمات تولیدی، فرش و صنایع دستی، تحریر و چاپ، صنایع غذایی، تولید ملزومات و خدمات ساختمان، تولید کیف و کفش، صنایع نساجی و پوشاک و سایر صنایع صنفی نظیرسیم‌پیچی، آهنگری، تولید پمپ، سوله، آلومینیوم، چوب بری و... پرسش شده که شیوع کرونا چه تأثیری در قیمت فروش صنف شما داشته است که اکثر واحدهای یاد شده، رکود در صنف خود را در شیوع ویروس کرونا دانستند. ارزیابی که وزارت صنعت، معدن و تجارت هم انجام داده گویای آن است که واحدهای صنفی بیشترین تأثیر را از شیوع ویروس کرونا گرفتند. اخبار غیر رسمی حاکی از آن است که 90 درصد فروش واحدهای صنفی (از اسفند ماه 98 تا اواخر فروردین) کاهش داشته است. مهدی صادقی نیارکی، سرپرست معاونت امور صنایع وزارت صمت در این باره به «ایران» می‌گوید: هنوز میزان ضرر و زیان و خسارتی که به کسب و کارها و واحدهای صنفی وارد شده است، مشخص نیست و برای آنکه به جمع‌بندی درستی برسیم باید پایش‌های گسترده‌تری انجام داد. او گفت: اعلام کاهش فروش 83 درصد یا بالاتر واحدهای تولیدی صنفی تقریبی است و قابل استناد نیست.
گپ و گفتی با واحدهای صنفی هم نشان می‌دهد که دیگر دخل و خرج آنها باهم هماهنگ نیست. مژده که سال‌ها سالن آرایشگری دارد درباره تأثیر ویروس کرونا بر کسب و کارش، به «ایران» می‌گوید: اولین سال بود که اسفندماه را با 15 مشتری به پایان رساندیم و در ماه فروردین هم هیچ مشتری نداشته‌ایم.
او می‌گوید: افرادی که ملک استیجاری دارند، شرایط کاری‌شان به هم ریخته است و نیاز به حمایت دولت دارند. محمدرضا که در صنف پوشاک فعال است، عنوان می‌کند که فروشش از اسفندماه سال گذشته تاکنون بیش از 95 درصد کاهش یافته است. او می‌گوید: با آنکه به مشتری‌ها تخفیف‌های 50 درصدی داده می‌شود اما مردم تمایلی به خرید ندارند.
مرکز پژوهش های مجلس هم در طرح پایش خود 5 سؤال دیگر از واحدهای صنفی داشته است. سؤال دیگر این مرکز درباره تأثیر شیوع ویروس کرونا در قیمت تمام شده محصولات بود. سؤال شوندگان اظهارکردند که تأثیر کرونا بر قیمت تمام شده کالاها 10.3 درصد است.
با گذشت بیش از یک ماه از سال، تأثیر کرونا و سال مالی جدید بر قیمت کالاها ظاهر شده است. خیلی از تولیدکنندگان تصمیم گرفتند برای آنکه تورم دامنگیر اقتصادشان نشود نسبت به کاهش قیمت کالاها اقدام کنند. البته رشد قیمت در کالاهای خوراکی بیش از سایر کالاها دیده می‌شود. در این میان واحدهایی هم هستند که هیچ نوع افزایش قیمتی را ثبت نکردند و بلکه برای جذب مشتری به سمت کاهش قیمت هم رفتند. این موضوع در مورد فعالیت‌های خدماتی، پوشاک و کیف و کفش صدق می‌کند.
مرکز پژوهش‌های مجلس در ادامه از واحدهای تولیدی صنفی این سؤال را پرسیده است که میزان تولید صنف شما نسبت به فصل گذشته(پاییز98) چه تغییری کرده است؟ آنها اعلام کردند که 13.4 درصد کاهش تولید اتفاق افتاده است. البته فعالان واحدهای تولیدی اعتقاد دارند که از مدت‌ها پیش به‌علت کاهش قدرت خرید مردم و تحریم، تولید در مسیر کاهش قرار گرفته است و شیوع کووید19 هم عامل دیگری شده تا روند نزولی تولید و فروش در واحدهای صنفی ادامه پیدا کند.
سؤال دیگر از 414 مالک واحدهای تولیدی این بود که تعداد شاغلان صنف شما نسبت به پایان فصل گذشته(پاییز98) چه تغییری کرده است؟ فعالان صنفی عددی که اعلام کردند کاهش 3.7 درصد بود. این عدد نشان می‌دهد که تعداد کمی از واحدهای تولیدی نسبت به تعدیل نیروی انسانی خود اقدام کردند. از سویی کسب وکارها عنوان کردند که اگر تزریق تسهیلات به کسب وکارهای مختلف آغاز شود، این واحدها امکان جذب نیرو هم خواهند داشت چرا که بواسطه این تسهیلات می‌توانند از بحران پیش‌آمده، عبور کنند. پرسش دیگری که مرکز پژوهش‌های مجلس از 8 خوشه صنفی پرسیده این بود که میزان تولید صنف شما نسبت به پایان سال گذشته (اسفند 97) چه تغییری کرده است؟ کاهش 22.2 درصد، عددی بود که فعالان واحدهای تولیدی و صنفی به آن اشاره کردند.
اسفندماه به خاطر تصمیم‌هایی که ستاد کرونا گرفت، برخی واحدهای تولیدی از جمله واحدهای تولیدکنندگان پوشاک، کیف وکفش و خدمات ساختمانی مجبور به تعطیلی شدند. با خروج این مجموعه‌ها از گردونه تولید، طبیعی است که میزان تولید اسفندماه 98 نسبت به سال 97 سیر نزولی به خود بگیرد.
مرکز پژوهش‌های مجلس در ادامه از واحدهای تولیدی صنفی این سؤال را پرسیده است که تعداد شاغلان صنف شما نسبت به پایان سال گذشته (اسفند97) چه تغییری کرده است؟ جامعه آماری این تأثیرگذاری را 5.2 درصد اعلام کردند. با توجه به اعدادی که به‌دست آمده، مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان کرده است که بیشترین کاهش تولید در واحدهای صنفی تولیدی خدماتی نسبت به فصل گذشته در بخش تولیدی‌های تحریر و چاپ بوده است. کاهش میزان تولید در فصل زمستان نسبت به پایان فصل پاییز 1398، در 8 رسته صنفی حاضر بین 1 تا 24 درصد بوده است.
میزان اشتغال در واحدهای صنفی تولیدی خدماتی نسبت به فصل گذشته که به طور متوسط 3.7 درصد و نسبت به پایان سال 97، حدود 5.2 درصد کاهش داشته است، نشان می‌دهد که در پایان سال 98، کاهش اشتغال هم نسبت به پایان فصل گذشته و هم نسبت به پایان سال گذشته محدود بوده و هیچ حوزه کاری بیشتر از 9 درصد کاهش اشتغال نداشته است. بیشترین کاهش اشتغال در جامعه مورد مطالعه در پایان سال 1398 مربوط به تولیدی‌های نساجی و پوشاک و کیف وکفش با منفی 9 درصد بوده است و جالب آنکه میزان رشد اشتغال در صنایع دستی و فرش مجموعاً مثبت بوده است. به گونه‌ای که 5 درصد در طول فصل زمستان و 2 درصد در طول سال بوده است.  از نظر میزان فروش، در پایان سال 98 نسبت به مدت مشابه سال قبل، کاهش فروش در همه حوزه‌های کاری، شدید و بین 67 تا 98 درصد بوده است. تولیدکنندگان صنفی کیف وکفش با منفی 98 درصد و تولیدکنندگان نساجی و پوشاک با منفی 92 درصد بیشتراز بقیه صنوف تولیدی دچار کاهش فروش بوده‌اند.

نکته

هنوز میزان ضرر و زیان و خسارتی که به کسب و کارها و واحدهای صنفی وارد شده است، مشخص نیست و برای آنکه به جمع‌بندی درستی برسیم باید پایش‌های گسترده‌تری انجام داد
کسب وکارها عنوان کردند که اگر تزریق تسهیلات به کسب وکارهای مختلف آغاز شود، این واحدها امکان جذب نیرو هم خواهند داشت چرا که بواسطه این تسهیلات می‌توانند از بحران پیش‌آمده، عبور کنند
از مدت‌ها پیش به‌علت کاهش قدرت خرید مردم و تحریم، تولید در مسیر کاهش قرار گرفته است و شیوع کووید19 هم عامل دیگری شده تا روند نزولی تولید و فروش در واحدهای صنفی ادامه پیدا کند

مجتبی پالوج
عضو مرکز پژوهش‌های اقتصاد کشاورزی
بخش‌های مختلف اقتصادی، هر کدام به نوعی از کرونا آسیب دید اما ممکن است آسیب‌ها متفاوت باشد. در بخش کشاورزی نیز قطعاً ما شاهد خسارت‌های شیوع کرونا هستیم و کشاورزی مستثنی نیست.کسب و کارهای کشاورزی مانند بسیاری از کسب و کارها از کرونا آسیب دید و کشاورزان نیز از شیوع بیماری دچار ضرر و زیان شدند.
بنابراین کسب و کارهای مربوط به حوزه کشاورزی مانند سایر کسب و کارها نیاز به حمایت‌های دولت دارد و کشاورزان آسیب دیده باید مورد توجه قرار بگیرند.البته باید تأکید کنم که زیان بخش کشاورزی به هیچ وجه تأمین امنیت غذایی را به مخاطره نخواهد انداخت و هرگز به خاطر این اپیدمی شاهد قحطی تولیدات نخواهیم بود. تولیدات کشاورزی بر اساس پیش‌بینی 122 میلیون تن است و با توجه به بارش‌های خوبی که در کشور داریم افزایش تولید دور از انتظار نیست. رشد بخش کشاورزی مثبت بود و این رشد تأثیر‌گذار بر رشد اقتصادی است. درمجموع انتظار نداریم به‌خاطر کرونا، رشد بخش منفی شود. امیدواریم که رشد مثبت کشاورزی تحت تأثیر کرونا منفی نشود.اما این را باید در نظر گرفت که رشد تولید را نباید به معنی رها کردن کشاورزی و کشاورزان در زمان شیوع کرونا قلمداد کرد.
برای حمایت از کسب و کارهای آسیب دیده از کرونا دولت تسهیلات حمایتی مختلفی را در نظر گرفته و به تدریج به صاحبان کسب و کارها می‌پردازد اما کشاورزی برای برخورداری از این تسهیلات از قلم افتاده و در مرحله اول پرداخت‌ها، کسب و کارهای خرد کشاورزی در میان تسهیلات گیرندگان نبود.
اما بهره برداران در حوزه کشاورزی و پروژه‌های مختلفی که در این بخش فعال هستند قطعاً به حمایت مالی دولت نیاز دارند.از این رو وزارت جهاد کشاورزی درخواست خود برای تسهیلات حمایتی کرونایی را به دولت ارائه کرده است و این بخش در انتظار مساعدت دولت است.
بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد گلخانه‌ها و پرورش دهندگان گل‌های زینتی بیشترین آسیب را از کرونا دیده‌اند.پرورش دهندگان ماهی، سبزی و صیفی جات نیز آسیب زیادی به خاطر شیوع کرونا دیده‌اند. در مجموع می‌توان چنین گفت که تولیدات فصلی آسیب زیادی را از کرونا متحمل شده است.مخصوصاً تولیداتی که در زمان شیوع کرونا در 2 ماه گذشته فصل برداشت آن بود، آسیب جدی تری دیده است.مهم‌ترین اثر کرونا بر بازار محصولاتی است که برای مردم ضروری نیست. بسیاری از تولیدات کشاورزی نیز شامل این اقلام می‌شود. وقتی تجارت تحت‌الشعاع این بیماری است رونق بازارها کم می‌شود. در دو ماه گذشته تقاضا برای بسیاری از تولیدات بشدت کاهشی بود به همین دلیل کشاورزان و فعالان این بخش‌ها به کمک ویژه نیاز دارند.
یکی از کسب و کارهای مهمی که کرونا آن را تهدید می‌کند، صنعت مرغداری و تولید گوشت مرغداری است. مرغداری‌ها از دو جهت آسیب دیدند. بخشی از ضرر آنها تأخیر در ارز تخصیصی برای ترخیص نهاده‌ها و خوراک دام است که این مشکل خیلی به کرونا مربوط نمی‌شود.اما بخشی از این صنعت به خاطر شیوع کرونا و کاهش شدید تقاضا در بخش عمومی رخ داده و مصرف به یک چهارم کاهش یافته است. بنابراین این بخش تولید به حمایت جدی نیازمند است.تقاضای ما از دولت قرار گرفتن کسب و کارهای کشاورزی در ردیف پرداخت تسهیلات کرونایی و حمایت از این کسب و کارها در این شرایط است.