یوسف حیدری
گزارش نویس
چند اسکناس تاخورده و رنگ و رو رفته را نشانم می‌دهد و می‌گوید:«این حال و روز ما است. روزهایی که همه خانه می‌مانند ما مجبوریم خیابان های شهر را بالا و پایین کنیم تا شرمنده زن و بچه نباشیم. البته خبری از مسافر هم نیست؛ باید با هفت نفر بروم، از آن سر هم خالی برگردم. چکار کنم؟ ترجیح می‌دهم کرونا بگیرم اما شرمنده زن و بچه و صاحبخانه نباشم.»
حسین آقا راننده خط واحد جلیلی به انقلاب است و آنقدر در این خط کار کرده که به قول خودش چشم بسته هم می‌تواند این مسیر را برود و برگردد. اما حال و روز او هم مثل بقیه راننده اتوبوس‌ها خوب نیست: «خدا وکیلی این وقت سال من باید هفت تا مسافر داشته باشم؟»
اوایل هفته معاون وزیر بهداشت اعلام کرد حمل و نقل عمومی با 26درصد مهمترین عامل انتشار ویروس کرونا است. بر همین اساس در تهران طرح ترافیک، برداشته شد تا استفاده از وسایل نقلیه شخصی بیشتر و اتوبوس‌ها و متروی شهری خلوت تر شود. همین طور طبق آمار رسمی تا لحظه نگارش این گزارش حدود 50 راننده اتوبوس در تهران مبتلا به کرونا شده‌اند که از این میان متأسفانه دو نفر نیز جان باخته‌اند اما وضع رانندگان تاکسی از این هم بدتر است؛ در تهران رانندگان تاکسی که به این بیماری مبتلا شده‌اند حدود 302 نفر برآورد شده که به گفته مدیرعامل سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران 13 نفر نیز درگذشته‌اند. همچنین در کل کشور 400 راننده تاکسی مبتلا تشخیص داده شده و آمار فوت شده‌های کشوری نیز 22 نفر اعلام شده است.
چندی قبل جیسون هرگرو راننده اتوبوس دیترویت امریکا با انتشار ویدئویی در فیس بوک با ناراحتی از مسافری حرف زد که بدون ماسک در اتوبوس چندین بار سرفه کرده است. جیسون با بغض به مردم ‌گفت ما برای انجام وظیفه، خودمان را به خطر می‌اندازیم اما برای برخی سلامتی ما مهم نیست. چند روز بعد این راننده اتوبوس بر اثر ابتلا به کرونا فوت کرد و این حکایت خیلی از راننده‌های اتوبوس در دنیاست.
حسین آقا درحالی که با وسواس زیاد بقیه پول مسافری را می‌دهد، با خنده می‌گوید: «شانس هم نداریم؛ دیروز از صبح تا عصر30 هزار تومان کار کردم و مثل هر شب پول‌ها را به همسرم دادم که شست و شو دهد و ضدعفونی‌شان کند. موقع شست و شو رنگ یکی از 10 تومانی‌ها رفت؛ فهمیدیم تقلبی است.»
او درمورد اتوبوس‌های ریالی می‌گوید: «اتوبوس‌های خیلی از خط‌ها ریالی هستند. وضع راننده‌های بی آر تی خیلی بهتر از ما است چون آنها هیچ پولی نمی‌گیرند و یک یا دو نفر در هر ایستگاه مأمور کنترل کارت زدن مسافران هستند ولی ما باید علاوه بر رانندگی روی کارت زدن مسافر هم نظارت کنیم خیلی‌ها هم کارت نمی‌زنند و پول نقد می‌دهند. این اتوبوس مال شرکت است و کرایه کارت بلیت هم به حساب شرکت می‌رود و پول نقدی مال راننده است. این روزها هم که نه از مسافر خبری هست نه از پول نقد.
خیلی‌ها هم که می‌خواهند پول نقد بدهند به خاطر کرونا می‌گویند شرمنده‌ایم، خبر ندارند که پول نقد برای من بهتر است و هر شب این پول های آلوده را با خوشحالی به خانه می‌برم.»
او می‌گوید: «وقتی مسافر نیست، خود به خود همین چند نفری هم که سوار می‌شوند فاصله اجتماعی را رعایت می‌کنند و کنار هم نمی‌نشینند. هر روز 6 تا 7 دفعه مسیر جلیلی به انقلاب را بالا و پایین می‌کنم و سرجمع 50 تا مسافر هم سوار نمی‌شوند. کسانی که سوار اتوبوس می‌شوند اغلب از قشر ضعیف جامعه هستند و آنقدر مشکلات دارند که به ماسک زدن نمی‌رسد. حالا اگر ناقل هم باشند به راحتی به ما منتقل می‌کنند. البته هر روز دو بار در ایستگاه مبدأ اتوبوس را با آب و وایتکس ضدعفونی می‌کنند برای همین می‌بینی که ماشین بوی وایتکس می‌دهد. اگر از کرونا هم نجات پیدا کنیم وایتکس ریه‌هایمان‌ را از بین می‌برد.»
حسین آقا درباره کار و وضع زندگی‌اش می‌گوید: «من از 29 اسفند هر روز توی این خط مسافر جابه جا می‌کنم. در خانه نمی‌توانم بمانم چون اگر کار نکنم درآمدی ندارم. الان هم دو ماه است نتوانسته‌ام کرایه خانه را بدهم. صاحبخانه هم از خیر کرایه این ماه نمی گذرد. شما بگو با روزی 30 هزار تومان درآمد چطور کرایه خانه و خرج زندگی را بدهم؟»
محمود از راننده های خط شبانه راه آهن به تجریش و یکی از 49 راننده‌ تهرانی است که به کرونا مبتلا شد و خوشبختانه سلامتی‌اش را بازیافت. او می‌گوید: «من از مسافرها کرونا گرفتم و دو هفته‌ای هم در خانه قرنطینه شدم. متأسفانه خیلی از مسافرها رعایت نمی‌کنند و شانس آوردم که به نوع خفیف این بیماری مبتلا شده بودم.» او روزهای خیلی سختی را پشت سر گذاشته است. از یک طرف بیماری و قرنطینه خانگی و از طرف دیگر نداشتن در آمد: «سال هاست که در خط شبانه تجریش به راه آهن کار می‌کنم. شب‌ها معمولاً مسافر کمتر است و پول نقدی هم که به ما می‌دهند عامل اصلی انتقال بیماری است. پول هم نگیریم چکار کنیم؟ به هرحال آخرهای اسفند بود که تب و حالت تهوع داشتم. بلافاصله بیمارستان رفتم و بعد از آزمایش مشخص شد کرونا گرفته‌ام. بیمارستان تخت خالی نداشت و به توصیه پزشکان در خانه قرنطینه شدم. دو هفته خیلی سخت را پشت سر گذاشتم. ما راننده‌های اتوبوس با درآمد روزانه زندگی می‌کنیم و اگر یک روز کار نکنیم به مشکل برمی‌خوریم. دوهفته بدون کار باید در خانه می‌ماندم تا سلامتی‌ام را به دست بیاورم. خوشبختانه خانواده مبتلا نشدند و بعد از 20 روز دوباره  برگشتم سر کار. این روزها هم ماسک می‌زنم و با این نایلونی که شرکت واحد به ما داده کمتر با مسافرها ارتباط دارم ولی با این حال بازهم خطر بیخ گوش‌مان است.»
احمد، یکی از مسئولان خط جمهوری به بهارستان می‌گوید: «خیلی از راننده‌های اتوبوس با شیوع ویروس کرونا اتوبوس‌های‌شان را رها کردند و به شهرستان‌ رفتند. توی این خط 70 تا اتوبوس داشتیم که الان فقط 20 تای‌شان کار می‌کنند.» او تأکید می‌کند این روزها به دلیل کم شدن مسافر خبری از ازدحام نیست و خیلی از مسافرها هم مسائل بهداشتی را رعایت می کنند: «این خط به دلیل اینکه در مرکز خرید و فروش وسایل صوتی و تصویری و همین طور موبایل است همیشه پر از مسافر است اما از وقتی سایه شوم کرونا بر سر شهر افتاد مسافر خیلی کم شد. الان همین 20 اتوبوس هم کفایت می کند. راننده‌های ما با ماسک و دستکش پشت فرمان می‌نشینند و روزی دوبار هم همه اتوبوس‌ها را ضدعفونی می‌کنیم. اما خب هیچ چیز قابل پیش بینی نیست و اگر یک مسافر ناقل باشد می‌تواند خیلی از مسافران و راننده‌ها را مبتلا کند.»
او درباره تفاوت شرایط راننده‌های تاکسی و اتوبوس می‌گوید: «شرایط ما با راننده‌های تاکسی خیلی فرق می‌کند. آنها هر جای خیابان مسافر ببینند ترمز می‌زنند و سوار می‌کنند و بالاخره خرج خودشان را در می‌آورند اما ما که نمی‌توانیم هرجا خواستیم برویم. اگر هم بخواهیم چند دقیقه بیشتر توقف کنیم تا مسافری پیدا شود، صدای بقیه مسافران داخل اتوبوس درمی‌آید.»
کاظم هم از راننده‌های باسابقه شرکت واحد است و بعد ازعوض کردن چند خط حالا در خط بهاران به فیاض کار می‌کند. او می‌گوید گناه ما چیست که راننده اتوبوس شده‌ایم؟ اگر کار نکنیم مردم برای رفت و آمد با مشکل مواجه می‌شوند و اگر هم کار کنیم باید همه این مشکلات را به جان بخریم و با روزی 30تا 40 هزار تومن به خانه برویم. در این شرایط با شیوع بیماری خیلی از همکاران ما برای حفظ جان خودشان قید کار را زدند اما من همه روزهای عید با اتوبوس توی این خط کار کردم. بعضی روزها با 8 تا مسافر به پارک شهر می‌رفتم و با 5مسافر برمی‌گشتم. خب همان چند نفر هم اغلب رعایت نمی‌کردند. همین حالا هم که هر شب پول نقد به خانه می‌برم استرس دارم.»
او همه مشکلات رانندگان اتوبوس را در دو جمله خلاصه می‌کند و می‌گوید: امروز فعالیت خیلی‌ها به خاطر کرونا با مشکل مواجه شده و زندگی خیلی‎ها تحت تأثیر قرار گرفته اما وضع ما راننده‌های اتوبوس خیلی متفاوت است ما هم شغل‌مان در خطر است هم جان‌مان.