میثم لطفی
خبرنگار
در حالی که میزان شیوع ویروس کرونا روز به روز در نقاط مختلف جهان بیشتر می‌شود، مقامات دولتی در پی آن هستند تا با برداشتن محدودیت‌های قبلی و ایجاد دسترسی کامل به داده‌های شخصی برای کارشناسان حوزه درمان، امکان جلوگیری هرچه بیشتر انتشار کرونا را فراهم کنند. بررسی جدید صورت گرفته در زمینه تغییرات اعمال شده در سیاست‌های جهانی مربوط به اطلاعات شخصی نشان می‌دهد که سازمان‌های حفاظت از داده نجات جان انسان‌ها را به حفظ حریم شخصی ارجح می‌دانند و این اتفاق در ایالات متحده بیش از دیگر نقاط جهان مشاهده می‌شود.
در هنگ‌کنگ یکی از مقامات بلندپایه دولتی اوایل هفته اعلام کرد که این کشور با ردیابی گوشی‌های هوشمند سعی می‌کند محل تردد افراد مبتلا به ویروس کرونا را شناسایی کند. در انگلستان مدیر دفتر کمیساریای اطلاعات در مورد اجرای احکام ردیابی کاربران قوانین جدیدی وضع کرده است. «مجمع جهانی حفظ حریم شخصی» هم که در اصل گروهی متشکل از 130 مقام بلندپایه در حوزه اطلاعات شخصی کاربران است، از اعمال تغییراتی در فرآیند حفظ حریم خصوصی داده‌ها در جریان مقابله با ویروس کرونا خبر داد. با این توضیحات، به نظر شما در جریان شیوع ویروس عالمگیر کرونا حفاظت از حریم شخصی کاربران به چه صورت خواهد بود؟
سلامتی یا حریم شخصی؟
«مجمع جهانی حفظ حریم شخصی» در گزارش ویژه خود که این هفته منتشر کرده است به تمامی کاربران جهانی اطمینان داد که آزادسازی بخشی از اطلاعات آنها با دقت کامل صورت می‌گیرد و جلوی سوءاستفاده از داده‌های مردم گرفته می‌شود. در بیانیه این سازمان گفته شد: «ما اطمینان داریم که الزامات حفاظت از داده‌ها همچنان مورد توجه قرار می‌گیرد و با این حال به اشتراک گذاشتن اطلاعات مهم برای پشتیبانی از تلاش‌های صورت گرفته در جریان مقابله با ویروس عالمگیر کرونا هم انجام شده است. اصول جهانی برای حراست و حفاظت از داده‌ها در کلیه قوانین به کار گرفته می‌شود و تمامی این قوانین به گونه‌ای تعریف شده است تا حقوق مردم پایمال نشود. ما در این فرآیند به حمایت مردم نیازمندیم.»
تغییرات اعمال شده در دستورالعمل‌های سراسری برای هر کشور متفاوت است و البته تمامی آنها از یک فرآیند مشخص پیروی می‌کنند. در مناطقی که میزان شیوع ویروس کرونا وخیم‌تر اعلام شده است، مقامات دولتی مربوط به حوزه بهداشت و درمان به دلیل حفظ حریم شخصی کاربران سعی می‌کنند بخش بیشتری از اطلاعات شخصی کاربران را مورد استفاده قرار دهند. این امر باعث شده است برخی از دولت‌ها داده‌های مربوط به گوشی‌های هوشمند را زیر نظر بگیرند تا نحوه شیوع ویروس کرونا را ردیابی کنند و در مورد چگونگی قرنطینه اجتماعی هم تصمیمات بهتر و دقیق‌تر اتخاذ کنند.
تجربه دو ماه گذشته ثابت کرد روشی که دولت‌های چین و کره جنوبی در زمینه دسترسی به بخشی از اطلاعات شخصی اعمال کردند موفقیت‌آمیز بوده است. «سازمان جهانی بهداشت» به تازگی درمورد چگونگی نظارت بر بهداشت عمومی بیانیه ویژه صادر کرده و هشدار داده است که عدم شیوع ویروس کرونا می‌تواند منوط به رعایت هرچه بیشتر بهداشت شخصی و عمومی باشد. در این میان دولت‌های چین و کره جنوبی سعی کرده‌اند با بررسی اطلاعات شخصی کاربران در گوشی‌های هوشمند، رفتارهای آنها را در این زمینه تحلیل کنند.
«تدروس ادهانوم» دبیرکل سازمان جهانی بهداشت هفته گذشته اعلام کرد برای ردیابی و جلوگیری از شیوع هرچه بیشتر ویروس کرونا به اقدامات فناورانه گسترده‌تر نیاز است و در این زمینه همکاری تمامی دولت‌ها ضروری به نظر می‌رسد.  او گفت: «ما شاهد آزمایش‌های سریع، غربالگری، ردیابی و شناسایی مخاطبان از طریق ردیابی اطلاعات شخصی آنها هستیم و در غیر این صورت نمی‌توانیم با COVID-19 مقابله کنیم. شما نمی‌توانید با چشم بسته وارد خط مقدم شوید و به جنگ دشمن بروید. اگر تشخیص ندهیم چه کسانی آلوده هستند، هرگز نمی‌توانیم جلوی شیوع این بیماری را بگیریم.»
با وجود این ردیابی کاربران از طریق اطلاعات شخصی و ورود به حریم خصوصی آنها خطرات خود را هم به همراه دارد. زیرا دسترسی سوءاستفاده گران به این اطلاعات می‌تواند کاربران را با مشکلات جدی مواجه کند. ایالات متحده هم اکنون اقداماتی را پیش روی خود قرار داده تا داده‌های جمع آوری شده توسط گوگل، فیس بوک و سایر شرکت‌های بزرگ اطلاعاتی را مورد استفاده قرار دهد. در این میان برخی  همچون «اِد مارکی» سیاستمدار دموکرات ایالت ماساچوست با نگرانی این مسأله را بررسی می‌کند و بر این باور است که ورود به حریم خصوصی کاربران می‌تواند راه را برای ورود هکرها و مجرمان سایبری هم باز کند.
ردیابی این ویروس عالمگیر
امریکا برخلاف بسیاری از کشورها یک سازمان واحد برای وضع قانون و بررسی اطلاعات شخصی کاربران ندارد و در این زمینه هر یک از ایالت‌ها این اختیار را دارند تا به صورت واحد در این زمینه تصمیم‌گیری کند. از آنجایی که کرونا در امریکا سریع‌تر از دیگر کشورها منتشر می‌شود و سرعت مرگ و میر ناشی از ابتلا به این ویروس در امریکا بسیار افزایش یافته است، کاخ سفید تصمیم دارد طی چند روز آینده تغییرات بنیادین در استانداردهای مربوط به حفظ حریم شخصی اعمال کند. «وزارت بهداشت و خدمات انسانی امریکا» اوایل هفته جاری اعلام کرد که مجازات‌های گسترده برای نقض حریم شخصی کاربران در نظر گرفته است و با توجه به اینکه طی هفته‌های اخیر تعداد زیادی از پزشکان با بیماران خود تماس ویدیویی برقرار کردند، این مسأله باید هرچه سریع‌تر در قالب یک قانون کلی قابل پیگیری باشد.
اگر تغییرات تصویب شده در سایر کشورها به نتیجه برسد، دولت امریکا هم مجبور می‌شود رفتارهای خود را در زمینه ردیابی کاربران و عدم توجه به حریم شخصی برای شناسایی مبتلایان به ویروس کرونا هرچه سریع‌تر در قالب قانون اعمال کند. گفته می‌شود کاخ سفید در روزهای اخیر جلسات متعددی را با مدیران بزرگترین شرکت‌های فناوری برگزار کرده است تا به کمک آنها بتواند بهترین راهکار برای حفظ حریم شخصی کاربران و ردیابی آنها را پیدا کند. با این حال، از آنجایی که سرعت شیوع ویروس کرونا در امریکا بیشتر از دیگر نقاط جهان است و روزانه تعداد زیادی در این کشور در اثر ابتلا به این ویروس جان خود را از دست می‌دهند، احتمال می‌رود دسترسی به اطلاعات شخصی به بهانه ردیابی کاربران بتواند مشکلات گسترده‌تری را در هفته‌های آتی رقم بزند و گفتنی است با بالا گرفتن نگرانی‌ها در این زمینه، دولت ترامپ تا کنون به پرسش‌های رسانه‌ها در این زمینه هیچ گونه پاسخی  نداده است.
«عمر تین» مدیر «انجمن بین المللی متخصصان حفظ حریم شخصی» در این خصوص می‌گوید: «دولت‌ها، سازمان‌ها، مراکز تحقیقاتی و کارشناسان همزمان با شیوع جهانی ویروس کرونا تلاش می‌کنند تا به گونه‌ای از حریم شخصی کاربران محافظت کنند و به صورت ویژه بر اطلاعات مهم آنها از جمله محل زندگی، سابقه ابتلا به بیماری و ... تأکید داشته باشند. حفظ ارزش‌های دموکراتیک و آزادی‌های مدنی در جریان مقابله با کرونا مهم‌ترین نکته‌ای است که در این زمینه مورد توجه قرار می‌گیرد.»
به هر حال، دولت‌ها هم اکنون در حال بررسی این مسأله هستند تا اگر میزان شیوع ویروس کرونا وخیم‌تر شود، با وضع قوانین جدید بتوانند به صورت گسترده‌تر به اطلاعات شخصی کاربران دسترسی داشته باشند. با این روند این سؤال مطرح می‌شود که آیا کاهش سختگیری در قوانین سابق به دلیل همه‌گیری کروناست یا دولت‌ها می‌خواهند به این بهانه با استفاده از شرایط اضطراری پیش آمده حقوق شهروندان را زیرپا بگذارند. کشور آلمان که بیشترین حساسیت را در زمینه حفظ حریم خصوصی دارد این روزها استفاده از یک اپلیکیشن موبایلی را برای ردیابی کسانی که با فرد مبتلا به ویروس کرونا در ارتباط بوده اند بررسی می‌کند. در بریتانیا هم عکسی از جلسه آنلاین نخست‌وزیر با اعضای کابینه اش منتشر شده است که با استفاده از اپلیکیشن زوم بخش‌های مختلف جلسه خود را پیش می‌برند. تمامی این اتفاقات نگرانی‌های مردم در مورد حریم شخصی و اطلاعات خصوصی را بیشتر می‌کند.

آیین‌نامه VPN قانونی تدوین شد

دبیر شورای عالی فضای مجازی از تدوین نهایی آیین‌نامه واگذاری VPN قانونی توسط کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه خبر داد و گفت: وزارت ارتباطات مسئول تعیین واجدان شرایط دریافت این سرویس است.
به گزارش مهر، ابوالحسن فیروزآبادی در خصوص آخرین وضعیت طرح VPN قانونی اظهار داشت: موضوع VPN قانونی و اپراتور ارائه دهنده این خدمات ارتباطی با مرکز ملی فضای مجازی ندارد؛ بلکه این موضوع در قالب تقسیم کار دادستانی و وزارت ارتباطات انجام می‌گیرد. وی با بیان اینکه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه بررسی آئین نامه استفاده از VPN به صورت قانونی در کشور را در دستور کار داشت، گفت: هدف از تدوین این آئین نامه آن است که VPN بنا بر نیاز و اقتضائات به صورت قانونی به طبقات و اقشار مختلف مردم از جمله صنوف و کسب و کارها تعلق گیرد تا بتوانند برای نیازهای شغلی خود از آن استفاده کنند. فیروزآبادی ادامه داد: در این راستا آئین نامه‌ای توسط کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه تدوین شد تا مشخص شود که VPN قانونی به چه افراد و مشاغلی تعلق می‌گیرد.
دبیر شورای عالی فضای مجازی با اشاره به اینکه چندی قبل آخرین جلسه نهایی شدن این آئین نامه برگزار شد و هم اکنون این آئین نامه آماده ابلاغ است، گفت: هنوز آئین نامه ابلاغ نشده و پس از ابلاغ، اجرای آن برای واگذاری VPN به واجدان شرایط، آغاز می‌شود. وی گفت: در این راستا وزارت ارتباطات مجری اجرای این آئین‌نامه است. این وزارتخانه یا به صورت مستقیم مجوز واگذاری VPN قانونی را مدیریت کند تا به اقشار واجد شرایط تعلق گیرد و یا آنکه صدور مجوز برای استفاده از VPN قانونی را به یک اپراتور واگذار می‌کند که در این زمینه هم باید یک اپراتور VPN در کشور ایجاد شود. این موضوع هنوز تعیین تکلیف نشده و زمان آن مشخص نیست.

 هشدار مخابرات به کاربران
فریب کلاهبرداران پیامکی را نخورید

کلاهبرداران طی روزهای اخیر با ارسال پیامک به مردم به بهانه برنده شدن، خود را به عنوان امور مشترکین مخابرات معرفی می کنند تا به مقاصد شوم خود برسند.
به گزارش «ایران» شرکت مخابرات ایران اعلام کرد :«طی روزهای اخیر، کلاهبرداران به تعداد زیادی از مشترکین دراستان های مختلف، پیامکی حاوی وعده دروغین برنده شدن تبلت، سرویس آشپزخانه و ... ارسال و ضمن معرفی خود به عنوان امور مشترکین مخابرات یا همراه اول درخواست اخاذی و واریز پول ازآنان می کنند. ازاینرو، اداره کل ارتباطات و امور بین الملل شرکت مخابرات ایران طی هشداری اعلام می کند که مشترکین مراقب باشند فریب این گونه کلاهبرداری ها را نخورند.
براساس اعلام تعداد قابل توجهی از مشترکین مبنی بر اینگونه کلاهبرداری از آنان، دفتر مرکزی بازرسی و نظارت و دفتر حقوقی شرکت مخابرات ایران در حال پیگیری آن از طریق مراجع حقوقی است.»