میثم لطفی
پزشک ایرانی
آخرین روزهای فوریه 2020 یک اطلاعیه عمومی از سوی وزارت بهداشت ایتالیا توجه همه کارمندان بخش درمان را به خود جلب کرد. متن اطلاعیه هشدارهای کاملاً جدی دولت در مورد شیوع ویروس کرونا را شامل می‌شد که تا آن زمان ده‌ها کشته در شمال این کشور به جا گذاشته بود. من که به عنوان پزشک از حدود دو سال قبل فعالیت کاری را در یکی از بیمارستان‌های شهر رم آغاز کرده بودم، برای نخستین بار شرایط ویژه‌ای پیش روی خود دیدم که باید برای مدت نامعلوم در بیمارستان قرنطینه می‌شدم و به طور شبانه روزی در بخش آزمایش و مراقبت از بیماران مبتلا به 19-COVID فعالیت می‌کردم. این روزها حدود دو ماه ازآغاز شیوع کرونا در ایتالیا می‌گذرد و این ویروس که به یک بلای عالمگیر تبدیل شده، جان نزدیک به 20هزار ایتالیایی را گرفته است و من که طی این دوران حتی یک بار هم از بیمارستان خارج نشده‌ام، اتفاقاتی را به چشم دیده‌ام که به گفته کهنسالان ایتالیایی وخامت آن از جنگ جهانی دوم هم بیشتراست.
کرونا و تهدید اقتصاد توریسم
این طور که گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد، ویروس کرونا احتمالاً اواخر ژانویه از طریق زنجیره‌های ارتباطی محلی در شمال ایتالیا در گردش بود و سرانجام اواسط فوریه شخصی که رسانه‌های ایتالیایی از او به عنوان «بیمار نخست» یاد می‌کنند 36 ساعت پس از مثبت بودن تست کرونا در بیمارستانی در شمال این کشور بستری شد و درهمین فاصله کم چندین نفراز جمله پرسنل پزشکی را هم آلوده کرد. دلیل اصلی شیوع گسترده ویروس کرونا در ایتالیا هنوز به طور دقیق مشخص نشده است، ولی میانگین سنی بالا از مهم‌ترین عواملی بود که در این شیوع گسترده تأثیر گذاشت.
از زمان آغاز قرنطینه سراسری در ایتالیا یک ماه و نیم می‌گذرد و برای این کشور که بزرگترین مقصد توریستی جهان است، تعطیلی تمام پروازهای بین‌ المللی، هتل‌ها، رستوران‌ها و... یک تهدید کاملاً جدی برای اقتصاد است. با این وجود «جوزپه کونته» نخست وزیر ایتالیا که تقریباً هر روز از طریق رسانه ملی به صورت مستقیم با مردم صحبت می‌کند همچنان معتقد است که قرنطینه سراسری باید ادامه یابد تا این ویروس ریشه‌کن شود. دولت ایتالیا بیشتر از هر زمان دیگر تأکید برخانه ماندن مردم دارد و مأموران پلیس تمام خیابان‌ها را کنترل می‌کنند تا افراد در صورت لزوم و تنها با برگه تردد اجازه خروج از خانه را داشته باشند. به جز مراکز درمانی و سوپرمارکت‌ها همه نقاط دیگر در تعطیلی کامل به سر می‌برند و صف‌های طولانی برای ورود به سوپرمارکت و تهیه مایحتاج روزانه تنها اتفاقی است که توجه شما را در خیابان‌ها جلب می‌کند. وقتی که از کوچه‌ها و خیابان‌های شهر رم عبور می‌کنید، پرچم ایتالیا که به نشانه اتحاد ملی از بالکن خانه‌ها برافراشته شده است را می‌بینید. در قسمت بیرونی بسیاری از خانه‌ها پارچه‌های سفیدی را مشاهده می‌کنید که مردم روی آن یک رنگین کمان نقاشی کرده‌اند و زیر آن یکی از دو هشتگ زیر نوشته شده است: CeLaFaremo#
به معنی «موفق خواهیم شد»، و #AndràTuttoBene به معنی «همه چیز خوب خواهد شد.»
 مردم ایتالیا برای آنکه روزهای قرنطینه را آسان‌تر سپری کنند، اتفاقی را در کنار هم رقم زدند که از آن به عنوان «کنسرت ملی» یاد می‌شود. آنها هر روز ساعت 6 عصر به بالکن خانه خود می‌روند و با نواختن ساز یا پخش موسیقی حال خوب خود را با دیگران قسمت می‌کنند. سپس با خواندن سرود ملی ایتالیا و یک شعر یا ترانه، از کادر درمان که در خط مقدم مقابله با کرونا قرار دارند قدردانی می‌کنند. این اتفاق به قدری برای ایتالیایی‌ها اهمیت پیدا کرده است که حتی در بیمارستان هم می‌توان صدای اتحاد ملی ایتالیایی‌ها داخل بالکن خانه‌ها را هم شنید.
تجربه شادی و غم با کرونا
 اما بیمارستان‌های رم شرایطی را پشت سر می‌گذارند که طی یک قرن گذشته شاید فقط در روزهای جنگ جهانی دوم شاهد آن بودند. در بیمارستان «سَن جُوانی» که من در آن مشغول به کار هستم بیشتر بخش‌ها فعالیت خود را به حالت تعلیق درآورده‌اند و بیماران مبتلا به کرونا در آن بستری شده‌اند. گرفتن آزمایش کرونا از حدود 70 نفر در هر شیفت کاری، مراقبت از مبتلایان بستری شده، جان باختن روزانه تعدادی از مبتلایان، 16 ساعت کار مستمر و... تنها بخشی از اتفاقات هر شبانه روز در بیمارستانی است که این روزها به اقامتگاه و محل استراحت من هم تبدیل شده.
سالن انتظار بیمارستان هیچ وقت تا این اندازه غم و شادی مردم را در کنار هم تجربه نکرده بود که از فوت مبتلایان به کروناویروس اشک ریختند و از درمان شدن آنها خوشحال شدند. برای من که این روزها در آستانه 35 سالگی به سر می‌برم، شاید یکی از بهترین اتفاقات زندگی تشکر پیرمرد 94 ساله‌ای بود که پس از درمان از بیمارستان مرخص شد و یکی از تلخ‌ترین تجربیات زندگی‌ام هم لحظه خبر دادن به خانواده جوان 30 ساله‌ای بود که پس از ابتلا به کرونا جان خود را از دست داد و همسر و فرزند 8 ماهه او در سالن انتظار منتظر معجزه بهبود او بودند.
مردم ایتالیا که به پیاده‌روی در خیابان‌ها و لذت بردن از مناظر زیبای این کشور شهرت دارند، هیچ زمان به این شکل خانه نشینی را تجربه نکرده بودند. دولت از چند هفته قبل اعلام کرد برای مشاغل آسیب دیده و عموم مردم کمک‌های مالی مختلف را در نظر گرفته است تا نگرانی بین آنها کمتر شود. بسیاری از کارخانه‌های بزرگ که از همان ابتدا تعطیل شده بودند این روزها تولید ماسک و ژل شست‌وشوی دست را آغاز کرده‌اند و شبکه‌های تلویزیونی ایتالیایی هم سعی می‌کنند بهترین و جذاب‌ترین برنامه‌های خود را پخش کنند تا انگیزه مردم برای ماندن در خانه بیشتر شود.
دولت حتی راهکارهای فراوانی را برای قرنطینه مردم در خانه در نظر گرفته است و یک شماره ویژه هم به این مسأله اختصاص یافته تا در صورت لزوم، تست ابتلا به ویروس کرونا در خانه گرفته شود و نیازی به مراجعه به مراکز درمانی نباشد. اتفاق ناخوشایند از زمانی آغاز می‌شود که نتیجه آزمایش مذکور برای یکی از اعضای خانواده مثبت باشد و او دست کم برای دوره زمانی سه هفته با هیچ یک از اعضای خانواده خود در تماس نباشد و حتی اجازه رفتن تا سوپرمارکت را هم نداشته باشد. این افراد که در خانه قرنطینه می‌شوند روزانه باید 4 بار به صورت آنلاین با پزشک متخصص که در بیمارستان مستقر است ارتباط برقرار کنند و آخرین وضعیت خود را به اطلاع او برسانند. با این وجود اخبار مربوط به افزایش تعداد مبتلایان در خانه‌های ایتالیا همچنان به گوش می‌رسد.
انجام وظایف کاری از راه دور یکی دیگر از اتفاقاتی است که مردم ایتالیا در بسیاری از مشاغل این روزها تجربه می‌کنند و نحوه کار کردن با سرویس‌های پردازش ابری و ابزارهای دورکاری را آموخته‌اند. در بخش تحصیلی هم شرایط به همین شکل دنبال می‌شود و بر اساس آخرین ابلاغیه وزارت آموزش ایتالیا، ترم دوم سال تحصیلی 20-2019 برای تمامی مقاطع به طور کامل مجازی شده است و امتحانات پایان ترم هم به صورت آنلاین برگزار می‌شود.
اما این روزها ساعت 6 عصر که وزارت بهداشت تعداد مبتلایان و جان‌باختگان جدید را اعلام می‌کند برای مردم اهمیت زیادی پیدا کرده است و طی چند روز گذشته کاهش مرگ و میرهای ناشی از ابتلا به کرونا بار دیگر خوشحالی را برای مردم به همراه داشته است. این طور که بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد میانگین سنی ایتالیایی‌های فوت شده بر اثر ابتلا به کروناویروس 78.5 سال است، بخش اعظم آنها نیز مرد هستند و بیشتر آنها سابقه ابتلا به بیماری قلبی یا دیابت داشته‌اند. زنان در مجموع 25.8درصد از جان‌باختگان و 38 درصد از کل مبتلایان را به خود اختصاص می‌دهند و با این وجود یک‌چهارم افرادی که در این کشور جان باختند در گروه سنی 20 تا 50سال به سر می‌بردند. شیوع این بیماری دست کم جان 80 پزشک ایتالیایی را هم گرفته است و این روزها همه مردم منتظرند تا هرچه سریع‌تر زندگی به حالت عادی برگردد.

یوسف حیدری
گزارش نویس
«امروز با فاصله از هم می‌ایستیم تا فردا یکدیگر را محکمتر در آغوش بگیریم.» این جمله را هرجای ایتالیا که باشی می‌بینی یا می‌شنوی. می‌گویند ایتالیایی‌ها و ایرانی‌ها از خیلی جهات شبیه هم هستند؛ از شلختگی در ترافیک و بقیه کارها بگیر تا عواطف تند و ظریف در روابط انسانی. یکی دیگر از خصلت‌های مشترک ما البته همدلی در شرایط بحرانی است.
در قسمت نخست این گزارش که چهارشنبه هفته گذشته در همین صفحه چاپ شد، سری زدیم به کشورهای مختلف و از زبان ایرانیان خارج از کشور در جریان نوع برخورد دولت‌ها با کرونا و قرنطینه خانگی قرار گرفتیم و همین طور دلتنگی اروپایی‌ها و استرالیایی‌ها برای بازگشت به زندگی اجتماعی. در قسمت دوم و پایانی درباره تجربه شهروندان از چگونگی همدلی مردم برای تحمل این روزهای سخت می‌خوانید.
 «اغلب ایرانی‌های ساکن ایتالیا مثل من دانشجو هستند. امسال ما مجبور شدیم همه جشن‌های عمومی مربوط به نوروز را تعطیل کنیم. حتی سفارت ایران که هر سال جشن برگزار می‌کرد و میهمان‌های زیاد هم داشت همه برنامه‌ها را لغو کرد و خیلی از ما مثل سال‌های قبل کنار هم جمع نشدیم.»
این‌ها را آیدا می‌گوید؛ دانشجوی ایرانی دانشگاه هنرهای زیبای رم. او نوروز امسال نتوانست برای تهیه وسایل سفره هفت سین از خانه خارج شود:«امسال سفره هفت سین نداشتیم و در تنهایی و همراه با خواهرم و همسرم لحظه تحویل را جشن گرفتیم. تعدادی از دانشجوها هم به دلیل تعطیل شدن دانشگاه و برگزاری کلاس‌ها به صورت آنلاین، برای اینکه در هزینه‌های زندگی و اجاره خانه صرفه جویی کنند، تصمیم گرفتند به ایران برگردند و این روزها کنار خانواده‌هایشان باشند.»
 او به همدلی مردم ایتالیا در این روزهای سخت اشاره می‌کند و می‌گوید:«بر اساس نظرسنجی‌هایی که از سوی رسانه‌ها انجام گرفته 93 درصد مردم ایتالیا حاضرند حقوق و آزادی خودشان را فدای بهبود شرایط کنند. حتماً در مورد سبد مهربانی شنیده‌اید؛ برخی از فروشگاه‌های مواد غذایی سبدهایی را برای نیازمندان دم در فروشگاه گذاشته‌اند و مردم وقتی برای خرید به این فروشگاه‌ها می‌روند، اغلب چیزی می‌خرند و داخل این سبدها می‌گذارند. هر روز عصر کسانی که توان مالی برای خرید ندارند می‌توانند این سبدها را بردارند و به خانه ببرند. از آن طرف در برخی از فروشگاه‌های بزرگ مثل فروشگاه کوپ در میلان فروشنده‌ها لباس‌هایی به تن دارند که روی آن نوشته «اگر رنگ چشم‌های مرا می‌بینی به من خیلی نزدیکی، یک متر از من فاصله بگیر» صحنه‌های همدلی اینجا زیاد می‌بینی؛ در یکی از خیابان‌ها مأمور پلیسی را دیدم وقتی متوجه شد مرد سالخورده‌ای بدون ماسک بیرون آمده، بلافاصله به او ماسک داد. جالبترین صحنه‌ای که تقریباً هر روز می‌بینم مردی است که به دیدن مادرش می‌آید و زیر پنجره برایش آواز می‌خواند. او هر روز به دیدن مادرش می‌آید و زیر پنجره برایش آواز می‌خواند.»
آیدا همچنین به حضور پررنگ سلبریتی‌ها در ایتالیا برای کمک به مردم اشاره می‌کند و می‌گوید: «این روزها خیلی از خواننده‌های ایتالیایی به کمک مردم آمدند؛ «کیارا فرانی» یکی از مشهورترین اینفلوئنسرهای دنیا و ایتالیا در کنار همسر خواننده‌اش «فده» 100هزار یورو به نیازمندان کمک کردند و 3میلیون و 300هزار یورویی را که مردم در اختیارشان قرار دادند، به بیمارستان‌های شمال ایتالیا دادند. نخست وزیر سابق ایتالیا هم 10میلیون یورو به بیمارستان‌ها کمک کرد.»
همه برنامه‌های مربوط به نوروز که توسط انجمن ایرانیان در فرانسه برگزار می‌شد با شیوع کرونا لغو شد. ارغوان دانشجوی حقوق دانشگاه استراسبورگ می‌گوید لحظه سال تحویل دوست داشتم کنار چند همکلاسی ایرانی‌ام باشم و سال جدید را به هم تبریک بگوییم اما فقط 5 دقیقه توانستیم بیرون برویم و با دیدن پلیس فوراً به خانه برگشتیم. او در مورد تلاش و همدلی مردم فرانسه در این روزهای سخت می‌گوید:«هر شب ساعت 8 اینجا غوغایی برپاست. هر کسی هر سازی که بلد است در بالکن می‌نوازد و به بقیه روحیه می‌دهد. همه از طریق شبکه‌های مجازی پیام مثبت می‌فرستند و هنرمندان از مردم می‌خواهند کارهای خنده‌دار انجام دهند و شعر بخوانند و برای یکدیگر ارسال کنند. همه بهم می‌گویند کرونا را شکست می‌دهیم. خیلی از مردم همراه شبکه زوم ورزش می‌کنند و به یکدیگر روحیه می‌دهند.»
خیلی از ایرانی‌های خارج از کشور امسال حال و حوصله نوروز را نداشتند و در کنار سفره هفت سین با نگرانی اخبار ایران را دنبال می‌کردند مثل بهاره که مقیم استرالیا است:«هر سال نوروز با وجود اینکه اینجا تعطیل نیست و مثل روزهای عادی دیگر باید سرکار باشیم اما من و همسرم سعی می‌کنیم در خانه بمانیم و جشن بگیریم اما امسال با توجه به شیوع کرونا و سرماخوردگی که داشتم مجبور شدم تست کرونا بدهم و چند روزی هم در قرنطینه بمانم. خیلی نگران ایران بودیم و هستیم.»
او درباره همدلی مردم استرالیا می‌گوید بعد از شیوع کرونا گروهی از مردم به کمک سالمندان آمدند. مردم داوطلب نامه‌هایی را که در آن برای کمک و خرید اعلام آمادگی می‌کنند، داخل صندوق پست خانه افراد سالمند می‌اندازد و آنها هم نیازهای‌شان را در نامه می‌نویسند و برمی‌گردانند. جالب است بدانید بعضی‌ها اینجا برای خودکفا شدن در خانه‌هایشان صیفی جات می‌کارند و توی حیاط، مرغ و خروس نگه می‌دارند.»
در کانادا انجام کارهای داوطلبانه خیلی رایج است و مردم در شرایط مختلف به صورت داوطلب به هم کمک می‌کنند. این روزها در این کشور گروه‌های مختلف مردمی برای کم کردن رفت و آمد سالمندان و بیماران به آنها کمک می‌کنند. امیر حسین دانشجوی ایرانی ساکن اتاوا با اشاره به همدلی کانادایی‌ها می‌گوید:«هر روز تعداد زیادی آگهی در فضای مجازی منتشر می‌شود که هر کسی نیاز به کمک دارد، تماس بگیرد. دولت هم در کنار سختگیری برای قرنطینه مردم تسهیلات و امکاناتی زیادی در نظر گرفته است. ازجمله اینکه به سرپرست خانواده‌هایی که به واسطه کرونا شغل‌شان را از دست داده‌اند تا 4 ماه و هر ماه 2 هزار دلار و برای مادران شاغلی که در قرنطینه هستند ماهیانه 300 دلار پرداخت می‌کند. بازپرداخت وام دانشجویان هم تا 6ماه عقب افتاده است.»
در امریکا افسران پلیس در کنار وظیفه نظارت بر تردد مردم در کارهای خیرخواهانه نیز مشارکت می‌کنند. امیررضا دانشجوی ایرانی در نیوجرسی امریکا از حرکت جالب مأموران پلیس دراین روزها می‌گوید:«باتوجه به شیوع گسترده کرونا در این ایالت خیلی از سالمندان نمی‌توانند برای خرید از خانه بیرون بروند. برای همین تعدادی از مأموران پلیس در هر محله با شناسایی این افراد مواد غذایی و داروی آنها را تهیه می‌کنند. این حرکت با استقبال زیاد مردم مواجه شده است.»
در ایالت تگزاس امریکا هم مردم در خانه ماسک تولید می‌کنند و رایگان بین همه توزیع می‌کنند. در این ایالت مواد ضدعفونی کننده و ماسک و دستکش به بیمارستان‌ها اختصاص داده‌اند و مردم برای مصارف شخصی خودشان این لوازم را تهیه می‌کنند یا مثل ماسک در خانه می‌سازند. غزال ساکن این ایالت است. او با اشاره به همدلی تگزاسی‌ها برای گذر از این روزهای سخت می‌گوید:«خیلی از تولیدی‌های رویه مبل و تخت، تولیدشان را متوقف کردند و شروع کردند به تولید ماسک و دستکش و روپوش پزشکی و آنها را رایگان به بیمارستان‌ها می‌دهند. اینجا فروشگاه‌ها از ساعت 7 تا 8 صبح به زنان باردار و سالمندان اختصاص دارد تا آنهایی که نیاز به مراقبت بیشتری دارند بتوانند بدون نگرانی خرید کنند. رستوران‌ها و کافی شاپ‌ها برای کادر درمانی بیمارستان‌ها و مأموران پلیس غذا و قهوه رایگان ارسال می‌کنند. دورکاری گویندگان خبر تلویزیون هم خیلی جالب است. هرکدام از آنها گاراژ خانه، زیرزمین یا یکی از اتاق‌های خانه‌شان‌ را به اتاق کار تبدیل کرده‌اند و از همان جا خبرها را برای مردم می‌خوانند. برایان کُرتیس یکی از گویندگان خبر دالاس کانتی گاراژ خانه‌اش را به استودیو تبدیل کرده که خیلی جالب است. او می‌گوید با این کار خواسته به مردم نشان دهد که می‌شود در خانه ماند و به سلامتی خود و دیگران کمک کرد.»
کرونا مرزها را درمی‌نوردد و همچنان که گرد بیماری بر سر بشر می‌پاشد، قلب‌ها را هم به هم نزدیک می‌کند. کرونا در گوش‌های ما شعر سعدی را زمزمه می‌کند: «بنی آدم اعضای یک پیکرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند»