گروه اقتصادی
بررسی شاخص‌های کلیدی اقتصاد ایران درسه فصل ابتدایی سال‌جاری حاکی از بهبود نسبی شرایط است. به‌طوری که نرخ رشد اقتصادی با نفت از منفی 10.1 و 10.3 درصد به ترتیب در سه ماهه و شش ماهه امسال به منفی 7.6 درصد در 9 ماهه امسال رسیده است. در رشد اقتصادی بدون نفت نیز نرخ منفی یک درصد سه ماهه اول و منفی نیم درصد شش ماهه امسال به صفر در 9 ماهه رسیده است. این اعداد و ارقام نشان می‌دهد که اقتصاد ایران با تکیه بر ظرفیت‌های بخش غیرنفتی بتدریج بسترهای خروج از نرخ منفی و در نهایت رکود اقتصادی را فراهم می‌کند.درنرخ تورم به‌عنوان شاخص مهم دیگری که علاوه براقتصاد ملی با معیشت مردم ارتباط دارد نیز، شاهد روند کاهشی شاخص‌های مختلف تورم در سال هستیم که از دومین ماه امسال آغاز شد. اما اینکه تا پایان سال‌جاری و همچنین سال پیش رو شرایط این شاخص‌های اصلی چگونه باشد به متغیرهای بسیاری گره خورده است. این درحالی است که شیوع ویروس کرونا درکشور به طور قطع روی شاخص‌های اقتصاد ایران تأثیر منفی خواهد داشت و هرچه دوره ماندگاری آن بیشتر باشد این آثار عمیق‌تر خواهد بود. اما جدای از آثار«کرونا» که به اعتقاد کارشناسان اقتصادی از اردیبهشت و خرداد سال آینده نمایان می‌شود، مرکز آمار ایران برای نخستین بار با استفاده از داده‌های واقعی اقتصاد ایران نرخ رشد اقتصادی بخش‌های مختلف برای کل سال‌جاری را پیش‌بینی کرده است. علاوه براین کارشناسان این مرکز نرخ تورم کل سال‌جاری و همچنین سه ماهه سال آینده را پیش‌بینی کرده‌اند.
پیش‌بینی رشد اقتصادی سال 98
مرکز آمار ایران در گزارشی با بررسی نرخ رشد اقتصاد بخش‌های مختلف درمقاطع سه، شش و 9 ماهه امسال نرخ رشد اقتصادی کل سال 98 را پیش‌بینی کرده است. براساس این گزارش درحالی که نرخ رشد اقتصاد ایران با نفت در 9 ماهه امسال منفی 7.6 درصد بوده است این نرخ برای کل سال‌جاری به منفی 7.2 درصد می‌رسد که نشان دهنده بهبود 4 دهم درصدی این متغیر است. همچنین این مرکز نرخ رشد صفر درصدی اقتصاد ایران بدون نفت در 9 ماهه امسال را برای کل سال‌جاری بدون تغییر پیش‌بینی کرده است. طبق این گزارش، از میان سه گروه اصلی مؤثر در تولید ناخالص داخلی یعنی کشاورزی، صنایع و معادن و خدمات، در کل سال 98 بخش کشاورزی تنها بخش مثبت خواهد بود و دو گروه دیگر همچنان منفی خواهد بود، هرچند که در این دو گروه (صنایع و معادن و خدمات) شاهد بهبود نسبی هستیم. بدین ترتیب نرخ رشد اقتصادی گروه صنایع و معادن از منفی 16.6 درصد در 9 ماهه امسال به منفی 15.7 درصد برای کل سال می‌رسد. نرخ رشد بخش خدمات نیز که در 9 ماهه امسال منفی 2 دهم درصد گزارش شده بود به منفی یک دهم درصد خواهد رسید. از سوی دیگر نرخ رشد اقتصادی گروه کشاورزی که عملکردی به مراتب مثبت‌تر از سایر گروه‌ها داشته است از 3.2 درصد در 9 ماهه امسال به 3 درصد در کل سال‌جاری می‌رسد. همچنین رشد زیر گروه استخراج نفت و گاز نیز که در 9 ماهه امسال منفی 37 درصد بود برای کل سال‌جاری نیز همین عدد باقی می‌ماند. اما زیر گروه صنایع و معادن بدون نفت بهبود خواهد داشت به طوری که از نرخ رشد 2 درصدی در 9 ماهه سال به 2.2 درصد می‌رسد. بخش صنعت نیزهمانند 9 ماهه امسال رشد منفی 2.3 درصدی را تجربه خواهد کرد. زیرگروه عمده و خرده فروشی و هتل و رستوران به‌عنوان یکی از زیربخش‌های گروه خدمات نیز که در سال‌های گذشته یکی از موتورهای محرک نرخ رشد اقتصادی بود بدون تغییر و با نرخ منفی 4.1 درصد مواجه خواهد بود. درمجموع و با مقایسه نرخ رشد اقتصادی سال 97 با امسال شاهد کاهش نرخ رشد با نفت و بهبود نرخ رشد بدون نفت هستیم. به طوری که نرخ منفی 4.7 درصد با نفت سال گذشته به منفی 7.2 درصد افزایش یافته است ولی در مقابل نرخ منفی 2.1 درصدی بدون نفت به صفر ارتقا یافته است.
4 سناریو برای نرخ تورم بهار 99
مرکز آمار ایران برای پیش‌بینی نرخ تورم در سال آینده چهار سناریو معرفی کرده است. سناریوی اول با استفاده از الگوی مشابه پایان سال 97 و سه ماهه ابتدایی سال 98 است. با توجه به اینکه در سال 97 با تورم بالایی مواجه بودیم این سناریو به‌عنوان سناریوی بدبینانه درنظر گرفته می‌شود. سناریوی دوم با استفاده از الگوی مشابه پایان سال 96 و سه ماه ابتدایی سال 97 است. چون دراین بازه زمانی با ثبات نسبی درنرخ تورم مواجه بودیم این سناریو حالت خوش بینانه دارد. سناریوی سوم میانگین این دو حالت است. مرکز آمار برای سناریوی چهارم از رابطه نرخ تورم تولیدکننده و مصرف کننده استفاده کرده است. با توجه به اینکه شاخص قیمت تولیدکننده براساس قیمت تمام شده کالاهای تولیدی محاسبه می‌شود انتظار می‌رود تغییرات قیمت این بخش با یک وقفه زمانی به تورم مصرف‌کننده منتقل شود.بین تورم ماهانه تولیدکننده و مصرف‌کننده با وقفه زمانی دو تا سه دوره‌ای رابطه مستقیم وجود دارد. بنابراین براساس سناریوی چهارم تغییرات نرخ تورم ماهانه مصرف‌کننده تغییرات نرخ تورم ماهانه سه ماه قبل تولیدکننده است. با توجه به اینکه نرخ تورم تولیدکننده فقط تا آذرماه امسال تهیه شده است بنابراین پیش‌بینی می‌شود براساس این سناریو فقط برای اسفند امسال انجام شده است. براساس سناریوی سوم که احتمال تحقق آن بیشتر است روند نزولی نرخ تورم سالانه ادامه داشته و در خرداد ماه سال آینده به 27.9 درصد می‌رسد. اما روند نزولی نرخ تورم نقطه‌ای در اردیبهشت 99 درعدد 20.9 درصد متوقف شده است و در خرداد ماه همین سال با افزایش 8 دهمن درصدی به 21.7 درصد می‌رسد.‌

گروه اقتصادی
جنگ قیمتی میان تولیدکنندگان نفت شدت گرفته و همگی در حال تلاش برای حداکثر کردن سهم خود در بازار جهانی نفت خام هستند. به‌طوری که حتی خیال تصاحب بازار یکدیگر را نیز در سر دارند. وبسایت انرژی اینتلیجنس، Energy Intelligence، در این خصوص نوشته که عربستان سعودی در حال توافق نفتی با بلاروس است. به‌نظر می‌رسد عربستان سعودی توافقنامه‌ای را برای تأمین نفت خام بلاروس انجام داده است، که سیلی بر صورت روسیه است. چراکه بلاروس تاکنون مشتری نفت روسیه بوده است. در میان تولیدکنندگان نفت خام بیش از همه عربستان، امارات و روسیه با یکدیگر در رقابت هستند و می‌خواهند که از ماه آوریل یعنی دو هفته دیگر عرضه نفت به بازار را بشدت افزایش دهند.
امارات هم تخفیف نفتی می‌دهد
عربستان و امارات و روسیه گفته‌اند که قصد افزایش تولید نفت خود را دارند و می‌خواهند که در ماه آوریل مجموعا نزدیک به 4 میلیون بشکه در روز افزایش دهند. تاکنون عربستان بیش از 3 مشتری جدید نفتی پیدا کرده که احتمالاً به خاطر تخفیف‌های نفتی این کشور، واردات نفت تولیدکننده دیگری را کاهش داده‌اند و سراغ واردات نفت سعودی رفته‌اند. امارات تولیدکننده نفت خام متحد با عربستان نیز چنین برنامه‌ای در سر دارد. خبرگزاری بلومبرگ اعلام کرده که شرکت ملی نفت امارات(ادنوک) هم قیمت نفت صادراتی خود را کاهش داده است. گفته می‌شود که ابوظبی با تبعیت از اقدام هفته گذشته عربستان سعودی که آماده سیل عرضه به بازار می‌شود، قیمت فروش نفت خود را کاهش داد. ادنوک، گرید نفتی موربان را دو دلار و ۷۵ سنت در هر بشکه ارزان‌تر از قیمت پایه دوبی در آوریل خواهد فروخت. این قیمت چهار دلار و ۶۳ سنت کمتر از قیمت ماه جاری گرید نفتی موربان خواهد بود. ابوظبی عمده ذخایر نفت امارات متحده عربی را که سومین صادرکننده بزرگ عضو اوپک است، در اختیار دارد.
کاهش سود آرامکو
عربستان با شکست مذاکرات اوپک و اوپک پلاس دست به افزایش تولید و تخفیف زده است و همین موضوع مدام قیمت نفت را به سمت ارقام زیر 35 دلار برای هر بشکه سوق می‌دهد. حتی برخی فعالان بازار نفت معتقدند که بزودی نفت وارد کانال 20 دلار در بشکه نیز خواهد شد. اما آیا عربستان در قیمت‌های پایین سود بیشتری می‌برد. شاید در بلند مدت این شرایط به نفع عربستان باشد اما اکنون خیر. عربستان حتی در سال 2019 که قیمت‌ها بالاتر از 60 دلار در بشکه بود، مشکلاتی داشت. به طوری که سوددهی شرکت آرامکو عربستان سال گذشته میلادی ۲۱ درصد کاهش یافت. رویترز می‌نویسد: «سود خالص آرامکو در سال ۲۰۱۹ میلادی پس از کسر زکات و مالیات ۳۳۰.۶۹ میلیارد ریال عربستان، معادل ۸۸.۱۱ میلیارد دلار بوده، در حالی که این رقم در سال پیش از آن ۴۱۶.۵۲ میلیارد ریال عربستان بود.» با افزایش صادرات نفت خام این کشور، اگرچه عربستان بشکه‌های نفت بیشتری وارد بازار می‌کند اما ممکن است که این رقم بازهم در 2020 کم شود.
افزایش تقاضای عربستان برای کرایه ابرنفتکش‌ها
مساله دیگری که عربستان با افزایش تولید خود به راه انداخته، افزایش کرایه حمل نفتکش هاست. بلومبرگ در این خصوص گزارش می‌دهد: «عربستان سعودی سرگرم آماده‌سازی عرضه میزان بالایی نفت به بازار جهانی است که ناوگان نفتکشهای این کشور ظرفیت کافی برای حمل آن را ندارند و برای این منظور به کرایه کشتی‌های دیگر اقدام کرده است. شرکت کشتیرانی ملی عربستان سعودی معروف به بحری حداقل هشت ابرنفتکش را برای بارگیری نفت در ماه جاری و ماه آینده از بنادر نفتی اصلی این کشور کرایه کرده است. هر کدام از این کشتی‌ها ظرفیت حمل دو میلیون بشکه نفت را دارند و شامل دالیان، آگیوس سوتیس و هنگ‌کنگ اسپیریت هستند. جست‌وجوی عربستان سعودی برای کرایه نفتکش‌ها منعکس‌کننده عرضه زیادی است که این کشور قصد دارد پس‌از شکست مذاکرات هفته گذشته اوپک و متحدانش به بازار روانه کند. اکثر نفتکش‌هایی که تاکنون برای کرایه ثبت شده‌اند به مقصد خلیج امریکا بوده‌اند. این موضوع مشکلات تولیدکنندگان نفت شیل امریکا که زیر بار بدهی سنگینی قرار دارند و از افت قیمت‌های نفت تحت فشار قرار گرفته‌اند را تشدید خواهد کرد.» به‌گزارش امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، کاهش قیمت نفت خام ناشی از تصمیم عربستان سعودی، باعث شد تا درخواست اجاره کشتی برای ذخیره‌سازی شناور، هم در سواحل سنگاپور و هم در سواحل امریکا بیشتر شود. یکی از کارگزاران نفت خام می‌گوید که مخازن نفتی بنادر با تمام قدرت و ظرفیت خطوط لوله در حال پرشدن هستند چون شرکت‌ها حاضر به از دست دادن نفت با این رنج قیمتی نیستند.
با این حال، اگر شیوع ویروس کرونا در دنیا متوقف شود و پروازها به شرایط عادی خود بازگردند، تقاضا برای نفت نیز بیشتر خواهد شد و بخشی از مازاد عرضه نفت در بازار جبران می‌شود. اما اگر به‌همین ترتیب روند افزایش تولید کشورها ادامه داشته باشد، بحران سختی در انتظار کشورهای تولیدکننده نفت خام خواهد بود.