قدرت تخریب این نوع سیل بسیار بالاست. همه سوابق مربوط به سیل‌های بشدت مخرب در شهر تهران، مربوط به این نوع سیل است. سیل ثانویه یکی دیگر از ظرفیت های آسیب‌پذیری شهر تهران است. این نوع سیل ناشی از خطاهای مهندسی نیز نامیده می‌شود. زیرا بر اثر شکست سازه‌های انتقال جریان (مانند شکست کانال) یا سازه‌های تقاطعی با مجاری انتقال جریان (مانند شکست پل) ناشی می‌شود. در این پدیده به‌دلیل خطاهای طراحی، اجرا و بهره‌برداری در ساخت سازه‌های یاد شده، جریان سیل جاری در داخل مجاری انتقال سیل (رودخانه، مسیل و کانال) از داخل مجرای طبیعی خود خارج شده و باعث آسیب درخور توجهی به محدوده شهری می‌شود.
به‌طور کلی تهران با سه خطر طبیعی عمده شاملِ زلزله، سیل و فرونشست زمین مواجه است. با‌ وجود این واقعیت، طی سالیان گذشته عمده تمرکز و نگرانی‌ها در کشور ما معطوف به نحوه مواجهه با خطر زلزله شده و از خطرات سیل غافل بوده‌ایم. پیش از ارائه هرگونه تحلیلی در خصوص چرایی پدید آمدن بحران ناشی از عوامل طبیعی یا چگونگی مواجهه با این دست مسائل، بایستی به در هم تنیدگی سه مؤلفه انسان، کالبد و فعالیت در شهر توجه داشت و مبتنی بر این به هم پیوستگی به ارائه طریق پرداخت. مجموعه برآیند سیاستگذاری‌ها و اقدامات نهادهای تصمیم‌گیر، منجر به ارتقای تاب‌آوری شهری تا حدی قابل قبول نشده است و چالش عدم تاب‌آوری شهرها و کلانشهرها در سطح مدیریتی نیز بسیار جدی است. راهکار اصلی مواجهه صحیح با خطرات پیش و پس از وقوع سیلاب، خروج از عادت واره‌های غلط وکلیشه‌های شکست خورده و طراحی الگوهای نوین و آموزش و اطلاع‌رسانی است.
از سوی دیگر نقش نهادهای حاکمیتی به عملیات هنگام حادثه اختصاص پیدا کرده و نهادسازی منسجم و متناسبی به‌منظور تاب‌آوری پس از وقوع بحران، پیش‌بینی نشده است. در حالی که نهادهای مدنی و مردمی از ظرفیت عظیمی برای مدیریت شرایط و ساماندهی وضعیت برخوردارند. به‌طور مثال در کلانشهر تهران تا سال گذشته مراکز اسکان ایمن برای شرایط بحران ناشی از بلایای طبیعی و انسانی پیش بینی نشده بود که با پیگیری‌های به عمل آمده، نقشه مکان‌یابی به تفکیک مناطق ۲۲ گانه انتشار یافت و اکنون این نقشه‌ها در وبگاه‌های اینترنتی مناطق شهر تهران در دسترس عموم کاربران قرار دارد.

تأکید فرمانده ناجا  بر همکاری با  محیط زیست

فرمانده نیروی انتظامی منابع طبیعی و محیط زیست را سرمایه ملی کشور دانست و بر ضرورت بهره‌مندی از تمامی امکانات و تجهیزات برای حفظ محیط زیست برای آیندگان تأکید کرد.
به‌گزارش ایسنا، حسین اشتری در حاشیه دیدار با عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور و جمعی از محیط‌بانان ، با اشاره به اقدامات نیروی انتظامی در صیانت از محیط زیست، گفت: ناجا با سازمان محیط زیست کشور تعامل و ارتباط تنگاتنگی دارد و برگزاری این نشست نیز مؤید این ادعا است، طی سال‌های اخیر با راه‌اندازی یگان حفاظت از محیط زیست بر آن شدیم که به‌صورت جد برای صیانت از این سرمایه ملی عمل کنیم. وی با اشاره به فعالیت ۳۵۰۰ محیط‌بان در کشور، گفت: ان‌شاء‌الله در آینده‌ای نزدیک تفاهمنامه همکاری‌های بیشتر ناجا و محیط زیست در تداوم تعاملات گذشته به امضا خواهد رسید.اشتری با اشاره به تأکیدات فرماندهی معظم کل قوا درباره اهمیت صیانت از منابع طبیعی و محیط زیستی، گفت: پیرو تأکیدات و انتظارات مقام معظم رهبری، درصددیم به سازمان محیط زیست برای انجام بهتر مأموریت‌ها کمک کنیم و برای تحقق این مهم از ظرفیت‌هایی چون آموزش نیروها، تزریق تجهیزات به‌روز، تخصیص نیروهای مجرب به یگان حفاظت از محیط زیست و... بهره می‌گیریم.

شهردار تهران : شکل روددره‌های شهرتهران باید تغییر کند

حمیده امینی‌فرد/ تجربه باران سیل آسای فروردین ماه امسال با گرمای شدید این روزهای اغلب شهرهای کشور، کمرنگ شده است. حالا شاید کم‌تر کسی تصور کند که باران های شدید، چه بر سر شهرها آوردند و نگرانی سیلاب و طغیان رودخانه‌ها امروز جای خودش را به آرزو برای چکیدن قطره‌ای باران داده است. فارغ از اینکه در اواخر سال گذشته و اوایل امسال حجم بارندگی نسبت به متوسط 50 ساله گذشته بیش از 40 درصد، افزایش داشته است. اگرچه شهردار تهران معتقد است که در اوایل امسال پایتخت تا آستانه سیل هم پیش رفته، اما هوشیاری همکاران او جلوی فاجعه زیست محیطی را گرفته است، با این همه همچنان این تردید وجود دارد که اگر دوباره حجم بارندگی‌ها افزایش یابد، چه بلایی بر سر تهران خواهد آمد! تهرانی که در این روزها، گرم‌ترین ساعت‌ها را سپری می‌کند، در آینده اما ممکن است با فجایعی دست و پنجه نرم کند که حاصل دخالت طبیعت نیست! ساخت و سازهای غیر مجاز روی رود دره‌ها و ساخت بزرگراه‌ها و تونل‌ها و خیابان‌ها روی مسیل شاید ترسناک‌ترین تصویر دخالت‌های دست ساز مدیران شهری باشد که تهران را به یک سد بی‌دفاع در برابر فجایع طبیعی تبدیل کرده است. موضوعی که البته به هفتمین کنفرانس مدیریت جامع مقابله با سیلاب هم کشیده شده و شهردار تهران را به واکنش وا داشته است. پیروز حناچی بر ضرورت ایجاد مدیریت جامع برای مقابله با سیلاب تأکید می‌کند و می‌گوید که در دنیا شاهد تغییرات و تحولات زیادی در زمینه مقابله با بحران سیل بوده‌ایم و رویکردهای سنتی در این زمینه کنار رفته است، چراکه این رویکردها اثربخشی محدودی داشتند و به جای کاهش سیل، موضوع هدایت سیل را پیگیری می‌کردند. واقعیت این است که سیل را نمی‌توان کامل کنترل کرد و باید از طریق نگاه یکپارچه و مدیریت کاربری اراضی، این پدیده را مهار کرد. در واقع، باید برای مقابله با سیل به پهنه سیل گیر و نه صرفاً مسیر آب توجه کرد.
شهردار تهران با نشان دادن تصاویری از تغییر شکل مسیرهای آب در برخی شهرهای جهان از حالت کانال کشی تا ایجاد مسیری طبیعی برای آب، بر تغییر شکل رود دره‌های تهران تأکید می‌کند. به‌گفته حناچی، سیل در کشور به‌دلیل تغییرات اقلیمی و بی‌توجهی به محیط زیست به موضوع مهمی تبدیل شده است؛ مصداق این امر نوروز امسال بود که شرایطی بسیار بحرانی را پشت سر گذاشتیم. اگرچه سیل باعث پر شدن تالاب‌ها و سدها شد، در برخی مناطق کشور هموطنانمان با مشکلاتی مواجه شدند، باید به خودمان برگردیم و بدانیم خسارت سیل در بسیاری از شهرهای ما به خاطر بی‌توجهی مسائل عمرانی و فنی بود.
حناچی ادامه می‌دهد: در آق قلا در نقطه‌ای از بیرون شهر فشارهایی روی مدیران بود تا اجازه ساخت و ساز و اضافه شدن این منطقه به شهر را بدهند که خوشبختانه مدیران قبول نکردند و جالب است که در سیلاب اخیر این منطقه کاملاً زیر آب رفت. وی به گزارش دولت درباره سیلاب بهار امسال اشاره و عنوان می‌کند: پیرو تجربه پلاسکو، دولت کمیته‌ای تشکیل داد و گزارشی از سیل اخیر تهیه شد. امیدوارم این گزارش کامل شود و در تصمیمات اخیر تأثیر بگذارد. شهردار تهران با تأکید بر اقدامات پیشینیان برای مقابله با سیل می‌گوید: همیشه برای من سؤال بوده است که چرا مغازه‌‌های بازار وکیل شیراز سکو دارد که در سیل اخیر علت آن را متوجه شدیم؛ آب به بازار وکیل آمد، اما به‌خاطر این سکوها وارد مغازه‌ها نشد.

محسن هاشمی: لزوم برخورد جدی با تخلفات زیست‌محیطی
رئیس شورای اسلامی شهر تهران هم در این مراسم با اشاره به افزایش ۴۰درصدی بارندگی در اواخر سال ۹۷ و اوایل سال ۹۸ می‌گوید: ساخت سد‌ها از مسائل مهمی است که در زمینه ذخیره رواناب‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. باید توجه داشته باشیم که ایجاد سد‌ها فعالیت‌هایی هستند که ضمن جلوگیری از سیلاب در دراز مدت به توسعه کشور نیز کمک خواهند کرد. تعرض به محیط زیست و منابع طبیعی از دیگر مسائلی است که باید نسبت به تخلف در این زمینه برخورد جدی‌تری داشته باشیم. محسن هاشمی با اشاره به پروژه احداث سد «پیشین» در سیستان و بلوچستان در سال ۷۲ هم می‌گوید: این پروژه با توجه به مواجهه مردم سیستان و بلوچستان با تمساح (گاندو) و خطرات ناشی از آن و برای آبادی منطقه و جمع‌آوری سیلاب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. سد «پیشین» از سال ۷۴ توانست به کل منطقه سرویس ارائه دهد و اجرای این پروژه‌ها سبب توسعه، رفاه و دفع خطر می‌شود.

گروه اجتماعی/ مراسم گرامیداشت هشتادوپنجمین سالگرد تأسیس خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) و همچنین گرامیداشت فرارسیدن روز خبرنگار دراتاق خبر این رسانه برگزار شد. در این مراسم با حضور علی ربیعی، سخنگوی دولت، فریدون وردی‌نژاد، معاون سیاسی دفتر رئیس جمهوری، سیدضیا هاشمی، مدیرعامل ایرنا و جمعی از مدیران خبرگزاری جمهوری اسلامی از دو سایت مدرسه خبر و ایرنا زندگی نیز رونمایی شد. علی ربیعی سخنگوی دولت در این مراسم گفت: ایرنا، سنگری مهم برای بازتاباندن فعالیت‌ها در عصر کم صدایی دولت بود. فعالیت‌های ایرنا در دوره‌های اخیر بیشتر از گذشته به چشم آمده است.
وی افزود: سختی کار در ایرنا این است که هم باید سخن جامعه را بازتاب دهد و هم سخنی که پارازیت دارد و اجازه نمی‌دهند شنیده شود، انتقال دهد.
سخنگوی دولت با بیان اینکه‌ در هیچ دوره‌ای نسبت رسانه و تمامیت ارضی مثل این دوره نیست، گفت: امروز خرمشهر و آبادانی محاصره و حصر نشده که بخواهیم لباس رزم بپوشیم و حصر را بشکنیم؛ امروز دشمن در بیمارستان‌ها و کمبود دارو است.
ربیعی با بیان اینکه اکنون دشمنان هدف خود را روح و روان جامعه قرار داده‌اند، گفت: هیچ جامعه‌ای فرو نمی‌پاشد مگر اینکه از نظر ذهنی آن جامعه دچار فروپاشی شود. ‌امروز ذهن‌های جامعه ما هدف قرار گرفته است؛ اجتماعات امروز بخصوص آنها که در کنار ایرنا هستند، بیشتر احساس مسئولیت می‌کنند و مانند یک سرباز اسلحه به دست باید بایستند. سخنگوی هیأت دولت اظهار داشت: در گذشته به یک دشمنی حمله می‌شد که فیزیک داشت و با چشم دیده می‌شد؛ امروز ما دو وظیفه داریم هم باید داخل را تاب آور‌تر کنیم و هم باید تهاجم کنیم؛ امروز رسانه باید یک کار دوسویه داشته باشد.
وی ادامه داد: اگر دیروز حمله می‌شد، امروز با یک برنامه عملیات روانی متلاشی‌کننده روبه‌رو هستیم و باید از یک سو بر این موضوع متمرکز شویم و از طرفی باید به جامعه آرامش دهیم و این دو کنار هم متناقض‌نما هستند و کار رسانه امروز این است. ربیعی گفت: با توجه به اینکه در آستانه روز خبرنگار هستیم، امسال این ویژگی را برای ما ایجاد کرده که بتوانیم از نقش رسانه در تمامیت ارضی ایران بیشتر سخن بگوییم و اهمیت آن را نشان دهیم، هرچند که ما می‌دانیم بیش از این باید به خانواده و جامعه رسانه مانند سربازانی که باید به آنها اهمیت دهیم، ما به اندازه کافی از آنها حمایت نکردیم و باید از آنها پشتیبانی کنیم.
باید فضای مناسبی در رسانه‌ها برای همه تفکرات فراهم شود
فریدون وردی‌نژاد، معاون سیاسی رئیس دفتر رئیس جمهوری نیز در این مراسم گفت: باید قادر باشیم در رسانه‌های اصلی کشور برای همه تفکرات و دیدگاه‌ها فضای مناسب برای طرح مسائل‌شان فراهم کنیم تا اجازه ندهیم رسانه‌های آن سوی آب‌ها، رسانه‌هایی که خارج از مرزهای جغرافیایی و مرزهای سیاسی ما هستند تعیین کنندگی و مرجعیت در گردش خبر در جامعه ما داشته باشند. وی افزود: منتقدین، اپوزیسیون و کسانی هم که ممکن است منتقد وضعیت فعلی جامعه و دولت باشند آنها هم باید فضایی برای طرح مسائل خود داشته باشند، برای اینکه ما اجازه ندهیم رسانه‌های آن سوی آب‌ها، رسانه‌هایی که خارج از مرزهای جغرافیایی و مرزهای سیاسی ما هستند تعیین کنندگی و مرجعیت در گردش خبر در جامعه ما داشته باشند.
مدیرعامل اسبق ایرنا گفت: مصاف یا رقابت امروز، رقابت کیفیت و تولید و سرعت و لحظه است مطمئن هستم کسانی که در ایرنا و خبرگزاری‌های دیگر و رسانه‌ها به مسائل گزارش، تحلیل و تفسیر   اساسی‌تری که پیوندهای ملی ما را تقویت می‌کند توجه دارند و خیلی کارکرد حزبی و گروهی ندارند. وردی‌نژاد گفت: نقشی که ایرنا در دوران دفاع مقدس و جنگ تحمیلی، دوران انقلاب و جنبش‌های مختلف و گفتمان‌های گوناگون این سال‌ها و در تحولات و تغییرات دولت داشته، همواره نقش ارزشمند و بزرگی بوده است.
وی ادامه داد: امروز کار خبری بسیار سخت‌تر از گذشته است، چرا که امروز با تغییرات فناوری اطلاعات هرکسی خود خبرنگار شده است. همه، تولیدکننده و شهروند خبرنگارند و همه خودشان تعیین‌کننده‌اند، این تعیین کنندگی در اصل مشارکت‌جویی و مشارکت طلبی را در جامعه تقویت کرد به مفهوم دیگر همه مسئولانه‌تر برخورد می‌کنند و همه پاسخگو شده‌اند. معاون سیاسی دفتر رئیس جمهوری گفت: در چنین وضعیتی به‌طور طبیعی به‌دلیل اینکه تولید افزایش پیدا می‌کند ممکن است اخبار زرد یا شایعه و گردش اطلاعات بویژه در شبکه‌های مجازی و اجتماعی گسترش پیدا کند اما واقعیت این است که همچنان راهبری مسائل خبری و اطلاع‌رسانی در دست خبرگزاری‌ها و مطبوعات اصلی در هر منطقه و کشوری است.
وردی‌نژاد افزود: درست است که شبکه‌های مجازی سرعت، تنوع و تعامل بیشتری دارند اما برای اینکه مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی تقویت شود و با تکیه بر اصول فرهنگی و اجتماعی به طور طبیعی خبرگزاری‌ها و رسانه‌هایی مثل مطبوعات و نشریات همچنان راهبری و هدایت را در این مسأله دارند و آن تنظیم خطوط حرکتی که باید مسئولانه در یک جامعه به چرخش درآید.
معاون سیاسی رئیس دفتر رئیس جمهوری گفت: ایرنا به‌دلیل اینکه رسانه رسمی کشور است باید مسئولیت‌ها و نقش‌های متفاوتی نسبت به بقیه رسانه‌ها از بعد آموزشی، هدایتی و اقناع عمومی و متقابل‌سازی داشته باشد.
وی افزود: واقعیت این است که دولت‌ها معمولاً از رسانه‌ها درخواست‌هایی دارند که آنها را بتواند در سطح جامعه مطرح کند و گاهی تبلیغ کند اما رسانه‌ای موفق است که بیش از آنچه به سمت پروپاگاندای سیاسی و تبلیغ و گرایش‌های این گونه‌ای باشد در امر رسانه‌ای و آگاهی بخشی و اقناع عمومی حرکت کند و این اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه رابطه مسئولانه‌ای بین حکومت‌کنندگان و حکومت شوندگان باشد و رسانه به‌عنوان آوند ارتباطی بین مردم و حاکمیت نقش خود را بازی کند. وی اضافه کرد: یکی مسأله توهین، اتهام، شایعه پراکنی و برخورد کردن با مسائلی است که منشأ واقعی و دقیق ندارد. خبری که هیجان انگیز باشد اطلاعاتی که نسبت بشود با آن برقرار کرد و همذات پنداری کرد حتی اگر صدق مخبری و خبری نداشته باشد ممکن است به چرخش درآید و ممکن است جذاب باشد به تعبیر دیگر اخبار هیجانی و شاید منفی گوش بیشتری برای شنوایی داشته باشد.
وردی‌نژاد گفت: ما چه کار کنیم که بتوانیم بین این دو مقوله یعنی اخبار مسئولانه، تحرک مجموعه جامعه برای وحدت، انسجام، همراهی و هم قدمی حرکت کنیم که هم رضایت مردمی به‌عنوان اینکه دانستن و آگاه بودن حق ملی یک جامعه است، حق تک تک آحاد مردم است در نظر گرفته شود و در کنار آن دولتی که منتخب این مردم است و به‌دنبال مشارکت در این جامعه است مسائل آن هم مطرح شود.
وردی‌نژاد یادآور شد: طوری نباشد که به گونه‌ای حرکت کنیم که در گردش خبر یک جامعه تبدیل به اپوزیسیون شویم. ممکن است بعضی از سایت‌ها و بعضی از مجموعه‌های کوچک این وضعیت را داشته باشند اما خبرنگار مسئول، خبرنگاری است که قادر باشد در عین حال که چشم مردم و مبدأ خواسته مردم و مطالبات و اولویت‌های آنها از حکومت و دولت اش است، زبان گویای این دولت هم به‌عنوان برگزیده و منتخب ملت باشد.

بـــرش
ایرنا در ادامه مسیرهشتادوپنج سالگی خسته نخواهد شد
 مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی با اشاره به ۲۴ ساعته بودن فعالیت این رسانه در همه زمان‌ها و مکان‌ها، گفت:‌ ایرنا با به کارگیری همه ظرفیت‌ها درادامه مسیر هشتاد و پنج سالگی هرگز دچار خستگی نخواهد شد. سید ضیاء هاشمی افزود: اگرچه شهدا در میان ما نیستند اما همچنان نام و یادشان نزد ما زنده و پویا و الگوی راهی برای ما هستند و همه موظف هستیم با الگو قرار دادن آنها راهی را که پیش گرفتند تداوم بخشیده و نماد خودآگاهی در جامعه باشیم.
دوازدهمین مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی در ادامه سخنان خود با تقدیر و تجلیل از ۱۱ مدیرعامل اسبق این رسانه، گفت: همه این افراد تلاش کردند تا نهال کاشته شده ایرنا را با تلاش‌های خود آبیاری کرده و به این مرحله برسانند.
وی همچنین درادامه به مجموعه اقدامات انجام گرفته طی یکسال گذشته برای ارتقای جایگاه ایرنا و تنوع بخشی به خروجی‌های آن با ارائه محصولاتی جدید در قالب ایرنا ۲۴ و ایرنا پلاس اشاره کرد.به‌گفته وی کارها و فعالیت‌هایی که انجام می‌شود باید بسیار بیشتر از آنکه اتفاق می‌افتد باشد و به داشته‌های فعلی نباید اکتفا کرد. مدیرعامل ایرنا با بیان اینکه نباید به داشته‌های فعلی اکتفا کرد، ادامه داد: در حوزه چندرسانه‌ای در تلاش هستیم تا با خلاقیت و ارائه کارهای جدید از پیشگامان عرصه رسانه باشیم.  هاشمی با اشاره به اینکه در ماه‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای توسعه زبان‌های خارجی انجام گرفته است، از راه‌اندازی خروجی زبان چینی در آینده نزدیک خبر داد. وی با اشاره به راه‌اندازی و فعال شدن سایت جدید ایرنا زندگی افزود: این سایت و گروه در زمینه دغدغه‌های اجتماعی و آسیب‌های جامعه فعال می‌شود.
هاشمی راه‌اندازی مدرسه خبر را از دیگر دستاوردهای این رسانه عنوان کرد و گفت:‌ این مدرسه در شکل جدیدی فعال خواهد شد تا منجر به افزایش توانمندی همکاران ضمن خدمت شده و در راستای مسئولیت اجتماعی در جهت افزایش سواد رسانه‌ای در کشور مورد استفاده قرار گیرد.
در ادامه این مراسم از خانواده شهدای ایرنا از جمله شهید محمود صارمی و نیز برگزیدگان نخستین جشنواره تولیدات ایرنا قدردانی شد.

فریبا خان احمدی
خبرنگار
سازمان غذا و دارو در ماه‌های اخیر تعدادی محموله داروی قاچاق در استان‌های مرزی کشف کرده که این داروها از طریق داروخانه‌ها و برخی شرکت‌های پخش و توزیع به خارج از شهرهای مرزی قاچاق می‌شدند. فعالان حوزه غذا و دارو با اشاره به قاچاق دارو از برخی مرزهای ایران تأکید می‌کنند که شهرهای مرزی به‌دلیل قاچاق دارو از سوی گردشگران سلامت گرفتار کمبود دارو شده‌اند. بیماران این شهرها می‌گویند که گردشگران سلامت داروهای موجود در ایران را به کشورهای همسایه می‌برند. بیماران ایرانی اگر شانس بیاورند در نهایت داروهای‌شان به سختی و با قیمت گاهی تا 3 برابر به دست‌شان می‌رسد. آنها بر این نکته تأکید دارند که خرید بیش از نیاز دارو از سوی گردشگران سلامت موجب شده یارانه‌ای که دولت با تخصیص ارز 4200 تومانی به بیماران پرداخت می‌کند به شکل دیگری از کشور خارج شود. در واقع پایین آمدن قیمت دارو در کشور (بواسطه پرداخت ارز دولتی به دارو) به جاذبه‌های گردشگری سلامت در شهرهای مرزی افزوده است اما اتفاقی که افتاده چیست؟ یارانه‌ای که دولت برای مصرف‌کننده دارو در ایران هزینه می‌کند در کشور همسایه مصرف می‌شود. فعالان حوزه دارو معتقدند، مشکل اصلی بازار دارو بویژه در شهرهای مشهد، اهواز، شیراز، ارومیه و تبریز کم فروشی و احتکار نیست. قاچاق دارو از سوی گردشگران سلامت که با تهیه دفترچه‌های بیمه قلابی اقدام به قاچاق می‌کنند عامل اصلی کمبودها در بازار دارویی این شهرهاست. فعالان حوزه دارو هشدار می‌دهند، تک نرخی نبودن ارز دارو دلیل اصلی قاچاق معکوس است. آنها پیشنهاد می‌کنند که ارز مورد نیاز برای تأمین دارو بر اساس ارز نیمایی محاسبه شود و قیمت‌گذاری دارو بر اساس قیمت تمام شده دارو باشد در این حالت دولت مابه التفاوت قیمت ارز دولتی و نیمایی را به سازمان‌های بیمه گر پرداخت کند تا از این طریق هم پرداختی بیمار زیاد نشود هم جلو فساد و قاچاق دارو گرفته شود.
یارانه دولت بابت دارو به جیب بیماران کشورهای همسایه می‌رود
عضوهیأت مدیره انجمن اقتصاد دارویی در گفت‌و‌گو با «ایران» وجود ارز 4200 تومانی را آفت نظام سلامت کشور عنوان می‌کند. به اعتقاد او تک نرخی نشدن ارز دارو به قاچاق معکوس دارو در کشور دامن زده است، چرا که یارانه‌ای که دولت بابت دارو به مصرف‌کننده ایرانی می‌دهد به نوعی این یارانه به جیب بیماران کشورهای همسایه می‌رود.
حسام‌الدین شریف‌نیا می‌گوید: دولت با تخصیص ارز 4200 تومانی به دارو موجب می‌شود قیمت تمام شده دارو در کشور از قیمت واقعی آن دور باشد همین عامل انگیزه‌های قاچاق معکوس را افزایش می‌دهد. در واقع اختلاف نرخ ارز آزاد و دولتی که دولت برای دارو و کالاهای اساسی اختصاص می‌دهد همان یارانه‌ای است که دولت به بیمار پرداخت می‌کند، اما مشکل دقیقاً از همین جا شروع می‌شود که داروی ایرانی به‌دلیل تخصیص ارز دولتی قیمتش پایین می‌آید و همین دارو به کشورهای خارجی قاچاق معکوس می‌شود.
او در همین زمینه مثالی می‌زند: فرض کنید ایران با نرخ دولتی داروی «آلبومین» را با قیمت 27 یورو وارد می‌کند این دارو به قیمت 180 هزار تومان به دست مصرف‌کننده ایرانی می‌رسد. توریسم‌های سلامت آلبومین را به قیمت ریال می‌خرند و دوباره با نرخ یورو آزاد می‌فروشند. در واقع دارویی که دولت بابت آن 27 یورو پول داده مصرف‌کننده یک کشور خارجی با 15 یورو آن را مصرف می‌کند یعنی یارانه دولت از این مسیر خارج می‌شود.
این عضو هیأت مدیره انجمن اقتصاد دارویی با اشاره به اینکه راه حل جلوگیری از قاچاق معکوس دارو پرداخت یارانه دارو به سازمان‌های بیمه‌گر است، عنوان می‌کند: به جای آنکه با دادن ارز دولتی به دارو، جیب بیماران کشورهای همسایه را پرپول کنیم دولت اختلاف نرخ آزاد و نرخ دولتی ارز را به بیمه‌ها پرداخت کند با این روش بیمه پول بیشتری به‌ دست می‌آورد. حتی بررسی‌های ما نشان می‌دهد بیمه‌ها با این روش می‌توانند نزدیک به 5 هزار میلیارد درآمدزایی داشته باشند در این صورت نه تنها بیمه‌ها آسیب نمی‌بینند بلکه پرداخت بیمار نیز افزایش نمی‌یابد و جلو قاچاق معکوس هم گرفته می‌شود.
راه حل دیگری که او بدان اشاره می‌کند در نظر گرفتن ردیف درآمد هزینه‌ای در گمرک‌های ایرانی به شرکت‌های بیمه‌ای است بدین شکل که در قبال وارد‌کننده ماده اولیه و محصول نهایی دارو ابتدا نرخ ارز به حساب بیمه‌ها واریز شود. او در ادامه به این نکته هم اشاره می‌کند که بسیاری از داروهایی که به توریسم‌های سلامت فروخته می‌شود داروهای نسخه‌ای‌اند و فروش دارو بدون نسخه به توریسم‌های سلامت تخلف و اقدامی غیرقانونی است با این حال برخی داروخانه‌ها به‌دلیل افزایش هزینه‌ها و عدم افزایش منطقی قیمت دارو مسیر غیرقانونی را انتخاب می‌کنند.
دفترچه‌های بیمه قلابی در دست توریسم‌های سلامت
مدیر کل روابط عمومی سازمان غذا و دارو در گفت‌و‌گو با «ایران» به نکته دیگری اشاره می‌کند؛ اینکه قاچاق معکوس دارو صرفاً بابت داروهایی نیست که ارز دولتی می‌گیرند. مکمل‌ها، داروهای روانگردان، شیرخشک‌های رژیمی و داروهای ترک اعتیاد، ریتالین، ترامادول و متادون از مرزهای کشور خارج می‌شوند و اغلب نیز به عراق و افغانستان قاچاق می‌شوند.
به‌گفته شهرام شعیبی، گزارش‌های رسیده به سازمان غذا و دارو نشان می‌دهد، الکل طبی به‌ دلیل قیمت ارزان آن از کشور قاچاق می‌شود. بنابراین قاچاق معکوس دارو در کشور تنها به‌دلیل تغییرات نرخ ارز و کم هزینه بودن داروی ایرانی در مقایسه با داروهای تولید کشور‌های خارجی نیست. هر فرآورده دارویی که بازار تقاضایش در کشور‌های همسایه فراهم باشد و از لحاظ ارزی مقرون به صرفه باشد قاچاق صورت می‌گیرد.
کارشناسان حوزه غذا و دارو معتقدند، داروهایی که دولت برای واردات‌شان ارز دولتی تخصیص داده از سوی داروخانه‌های متخلف و برخی شرکت‌های توزیع و پخش در اختیار قاچاق برها قرار می‌گیرند. این قاچاق برهای دارو که اخیراً در داروخانه‌های شهرهای مرزی به وفور دیده می‌شوند با عنوان توریسم سلامت از داروخانه‌ها تقاضای دارو می‌کنند و داروی مشمول ارز دولتی را گاه با قیمت بالا از فروشنده خریداری کرده و از مرز خارج می‌کنند. علاوه بر این، به اذعان این مسئول سازمان غذا و دارو توریسم‌های سلامت با دفترچه‌های بیمه قلابی اقدام به تهیه و قاچاق داروهایی می‌کنند که تنها از طریق نسخه به بیماران فروخته می‌شود.
مدیر کل روابط عمومی سازمان غذا و دارو درباره اینکه سازمان غذا و دارو چه مکانیزمی برای برخورد با داروخانه‌ها و شرکت‌های توزیع و پخش متخلف اتخاذ کرده، پاسخ می‌دهد: علاوه بر برخورد و نظارت‌های قانونی، قضایی و انتظامی راهکارهایی برای برون رفت از این مسأله دیده شده است. یکی از راهکارها این است که ارز دارو را نیمایی کنند.
به‌گفته او، چنانچه ارز دارو نیمایی شود مسیر قاچاق معکوس دارو بسته می‌شود، چرا که دیگر برای داروخانه یا شرکت‌های پخش صرفه اقتصادی ندارد که قاچاق معکوس انجام دهند یعنی اگر قیمت داروهای وارداتی با قیمت جهانی همخوانی داشته باشد مسیر قاچاق معکوس بسته خواهد شد.
او با اشاره به اینکه «نیمایی» شدن ارز دارو در دست بررسی است، می‌گوید: با نیمایی شدن ارز دارو، دارو با قیمت آزاد وارد می‌شود در واقع با تک نرخی شدن ارز واردات دارو، مابه التفاوت نرخ آن با ارز دولتی به بیمه‌ها پرداخت می‌شود تا به جای اینکه پول به واردکنندگان دارو اختصاص یابد، توسط بیمه‌ها دریافت شود و به‌عنوان یارانه دارو برای بیماران اعمال شود، البته کماکان دارو ارزان به دست مصرف‌کننده می‌رسد.
گزارش‌های رسیده به سازمان غذا و دارو آن‌طور که مدیر کل روابط عمومی این سازمان اشاره می‌کند حاکی از آن است که در ماه‌های اخیر تعدادی محموله دارویی در استان‌های مرزی کشف شده که این داروها الزاماً از طریق داروخانه‌ها به توریسم‌های سلامت تجویز نشده است، بلکه برخی شرکت‌های پخش و توزیع نیز از طریق قاچاق برها اقدام به قاچاق معکوس دارو کرده‌اند.
شعیبی با بیان اینکه در حال بررسی مسیر قاچاق معکوس دارو هستیم، اضافه می‌کند: با طراحی سامانه TPAC مسیر داروهای توزیعی شرکت‌های پخش را شناسایی می‌کنیم. البته بیشتر قاچاق‌ها به شکل چمدانی اتفاق می‌افتد. گزارش‌ها نشان می‌دهد، داروهای تولید داخل و همچنین داروهایی که با ارز دولتی وارد کشور شده‌اند اما از طریق قاچاق از کشور خارج شده‌اند تنها در حد یک یا چند قلم دارو در تعداد کمی از داروخانه‌های کشورهای همسایه مشاهده شده است. با این حال در یک یا دو ماه اخیر روند نظارت‌های معاونت‌های غذا و دارو در شهرهای مرزی تشدید شده است.
شعیبی در این باره توضیح می‌دهد: بیماران برخی از کشورها به‌دلیل کیفیت بالا و قیمت پایین داروی ایرانی متقاضی داروهای ایرانی‌اند.

بـــرش

برخی از داروخانه داران در شهرهای مرزی شمالی می‌گویند که میزان مراجعه بیماران یک کشور آسیایی برای درخواست داروهای بدون نسخه بعد از تغییرات ارز بشدت بالا رفته است. داروهای زنان و زایمان، داروهای اعصاب و روان، داروهای عفونت‌های کلیوی و مکمل‌های رژیمی بیشترین داروهای مورد درخواست توریسم‌های سلامت کشور آذربایجان است.