روایت سه سال محاصره و زندگی در جنگ
زندگی در جریان است
مهدیه جاهد
روزنامه‌نگار
کتاب خداحافظ سارایوو روایتگر یکی از بزرگترین نسل‌کشی‌ها و محاصره‌های طولانی معاصر دنیا؛ جنگ صرب‌ها علیه مردم بوسنی است. هانا و آتکا دو خواهر از یک خانواده بوسنیایی هستند که جنگ آن‌ها را مجبور به جدایی می کند. یک خواهر با خانواده در میان محاصره می‌ماند و خواهر دیگر مجبور به دوری و فرار می‌شود. این دو طی رمان اتفاقاتی که جنگ برایشان رقم می‌زند را روایت می‌کنند. نویسندگان کتاب پیش رو با بیان خاطرات تلخ خود قدم در برهه‌ای از تاریخ گذاشته و داستان محاصره طولانی و خونین شهر سارایوو را که پر بود از غارت، گرسنگی، بیماری، قحطی و جدایی به تصویر می‌کشند.
خداحافظ سارایوو روایتی متفاوت است از جنگ. راویان نه قهرمانان غالب داستان‌های مقاومت‌اند و نه قرار است دائم در کتاب از خونریزی و کشتار و بی‌رحمی بخوانیم. هانا و آتکا دو چشم‌اند که زاویه‌های مختلف جنگ را دیده‌اند و از ترس‌ها، ناامیدی‌ها، امیدواری‌ها و روزمره متفاوت یک پناهجو و یک جنگ‌زده در محاصره سه ساله گفته‌اند.
جنگی با تمام ترس‌ها و گریزها و حتی شانسی که یک خانواده می‌تواند برای در امان ماندن از تبعات آن پیدا کند. در این کتاب همان طور که از خرابی، کشتار، گرسنگی، غارت و … گفته می‌شود، خاطرات و لحظات شیرین مختص این شرایط هم دور از چشم نمی‌ماند.
در این کتاب هر فرد از خانواده نماینده یک شخصیت در دوران جنگ است. اینکه هر فردی می‌تواند در حالی که وانمود می‌کند خودش است اما مراحل مختلف اثرگذاری جنگ بر شخصیتش و اثرگذاری خود بر روند جنگ را مدیریت کند. در خداحافظ سارایوو ما با زاویه‌ای متفاوت از روایت قهرمان نیز روبه رو هستیم. قهرمانان کتاب بسیار عادی و معمولی‌اند.
از ویژگی این کتاب دو راوی بودن آن است که علاوه بر «آتکا» خواهر کوچکش «هانا» هم در واگویه‌های این محاصره و مقاومت، در مقابل مخاطب قرار می‌گیرد. سبک بیان و نوشتار دو خواهر در کتاب به صورت مشخص متفاوت است و آن دو را از یکدیگر متمایز می‌کند. بیان خاطرات از زوایای گوناگون، با توجه به فاصله گرفتن مکانی بین دو راوی و بعضی دیگر از اعضای خانواده، باعث می شود مخاطب دید وسیع‌تری نسبت به وضعیت جنگ در منطقه و بیرون از منطقه پیدا کند. توصیف جغرافیای کشور، جنگ‌زدگان و پناهجویان و شهروندانی که قرار است با این پناهجویان روبه رو شوند، فرهنگ مردم جنگ‌زده و مهم‌تر از آن تعامل و نوع زندگی مسلمانان و صرب‌ها و مسیحیان با هم، از مهم ترین ویژگی‌های این کتاب به شمار می‌رود. خداحافظ سارایوو با ترجمه روان و مسلط عابده میرزایی در انتشارات کتابستان به چاپ رسیده است.