با نقش‌آفرینی سربازان
یک فرمانده برای آن طفل هراسان به صحنه آمد
بخشی ازاقدامات کمتر گفته شده شهید قاسم سلیمانی شکل دادن به گروه‌های مقاومت در فلسطین بود که امروز ثمره آن را طوفان‌الاقصی می‌دانند. موضوعی که در نمایش شهید‌القدس روی صحنه رفت. بوستان ولایت اینبار میزبان کسی بود که خود را «سرباز صفر ولایت» می‌دانست. کسی که دشمن به حدی از او در هراس بود که «فرمانده در سایه» خطابش می‌کرد و از حضور او در همه جبهه‌های مقاومت در بهت و حیرت بود.سردار قاسم سلیمانی که روحیه دفاع از مظلوم را از خانواده متدین خود به ارث برد و در طول زندگی خود نیز در رویارویی با ظلم هراسی به دل راه نداد، اسوه ایستادگی و پایداری است. نمایش شهید‌القدس چنان که کارگردان آن اذعان دارد در پاسخ به یک خلأ جدی ساخته شده است و آن اینکه سلیمانی به واقع که بود و چه اقداماتی داشت؟ حسن بزرا کارگردان این نمایش می‌گوید: در باب شهید سلیمانی ما دغدغه داریم و‌این سال دومی است که در موسسه ققنوس نمایشی در خصوص این سردار نظامی ساخته می‌شود. سال گذشته نمایش «جان فدا» و امسال نمایش «شهید‌القدس»روی صحنه رفت. وی افزود: نکته اینجاست که از سالی که سردار به شهادت رسید به سیره زندگی، اقدامات، رشادت‌ها و کارهایی که در منطقه و در داخل کشور انجام داده پرداخت نشده است و آنطور که باید ادای دین نکردیم. این کارگردان معتقد است که تلویزیون و سینما تولیدی نداشته و فقط چند کار کوتاه و مستند ساخته شده است. در حوزه نمایش هم اتفاق خاصی شکل نگرفته و در‌این برهوت بی تفاوتی ما خوشحالیم که توانستیم ادای دینی داشته باشیم و قدم کوچکی برای معرفی این شهید برداشته باشیم. به گفته بزرا بر اساس این تفکر سال گذشته جان فدا به تهیه کنندگی اسماعیلی ساخته شد که استقبال بی‌نظیری داشت. بعد از جان فدا چند کار انجام دادیم و امسال نیز در مرکز تخصصی نمایش میدانی که به همت سازمان اوج و شهرداری در بوستان ولایت طراحی شده است، شهید‌القدس را به روی صحنه بردیم.
اسطوره‌ای که مطالعه نشد
نمایش شهید‌القدس، سیالیت زمانی و در عین حال روایت تاریخی دارد. از داستان فلسطین، بیت المقدس و قوم بنی‌اسرائیل تا به امروز، تاریخی که در آن 20 هزار فلسطینی قربانی ظلم می‌شوند را در یک ساعت و 20 دقیقه روایت می‌کند.
تعداد قابل توجه بازیگران و صداگذاری، نورپردازی و استفاده از سه پرده مجزای متحرک برای روایت داستان یکی از اتفاقاتی است که در سال نمایش بوستان ولایت، موجب خلق اجراهای متفاوتی می‌شود.
اما رویکرد موسسه ققنوس و سازمان رسانه‌ای اوج طرح واقعیت‌های تاریخی است. موضوعی که همچون شمشیر دولبه است و می‌تواند جاذبه یا دافعه مخاطب را در یک آن به دنبال داشته باشد.
نگاهی به کارنامه نظامی سردار سلیمانی نشان می‌دهد که وی در طی جنگ ایران و عراق فرماندهٔ نیروهای سپاه کرمان و از فرماندهان عملیات‌های والفجر هشت، کربلای چهار و پنج بود و چندین بار مجروح شد. پس از جنگ تا سال ۱۳۷۶، فرماندهٔ لشکر ۴۱ ثارالله کرمان بود و مسئولیت امنیت بخش‌های شرقی ایران را بر عهده داشت. او به‌عنوان فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران نقش مهمی در تقویت قدرت نظامی حزب‌الله لبنان و گروه‌های مسلح فلسطینی، جنگ افغانستان، جنگ اسرائیل و لبنان، تشکیل گروه‌های شبه‌نظامی در عراق پس از سرنگونی صدام حسین و مقابله با داعش در عراق و سوریه داشته است.
کارگردان نمایش شهید‌القدس در پاسخ به این سوال که در تولید این اثر نمایشی تا چه حد به صحت و سقم وقایع و مستندات تاریخی توجه شده است تا چهره درستی از سردار سلیمانی معرفی شود، اضافه کرد: همه آنچه که در باب محتوا به مخاطب خوراک می‌دهیم با دفتر مکتب حاج قاسم که متصل به نیروی قدس است هماهنگ شده و سعی کردیم آنچه واقعیت است را نشان بدهیم.
بزرا معتقد است یک نمایش در واقع یک بیوگرافی کلی است. گاهی شما سریال چند قسمتی کار می‌کنید که دستتان باز است اما در نمایش محدودیت زمان داریم و باید مهمترین مسائل مطرح شود. در خود این نمایش یک ساعت و 20 دقیقه فرصت داشتیم پیام خود را به مخاطب منتقل کنیم.
به گفته این کارگردان شهید‌القدس خدمات حاج قاسم درباره قدس است، موضوعی که از اقدامات و‌ایثارگری‌های وی کمتر مورد توجه قرار گرفته و شاید مردم بیشتر اتفاقات مبارزه با داعش و مدافعان حرم را با شنیدن نام سردار سلیمانی در ذهن تداعی می‌کنند.وقایعی که در فلسطین، حماس و هماهنگ کردن وحدت بین گروه‌های مقاومت به ثبت رسیده به مانند بذری بود که مقاومت را به نقطه‌ای که طوفان‌الاقصی نام دارد رساند.
بزرا تصریح کرد: چنان که رهبر معظم انقلاب فرمودند «طوفان الاقصی ادامه دارد» و‌اینکه فردی مانند سردار سلیمانی چه نقشی در شکل‌گیری آن داشت، از موضوعات روز جامعه است که تلاش کردیم در‌این نمایش به آن بپردازیم.
این کارگردان تاکید دارد که نگاه به آینده سردار حیرت‌انگیز بود و‌اینکه بذری را از چند سال قبل بکاری تا سال‌ها بعد به ثمر برسد هوشمندی و اندیشه والای او را نشان می‌دهد.
وی تصریح کرد: ما تا نخوانیم و مطالعه نکنیم نمی‌دانیم سردار سلیمانی که بود و چه کرد. شاید چند نفر بیایند و در نمایش به چند واقعیت پی ببرند اما لازم است شخصیت‌هایی مانند سلیمانی مطالعه شوند. کارگردان نمایش شهید‌القدس اضافه کرد: افسوس بنده از‌این است که چرا فقط یک نمایش در سال باید برای چنین چهره‌ای ساخته شود و بقیه دستگاه‌های عریض و طویل فرهنگی و هنری چه می‌کنند.این همه اسطوره و قهرمان داریم در‌این مملکت همت‌ها و باکری‌ها و ما به جای پرداختن به آن‌ها اسطوره‌های دیگران را می‌سازیم و به آن‌ها توجه بیشتری داریم. ما نگاه نمی‌کنیم به داشته‌هایمان و به عقبه خودمان توجه نداریم.
آنچه بر ما رفته است
شهید‌القدس همزمان با چهارمین سالگرد شهادت حاج قاسم سلیمانی به کارگردانی حسن بزرا و تهیه‌کنندگی علی اسماعیلی به صحنه رفته است.
سایر عوامل این نمایش عبارتند از جانشین تهیه و تولید: امیرحسین طهرانی ، مجری طرح: داود طامهری، طراح نور: عباس رحمانی‌پور، طراح صحنه و دکور: مرتضی پورحیدری، طراح صدا: عرفان حسن زاده، طراح جلوه‌های ویژه میدانی: یاسر یارمحمدی، مدیر تولید: تورج سلیمانی، مجری صدا: علی بیرنگ، طراح گریم:هاشم جوری.
نزدیک به 500 نفر عوامل نورپردازی، صداگذاری، تدوین، بازی و آماده سازی سالن اجرا اثری را به یادگار گذاشته‌اند که در واقع نه تنها بازگویی زندگی یک سردار نظامی بلکه آنچه که بر ما و کشورهای منطقه در چند دهه گذشته، رفته است را روایت می‌کند.
استقبال کم نظیر از‌این اثر نمایشی حتی با وجود برودت هوا و بارش باران از اشتیاقی می‌گوید برای دانستن و کشف لایه‌های فکری فرمانده‌ای که گفته می‌شود یک مکتب است.
نمایش شهید‌القدس چنان که کارگردان اذعان دارد بازیگر شماره اول ندارد. در‌این نمایش 10ها بازیگر دست به دست هم داده‌اند تا بتوانند یک چهره را آنطور که باید بشناساند.
کارگردان نمایش در‌این خصوص می‌گوید: نمایش ما زیاد بازیگر محور نیست و یک کار تیمی‌است به خاطر همین سراغ سلیبریتی نرفتیم. بازیگران ما سربازان هستند. سربازان سپا ه که حدود یک سال است در کارهای نمایشی همراه ما هستند و بعد از یک سال آموزش به چنان قدرتی در بازیگری رسیده‌اند که حیرت‌آور است.
بزرا افزود: یکی از دغدغه‌های ما این بوده که سرباز چرا وقتش را به بطالت بگذراند و در یک زمینه که علاقه دارد مهارت نیاموزد. به همین دلیل ما گروهی از سربازان را آموزش دادیم و برخی در‌این مدت به حد قابل توجهی زبده شدند.
چرا کار انقلابی قابل دفاع حمایت نمی‌شود؟
آیا تولیداتی مانند شهید‌القدس به صورت ویژه حمایت می‌شوند؟ این سؤالی است که در کمال تعجب کارگردان پاسخ منفی به آن می‌دهد. باوجود نیاز امروز ما به اتصال به ارزش‌ها و بازخوانی هویت، به اعتقاد بزرا حمایت‌ها اندک است.
وی می‌گوید: اگر حرف شعاری نزنم دغدغه زیاد است برای تولید. هم مسائل اجتماعی و هم اتفاقات روز که زیاد است و ما در گروه تولید محتوا به تعداد قابل توجهی رسیده‌ایم که پرداخت نشده است. خیلی ازعوامل ما تلاش وافری دارند که مردم چنین آثاری را ببینند اما حمایتی نداریم و گویا عده‌ای حتی نمی‌خواهند دیده شود.
کارگردان شهید‌القدس با ابراز نارضایتی از عملکرد نهادهای فرهنگی تصریح کرد: اگر سازمان اوج نبود کسی مانند احسان محمد حسنی نبود معلوم نبود که سرنوشت چنینی چه می‌شد و‌اینکه این سازمان گاهی با مشارکت شهرداری و سپاه یک تنه در حال تولید چنین آثاری هستند ستودنی است.
در عین حال بزرا تاکید دارد که کارهایی که قابل دفاع هستند باید حمایت شوند. گاهی کار ارزشی، انقلابی و اسلامی تولید می‌شود اما قابل دفاع نیست ولی وقتی کاری قابل دفاع است چرا بی‌توجهی می‌شود و حمایت نمی‌بینیم.
چهار سال از ضایعه شهادت سردار سلیمانی سپری شده و در‌این مدت برنامه‌های متعددی برای معرفی و پاسداشت او برگزار شده است اما کافی است برای احصا خروجی برنامه‌ها میزان آشنایی نسل جوان با این قهرمان را جویا شد.اینکه به زبان هنر و به زبانی ساده و لطیف اقتداری را بازگو کرد، مهارتی است که بی‌شک چنان که کارگردان سینما توصیف کرد، به حمایت نیز احتیاج دارد.
این فقر پرداختن به اسطوره‌ها است که موجب می‌شود قهرمان ملل دیگر به رویای کودکان ما تبدیل شود آن هم درست در شرایطی که سردار سلیمانی در نامه‌ای خطاب به فرزند خود می‌گوید: «عزیزم از خدا خواستم همه شریان‌های وجودم را و همه مویرگ‌هایم را مملو از عشق به خودش کند. وجودم را لبریز از عشق خودش کند.این راه را انتخاب نکردم که آدم بکشم، تو میدانی من قادر به دیدن بریدن سر مرغی هم نیستم. من اگر سلاح به دست گرفته‌ام برای ایستادن در مقابل آدمکشان است نه برای آدم کشتن. خود را سرباز در خانه هر مسلمانی می‌بینم که در معرض خطر است و دوست دارم خداوند این قدرت را به من بدهد که بتوانم از تمام مظلومان عالم دفاع کنم.
نه برای اسلام عزیز جان بدهم که جانم قابل آن را ندارد، نه برای شیعه مظلوم که ناقابل‌تر از آنم، نه نه... بلکه برای آن طفل وحشت‌زده بی‌پناهی که هیچ ملجأیی برایش نیست، برای آن زن بچه‌به‌سینه چسبانده هراسان و برای آن آواره در حال فرار و تعقیب، که خطی خون پشت سر خود بر جای گذاشته است می‌جنگم.»
جهت تماشای نمایش شهید‌القدس می‌توانید به https://www.namaticket.ir/ مراجعه و نسبت به تهیه بلیط اقدام کنید.