رئیس جمهور در کمتر از دو سال 47 بار به نقاط مختلف کشور سفر کرد
دولت سیزدهم؛ رکورددار مدیریت میدانی
شعار«مردمی» بودن یک دولت برای تبدیل شدن به واقعیت آن هم درحدی که جامعه «دولت مردمی» را وجه تسمیه مناسبی برای آن بداند؛ هدفی نیست که به آسانی تحقق یابد. درمیان مردم بودن، همراه کردن مردم با خود، بازآفرینی اعتماد اجتماعی و مهم‌تر از همه احصای مسائل کشور از نمای نزدیک و چاره‌اندیشی برای آنها به عنوان بخشی از مقدمات ضروری تحقق این هدف آن هم در شرایط مواجهه کشور با جنگ ترکیبی و تحریم اقتصادی طبیعتاً نیاز به صرف وقت و انرژی دوچندان رئیس جمهور و معاونان و وزرای کابینه‌اش دارد. سفرهای استانی که حالا در کمتر از دو سال آیت الله رئیسی رکورددار انجامشان شده است یکی از مهمترین برنامه‌هایی است که دراین دولت بی‌وقفه و با برنامه‌ریزی مشخص و هدفمند پیگیری شده است و مروری بر ابعاد کمی و کیفی آن نشان می‌دهد که چرا باید از این برنامه مستمر دولت به عنوان یکی از نقاط درخشان عملکرد دو سال نخست دولت یاد کنیم.
رکوردداری دولت سیزدهم در سفر استانی
سفر استانی اگرچه در سه دهه گذشته بخشی از برنامه کاری رؤسای جمهور بوده است، اما در دولت سیزدهم این برنامه توسعه معنای کمی و کیفی یافت. چنانکه بر اساس آمار آیت الله رئیسی تنها در سال نخست ریاست جمهوری اش با انجام حداقل یک سفر به همه 31 استان کشور رکوردی را که تا پیش ازاو با آمار 20 سفر در سال نخست دراختیار محمود‌احمدی نژاد بود تغییر داد. این در حالی بود که سیدابراهیم رئیسی در سال نخست به برخی استان ها از جمله خوزستان به تناسب مسائل و مشکلات مبتلابه استان بیش از یک بار سفر کرد و بر این اساس آماری رقم خورد که نشان می‌داد مردم در سال نخست دولت سیزدهم به طور متوسط هر12 روز یک بار با رئیس جمهورشان دیدار کرده اند. این آمار در سال دوم و دست کم تا سفر 19 خرداد به استان آذربایجان شرقی با احتساب مجموع سفرهای استانی و سفرهایی که برای افتتاح طرح‌های به ثمر نشسته انجام شده است (مجموعاً 16 سفر) هم همچنان روی متوسط هر 12 روز یک بار باقی ماند. این در حالی است که در دولت گذشته مردم استان ها به طور متوسط هر63 روز یک بار رئیس جمهور وقت را میزبانی کردند زیرا با گذشت عمر آن دولت و ناکارآمدی که خود را در افزایش مشکلات اقتصادی نشان داد رفته رفته از حضور در استان ها اجتناب شد. رویکردی که خود را در کاهش اعتماد مردم در روزهای منتهی به انتخابات 28 خرداد 1400 نشان داده بود. آیت الله رئیسی اما با اعتقاد به «بازسازی اعتماد آسیب دیده از قبال عمل به وعده ها» تاکنون نشان داده است که در عمل به یکی از وعده‌های اصلی خود یعنی حضور در بین مردم، شنیدن حرف‌ها و دغدغه‌های آنها و پیگیری مسائل مربوط به جامعه خصوصاً قشر محروم ثابت قدم بوده است. خاصه آنکه دراین سفرها دیدار چهره به چهره و گفت‌و‌گوی زانو به زانوی مردمان کم‌برخوردارترین نقاط کشور با مسئول اول اجرایی کشور ایده‌آل‌ترین تصویر از کم شدن فاصله بین مردم و مسئولان را به نمایش گذاشته است.
سفر به وقت ضرورت
اگرچه درگام نخست سفرهای استانی کسب شناخت واقعی از وضعیت کشور به عنوان مبنای ریل گذاری درست برای تصمیم گیری های خرد و کلان در حوزه اجرایی هدف بود و در ترکیب این هدف با شعار اصلی دولت یعنی عدالت محوری و مردم گرایی سفرهای استانی از استان های کمتر برخوردار آغاز شد و خوزستان، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر به عنوان ۶ مقصد نخست انتخاب شدند و درهمین سفرها هم مقصد اصلی 9 مرکز استان که مناطق حاشیه ای تعیین شد، اما سفرهای آیت الله رئیسی به اقصی نقاط کشور ویژگی دیگری هم داشته است.
از ویژگی‌های مهم حاکم بر رویه رئیس‌جمهور در سفر به استان ها و شهرهای مختلف، سفر به وقت ضرورت است. براین اساس این صرفاً برنامه‌های رئیس جمهور نیست که تعیین می‌کند او چه زمانی به کدام استان سفر کند، بلکه گاه این ضرورت‌ها و فوریت‌های پیش آمده است که سبب می‌شود بالاترین مقام اجرایی کشورخود را ملزم به حضور در صحنه و احصای مسائل و صدور دستورات لازم برای حل سریع تر مشکلات پیش آمده می‌بیند.
به همین دلیل رئیس جمهور که سفرهای استانی خود را در شهریور 1400 از استان خوزستان شروع کرده بود پس از وقوع زلزله در اندیکا در آبان همان سال و بعد در پی حادثه ساختمان متروپل آبادان در خرداد 1401 به خوزستان رفت. همچنانکه بهمن 1400 بعد از پایان سفر به روسیه، کرملین را به مقصد تهران ترک کرد و بلافاصله و بدون فوت وقت به کرمان سفر کرد تا در کنار سیلزدگان جنوب این استان قرار بگیرد و این چند ماهی قبل از برنامه پیش‌بینی شده برای سفر استانی رئیس جمهور به استان کرمان بود. همانطور که در پیش بودن برنامه سفر به استان آذربایجان غربی برای حضور در آیین افتتاح سامانه انتقال آب به دریاچه ارومیه دلیلی نشد تا آیت الله رئیسی سرزدن به مردم زلزله‌زده شهرستان خوی و روستای بدلان را به تعویق بیندازد.
تعهد دولت به اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام
سفرهای استانی بویژه از زمان دولت های نهم و دهم که برگزاری نشست مشترک دولتمردان با شورای اداری استان پایه گذاری شد با انتقاداتی مواجه بود. اساسی‌ترین این انتقادات تصویب تعداد زیاد مصوبات بویژه در حوزه عمرانی بود که گاه بدون پیش زمینه‌های کارشناسی و بدون درنظر گرفتن امکانات بودجه ای برای تخصیص اعتبار برای آن انجام می‌شد. این وضعیت تا زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم انباشتی از پروژه های نیمه تمام را در جای جای کشور روی دست دولت گذاشته بود. پروژه‌هایی که اغلب در هنگام کلنگ‌زنی موجی از امید را در دل مردم ایجاد کرده بودند اما حالا تماشای سازه‌های نیمه‌کار مانده و وعده‌های عمل نشده تنها حسی از ناامیدی و بطالت را به آنها منتقل می‌کردند. این وضعیتی بود که باید تغییر می‌یافت و به همین دلیل آیت الله رئیسی از همان اولین سفر تأکید کرد هیچ پروژه جدیدی افتتاح نمی‌شود و مسأله اصلی پیگیری پروژه‌های نیمه تمام است. این حکم البته در مورد معدود مسائل بحرانی استان ها و نیز در اجرای مصوبات مجلس شورای اسلامی با استثناهایی همراه بود. اما در مجموع اکثریت مصوبات دور نخست سفرهای استانی بر تخصیص اعتبار برای تکمیل پروژه های نیمه تمام و تعیین زمان و ضرب‌الاجل برای تکمیل آنها اختصاص داشت.
برهمین اساس سفرهای رئیس جمهور در سال دوم ازعمر دولتش با برگزاری آیین‌های افتتاح و بهره‌برداری پروژه‌هایی همراه بود که بعضاً برای بیش از یک دهه وقفه و بلاتکلیفی مواجه بودند و از مهمترین آنها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
افتتاح رسمی طرح عظیم آبرسانی غدیر دزفول؛
افتتاح رسمی نیروگاه‌های جدید برق حرارتی با مجموع ظرفیت 1026 مگاوات به طور همزمان در 5 استان در کشوردرجریان سفر آیت الله رئیسی به استان زنجان؛
بهره‌برداری رسمی از پروژه انتقال آب سد آزاد به تصفیه‌خانه سنندج؛
بهره‌برداری از واحد احیای مستقیم مجتمع فولاد قائنات با ظرفیت تولید سالیانه ۸۰۰ هزار تن آهن اسفنجی.
افتتاح مدول دوم تصفیه‌خانه شهر بیرجند، افتتاح واحد احیای مستقیم و خط تولید کلاف مجتمع فولاد بافق.
افتتاح همزمان ۱۱۰۰ مدرسه با بیش از 5 هزار کلاس درس توسط رئیس جمهور در جریان سفر به شهرری.
افتتاح سامانه انتقال آب به دریاچه ارومیه و اتصال سومین واحد بخار نیروگاه ارومیه به شبکه سراسری برق.
افتتاح فاز 14 پالایشگاه پارس جنوبی و افزایش روزانه ۵۰ میلیون مترمکعب گاز به ظرفیت تولید گاز کشور.
راه‌اندازی فاز یک شرکت پالایش گاز هویزه خلیج فارس.
افتتاح ۷۰ کیلومتر از پروژه ریلی دوخطه سازی محور اهواز-اندیمشک.
بهره‌برداری از بخش گازی نیروگاه سیکل ترکیبی دوکوهه.
افتتاح پروژه‌های راهبردی توسعه سواحل مکران.
افتتاح تصفیه‌خانه و خط آبرسانی شهرستان میانه و پایان دادن به مشکلات 20 ساله آب شرب مردم این شهر.
افتتاح راه‌آهن بستان‌آباد-خاوران در آذربایجان شرقی پس از 22 سال وقفه.
احیای کارخانه‌ها در سال تولید
بخش مهمی از تمرکز دولت در استان های مختلف کار روی واحدهای تولیدی و صنعتی بود که در سال های اخیر از قبال تحریم‌های خارجی و مانع‌تراشی‌های داخلی دچار رکود و بعضاً تعطیلی شده بودند.
برهمین اساس درهمه سفرهای استانی اینکه شخص رئیس‌جمهور یا اعضای هیأت دولت با حضور دراین دست از کارخانجات و در گفت وگو با کارگران و کارآفرینان به دنبال احصای مشکلات و جست وجوی راه حل‌های ممکن برای احیای کارخانجات باشند؛ برنامه لایتغیر بود. این رویه بویژه درسالی که از سوی مقام معظم رهبری با عنوان «سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» نام‌گذاری شده بود به قوت پیگیری شد. تأکید آیت الله رئیسی رئیس جمهور براینکه «به هیچ عنوان چرخ تولید کارخانه‌ها نباید کُند یا متوقف شود» خود را در احیای هزاران واحد صنعتی راکد و برگزاری جشن های احیا در جریان حضور رئیس جمهور دراستان های مختلف نشان داد.
از پروژه‌های استانی تا ابرپروژه‌های ملی
مجموعه دستاوردهای ملموس 47 سفری که از شهریور 1400 تا 19 خرداد 1402 انجام شده در قالب فهرست کوتاه قابل تجمیع نیست. با این حال مشخص است که جز احیای واحدهای صنعتی و تولید می‌توان در رتبه‌های بعدی حوزه های مورد توجه دولت به پیگیری نهضت ساخت مسکن و طرح‌های بزرگ آب و برق و راه (اعم از جاده‌سازی و ریل گذاری) به عنوان زیرساخت‌های ضروری توسعه کشور اشاره کرد که فهرست بلندبالایی از پروژه ها را به خود اختصاص داده اند. با این حال در دور دوم سفرهای استانی تعدادی ابرپروژه نیز به عنوان اقدامات آغازشان جز با اتکا به روحیه انقلابی و جهادی از آن جنس که در دولت سیزدهم تبلور یافته، ممکن نبوده است. از این میان باید به طرح انتقال آب به فلات مرکزی(انتقال آب خلیج فارس به استان های یزد و کرمان) و آغازعملیات لوله‌گذاری انتقال آب دریای عمان به شرق کشور اشاره کرد. ابرپروژه هایی که رئیس جمهور در جریان آغازشان تأکید کرد دراجرای آنها اگرچه سرعت مهم است اما کیفیت فدای سرعت نخواهد شد.
سفرهای استانی براساس اعلام صریح رئیس جمهور تا رفع مشکلات دراستان‌ها ادامه خواهد یافت و یقیناً استان های با مشکلات بیشتر مقصدهای پرتکرار خواهند بود. زیرا آنچه از مواضع آیت الله رئیسی برمی‌آید این است که دولت با وجود تلاش برای انتخاب نیروهای کارآمد برای حضور در بدنه اجرایی خود بنا ندارد کار پیگیری مصوبات و پروژه ها را بدون حضور میدانی و پیگیری مستقیم خود رها کند.
دراین میان اگر چه مسئولیت مستقیم پیگیری امور برعهده معاونت اجرایی رئیس جمهور قرار گرفته است اما رویکرد شخص آیت الله رئیسی در اجرای عهدی که با مردم داشته است را می‌توان دراین جمله او در جریان هفتمین سفرش به استان خوزستان درک کرد. آنجا که گفت: «برای حل مشکلات خوزستان اگر لازم باشد 70 بار به این استان سفر می‌کنم.» موضعی که بی‌شک مختص و محدود به خوزستان نبود و باید آن را به رویکرد دولت نسبت به مشکلات پیش روی مردم در جای جای ایران از هر قوم و با هرمذهبی تعمیم داد.