گروه اقتصادی/ در روزهای اخیر بیش از ۱۵۰ مورد اعتصاب و اعتراض سراسری به گرانی، تورم و کمبود سوخت در فرانسه شکل گرفت و روزهای سیاهی برای این کشور رقم زد. برخی تحلیلگران معتقدند که «اعتراضات در فرانسه جرقه آتشی است که در روزهای آینده زبانه‌های آن به همه کشورهای اروپایی سرایت می‌کند.» از جمله روزنامه فرامنطقه‌ای رأی الیوم که به این موضوع می‌پردازد و می‌نویسد: «روسیه با تصمیم خود در اتخاذ روبل به‌عنوان ارز معاملاتی در فروش گاز و گشودن بازارهای انرژی و نفت خود به روی چین و مبادله با این کشور از طریق ارزهای ملی، سیلی سختی به غرب زد.»
بررسی وضعیت کشورهای اروپایی در زمینه تأمین انرژی نشان می‌دهد که اگرچه دولت‌ها در پی کاهش قیمت انرژی از جمله گاز، برق، نفت گاز و بنزین هستند اما احتمال موفقیت این طرح بسیار کم است. در این زمینه شماری از کشورهای عضو اتحادیه مانند فرانسه خواهان اجرای مکانیسم «آیبری» (دخالت دولت در بازار انرژی با هدف کاهش قیمت برق برای خانه‌ها و شرکت‌ها) در سطح اتحادیه اروپا هستند ولی آلمان، دانمارک و هلند ملاحظاتی درخصوص دخالت دولت در کاهش قیمت دارند. ضمن اینکه برخی از کشورها از جمله بلژیک و آلمان نگران عدم اجماع وزیران انرژی اتحادیه هستند و می‌گویند که اگر وزرای انرژی نتوانند بر سر پیش‌نویس نهایی به توافق برسند و اجلاس منجر به پیام روشن سیاسی مبنی بر اراده اروپا بر کاهش قیمت گاز نشود، به منزله «شکستی برای اروپا» خواهد بود. اما سؤال اینجاست: مردم اروپا در چه شرایطی از نظر تورم و گرانی انرژی قرار دارند؟
 آغاز تعطیلی کسب و کارهای خرد
یک شهروند آلمانی به خبرنگار ما می‌گوید: «این روزها اغلب برنامه‌های تلویزیونی به موضوع انرژی ربط دارد. دولت مدام از کمک به شهروندان به سبب گرانی و تورم می‌گوید و جلسات متعددی در این زمینه برگزار شده است اما مشخص نیست که این کمک قرار است از چه راهی انجام شود و بالاخره کدام یک از گزینه‌ها تصویب شده است. یک بار از کاهش مالیات سوخت می‌گویند و بار دیگر از برنامه ارزان کردن هزینه حمل‌ونقل عمومی و الان هم بحث بر سر مدیریت قیمت گاز در زمستان است. برای شهروندان حتی این اطمینان وجود ندارد که کمک‌ها به اندازه فشار اقتصادی که به مردم وارد می‌شود، باشد.»
او ادامه می‌دهد: «اکنون در آلمان بنزین و گازوئیل حدود لیتری ۲ یورو عرضه می‌شود. ولی مشکل اصلی گاز است. تأمین پایدار گاز و همین‌طور قیمت آن برای مصرف گرمایشی است. حدود 3 نیروگاه اتمی قرار بود تا آخر امسال از چرخه خارج شود اما الان اعلام کرده‌اند که از مدار تولید خارج نمی‌شود و در حالت رزرو باقی می‌ماند. می‌خواهند که بخشی از مصرف برق زمستان را از این نیروگاه‌ها تأمین کنند تا سوخت کمتری مصرف شود. تأمین برق از انرژی‌های تجدیدپذیر نظیر باد و خورشیدی نیز در دستور کار است و احتمالاً مشکلی از بابت تأمین برق و خاموشی در آلمان رخ ندهد، اما گاز و همین‌طور قبوض گران انرژی اکنون نارضایتی اجتماعی شکل داده است.»
این شهروند آلمانی با اشاره به اینکه گرانی گاز برخی از کسب‌وکارها را تعطیل کرده است، می‌گوید: «بدون گاز حتی نانوایی‌ها هم نمی‌توانند کار کنند. البته آنقدر الان گاز گران است که برخی از نانوایی‌ها تصمیم به توقف فعالیت گرفته‌اند. بحران گاز زمستان امسال هم از نظر تأمین و هم از نظر قیمت جدی است.»
دعوت از شهروندان به مدیریت مصرف
یک شهروند اتریشی نیز با اشاره به اینکه در ماه‌های اخیر دولت سعی کرده که کمک‌های نقدی به شهروندان داشته باشد و اخیراً 500 یورو به ازای هر فرد پرداخت کرده است، به «ایران» می‌گوید: «اما مسأله اینجاست که کمک‌های دولت کفاف هزینه‌ها را نمی‌دهد. موضوع تنها انرژی و قبوض و مالیات سوخت نیست. مسأله اصلی تورمی است که کل اقتصاد را درگیر کرده است.»
او با اشاره به اینکه دولت‌های اروپا شهروندان را مدام به مدیریت مصرف انرژی تشویق می‌کنند، می‌گوید: «دولت‌های اروپا از مردم خودشان خواسته‌اند که در مصرف انرژی بویژه برق و گاز صرفه‌جویی کنند. دولت هشدار داده که زمستان سخت در راه است و اگر مصرف انرژی مدیریت نشود، احتمال خاموشی و جیره‌بندی انرژی وجود دارد. همچنین اعلام شده که امسال از روشنایی کریسمس خبری نیست و فقط در برخی نقاط شهر و آن هم به‌صورت محدود این کار انجام می‌شود.»
پاییز امسال و سیستم‌های گرمایشی
یک شهروند سوئدی نیز با اشاره به اینکه آژانس انرژی سوئد نکات متعددی را برای کمک به کاهش مصرف انرژی در خانه‌ها ارائه کرده است، می‌گوید: «دولت به‌دنبال کاهش مصرف انرژی با استفاده از روش‌هایی مانند استفاده از پمپ حرارتی و عایق‌بندی ساختمان‌هاست و از شهروندان هم خواسته است تا مصرف خود را تا حد امکان مدیریت کنند. این درحالی است که در سوئد مدیریت مصرف انرژی در سال‌های اخیر نیز از سوی مردم انجام می‌شد.»
او ادامه می‌دهد: «سازمان بهداشت عمومی دمای خانه‌ها را 20 درجه سانتیگراد توصیه می‌کند و امسال برخی از مسئولان تا 19 درجه را نیز عنوان کرده‌اند. در سوئد، شوفاژها به طور اتوماتیک زمانی روشن می‌شود که حداقل به مدت 10 روز دمای هوا زیر 17 درجه باشد. در سال‌های گذشته نیز در فصول پاییز، زمستان و بهار همیشه شهروندان لباس گرم و جوراب می‌پوشیدند، اما امسال پاییز حتی احتمال دارد که محدودیت بیشتری از نظر گرمایش رعایت شود و به نظر می‌رسد که شرایط سخت تری خواهیم داشت.»
بر اساس آنچه شهروندان قاره سبز می‌گویند، این روزها قیمت انرژی و تأمین گاز زمستان یکی از موضوعات کلیدی در گفت‌و‌گوهاست. اما شهروندان نیز با وجود نارضایتی‌های فراوان، برای مدیریت شرایط موجود خواسته و ناخواسته تلاش می‌کنند. به عبارتی، هم قیمت‌های بالای انرژی عامل بازدارنده مصرف شده و هم شهروندان برای عبور از زمستان بدون خاموشی و جیره‌بندی به اجبار قوانین یا داوطلبانه در حال مدیریت مصرف هستند. اعتراضات به گرانی‌ها و بحران انرژی نیز در شرایطی رقم می‌خورد که مدتی است درآمدها و هزینه‌های بسیاری از خانوارهای اروپایی با هم همخوانی ندارد.
گفتنی است در کشورهای اروپایی برخلاف کشورهایی مانند ایران، تأمین انرژی صنعت اولویت اول است و خانه‌ها در اولویت بعدی قرار می‌گیرند. به این معنی که گرمایش و روشنایی خانه‌ها اولویت نخست تأمین انرژی نیست. علاوه‌بر این، امسال زمستان روشنایی خیابان‌ها نیز به حداقل ممکن می‌رسد. با این حال، بحران انرژی در اروپا و در پی آن تعطیلی بسیاری از کارخانه‌ها موضوعی است که دغدغه دولت‌ها شده و بسیاری از مدیران و سیاستمداران نگران اثرات ویرانگر افزایش قیمت سوخت بر صنایع اروپا هستند. کارشناسان معتقدند که امسال پاییز دروغین در اروپا شکل گرفته و رئیس‌جمهور امریکا با سیاست‌های اتخاذی خود به‌دنبال فروپاشی اتحادیه اروپاست.

ایران اکنون سومین سال پیاپی خشکسالی را سپری می‌کند و پاییز امسال بنا بر اعلام مؤسسه تحقیقات آب وزارت نیرو بارندگی‌های چندان مناسبی رخ نخواهد داد؛ از طرفی مصرف آب بخصوص در کلانشهر تهران بی‌رویه است.همچنین اختصاص پاداش ۳ هزار تومانی به‌ازای صرفه‌جویی در هر مترمکعب راهکاری برای کاهش مصرف است. به گزارش ایرنا، سال آبی گذشته یکی از کم‌بارش‌ترین در دو سال اخیر بود و امسال نیز وضعیت بارش‌ها در پاییز تفاوت چندانی با سال آبی پارسال نخواهد داشت. در سال ۱۳۰۰ به‌ازای هر نفر حدود ۱۷ هزار مترمکعب آب وجود داشت؛ یعنی می‌توان گفت که جزو کشورهای بسیار پرآب بودیم، اما در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ و به طور واضح در سال ۱۳۹۳ به مرز ۱۷۰۰ مترمکعب آب به‌ازای هر نفر در سال رسیدیم که به معنای ورود به تنش آبی بود، در واقع تا این سال هنوز ۱۷۰۰ مترمکعب به‌ازای هر ایرانی سرانه آب تجدیدشونده در دسترس بود؛ اما در حال حاضر و سال ۱۴۰۱ این عدد بین دو مرز تنش آبی و بحران آبی قرار گرفته است. این در حالی است که در چند سال اخیر به‌ویژه دو سال گذشته با یک خشکسالی استثنایی در کشور روبه رو بودیم. بر اساس اعلام وزارت نیرو، از ابتدای مهر ۱۴۰۰ که سال آبی آغاز شد تا انتهای شهریور ۱۴۰۱ در مجموع ۱۸۰.۴ میلیمتر بارش در کشور رخ‌ داده که این میزان بارش در مقایسه با دوره بلندمدت که ۲۳۷.۱ میلیمتر بارندگی ثبت شده، ۲۳.۹ میلیمتر کاهش داشته است. از طرفی هم امسال سومین سال آبی خشک و کم‌بارش پیاپی در تهران است و این وضع تنش آبی در طول حدود ۵۰ سال گذشته در تهران بی‌سابقه بوده و در هیچ دوره‌ای تهران شاهد چنین شرایط خشکسالی‌ای نبوده است. با وجود این شرایط بسیار سخت در تأمین آب، مصرف در این کلانشهر بیش‌ از پیش رشد یافته است. میانگین مصرف آب پایتخت در روزهای اخیر در هر روز حدود سه میلیارد و ۳۰۰ میلیون لیتر است و باتوجه‌ به ذخایر آبی موجود، تهران شهری مقاوم در مقابل تنش آبی نیست. الگوی مصرف ماهانه آب در تهران ۱۴ مترمکعب برای هر خانوار (حدود سه ونیم نفر) تعیین شده، اما این عدد هم‌اکنون حدود ۲۲۰ لیتر است که ۸۰ لیتر بیش از الگو است. بررسی روند مصرف آب در نیمه نخست امسال در استان تهران نشان می‌دهد که تنها ۳۷درصد خانوارهای تهرانی الگوی مصرف آب را رعایت می‌کنند و سایر مصرف‌کنندگان در گروه‌های «پرمصرف» ‌ و «بد مصرف» ‌قرار داشته‌اند. بر اساس این آمار، ۵۹ درصد مشترکان پرمصرف‌اند و مصرف ۱۴ تا ۲۸ مترمکعب یعنی تا دوبرابر الگو داشته‌اند و ۴درصد مشترکان نیز اساساً بد مصرف به شمار می‌روند و مصرف آب شرب آنها از ۲۸ مترمکعب در ماه نیز فراتر رفته است و بنا بر آمارها، این دسته از مشترکان به‌تنهایی ۱۰ درصد از کل آب شرب بخش خانگی تهران را مصرف می‌کنند. بر این اساس، «علی‌اکبر محرابیان» وزیر نیرو در روزهای اخیر از اختصاص پاداش برای مشترکانی که رعایت الگوهای مصرف را داشته باشند، خبر داده است. وی با بیان اینکه وزارت نیرو مشابه الگوی صنعت برق را برای این موضوع پیش‌بینی کرده است، گفت: مشترکانی که اقدام به صرفه‌جویی در سطح زیر الگو کنند، پنج برابر قیمت پرداخت به آنها پاداش صرفه‌جویی می‌دهیم. وزیر نیرو خاطرنشان کرد: تقریباً برای هر مترمکعب آب به طور متوسط حدود ۶۰۰ تومان قیمت تعیین شده و پنج برابر آن، سه هزار تومان می‌شود. یعنی به هرکدام از مشترکان اگر یک مترمکعب آب صرفه‌جویی کنند، سه هزار تومان پاداش تعلق می‌گیرد و با اندک صرفه‌جویی قبض مشترکان رایگان می‌شود و اگر بیشتر صرفه‌جویی کنند، بستانکار می‌شوند. محرابیان درباره اینکه آیا تا به‌ حال مشترکان قبض رایگان داشتیم یا خیر؟ گفت: برای اولین‌بار در صنعت آب از این روش استفاده و در صورت رعایت الگوی مصرف قبض مشترکان رایگان می‌شود.