تولید گاز ایران از یک میلیارد متر مکعب در روز عبور کرد

گروه اقتصادی / بخش اول توسعه میدان گازی مشترک با قطر، یعنی پارس جنوبی، رو به اتمام است و آخرین فازهای آن نیز تا پایان سال جاری به تولید می‌‌رسند. با افزایش برداشت گاز از این مخزن مشترک، تولید گاز برای تأمین نیاز زمستان نیز بیشتر خواهد شد. این درحالی است که داده‌های معاونت برنامه‌ریزی وزارت نفت نشان می‌‌دهد در سال گذشته هم برداشت گاز از این میدان افزایش داشته و با رشد 4 درصدی به بیش از 705 میلیون مترمکعب در روز رسید و رکورد تولید از این میدان شکسته شد.
در این باره چندی پیش وزیر نفت به «ایران» گفت: «سال 1400 پروژه آماده بهره‌برداری در زمینه افزایش تولید گاز وجود نداشت و در سال‌های قبل آن برای افزایش تولید گاز هم سرمایه‌گذاری نشده بود. اما اقدام مهمی که در بحث تأمین سوخت زمستانی سال 1400 انجام شد، این بود که تلاش کردیم حداکثر تولید گاز با تکیه بر پتانسیل و ظرفیت موجود انجام شود. در این راستا با تعویض، تعمیر یا تأمین قطعه کمپرسورهای گازی پالایشگاه‌ها که دو سالی بود مشکل داشتند و یک ظرفیت قابل توجهی بدون استفاده مانده بود را در اولویت قرار دادیم و در همان ماه‌های اول دولت، اقدامات لازم انجام شد. با انجام این تعمیرات، شاهد بودیم که در زمستان اخیر برای اولین بار میزان برداشت گاز از میدان پارس جنوبی از 700 میلیون مترمکعب در روز عبور کرد و به عدد 705 میلیون مترمکعب گاز رسید که در واقع رکورد بالاترین برداشت از این میدان بود.» جواد اوجی با اشاره به اینکه حدود 70 درصد تولید گاز کشور از میدان پارس جنوبی اتفاق می‌افتد، عنوان می‌‌کند که «سال گذشته با انجام اقداماتی از این دست حداکثر تولید گاز از ظرفیت موجود انجام شد.»
حالا آمارهای معاونت برنامه‌ریزی وزارت نفت این حداکثر تولید گاز در کشور را نشان می‌‌دهد. به این ترتیب که «ظرفیت تولید گاز خام کشور در سال ۱۴۰۰ برای نخستین بار از مرز یک هزار میلیون مترمکعب در روز عبور کرده و رکورد زده است. برداشت گاز از میدان مشترک پارس جنوبی هم نسبت به سال قبل از آن (۱۳۹۹) بیش از ۴ درصد افزایش داشته است.»
 
میزان تولید شریک ایران در  پارس جنوبی
بر اساس گزارش رسانه‌های بین‌المللی، قطر سالانه حدود 130 میلیارد مترمکعب گاز تولید می‌‌کند. بیشترین گاز تولیدی قطر از  میدان گنبد شمالی (سمت قطری میدان پارس جنوبی) است. در سال‌های اخیر تولید روزانه گاز ایران و قطر با هم برابر شد. البته اکنون این کشور به دنبال افزایش 30 درصدی تولید است؛ اما با این حال بررسی‌ها نشان می‌‌دهد که ایران از میادین خود بیش از 280 میلیارد مترمکعب در سال گاز تولید می‌‌کند که بیش از 2 برابر تولید گاز قطر است و برنامه نیز چنین است که تا سال 1420 تولید گاز ایران به 500 میلیارد مترمکعب در سال برسد و برای این بخش باید سرمایه‌گذاری در میادین توسعه نیافته و همین طور توسعه یافته صورت بگیرد. این سرمایه‌گذاری برای جلوگیری از افت فشار تولید گاز از مخازن موجود و همین طور ایجاد ظرفیت‌های جدید خواهد بود. ایران سومین تولیدکننده گاز در جهان و قطر در جایگاه پنجم است. البته در زمینه صادرات، از آنجایی که اغلب گاز تولیدی کشور در داخل مصرف می‌‌شود، صادرات ایران زیر 100 میلیون مترمکعب در روز است. این درحالی است که قطر حدود 107 میلیارد مترمکعب گاز صادر می‌‌کند و 80 درصد آن با قراردادهای بلند مدت و به شکل محموله‌های LNG (گاز طبیعی مایع) به فروش می‌‌رسد.
 
جزئیات فازهای 24 گانه پارس جنوبی
میدان مشترک پارس جنوبی 24 فاز اسمی و 29 فاز استاندارد دارد. به عبارتی، برخی از فازهای اسمی این میدان شامل 2 یا 3 فاز استاندارد هستند. مانند فاز 12 که 3 فاز استاندارد را دربر می‌گیرد. از این 24 فاز تنها دو فاز 14 و 11 باقی مانده‌اند که این فازها نیز در حال توسعه‌اند و گفته می‌‌شود که امسال به تولید خواهند رسید. هر فاز استاندارد حدود ۲۵ میلیون مترمکعب گاز طبیعی در روز تولید می‌‌کند.
در رابطه با توسعه این میدان، معاونت برنامه‌ریزی وزارت نفت در بخشی از گزارش «اهم اقدام‌ها و دستاوردهای وزارت نفت از ابتدای استقرار دولت سیزدهم تا پایان سال ۱۴۰۰» در تببین توسعه و تولید از میدان‌های گازی کشور با اولویت میدان گازی پارس جنوبی توضیح می‌‌دهد: «وزارت نفت دولت سیزدهم تمرکز بر توسعه میدان گازی پارس جنوبی، اتخاذ تمهیدات لازم و استفاده از تمامی ظرفیت‌های موجود برای افزایش تولید گاز غنی از این میدان مشترک گازی را دستور کار قرار داده است و همسو با این مهم، با بهره‌برداری از فازهای میدان گازی پارس جنوبی، میزان تولید گاز غنی ایران از کشور قطر با وجود سهم دو برابری این کشور از این میدان گازی مشترک، پیشی‌ گرفته ‌است.»
در این گزارش با اعلام اینکه توسعه فازهای ۱۳ و ۲۴-۲۲ پارس جنوبی به اتمام رسیده و پیشرفت فیزیکی فاز ۱۴ در انتهای سال ۱۴۰۰ بیش از ۹۱ درصد بوده، اعلام شده است: «توسعه فاز ۱۱ طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی در حال انجام است و تولید اولیه از این فاز طبق پیش‌بینی در سال ۱۴۰۱ محقق می‌شود.» بنابر این گزارش، پیشرفت فیزیکی طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی بر اساس این گزارش در انتهای سال ۱۴۰۰ بیش از ۳۴ درصد اعلام شده است.
در این رابطه، وزیر نفت چندی پیش خبر داد: «از مهرماه سال جاری روزانه ۶۷۰ میلیون فوت مکعب گاز در فاز ۱۱ میدان گازی پارس جنوبی با استفاده از توان شرکت‌های داخلی تولید خواهد شد.» این ۶۷۰ میلیون فوت مکعب گاز رقمی در حدود 19 میلیون مترمکعب است که به تولید گاز کشور بویژه برای تأمین نیاز زمستان افزوده خواهد شد.
وزیر نفت می‌‌گوید: «گرچه آخرین و بلاتکلیف‌ترین فاز پارس جنوبی فاز 11 بود و شرکت توتال فرانسه با وجود آنکه مطالعات آن را انجام داده بود اما به دلیل تحریم‌ها از ادامه کار منصرف شد و پروژه را تحویل داد اما در دولت مردمی و با آغاز کار وزارت نفت موضوع بهره‌برداری و آغاز عملیات اجرایی فاز 11 را در اولویت کاری خود قرار دادیم و با تدابیر و ابتکاراتی که همکارانمان در وزارت نفت به خرج دادند به شما قول می‌دهم که در مهرماه سال جاری تولید فاز 11 را آغاز کنیم.»
اما بخش دوم توسعه این میدان، مربوط به موضوع نگهداشت تولید، ممانعت از افت فشار مخزن و کاهش برداشت از این میدان مهم است. در این رابطه یک مقام آگاه که تمایلی به ذکر نام خود در این گزارش نداشت، می‌‌گوید: «پیش‌بینی ما این است تا ۶ سال آینده افت فشار محسوس نداریم و به همین جهت اکنون جای نگرانی نیست. اما باید برای این بخش نیز برنامه‌هایی را در دستور کار قرار دهیم.»

سال آبی گذشته خشک‌ترین سال آبی نیم قرن اخیر بود، اما حالا آمار دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور نشان می‌دهد که سال آبی جاری حتی شرایطی بدتر از این سال دارد. به این ترتیب که با گذشت ۲۷۶ روز از سال آبی، تا روز ۴ تیرماه (سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰) میزان کل حجم آب در مخازن سدهای کشور به حدود ۲۵.۶۸ میلیارد مترمکعب رسیده که نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته بیانگر ۵ درصد کاهش است. به گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران، «فیروز قاسم‌زاده» مدیرکل دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور گفت: بررسی وضعیت ورودی سدهای کشور نشان می‌دهد که ورودی مخازن در سال آبی جاری به ۲۷.۵۲ میلیارد مترمکعب رسیده که نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته ۴ درصد افزایش نشان می‌دهد. وی افزود: میزان پرشدگی سد زاینده‌رود  در استان اصفهان، سدهای استان تهران، سدهای استان خوزستان و سدهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه در شرایط فعلی به ترتیب حدود ۲۹ درصد، ۳۴ درصد، ۵۶ درصد و ۶۶ درصد است. مدیرکل دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور خاطرنشان کرد: با توجه‌ به برنامه‌ریزی صورت ‌گرفته برای عبور بدون تنش از فصل گرمای پیش‌رو، رعایت الگوی بهینه مصرف از سوی مردم عزیز، بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
 قطعی آب برنامه‌ریزی‌شده نداریم
با وجود این کم آبی، مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور می‌‌گوید: با همکاری مردم و تلاش بی‌وقفه همکاران شرکت‌های آب و فاضلاب قطعی برنامه‌ریزی‌ شده آب نداریم. اتابک جعفری با حضور در برنامه‌ای تلویزیونی در مورد وضعیت ذخیره سدهای کشور گفت: میزان بارندگی نسبت به میانگین بلندمدت در کشور ۲۲ درصد کاهش یافته و ذخیره حال‌ حاضر سدهای کشور ٢٦.٥ میلیارد مترمکعب است که این میزان ۵۳ درصد ظرفیت کل مخازن سدهاست.
جعفری ادامه داد: رعایت الگوی مدیریت مصرف با وجود افزایش جمعیت بویژه در بخش خانگی ارتقا یافته است و در سایر مصارف (غیرخانگی) هم نیازمند بهبود رفتار مصرف هستیم. او در پاسخ به نحوه برخورد با صاحبان استخرهای خانگی در شهری مثل تهران که به‌دلیل مصرف بیش از حد آب از سوی بخش کوچکی از جمعیت موجب تضییع حقوق سایر شهروندان می‌شود، توضیح داد: عموم مردم یعنی ۶۵ درصد جمعیت کم‌مصرف و در حد الگو هستند، ۲۵ درصد پرمصرف و بیش از الگو مصرف می‌کنند و ۵ درصد بدمصرف هستند که در شهر تهران این ۵ درصد جمعیت، حدود ۱۵ درصد مصرف را به خود اختصاص داده‌اند که در وهله اول درخواست توجه بیشتر و رعایت الگوی مصرف از سوی آنها را داریم.
مشاور وزیر نیرو تصریح کرد: در بحث تعرفه‌ها با افزایش تعرفه مشترکان پرمصرف، سعی در کنترل الگوی مصرف شده است و اگر رعایت نکنند، مطابق جداول طراحی‌شده از نیم ساعت تا ۵ ساعت با قطع آب مواجه خواهند شد، اما امیدواریم به این مرحله نرسیم و با همکاری مردم، مصرف مدیریت شود.