عطیه لباف - بازار گاز بویژه در اروپا، این روزها در تنش جنگ روسیه و اوکراین است و بازیگران بازار هر کدام به دنبال افزایش سهم خود در تأمین تقاضای اروپا هستند؛ از جمله جمهوری آذربایجان که در روزهای اخیر اعلام کرد ظرفیت صادرات گاز به اروپا را 2 برابر خواهد کرد. با وجود این، پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آتی عرضه گاز از تقاضای جهانی عقب بماند و در چنین شرایطی ایران نیز به عنوان یکی از سه تولیدکننده بزرگ گاز جهان، باید خود را به یکی از بازیگران اصلی بازار تبدیل کند. محمد دیالمی، کارشناس انرژی در گفت‌و‌گو با «ایران» این فرصت را فراهم می‌داند و می‌گوید: «وضعیت عرضه و تقاضای گاز، نویدبخش روزهای خوب برای تأمین‌کنندگان گاز در دهه پیش رو است. ایران هم می‌تواند از این بازار خوب بهره‌مند شود و نقش مؤثری را بازی کند.»
در گفت‌و‌گو با دیالمی، وضعیت عرضه و تقاضای گاز در جهان و همینطور راه ورود گسترده‌تر ایران به بازار بررسی شد. او معتقد است که اکنون ایران باید برای حل مشکل گازی اروپا موضع بگیرد.

بازار گاز از نظر عرضه و تقاضا در چه شرایطی قرار دارد؟
قیمت بالای گاز در بازارهای اروپا و آسیا و همچنین سطح پایین انبارهای فصلی گاز (زیرزمینی) در اروپا به ما می‌گوید که در بازار گاز عرضه به سختی جوابگوی تقاضای حال حاضر بازار است و اگر زمستانی سردتر و یا شرایط بحران و جنگ منجر به قطع جریان گاز شود، می‌توانیم شاهد قیمت‌های بالاتری از گاز نیز باشیم. فارغ از افزایش 45 درصدی قیمت گاز پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین، نگرانی از کمبود گاز در بازار کاملاً مشهود بود. اگر به سه بازار سنتی گاز یعنی اروپا، آسیا و امریکا نگاه کنیم، تنها در امریکا است که به لطف تولیدات گاز شیل (رسوبی و غیرمتعارف) قیمت به نسبت پایین‌تر است. علت این قیمت بالا در اروپا و آسیا هم ترکیبی است از افزایش تقاضا و کاهش تولید. در بخش تقاضا، آب و هوای نامناسب برای تولید برق تجدیدپذیر در اروپا و افزایش مصرف برق ناشی از تابستان گرم در دو بازار عمدتاً وارد‌کننده گاز اروپا و آسیا، مصرف را بسیار بیشتر از سال‌های گذشته کرد. همچنین در یک بحث کلی‌تر، ‌گذار انرژی و معامله سبز نیز باعث شده که نیاز به پشتیبانی نیروگاه‌های گازی بیشتر شود چون هم نیروگاه‌های زغالی و هسته‌ای بیشتری تعطیل شده و هم به‌دلیل افزایش سهم نیروگاه‌های تجدیدپذیر هر شبکه برق که تولید برقشان وابسته به شرایط آب و هوایی نیز هست کما اینکه در ماه‌های اخیر کاهش تولید برق از نیروگاه‌های بادی انگلستان را شاهد بودیم. دلیل دیگر افزایش تقاضا نیز بازگشت اقتصاد کشورها از محدودیت‌های دوران کرونا بود که تقاضای گاز را بالا برد و عدم تأمین به‌موقع منجر به رکورد قیمتی گاز در بازارهای اروپا و آسیا و تا حدودی امریکا شد. در بخش عرضه نیز، هم به‌دلیل کاهش تولید در کشورهای اروپایی و آفریقایی و هم عدم عرضه متناسب با تقاضا از سمت بزرگ‌ترین صادر‌کننده گاز جهان یعنی روسیه، باعث محدودیت و اصطلاحاً tight شدن بازار شده است. خریداران بسیاری به سمت بازارهای آنی (اسپات) رفتند که شاهد افزایش قیمت بودیم.
چقدر در این بازار کشش برای ورود بازیگران جدید مثل ایران وجود دارد؟
در‌مورد ورود بازیگران جدید، یک نکته را باید درنظر بگیریم که ما رفته رفته داریم به پایان زمستان نزدیک می‌شویم و این خود فشار را از سمت تقاضای بازار بر‌می‌دارد، اما به نظر من به دلایل متعددی این بازار همچنان می‌تواند قیمت‌های گاز را به نسبت تابستان سال‌های گذشته بالا نگه‌ دارد.
1- دلایل ژئوپلیتیک و تصمیم احتمالی اتحادیه اروپا به کاهش واردات از روسیه.
2- نیاز اروپا به پر کردن انبارهای گاز خود که حسابی خالی شده‌اند.
3- افزایش تقاضا و کاهش تولید کشورهای امریکای لاتین.
4- بستن هرچه بیشتر نیروگاه‌های زغالی در قاره اروپا.
5- کاهش تولید داخلی گاز در اتحادیه اروپا.
6- افزایش تقاضا از سمت اقتصادهای درحال توسعه.
من با نظر Claudio Descalzi رئیس کمپانی Eni ایتالیا موافقم که بازار گاز همچنان طی سال‌های آتی tight خواهد ماند. البته پروژه‌های زیادی تصویب شده‌اند؛ مثلاً پروژه‌های قطر، پروژه‌های صادرات LNG از امریکا، افزایش تولید داخلی چین، پروژه‌های استرالیا و... که طی سال‌های آینده با روی کارآمدنشان مقداری از فشار روی بازار را برمی‌دارند. خب طبعاً ایران هم می‌تواند بازیگر این بازار باشد که حالا برای آن نیز با توجه به قیمت‌های بالاتر نسبت به سال‌های گذشته، سرمایه‌گذاری را توجیه‌پذیرتر می‌کند.
بازار گاز ایران کدام کشورها می‌توانند باشند؟
بستگی دارد؛ خط لوله یا ال ان جی؟ ببینید، در پاسخ به این سؤال ما باید هدفمان را از صادرات گاز و همچنین استراتژی متناسب با آن هدف یا اهداف را مشخص کنیم. مثلاً ما برای تبادل دانش و تکنولوژی می‌توانیم با ژاپن یا کره جنوبی وارد قرارداد بلندمدت گاز شویم. یا اینکه برای نزدیکی با همسایگان‌مان خواه ترکیه و عراق و پاکستان باشد، خواه کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس می‌توانیم خط لوله‌ها را توسعه بدهیم. خب ما به بازارهای دورتری مثل اروپا (که حالا به‌دلیل اختلاف با روسیه قاعدتاً به‌دنبال متنوع‌سازی تأمین‌کننده‌ها می‌رود) می‌توانیم وارد معامله شویم اما برای اینکه به اروپا خط لوله‌ای بکشیم، باید دقیقاً چالش‌های این کار را بررسی و توان خودمان را ارزیابی کنیم. در حال حاضر در بیزینس گاز می‌توانیم ببینیم که مشتری از ما چه می‌خواهد و مضافاً خودمان هم نقشه راه و اهدافی واقع‌بینانه در این بازار داشته باشیم. پس هم خطوط لوله و هم LNG برای بازار اسپات و قراردادهای بلندمدت می‌توانند گزینه‌های مناسبی باشند.
برای افزایش صادرات گاز ایران، به نظر شما راه ایجاد ظرفیت چیست؟ بهینه‌سازی مصرف یا توسعه میادین جدید؟
ما در استراتژی انرژی کشور دچار سردرگمی هستیم که هم دلایل داخلی دارد و هم دلایل خارجی از جمله تحریم. ما گاز زیادی مصرف می‌کنیم و قیمت پایینی را برای آن گاز پرداخت می‌کنیم، پس بهینه‌سازی مصرف روش دشواری برای ما خواهد بود، چرا؟ چون برای بهبود مصرف علاوه بر سیاستگذاری مناسب، قیمت گاز آنچنان مصرف‌کننده را به کاهش ترغیب نمی‌کند. حالا از حرف من این برداشت را نکنید که از فردا باید قیمت گاز را متناسب با هاب‌های گازی اروپا و امریکا کنیم، چراکه برای آن کار باید کل سیستم اقتصادی‌مان را متناسب و متناظر کنیم. مثال‌های زیادی می‌شود زد، ولی اینکه قیمت را بالا ببریم اما همچنان اقتصادمان بسته باشد، فقط فشار به مصرف‌کننده وارد می‌شود و کاهش مصرفشان صرفاً به‌دلیل بهینه‌سازی نخواهد بود.
خب از آن طرف توسعه میدان‌های جدید با نگاه به رشد مصرف داخلی هم شاید نتواند آنچنانی که تصور می‌کنیم، ظرفیت صادراتی برایمان ایجاد کند. مگر اینکه مثلاً با ژاپن قرارداد 25 ساله ببندیم و ما فقط بخش کوچکی از تولید را برداریم و بخش بزرگ آن مستقیماً به ژاپن صادر شود. باز هم حرف برای گفتن زیاد است چون بالانس گاز در کشور ایران طی سالیان آینده تغییر خواهد کرد و کاهش تولید از پارس جنوبی (در‌صورت عدم سرمایه‌گذاری مناسب) می‌تواند چالشی جدی برای امنیت انرژی این مرز و بوم باشد. ما نیاز به بازنگری در کل سیستم اقتصادی‌مان، سیستم استراتژی انرژی کشور و در نهایت استراتژی گاز هستیم. جواب کلی من به سؤال شما قاعدتاً هم بهینه‌سازی (به مقدار کم) و هم توسعه میادین جدید (به میزان متناسب) است.
جنگ روسیه و اوکراین چه تأثیری بر بازار گاز دارد؟ آیا معادلات را عوض می‌کند؟
بله، قطعاً عوض می‌کند. امنیت انرژی قاره اروپا در گرو گاز روسیه است. رقابت با این گاز بسیار سخت است. شبکه خط لوله گسترده‌ای که حدود 190 میلیارد مترمکعب در سال گاز روسیه را از مسیرهای متعدد به اروپا می‌رساند به این راحتی قابل رقابت نیست اما کم کردن تأثیر آن قطعاً امکانپذیر است.
اولاً ورود LNG امریکا به بازار اروپا و ثانیاً سرمایه‌گذاری‌های متعدد اروپاییان در پروژه‌های تولید گاز کشورهای دیگر نظیر آفریقا تا حدودی می‌تواند وابستگی به گاز روسیه را کم کند اما یقیناً این در کوتاه مدت قابل دسترسی نیست. در سال 2014 که شیر گاز روسیه به سمت اروپا بسته شد، مجموعه‌ای از قوانین و مقررات و اصلاحات بازاری اتفاق افتاد که روسیه را از لحاظ حقوقی محدود می‌کرد مضافاً که سرعت توسعه پروژه‌هایی مثل TAP نیز بیشتر شد. به هرحال الان وقت این است که اروپا واقع‌بینانه به بازنگری استراتژی انرژی خود بپردازد.
آیا ایران می‌تواند از ظرفیت LNG کشورهایی مثل قطر و عمان برای صادرات گاز به اروپا استفاده کند؟
البته که می‌تواند اگر مازاد گاز داشته باشیم. هرچند که حداقل به قطر چندان خوشبین نمی‌توان بود. چند نکته را درنظر بگیریم. اینکه قطر رقیب ما در میدان گازی پارس جنوبی است و دوم اینکه ظرفیت مازاد تولید LNG قطر چقدر است؟ آیا حاضر است به ما با قیمت مناسب این ظرفیت را اجاره دهد؟ نوع فروش ما چگونه است؟ آیا به‌دنبال فروش دائمی هستیم یا فروش در زمان‌های پیک قیمتی؟ به هرحال سؤالات زیاد دیگری را می‌توان پرسید اما من فکر می‌کنم کار با عمان راحت‌تر باشد.
توسعه میادین گازی ایران به دست روس‌ها و صادرات گاز آن چقدر قابلیت اجرا دارد؟
حقیقتاً در پروژه‌های گازی، ما همکاری کمی با روس‌ها داشتیم. نمی‌گویم از ظرفیت‌های روس‌ها استفاده نکنیم اما وابستگی بیش از اندازه به روسیه، اشتباهی استراتژیک هم از منظر بیزینسی و هم از منظر سیاسی است.
آیا در شرایط کنونی گاز می‌تواند ابزار چانه‌زنی برای ایران باشد؟
این یک سؤال به ظاهر ساده است اما جواب سختی دارد. به نظرم این سؤال را باید با پیش‌شرط‌هایش و سؤالات دیگرپاسخ داد. مثلاً آیا اروپا تمایل دارد؟ آیا ایران اساساً صادرکننده قابل اعتمادی است؟ باید به رفتار صادراتی‌مان در سال‌های اخیر نگاه کنیم. خلاصه اینکه در تئوری بله، اما در عمل ایران باید نشان دهد که می‌خواهد مشکل گازی اروپا را که یکی کاهش تولید داخلی، دیگری وابستگی به گاز روسیه است ، حل کند. ایران نیاز به موضع‌ گرفتن دارد. شاید سؤال سیاسی شما پاسخی سیاسی داشته باشد. باید با لنز اروپایی‌ها به این ابزار چانه‌زنی ایران نگاه کنیم.
به صورت کلی آینده بازار گاز و جایگاه ایران را چگونه می‌بینید؟
گاز همچنان به‌عنوان سوخت دوران‌ گذار انرژی و منبعی بسیار مهم برای تولید کودهای شیمیایی (جهت تولید خوراک) و تولید برق در دنیای پیش‌رو محسوب می‌شود. احتمال عدم توازن عرضه با تقاضای بازار بسیار زیاد است و این نوید روزهای خوبی را برای تأمین‌کنندگان گاز در دهه پیش‌رو می‌دهد. البته ریسک‌های متعددی مثل حضور بازیگران جدید که گاز گران‌تری را تولید می‌کنند، رشد تولید گاز در چین و احتمال رکود اقتصادی در سال‌های آینده نیز وجود دارد. ایران هم می‌تواند از این بازار خوب بهره‌مند شود و نقش مؤثری را بازی کند. اما بگذارید بگویم ما نیاز داریم که اول به خودمان نگاه کنیم که آیا شرایط لازم  و اعتماد به نفس لازم را برای بازیگری در این بازار داریم. به قول خواجه شیراز: «تو خود حجاب خودی حافظ از میان برخیز»
 به‌عنوان سؤال آخر! آیا در شرایطی هستیم که از این پس گاز تعیین کننده قیمت نفت باشد و این رابطه قیمت‌گذاری تغییر کند؟
خیر، اصل بیزینس نفت و گاز با هم فرق دارد. همین امروز قیمت معادل انرژی گاز را اگر به بشکه نفت تبدیل کنیم، معادل نفت 220 دلاری است ولی می‌بینیم که تأثیر آن روی قیمت نفت، میزان زیادی نیست. باید درنظر بگیریم که نفت جایگزین گاز در بازار نیست یعنی برخلاف ایران که بسیاری از نیروگاه‌های گازی ما دوگانه‌سوز هستند، در کشورهای دیگر صرفاً اینگونه نیست که اگر گاز نبود به جای آن نفت بسوزانند. مضافاً اینکه محل مصرف نفت عمدتاً در بخش حمل‌ونقل است (زمینی، دریایی، هوایی) ولی گاز سهم کمی در حمل‌ونقل دارد. تا امروز قیمت گاز تحت تأثیر قراردادهایی که به قیمت نفت مرتبط شدند (مثل قرارداد فروش گاز ایران به ترکیه) بوده است.

گروه اقتصادی - پس از شروع جنگ روسیه و اوکراین، قیمت انرژی افزایش یافت. به‌طوری که قیمت نفت خام به بیش از 100 دلار در هر بشکه برای اولین بار از سال 2014 رسید و قیمت گاز طبیعی نیز به بالاترین حد خود در اواخر سال گذشته (2021 میلادی) جهش کرد. اگرچه قیمت هر دو سوخت روز پس از آغاز عملیات اندکی کاهش یافت اما هنوز قیمت‌ها در اوج و اروپا با چالش جدی تأمین انرژی مواجه است. به‌طوری که بر اساس اطلاعات به دست آمده، کشوری مانند فرانسه، علاوه بر افزایش قیمت برای بنزین، سهمیه 30 لیتر را در نظر گرفته است و بیش از این میزان، امکان سوختگیری را به خودروها نمی‌دهد. این سهمیه‌بندی به شکلی است که به صورت خودکار سیستم سوختگیری روی 30 لیتر متوقف می‌شود و اجازه سوختگیری بیشتر را در هیچ جایگاهی به خودرو نمی‌دهد. اکنون سهمیه‌بندی بنزین در بسیاری از کشورهای اروپایی اعمال شده است.
در همین حال مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها که پیش از این نیز با تورم بالا در همه جا از پمپ‌های سوختگیری تا قبوض برق دست و پنجه نرم می‌کردند، اکنون با شرایط سخت‌تری از نظر قیمت انرژی مواجهند و آنها نیز تحت تأثیر روابط روسیه و اوکراین قرار گرفته‌اند. جنگ روسیه و اوکراین - با پایانی نامعلوم - به همراه عقب‌ماندگی عرضه انرژی نسبت به تقاضا، اقتصاد جهان را در بهبودی نامطمئنی قرار داده است و مصرف‌کنندگان اکنون از این شرایط متضرر و نگرانند. مسأله این است که پیش‌بینی می‌شود این روند افزایش قیمتی همچنان ادامه دار باشد.
گردهمایی وزیران انرژی اتحادیه اروپا در نشستی اضطراری
در همین راستا، دولت فرانسه اعلام کرد که وزیران انرژی اتحادیه اروپا روز دوشنبه نشستی اضطراری برگزار می‌کنند. رویترز در این باره نوشت: «این جلسه پس از افزایش قیمت نفت و گاز در پی حمله روسیه به اوکراین، برنامه‌ریزی شده است.»
نفت خام برنت روز پنجشنبه (پنجم اسفندماه) از مرز ۱۰۰ دلار برای هر بشکه عبور کرد و الکس کمپ، تحلیلگر ارشد بازار نفت در مؤسسه ریستاد انرژی می‌گوید: در صورتی که درگیری در اروپای شرقی عرضه نفت را با مشکل روبه‌رو کند، قیمت‌ها ممکن است تا ماه ژوئن به ۱۳۰ دلار برای هر بشکه برسد.
وی معتقد است قیمت‌های بالای کالاها تا زمانی که مسائل به وضوح مشخص نشود، ثابت می‌ماند. قیمت گاز هم بشدت افزایش یافته و قیمت شاخص گاز هلند (تی‌تی‌اف) با بیش از ۴۰ درصد افزایش، به ۱۲۵ یورو به ازای هر مگاوات ساعت رسیده است.
در همین حال بانک امریکایی گلدمن ساکس نیز پیش‌بینی کرده قیمت نفت می‌تواند تا ماه مه (اردیبهشت-خرداد) با ۲۷ درصد افزایش به ۱۲۵ دلار برای هر بشکه برسد. علت آن هم شوک عرضه در بازارهای جهانی به‌دلیل بحران روسیه و اوکراین خواهد بود.
بر این اساس، قیمت‌ها ممکن است در ماه‌های آینده نیز روند افزایشی در پیش گیرند. در حالی که قیمت نفت از ابتدای سال ۲۰۲۲ تحت تأثیر نگرانی‌ها نسبت به متأثر شدن تأمین انرژی از تحریم‌های امریکا و اروپا علیه روسیه بیش از ۲۰ دلار افزایش یافته است.
سهم روسیه در بازار انرژی
روسیه کشوری است که نفت و گاز قابل توجهی را تولید و به بازار عرضه می‌کند. این کشور یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت در جهان است که روزانه بیش از 10 میلیون بشکه نفت و میعانات گازی تولید می‌کند که حدود 7،5 میلیون بشکه آن از جمله فرآورده‌های نفتی تصفیه شده صادر می‌شود. صادرات نفت خام حدود 4،5 میلیون بشکه است که حداقل دوسوم آن به غرب و عمدتاً به اروپا می‌رود. باقیمانده صادرات نفت روسیه محصولاتی مانند گازوئیل، بنزین یا نفتا است و باز هم بیشتر آن به غرب می‌رود. در مجموع، روسیه حدود یک‌دهم تقاضای نفت جهان را برآورده می‌کند، بنابراین سهم آن و آثار این عرضه در بازار جهانی نفت بسیار زیاد است.
از نظر گاز طبیعی، روسیه پس از ایالات متحده در رتبه دوم قرار دارد و روزانه حدود 1،7 میلیارد مترمکعب تولید می‌کند. به طور کلی، از نظر درآمدهای انرژی روسیه، حدود چهارپنجم درآمد انرژی روسیه از نفت و بقیه از گاز حاصل می‌شود. حدود 40 درصد از واردات گاز اروپا از روسیه است. همین موضوع اهمیت روسیه را برای جهان و بویژه اروپا افزایش داده است.
رشد اقتصادی جهان، تحت تأثیر بحران جنگ
اما افزایش قیمت نفت و گاز تنها محدود به اروپا نمی‌شود. اکنون موجی از نارضایتی‌های اجتماعی در دنیا به‌خاطر افزایش قیمت انرژی شکل گرفته است. بویژه قیمت‌ها در پمپ بنزین‌ها که مصرف کنندگان و دولت‌ها را از امریکا تا اروپا و آسیا تحت تنش قرار داده است. با جنگ روسیه و اوکراین، افزایش قیمت حامل‌های انرژی و برهم خوردن تعادل بسیاری از بازارهای دیگر از فلزات گرفته تا اقلام خوراکی مانند گندم موجب شده پیش‌بینی‌های اقتصادی نیز تحت تأثیر قرار بگیرند. به طوری که گفته می‌شود احتمالاً تورم قیمت‌ها در سطح جهانی در سال‌جاری میلادی نیز مانند ۲۰۲۱ در محدوده 4،35 درصد و رشد اقتصاد جهان نیز کمتر از پیش‌بینی ۴ درصدی برای 2022 خواهد بود. با وجود این افزایش عرضه انرژی و کالاهای مصرفی از سوی سایر تولیدکنندگان می‌تواند شرایط را تا اندازه‌ای تعدیل کند.

شیدا آریایی پور
دانشجوی دکترای حقوق بین‌الملل و پژوهشگر
مذاکرات برجامی ایران و کشورهای غربی در ظاهر چندوجهی و پیچیده هستند اما در نهایت برنده طرفی است که بتواند از ظرفیت‌های دیپلماسی خود بهره لازم را برده و بتواند برگ برنده را رو کند.
ارتباط ایران با کشورهای همسایه و نیز دوستان بین‌المللی‌اش در مذاکرات اخیر برجام سبب شد تا طرف‌های غربی دیگر همانند گذشته توان بازی یک‌طرفه را نداشته باشند و ایران دست بالا را در این گفت‌و‌گوها داشته باشد و به این ترتیب برگ ایران در این بازی سنگین برنده باشد. این نگاه ایران به کشورهای دوست موجب شد تا امریکا نتواند از ابزار تحریمی خود همچون گذشته استفاده نماید و همان‌طور که در گزارش‌های محافل غربی و رسانه‌های آنها آمده، ظرفیت فروش نفت ایران بالا رفته و این خود نشان از توان بالای ایران در مذاکرات و شکست دیپلماسی فشار حداکثری امریکاست. در این خصوص کشورهای همسایه ایران نظیر عراق، قطر و نیز عمان تلاش مضاعفی را برای بهبود شرایط مذاکرات و حل و فصل مشکلات موجود داشتند که این مسأله نشان می‌دهد این کشورها ظرفیت ایران امن و مقتدر را بهتر از گذشته درک کرده‌اند و برای تحقق آن تلاش می‌کنند.
این تلاش‌های منطقه‌ای از سوی دیگر، دشمنانی مانند رژیم صهیونیستی هم دارد که از هیچ تلاشی برای به بن‌بست کشاندن مذاکرات فروگذار نمی‌کنند تا منطقه به ثبات و امنیت بازگردد. همسویی دولت امریکا و رژیم صهیونیستی در طول سالیان متمادی سبب شده تا دولت ایالات متحده امریکا منافع این رژیم را مدنظر قرار دهد و در توافقات بین‌المللی‌اش به منافع این کشور نگاه ویژه کند. به همین خاطر شاید امریکا در مذاکرات برجامی خود نیم نگاهی هم به منافع این رژیم داشته باشد.

با موافقت نمایندگان برای جبران صادرات آب مجازی از کشور نیم درصد از ارزش محصولات کشاورزی و غذایی صادراتی به خزانه‌داری کل کشور واریز می‌شود. به گزارش خبرگزاری خانه ملت، به منظور جبران صادرات آب مجازی از کشور که از طریق صادرات محصولات کشاورزی و غذایی صورت می‌گیرد، نیم درصد از ارزش محصولات صادراتی این موضوع اخذ و به خزانه‌داری کل کشور واریز می‌شود.

مجوز مجلس به  خرید آب تصفیه شده دریا از سرمایه‌گذار
نمایندگان مجلس به شرکت‌های آب و فاضلاب استانی اجازه دادند تا در مقابل دریافت آب تصفیه شده دریا از سرمایه‌گذاران، معادل ارزشی آن در همان استان آب به سرمایه‌گذار تحویل دهند. براین اساس به شرکت‌های آب و فاضلاب استانی اجازه داده می‌شود تا در مقابل دریافت آب تصفیه شده از دریاها از سرمایه‌گذاران، معادل ارزشی آن در همان استان آب به سرمایه‌گذار، پساب فاضلاب‌ها یا آب خام و یا آب شرب برای فروش به واحدهای صنعتی و یا متولیان فضای سبز و یا تولیدکنندگان چوب تحویل نمایند.

تعیین عوارض برای اراضی الحاقی به شهرها
نمایندگان مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه عوارض اراضی جدید الحاق به شهرها را تعیین کردند. به موجب این مصوبه در برخورد با مالکان زمین‌هایی که در طرح‌های بازنگری یا الحاق به طرح‌های جامع هادی و تفصیلی شهرها توسط شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان و یا شورای‌عالی شهرسازی و معماری اراضی آنها به محدوده شهر ملحق می‌شود، پس از ابلاغ طرح تفصیلی در صورت عدم نیاز به تفکیک زمین صرفاً براساس تبصره 4 ماده واحده تعیین وضعیت املاک مصوب سال 1367، عوارض آنها محاسبه و در صورت نیاز به تفکیک زمین صرفاً به موجب ماده 101 قانون شهرداری‌ها با آنها برخورد می‌شود.

نوسازی شبکه‌های فرسوده آب و برق در مناطق کمتر توسعه‌ یافته
نمایندگان مردم در مجلس به وزارت نیرو برای نوسازی شبکه‌های فرسوده آب و برق کشور و مناطق کمتر توسعه یافته مجوز دادند. بدین ترتیب به شرکت‌های تابعه و وابسته به وزارت نیرو اجازه داده می‌شود با رعایت ملاحظات امنیتی کشور از محل واگذاری بخشی از املاک و دارایی‌های خود نسبت به تأمین مالی طرح‌های نوسازی تأسیسات و شبکه فرسوده آب و برق کشور بویژه در مناطق کمتر توسعه یافته و طرح‌های نیمه تمام تا سقف 200 هزار میلیاردریال اقدام کنند.

واگذاری اراضی برای احداث شهرک‌های صنعتی و کشاورزی منتفی شد
نمایندگان مردم در مجلس با واگذاری اراضی ملی و دولتی برای احداث شهرک‌های صنعتی و کشاورزی به منظور جلوگیری از سوداگری و از دست رفتن مالکیت اراضی دولتی مخالفت کردند.

منابع مالی  پیشگیری از سیل و خشکسالی
با موافقت نمایندگان ۱۰۰ درصد مازاد درآمدهای سازمان جنگل‌ها، امور اراضی کشور و دامپزشکی کشور نسبت به درآمدهای مصوب این سازمان‌ها برای پیشگیری از سیل و خشکسالی هزینه خواهد شد. به موجب این مصوبه؛ 100 درصد مازاد درآمدهای سازمان‌های جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، امور اراضی کشور، دامپزشکی کشور و حفظ نباتات کشور در سال 1401 نسبت به درآمدهای مصوب این سازمان‌ها در سال 1400 پس از واریز به ردیف‌های مربوطه نزد خزانه‌داری کل کشور به شکل درآمد هزینه جدول شماره (9) این قانون به سازمان‌های فوق‌الذکر پرداخت می‌گردد.

تعیین نرخ پلکانی آب‌بهای چاه‌ها برای کشت محصولات کشاورزی
با موافقت نمایندگان مجلس، کشاورزان در صورت کشت محصولات اساسی و استراتژیک کشور به ازای هر مترمکعب استفاده آب از چاه‌ها حداکثر سه هزار ریال و در غیر این صورت به ازای هر مترمکعب آب حداکثر مبلغ شش هزار ریال پرداخت می‌کنند.

محاسبه تعرفه آب مصرفی گلخانه‌ها همانند نرخ فعالیت‌های کشاورزی ‌
نمایندگان مردم در خانه ملت مقرر کردند تا تعرفه آب مصرفی گلخانه‌ها در شهرک‌های صنعتی، نواحی صنعتی و شهرک‌های کشاورزی همانند نرخ مصوب فعالیت‌های کشاورزی محاسبه شود. بنابراین تعرفه آب مصرفی کشت‌های گلخانه‌ای و کشاورزی صنعتی در شهرک‌های صنعتی، نواحی صنعتی و شهرک‌های کشاورزی به نرخ مصوب فعالیت‌های کشاورزی محاسبه می‌گردد.

وزارت جهاد موظف به فروش ۳۰ هزار میلیارد تومان از اموال خود
نمایندگان مردم در مجلس، وزارت جهاد کشاورزی را موظف به فروش ۳۰ هزار میلیارد تومان از اموال خود برای تأمین سهم مشارکت دولت در صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی کردند.

بازسازی خسارت ناشی از سیل و ساماندهی رودخانه‌ها
نمایندگان مردم در خانه ملت به شرکت‌های آب منطقه‌ای استان‌ها اجازه دادند تا نسبت به پیشگیری و بازسازی خسارت ناشی از سیل و ساماندهی و لایروبی رودخانه‌ها و آب‌بندان‌ها و استخرها و لایروبی تالاب‌ها و سدها اقدام کنند.