حمیرا حیدریان
خبرنگار
«اورمانات» حالا جهانی شده است و به فرصت‌های فرهنگی و اقتصادی پیش رو می‌نگرد. اتفاقی که در 5 مردادماه سال‌جاری پس از گذشت پنج سال از زمان تشکیل پرونده آن در پایگاه منظر فرهنگی تاریخی و ارائه آن به کارشناسان یونسکو، در نهایت در چهل و چهارمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو به بار نشست.
اورامانات کرمانشاه در شمال غربی این استان شامل شهرستان‌های پاوه، جوانرود، روانسر و ثلاث باباجانی می‌شود که حدود ۳۰۰ هزار نفر جمعیت دارد. بخشی از اورامانات نیز در شهرستان‌های مریوان، سروآباد و کامیاران در استان کردستان واقع شده و بخش دیگری از آن نیز در استان حلبچه عراق قرار دارد. ۲۹۵ اثر ثبت شده ملی در منطقه اورامانات و در شهرستان‌های ثلاث باباجانی، روانسر، پاوه و جوانرود وجود دارد که بیشترین آثار ثبت شده گردشگری ملی با ۲۰۰ اثر در شهرستان ثلاث باباجانی واقع شده است.
حسین ویسی، معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه در گفت‌و‌گو با «ایران» در این خصوص گفت: ثبت جهانی اورامانات یک اتفاق بسیار بزرگ و خوبی است که نه تنها یک افتخار ملی است بلکه بواسطه قرار گرفتن بخشی از آن در کرمانشاه، کردستان و اقلیم کردستان عراق می‌تواند در توسعه بازارهای تولید و فروش صنایع دستی تأثیر بسزایی داشته باشد.
وی به ثبت ملی ۲ شهر دالاهو و هرسین برای تنبور و گلیم نیز از طی ۲ سال گذشته اشاره کرد و افزود: با ثبت جهانی این منطقه می‌توان گفت گام مثبتی در جهت معرفی و رونق تولید صنایع دستی و جذب گردشگر بیشتر برداشته می‌شود. جذابیت صنایع دستی از جمله پوشش مردمان آن را برای توریست‌ها پراهمیت کرده است و از آنجایی که مردمان این منطقه پوشش محلی دارند این موضوع برای گردشگران از جذابیت خاصی با توجه به تنوع دوخت و رنگ لباس مردم برخوردار است. زمانی که گردشگران به این منطقه سفر می‌کنند اقدام به تهیه پوشاک محلی برای خود می‌کنند. از همین رو در شهرستان نودشه کارگاه‌های زیادی برای لباس‌های مردانه و زنانه و بچه گانه راه‌اندازی شده است.
وی «اورامانات» را یکی از مقصدهای گردشگری استان کرمانشاه عنوان کرده و گفت: قرار است در گام نخست یک بازارچه صنایع دستی در دروازه «اورامانات» در شهرستان روانسر ایجاد شود تا دسترسی گردشگران برای خرید صنایع دستی آسان‌تر باشد و در واقع یک سوغات کاربردی و قابل استفاده را خریداری کنند. همچنین در تلاش هستیم تا در رشته تولید محصولات چرم، سفال، تابلو فرش، گلیم بافی و زیور‌آلات قدم‌های بیشتری برای رونق و توسعه منطقه برداریم.
وی با بیان اینکه ثبت جهانی منطقه «اورامانات» این منطقه را به قطب جهانگردی تبدیل خواهد کرد اظهار داشت: راه‌اندازی بازارچه مرزی، فروشگاه و نیز بازارچه‌های محلی در منطقه اورامانات از جمله اقداماتی است که طی سال‌های اخیر روی آن کار شده است و با ثبت جهانی این منطقه حالا راه‌اندازی آن سرعت بیشتری خواهد گرفت تا صنایع دستی این منطقه نه تنها در جذب گردشگر بلکه بیشتر از گذشته به مردمان این مرز و بوم و خارج از مرزها شناخته شده و توسعه صادرات و ایجاد اشتغال را فراهم کند.
وی با بیان اینکه هدف از راه‌اندازی بازارچه مرزی در این منطقه کمک به فروش صنایع دستی و تولیدکنندگان است، بیان کرد: میراث فرهنگی قصد دارد با برگزاری کلاس‌های آموزشی در بخش بسته بندی، بازاریابی، تجارت الکترونیک، برندسازی و... صنایع دستی به تولیدکنندگان این منطقه کمک کند تا با آموزش‌های لازم بتوانند در جهت توسعه کار خود گام‌های مثبتی بردارند، چرا که توسعه صنایع دستی، ایجاد اشتغال بیشتر و توسعه گردشگری و صنایع دستی را در پی خواهد داشت. این مسئول با تأکید بر اینکه در صدد ارائه محصولات صنایع دستی در کنار صنعت بومگردی هستیم، خاطرنشان کرد: ارائه محصولات صنایع دستی در مراکز بومگردی نه تنها باعث توسعه و کمک به فروش این صنعت می‌کند بلکه این هنر را برای بومگردان و گردشگران داخلی و خارجی قابل لمس‌تر کرده و با اصالت این فرهنگ آشناتر می‌کند و همین در اشاعه فرهنگ این خطه به برون مرز را رقم می‌زند. ضمن اینکه با ایجاد اشتغال پایدار برای بیش از یکهزار نفر ایجاد شغل خواهد شد.
ویسی با بیان اینکه زنجیره ارزش توسعه صنایع دستی از دیگر اهداف میراث فرهنگی با ثبت جهانی این منطقه است عنوان کرد: برخی صنایع دستی از جمله «گیوه» و «گلیم» و... در مناطقی همچون جوانرود و پاوه و... به‌صورت صنایع بومی آن منطقه شناخته می‌شود که با ایجاد بازارچه مرزی و محلی در منطقه در واقع نه تنها ایجاد اشتغال برای بخش زیادی از افراد ساکن این منطقه ایجاد خواهد شد بلکه ارزش‌گذاری این صنایع رو به افزایش خواهد گذاشت از این‌رو شهرهایی همچون دالاهو، کنگاور و هرسین و... نیازمند امکانات ویژه است تا با توسعه کارگاه‌های آموزشی بیش از پیش صنایع آن به‌صورت جهانی دیده شود.
معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه همچنین از تشکیل دبیرخانه منظر جهانی منطقه اورامانات و نیز دبیرخانه دائمی «گیوه» خبر داد و تصریح کرد، بزودی این دبیرخانه‌ها کار خود را آغاز خواهند کرد.
ثبت جهانی اورامانات؛ به‌تصویر کشیدن کوچ نشینی منحصر به فرد در ایران
مدیر پایگاه منظر فرهنگی هورامان نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» با بیان اینکه هورامان بیست و ششمین اثر جهانی ایران و سومین منظر فرهنگی ثبت شده پس از منظر فرهنگی بم و منظر فرهنگی میمند است، گفت: هورامان با داشتن معیار گواهی بی‌همتا یا دست‌کم استثنایی بر یک سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از میان رفته توانست موافقت قاطع کمیته میراث جهانی یونسکو را کسب کند.  پویا طالب نیا با اشاره به تعامل قابل توجه انسان و طبیعت در این منطقه گفت: هورامان نمونه برجسته‌ای از تعامل بین انسان و محیط‌ زیست یا نماینده یک فرهنگ است و این مورد نیز به‌عنوان دومین معیار ثبت جهانی هورامان مدنظر قرار گرفته است. در این مدت با همراهی پژوهشگران و صاحب نظران مطالعات ارزشمندی انجام شده‌ است که با توجه به این داده‌ها باید برای حفاظت از این میراث ارزشمند برنامه‌ریزی شود.
وی با اشاره به اینکه در روستایی در منطقه اورامان جشنی به‌نام جشن «باران‌خواهی» وجود دارد که ریشه آن به مراسم «میتراییسم» بازمی‌گردد افزود: همچنین یکی از منحصربه‌فردترین زندگی‌های کوچ‌نشینی را می‌توان در همین منطقه دید؛ خلاف جاهای دیگر محوریت کوچ‌نشینی در این منطقه «انسان» است چون اهالی هورامان از دیرباز خوش‌نشین بوده‌اند. اورامان (هورامان) نقطه تلاقی مهمی است که می‌تواند فرهنگ‌های مختلف را به‌هم پیوند دهد؛ به‌طوری‌که حتی تعاملات بین فرهنگی ایجاد کرده است.
وی با اشاره به اینکه در ثبت جهانی این منطقه یکی از ویژگی‌ها مشارکت بالای جامعه محلی بود، اظهار داشت: به‌طور اساسی در ثبت‌های جهانی، طرح‌های مشارکتی به‌دلیل دخیل بودن مردم ماندگارترهستند.

زهرا کشوری
خبرنگار
معاون گردشگری اعزام مهاجر به خارج از کشور از طریق دفاتر خدمات مسافرتی را اقدامی «غیرقانونی» اعلام کرد که این خبر واکنش انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی کشور و تهران را در پی داشت. آنها در گفت‌و‌گو با «ایران» وظیفه نظارت روی آژانس‌ها را به عهده وزارت میراث فرهنگی دانستند و اعلام کردند ۹۰ درصد مسافرپرانی‌ها توسط کسانی انجام می‌گیرد که هیچگونه مجوز قانونی ندارند. آنها خواستار ورود وزارتخانه و پلیس فتا به موضوع تبلیغات گسترده ویزای‌ مهاجرت در فضای مجازی شدند.
ولی تیموری ـ معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ در بخشنامه‌ای به مدیران کل استان‌ها ابلاغ کرد: «در خصوص اجرای مصوبات کمیسیون مبارزه با قاچاق انسان وزارت کشور پیرامون فعالیت غیرقانونی اعزام مهاجر به خارج از کشور، از آن‌جایی که در حال حاضر بر اساس مقررات موجود، پدیده مهاجرت، خارج از وظایف و فعالیت‌های دفترهای خدمات مسافرتی و گردشگری است و نظر به وجود برخی خلأهای قانونی و نظارتی و بروز مشکلات متعدد و نیز ایجاد حساسیت در سطوح امنیتی و انتظامی کشور، ضروری است به اطلاع تمام دفاتر و شرکت‌های خدمات مسافرتی و گردشگری تحت پوشش، رسانده شود تا از هرگونه اقدام مغایر و خارج از چهارچوب موضوع فعالیت آنها اجتناب شود. مسئولیت پایش، کنترل و نظارت مستمر بر عملکرد فعالان حوزه تورگردانی نیز بر عهده اداره کل استان است.»
حرمت‌الله رفیعی رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید:« با توجه به کرونا در حال حاضر هیچ ویزایی از سوی کشورهای اروپایی یا امریکایی صادر نمی‌شود. بنابراین جای سؤال است که چرا در زمانی که ویزا صادر نمی‌شود، این مسأله از سوی متولی گردشگری کشور اعلام می‌شود.» او می‌گوید: «زمانی که این مسأله در جریان بود متولیان گردشگری سکوت کردند اما الان که هیچ ویزایی صادر نمی‌شود مسأله را رسانه‌ای می‌کنند.»
به گفته رفیعی، آژانس‌ها در حال حاضر تنها مسافر به ترکیه، ارمنستان و گاهی هم به دوبی می‌برند. رفیعی می‌گوید: «معاونت گردشگری از کجا می‌داند که دفاتر مسافرتی با چه نیتی مسافر را به کشورهای مختلف می‌برند؟ یا من به‌عنوان یک دفتر مسافرتی از کجا می‌دانم که قرار است مسافری که با من به سفر می‌آید برنگردد مگر من از درون مسافر آگاه هستم؟» 
او می‌گوید: «در همه ادوار‌ گذشته برخی از ورزشکاران تیم‌های ورزشی به میدان رفته‌اند و بعد از آن برنگشتند آیا باید بخش‌های دولتی را محکوم کنیم که شما مبادرت به این کار(مسافر پرانی/ قاچاق انسان) کرده‌اید.» رفیعی می‌گوید: «اگر معاونت گردشگری می‌داند دفاتر خدمات مسافرتی که دارای مجوز هستند در حال قاچاق انسان یا مسافرپرانی هستند به جای ملتهب کردن فضای عمومی، مجوز آنها را لغو کند.»
«امیرپویان رفیعی شاد» رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی استان تهران نیز به «ایران» می‌گوید: «تمام مدیران دفاتر مسافرتی فیلتر شده و توسط وزارت گردشگری تأیید می شوند اگر در این حوزه کوتاهی صورت می‌گیرد یعنی وزارت میراث فرهنگی نظارت اش را دقیق انجام نداده است.»
او البته صددرصد دفاتر مسافرتی را از مسافرپرانی یا آن چیزی که به آن قاچاق انسان می‌گویند مبرا نمی‌کند و می‌گوید: «ممکن است ۱۰ درصد دفاتر مسافرتی هم در این مسیر قرار گرفته باشند.» رفیعی شاد با توجه به تبلیغات گسترده ویزای مهاجرتی در فضای مجازی اعتقاد دارد که معاونت گردشگری و پلیس فتا باید مسیرهای تبلیغ آن را در فضای مجازی ببندند.او اعتقاد دارد این تبلیغات توسط دلالان انجام می‌گیرد.