یوسف حیدری
گزارش نویس
می‌پرسم آخرین باری که سینما رفتید کی بود؟ با تعجب همدیگر را نگاه می‌کنند. یک سالی می‌شود حتی از کنار سینما هم رد نشده‌اند و اسم آخرین فیلمی را که دیده‌اند یادشان نیست. امیرحسین با تأسف سری تکان می‌دهد و می‌گوید: «محال بود فیلم جدید بیاید و آن را در سینما نبینم ولی کرونا باعث شد یکی از بهترین تفریحات زندگی‌ام حذف شود. این مدت مدام خودم را با تماشای سریال‌های نمایش خانگی سرگرم می‌کنم. البته خیلی از تهیه کننده‌ها هم حاضر نمی‌شوند فیلم‌شان را به نمایش خانگی بدهند چون هزینه بالایی دارد و برایشان به صرفه نیست.» سعید با تأیید حرف‌های دوستش می‌گوید به نظرم سینما در این یک سال نابود شد آن قدر که گفتند کرونا در محیط‌های بسته بسرعت منتشر می‌شود قید تماشای فیلم‌های جشنواره فجر را هم زدیم.
سینما از اسفند سال قبل از سبد تفریح مردم حذف شد و صنعت سینمای ایران در سال 99 بیشترین لطمه را دید. نزدیک به 3 هزار نفر که در سینماهای کشور کار می‌کردند بیکار شدند و به گفته سینماداران، فروش کل امسال به اندازه یک ماه سال 98 هم نبود. درحال حاضر سایت‌های پیش فروش بلیت سینما خلوت‌ترین روزهای کاری‌شان را سپری می‌کنند و دیگر خبری از ازدحام و صف مقابل پردیس‌های سینمایی نیست. بسیاری از تهیه کننده‌ها هم فیلم‌شان را برای اکران به سینماداران نمی‌دهند. آنها برای تهیه فیلم‌شان میلیاردها تومان هزینه کرده‌اند و دوست ندارند در این شرایط اکران شود. از طرف دیگر محدودیت شبانه و منع تردد از 9 شب تأثیر منفی روی فروش گذاشته و در این شرایط به گفته سینماداران احیای دوباره سینماهای کشور حداقل یک سال زمان می‌برد.
«سینمای ایران در سال 99 از دست رفت و اگر اکران نوروز موفقی نداشته باشیم ناقوس مرگ سینماهای ایران در 1400 به صدا درمی‌آید.» سجاد نوروزی مدیر پردیس سینمای آزادی این را می‌گوید و اشاره می‌کند این ویرانگرترین ضربه کرونا به حوزه سرگرمی است و در یک سال گذشته هیچ صنعتی مثل سینما ضربه نخورد. به اعتقاد او اگر بخواهیم اپیدمی‌ کرونا را کنترل کنیم باید فکر اساسی برای سرگرمی مردم پیدا کنیم چون با مردم خسته و عبوس نمی‌توان کرونا را شکست داد: «اسفند پارسال بعد از اینکه ستاد ملی کرونا دستور تعطیلی سینماها را صادر کرد، گفتم سال 99 برای سینمای ایران از دست رفت و ما امسال چیزی به‌نام سینما نخواهیم داشت که همین طور هم شد. پردیس سینمای آزادی به‌عنوان دومین پردیس بزرگ ایران در این یک سال با 10 درصد پتانسیل کار کرد و فروش ما نسبت به سال 98 به یک بیستم رسید. پنجشنبه و جمعه‌های 2 سال پیش، ما بیش از 200 میلیون تومان فروش داشتیم ولی الان به 10 میلیون تومان هم نمی‌رسد. باور کنید سینماداری صنعت سود نیست. فقط هزینه دارد و ما در این مدت تلاش کردیم صرفاً چراغ سینما روشن بماند. اما تلخ‌تر از همه اینکه همه پردیس‌های سینمایی کشور مجبور شدند بیش از 50 درصد کارکنان‌شان را تعدیل کنند و خیلی از سینماهای بخش خصوصی هم به کلی تعطیل شدند. بر اساس آمار وزارت ارشاد در سال 98 یک میلیون و 200 هزار نفر برای تماشای فیلم به پردیس سینمای آزادی آمده‌اند. کدام دستگاه دولتی یا خصوصی می‌تواند با وجود هزینه میلیاردی این تعداد شهروند تهرانی را سرگرم کند؟ در ایام نوروز اگرنتوانیم فیلم خوبی اکران کنیم و مردم استقبال نکنند ناقوس مرگ همه سینماهای کشور به صدا درمی‌آید. از 25 فروردین هم که ماه مبارک رمضان شروع می‌شود و با توجه به منع تردد شبانه، سینماها فروشی نخواهند داشت. بعد از ماه رمضان هم فرایند انتخابات ریاست جمهوری شروع می‌شود و خرداد هم درگیر انتخابات می‌شویم.»
مدیر سینما آزادی با انتقاد از بی‌توجهی وزارت بهداشت به اوقات فراغت مردم در شرایط اپیدمی می‌گوید: «با انسان‌های خسته از قرنطنیه نمی‌توانیم اپیدمی‌ کرونا را کنترل کنیم. باید به اوقات فراغت مردم توجه کنیم و چه جایی بهتر از سینما؟ متأسفانه در رسانه ملی اعلام می‌کنند سینما مکان خطرناکی است و ویروس کرونا براحتی منتقل می‌شود و حتی اجازه نمی‌دهند تیزر فیلم‌های سینمایی پخش شود. درحالی که سینما با سقف 9 متری و تهویه مناسب و رعایت فاصله‌گذاری یکی از امن‌ترین مکان‌های عمومی است. هر زمان که بحرانی به وجود می‌آید اول سینما را تعطیل می‌کنند درحالی که در امریکا و بسیاری از کشورهای اروپایی سینماها با پروتکل‌های بهداشتی فعالیت می‌کنند. اگر سال گذشته میلادی فیلم «انگاشته» به کارگردانی «کریستوفر نولان» اکران نمی‌شد سینمای امریکا نابود می‌شد. در همین ایام جشنواره فجر با اجرای پروتکل‌های بهداشتی فیلم‌های جشنواره را اکران کردیم و حتی یک نفر از پرسنل به کرونا مبتلا نشد. اگر قرار است مردم ایام نوروز مسافرت نروند باید شرایطی را فراهم کنیم تا با خیال آسوده از مراکز تفریحی مثل سینما استفاده کنند.»
بیش از 130 سینما در تهران فعالیت می‌کنند اما از اسفند سال گذشته کرونا چراغ خیلی از آنها را خاموش کرد. حالا هم که خبر رسیده بیش از 10 سینما درخواست تغییر کاربری داده‌اند. سینما عصر جدید یکی از این سینما‌ها است؛ جایی که خیلی‌ها با آن و فیلم‌های ماندگاری که در سالن‌های این سینما تماشا کرده‌اند خاطره دارند. عبدالله علیخانی تهیه کننده و یکی از مدیران این سینما می‌گوید سینما عصر جدید مدت طولانی است که به خاطر نبود مخاطب و شیوع کرونا تعطیل است. سینما عصر جدید فقط 15 روز شهریور باز بود اما بازهم فروش نداشت و دوباره تعطیل شد و هنوز درباره آینده این سینما تصمیم نگرفته‌ایم. حسین فرح بخش یکی از مالکان و مدیران سینما عصر جدید هم معتقد است سال 99 سینما از دست رفت: «از اسفند سال گذشته سه صنف بیشتر از همه متضرر شدند؛ صنف سینما، صنف سالن‌های عروسی و هتل‌ها. سینما در رأس آنها است و وضعیت وخیم‌تری دارد. سینما با مردم زنده می‌ماند و وقتی کسی برای تماشای فیلم نمی‌آید سینما هم زنده نمی‌ماند. امسال با کاهش چشمگیر تماشاچی مواجه شدیم و با وجود اینکه مجوز حضور 50 درصدی تماشاگر در سینما داده شده بود اما 3 درصد هم نیامدند. در این میان سینماهایی که یک یا دو سالن نمایش دارند بیشتر از همه ضرر کردند و خیلی از آنها تعطیل شدند. کلید نابودی سینما هم از روزی زده شد که اعلام کردند سینما یکی از مکان‌های ناامن است درحالی که به جرأت می‌گویم سینما یکی از امن‌ترین مکان‌های عمومی است که با اجرای پروتکل‌های بهداشتی امکان سرایت ویروس کرونا وجود ندارد. البته با برگزاری جشنواره فیلم فجر، فضا کمی بهتر شد ولی تا زمانی که مسئولان وزارت بهداشت اعلام نکنند سینما خطری برای مردم ندارد وضعیت تغییر نمی‌کند.»
سرنوشت سینما پارس و سینما مرکزی هم تعطیلی بود. دو سینمای قدیمی پایتخت که قدمت‌شان بیش از 40 سال است. مرتضی شایسته مالک سینمای پارس از احتمال تغییر کاربری سینما می‌گوید: «وقتی روزی 8 تا 10 نفر برای تماشای فیلم به سینما بیایند واقعاً فعالیت این سینما چه فایده‌ای دارد؟ ضربه‌ای که به سینماها در این یک سال وارد شد بی‌سابقه است. وضعیت در شهرهای کوچک خیلی بدتر است و تا زمانی که مردم نپذیرند سینما جای امنی است برای تماشای فیلم نمی‌آیند. شرایط سینماهایی که در مراکز خرید و مال‌ها هستند بدتر است. آنها باید چند صد میلیون تومان شارژ بابت خدماتی که از مرکز خرید می‌گیرند بپردازند و در شرایطی که الان هستیم مالکان این سینماها توان پرداخت ندارند. سینمای پارس هم مثل سینما مرکزی و دیگر سینماها تعطیل شد. ما دو سالن نمایش داریم اما با روزی 10 تماشاگر چاره‌ای جز تعطیل کردن نداشتیم.»
نوروز امسال هم قراراست مردم در خانه بمانند و قید رفتن به سفر را بزنند. رئیس جمهوری در جلسه هیأت دولت دستور داد صداوسیما و وزارت ارشاد در جهت سرگرمی مردم و تفریح آنها کارهای اساسی انجام بدهند. بسیاری از سینماداران امیدوارند با اکران فیلم‌های شاخص و برتر جشنواره فجر، مردم دوباره با سینما آشتی کنند. اما به اعتقاد برخی یک سال دوری از سینما دیگر این کالای ارزشمند فرهنگی را از سبد تفریح مردم خارج کرده و تا وقتی سایه کرونا همچنان برقرار است چراغ سینماها سوسو نخواهد زد.