مهسا قوی‌قلب
خبرنگار
تقریباً یک سال از ورود ویروس کرونا به کشور می‌گذرد، اما چند ماهی است که بحث خرید واکسن و تولید آن در کشور شدت گرفته، جمعیت هلال احمر از جمله نهادهایی است که شاید در خصوص خرید یا بحث تولید به‌صورت مستقیم دخالتی نداشته باشد، اما قطعاً به‌عنوان یک نهاد حمایتی در زمینه بهداشت و درمان مسئولیت‌هایی در این زمینه به عهده دارد؛ علاوه بر بحث واکسن و حواشی بیماری کرونا، این جمعیت در بحث بحران‌هایی مانند سیل و زلزله از آنجا که کشور ما کشوری حادثه خیز است، کارآمدی‌های مؤثری باید داشته باشد، درباره کم و کیف روند کار جمعیت هلال احمر در دوران کرونا، بحث بحران‌ها و نیازها و کمبودهای این جمعیت و فعالیت در اقصی نقاط کشور و همچنین رویکرد هلال احمر در سال ۱۴۰۰ با دکتر کریم همتی، رئیس جمعیت هلال احمر کشور به گفت‌و‌گو نشستیم، که می‌خوانید:
 مدتی است بحث واکسن کرونا ذهن مردم را بشدت درگیر کرده، در این زمینه وزارت بهداشت اقداماتی را انجام داده است، لطفاً بفرمایید جمعیت هلال احمر در این خصوص چه وظایف و مسئولیت‌هایی بر عهده دارد؟ زمان ورود واکسن خارجی چه تاریخی است و واکسن داخلی از چه زمانی تولید می‌شود، به نظر شما تحریم‌ها در این زمینه چه آسیب‌هایی را وارد کرده است؟
 بخش تولید واکسن در مرحله کارآزمایی بالینی است و پیش‌بینی می‌شود، در اواخر بهار سال آینده یا اوایل تابستان در اختیار مردم قرار گیرد. خرید هم از کشورهای هند، روسیه و چین انجام می‌شود و از همین ماه یعنی بهمن ماه، واردات به مقدار محدود برای گروه‌های خاص و پرخطر انجام خواهد شد. البته تمرکز ما مانند بسیاری از کشورها بر تولید داخلی است، با توجه به اینکه ایران ازجمله کشورهای تراز اول در زمینه تولید واکسن است، این قضیه برای ما در اولویت قرار دارد، اما تا آن زمان واردات خواهیم داشت. در مرحله اول یک میلیون دوز واردات داریم، وزارت بهداشت هم حدود ۲۰ میلیون دوز را به‌عنوان نیاز کشور اعلام کرده است. بحث تحریم‌ها و محدودیت‌ها در نقل و انتقالات ارز ممکن است مشکلاتی به وجود آورد، در این خصوص هیچ وقت سختگیری‌ها کم نشده، ولی در زمینه واکسن و انتقال ارز هنوز به مشکل جدید بر نخورده‌ایم؛ در اولین مرحله بناست واردات از کشور چین انجام شود و تولید مشترک هم با کوبا داریم، در عین حال ظرفیت کشور برای تولید واکسن هم نمی‌تواند ظرفیت بالایی باشد، چون کارآزمایی بالینی تولید واکسن پروسه‌ای زمانبر است. تولید داخلی کشورهای دیگر نیز به‌صورت محدود انجام می‌شود و فکر می‌کنم از تیرماه و مردادماه قیمت‌ واکسن های خارجی به یک‌چهارم قیمت کنونی برسند، فعلاً بین عرضه و تقاضا تناسبی وجود ندارد و شاهد قیمت‌های بالایی هستیم.
 هلال احمر در بحران‌ها نقش‌ها و کارکرد‌های مهمی دارد، از آنجایی که کشور ما کشوری توأم با بلایای طبیعی و حادثه‌خیز است، این جمعیت برای مهار و کنترل چنین بحران‌هایی با چه مشکلاتی مواجه است، همچنین در بحث خرید خودروهایی مانند آمبولانس یا خرید بالگرد به کجا رسیدیم؟
 ما -به طور معمول - در کشور هر ۵ سال یک بار شاهد بحران‌های ملی بوده ایم که هرکدام کشور، منطقه و دنیا را تحت تأثیر قرار دادند. زلزله بم و سیل‌های اخیر سبب شد خسارات زیادی به کشور وارد شود، به‌خاطر تحریم‌ها هم با محدودیت‌های مالی مواجه بودیم که سبب ایجاد مشکلاتی می‌شدند، با این همه تکیه اصلی ما بر نیروهای همراه است؛ جمعیت ۹ هزار نفری رسمی و دو میلیون جوان و داوطلب در بحران‌ها حضوری فعال دارند. البته به تناسب حوادثی که پی در پی در کشور به وجود آمده، منابع جمعیت افزایش نداشته، در ابتدای مدیریتم شاهد بودم که انبارها بشدت خالی شده بودند، موجودی انبارها بر اساس شاخص جمعیتی چیزی در حدود ۲ درصد باید باشد اما در برخی جاها این رقم به ۴ دهم درصد یا در تهران به ۹ دهم درصد رسیده بود، در این خصوص درخواستی به رئیس‌جمهوری دادیم و گزارشی از این وضعیت ارائه کردیم، مبالغی را ایشان در نظر گرفتند و ۵۰۰ میلیارد تومان در اختیار ما قرار دادند تا اکنون هم اقلام زیستی، چادر و مواد غذایی با بخشی از این مبلغ تهیه شده، البته بخشی از آن تاکنون دریافت نشده است، با مبالغی که در اختیار داشتیم ۴۵ تا ۵۰ درصد از موجودی انبارها نسبت به شاخص جمعیتی تکمیل شد. خوشبختانه اعتبارات متناسب‌سازی شده، سازمان برنامه و بودجه هم درصدی را به ما تخصیص دادند و از این طریق هم کسری ۶۰۰ میلیارد تومانی در سال ۹۶ تا اندازه‌ای جبران می‌شود، در خصوص واردات خودروهای کمک‌دار و آمبولانس خارجی هم مجوز ۹۰۰ خودرو را اخذ کردیم، با توجه به اینکه از پنج سال پیش تاکنون خرید خودرو نداشتیم، با مبالغی که در اختیارمان قرار گذاشته شده، در دوره‌ای سه ساله به طور تدریجی واردات خودرو خواهیم داشت، به میزان ۴۰ تا ۵۰ دستگاه هم تا پایان سال خریداری خودرو داریم. در زمینه بالگردها هم که در زمان بحران‌ها بسیار مؤثر هستند، در ابتدای مدیریت من ۷ تا ۸ فروند از ۲۴ فروند بالگردی که داشتیم، زمینگیر بودند، اما اکنون سه فروند از آنها به چرخه عملیاتی بازگشته اند. در زمینه خرید بالگرد بعد از دوسال معطلی با اینکه پنج سال پیش پول پرداخت شده بود با یک شرکت روس خرید را نهایی کرده و تا چند روز آینده قرارداد می‌بندیم. ۵۰۰ میلیارد تومان هم دولت در خصوص تجهیزات بالگرد در اختیار ما قرار داده، در این زمینه از رئیس‌جمهوری و سازمان برنامه‌وبودجه سپاسگزار هستیم که کارها را با این سرعت پیش بردند، هرچند امیدواریم ملت ما درگیر بحران‌های جدید نشود.
 هلال احمر سه دوره کمپین نذر آب را در استان‌های محروم برگزار کرده، آیا این طرح باز هم ادامه دار خواهد بود و امسال هم این طرح را خواهیم داشت؟
نذر آب سه دوره برگزار شده و تفاوت بارزی هم با دو کمپین قبلی داشت، آن هم اتکای کامل به خیرین بود.۱۲ استان در این طرح در ۴ استان خدمات ارائه دادند، تأمین آب آشامیدنی، تأمین مخازن آب، کمک‌های درمانی و معیشتی از شاخصه‌های این کمپین ها هستند، جالب اینجاست که حتی بلیت‌های رفت و برگشت پزشکان و نیروها هم توسط آژانس‌های گردشگری ارائه شد و در کل خیرین کاملاً فعال بودند. سال آینده هم با توجه به تنش آبی قطعاً این طرح را دنبال خواهیم کرد، خوشبختانه، کرونا باعث نشد که نذرآب، متوقف شود.
 گزارش‌ها نشان می‌دهد که خیرین در دوران کرونا در کنار نیروهای هلال احمر کمک‌های قابل توجهی داشتند؟ مثلاً در حادثه زلزله کرمانشاه دیدیم که کار خیرین منسجم نبود، امروز این تعاملات به کجا رسیده است؟
 در خصوص خیرین در دوران کرونا، کمک‌ها خیلی منسجم شده، فقط در یک فقره بیش از ۵۰۰۰ کپسول اکسیژن در اختیار افراد نیازمند قرار گرفت و صندوق‌هایی هم در تهران و استان‌ها داریم که کپسول، ویلچر و واکر به طور امانی در اختیار مردم قرار می‌دهند. حدود ۵۰۰ دستگاه اکسیژن‌ساز هم در دوران کرونا تهیه شده و در اختیار مردم و دانشگاه‌ها قرار گرفت، در نهایت بعد از زلزله کرمانشاه سعی شده جمع‌آوری کمک‌های خیرین ساماندهی شود. در بحث کرونا هم به ۴۰ مؤسسه خیریه مجوز جمع‌آوری کمک را ارائه دادیم و به‌صورت مرتب و دوره‌ای جلساتی را برگزار کردیم که در آن جلسات مشکلات بررسی شوند و همه خیرین هم با ما همکاری‌های مستقیم دارند.
 از آنجایی که هلال احمر در شهرستان‌ها و روستاهای دورافتاده، از نقاط قوت آن مناطق به شمار می‌روند، لزوم آموزش‌ها امری حیاتی هستند، در این زمینه چه اقداماتی داشتید؟ کمی هم درباره خانه‌های هلال احمر توضیح دهید.
 در مناطق دور افتاده در استان‌ها، چندین خانه هلال‌احمر افتتاح شده تا پایان دولت ۵ هزار خانه هلال‌احمر فعال خواهند شد و در این مناطق هم تجهیزات به طور نسبی ارائه می‌شوند. در حال حاضر هم ۵۳۰ شعبه در کل کشور به‌صورت روزمره در حال ارائه خدمات و آموزش‌های لازم به مردم هستند، تا مردم آمادگی نسبی برای مواجهه با بحران‌ها را داشته باشند. در خصوص آموزش هم تفاهمنامه‌هایی با وزارت آموزش و پرورش برای آموزش به بیش از ۱۵ میلیون دانش‌آموز و همچنین ستاد مشترک نیروهای مسلح در زمینه آموزش در ۴۰ پادگان در کل کشور و همچنین مراکز دانشجویی و دانشگاه‌ها داشتیم.
 با شروع کار شما، جمعیت چه تغییراتی کرد واینکه مهم‌ترین مشکلات در این حوزه چه بودند؟
من قبلاً هم در هلال احمر فعال بودم، هر چقدر این نهاد بی‌حاشیه‌تر باشد و بتواند از هم‌افزایی دیگران استفاده کند، می‌تواند مؤثرتر عمل کند، در ابتدا بدون پیشداوری، وضعیت موجود را بررسی کردیم و در حال حاضر مانورهای سفر لحظه‌ای را تقریباً هر هفته برگزار می‌کنیم، با توجه به وضعیت خالی بودن انبارها سعی کردیم تا حد قابل توجهی مشکلات را در زمینه انبارها مرتفع کنیم، در نهایت هم باید بدانیم که بدون هیچ حاشیه و دغدغه‌ای به سمت مدیریت بحران برویم؛ امروز دغدغه مدیریتی وجود ندارد و خوشبختانه در بحث جذب نیرو هم مثبت عمل شده و تاکنون ۸۰۰ نفر از نیروهای امدادگر جذب شده‌اند و دریافتی آنها هم به بیش از سه و نیم میلیون تومان می‌رسد.

گروه اجتماعی : این روزها کنترل ورود اپیدمی کرونا به پیک چهارم به یکی از درخواست‌های اصلی رئیس ستاد ملی مقابله با کرونا بدل شده است. از طرفی سخنگوی این ستاد هم می‌گوید اگر بتوانیم در یک و نیم ماه باقی مانده تا پایان سال اوضاع را در شرایط مناسب نگه داریم تعطیلات نوروز آرامی خواهیم داشت و هتل‌ها نیز می‌توانند با پروتکل‌های سختگیرانه فعالیت کنند.
رئیس‌جمهوری با قدردانی مجدد از از تلاش کادر درمانی و بهداشتی کشور، تصریح کرد که اصرار ما این است که در این دو ماه، کاری کنیم که با موج چهارم مواجه نشویم و سلامت و کسب و کار مردم دچار اختلال نشود.
به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت،  حسن روحانی دیروز  در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا گفت: تداوم فعالیت کارخانه‌ها و تولیدی‌های بزرگ با رعایت دقیق دستورالعمل‌های بهداشتی، تصمیم قاطع و درستی بود.
رئیس‌جمهوری با اشاره به نقش مهم رعایت دقیق دستورالعمل‌های بهداشتی در تداوم فعالیت‌های مراکز تولیدی و کارخانه‌های کشور، گفت: به‌طور کلی در تولیدات صنعتی و کشاورزی وضع کشور در یکسال گذشته خوب و مناسب بود و شاهد رشد میزان تولید بودیم هرچند که در بخش خدمات و بویژه گردشگری مشکلات و خسارت‌های بزرگی وارد شد.
رئیس‌جمهوری همچنین با قدردانی از تلاشگران عرصه فضای مجازی، به اقدامات دولت و همچنین مصوبات شورای عالی فضای مجازی از سال 93 برای ایجاد زیرساخت‌ها و شبکه بزرگ اطلاعات در کشور اشاره و تأکید کرد: کار بسیار بزرگی در این بخش انجام شد و بسیاری از امور اجتماعی و کسب و کارهای مردم بر دوش فضای مجازی است و حتی در بخش تحقیقات نیز با وجود محدودیت‌های دسترسی محققان ایرانی به علت تحریم‌ها موفق شدیم این مشکلات را پشت سر بگذاریم تا جایی که متخصصان ما معتقد هستند در بحث ساخت واکسن در سال آینده واکسیناسیون با واکسن داخلی انجام می‌شود.
دکتر روحانی با اشاره به تفاوت اساسی جمهوری اسلامی ایران با سایر کشورهای جهان در مسیر مبارزه با بیماری کرونا، خاطرنشان کرد: اگر دنیا کرونا را با مشکلاتی پشت سر گذاشت، اما ایران ادعای بالاتری دارد که با وجود تحریم و فشار و سنگ‌اندازی‌های امریکا برای دریافت وام از بانک و صندوق‌های بین‌‌المللی برای خرید تجهیزات پزشکی توانست در مسیر مبارزه با این بیماری حرکت کند. رئیس‌جمهوری افزود: جنایات حکومت قبلی امریکا تا حدی بود که حتی جلوی ورود تجهیزات و خدمات پزشکی و بیمارستانی به داخل ایران را گرفتند و اگر تولید داخلی و شرکت‌های دانش‌بنیان در این زمینه فعال نبودند و به خارج نیازمند بودیم، حتی ماسک، دستکش و گان پرستاران را نیز در اختیار ما قرار نمی‌دادند.
رئیس‌جمهوری با تأکید بر اینکه نباید نسبت به شرایط خوب امروز کشور در مقایسه با امریکا و اروپا در روند مقابله با بیماری کرونا مغرور شویم، اظهار داشت: این دستاورد افتخارآمیز است اما این مهم نباید باعث شود که از فضای آبی به عادی‌انگاری برویم که در این صورت شرایط کشور سخت و خطرناک خواهد شد.
دکتر روحانی با اشاره به کاهش رعایت پروتکل‌ها در کشور به 80 درصد تأکید کرد: ما به‌دنبال معیار بالای 90 درصد هستیم چرا که در صورت عدم رعایت پروتکل‌ها، در بهمن و اسفندماه کسب و کار، تفریحات و زندگی مردم دچار مشکلات می‌شود. رئیس‌جمهوری ادامه داد: الان مردم از لحاظ روحی و روانی در فشار هستند و باید با رعایت پروتکل‌ها شرایط کسب و کار و زندگی مردم در شب عید و ایام نوروز جبران شود. دکتر روحانی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه در روند مبارزه با بیماری کرونا ایران تنها بود و با محدودیت‌ها و مشکلات زیادی روبه‌رو بود، تأکید کرد: الان هم برای تهیه واکسن با مشکلات و پیچ‌های مختلفی روبه‌رو هستیم.
الزامات جدید برای ورود مسافران خارجی به کشور
سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا نیز از ابلاغیه‌های جدید به وزارت راه و سازمان هواپیمایی خبر داد و گفت: حفاظت از مرزها و رعایت پروتکل‌ها بسیار مهم است تا در اسرع وقت و به‌صورت زودرس اگر احیاناً بیماری مبتلا به ویروس جهش یافته وارد کشور شود، بتوانیم سریعاً وارد عمل شویم. در این راستا برنامه‌هایی به وزارت راه داده شده و با همکاری سازمان هواپیمایی ابلاغیه‌هایی صورت گرفته است. مرزهای زمینی، هوایی و آبی باید بشدت کنترل شود و پروتکل‌های سختگیرانه‌ای در این راستا تصویب و ابلاغ شده است.
علیرضا رئیسی در این باره ادامه داد: تا پیش از این تنها مسافران ورودی کشورهای اروپایی باید با تست منفی وارد کشور می‌شدند. از الان مصوب شد همه کسانی که می‌خواهند از هر کشوری حتی کشورهای همسایه وارد کشور شوند، باید با تست منفی pcr وارد کشور شوند. همچنین تصمیم داریم از تمام مسافران ورودی مجدداً تست گرفته شود از طرفی اگر مسافری از اروپا وارد کشور می‌شود باید علاوه بر تست منفی که از او می‌گیریم، ۱۴ روز در خانه قرنطینه باشد.
رئیسی ادامه داد: در رابطه با هموطنانمان که در انگلستان مانده‌اند و منتظر ورود به کشور هستند بحث شد تا ببینیم این افراد چگونه می‌توانند وارد کشور شوند و طی روزهای آینده اعلام می‌کنیم این افراد به چه صورت می‌توانند در صورت منفی بودن تست شان و ماندن در قرنطینه وارد کشور شوند. البته پروتکل‌های سختگیرانه‌ای در رابطه با این افراد اعمال می‌شود.
وی در رابطه با وضعیت کووید۱۹ در کشور نیز اظهار کرد: گرچه روند تقریباً با ثبات شده است اما آمارهای ما حکایت از آن دارد که در برخی استان‌ها بیماران سرپایی در حال افزایش هستند و در برخی استان‌ها موارد بستری هم با شیب کمی در حال افزایش است که باید مراقب باشیم.
سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا گفت: یکی از استان‌هایی که بشدت علائمی مبنی بر لزوم تشدید پروتکل‌ها در آن می‌بینیم استان هرمزگان است که در قشم، بندر لنگه و جاسک حساسیت و مراقبت باید بالاتر باشد؛ زیرا روند بیماری روبه افزایش است. در استان یزد به‌صورت خیلی ملایم و به حالت افزایش یابنده‌ای میزان بستری‌ها افزایش می‌یابد که نیاز به دقت بالایی است. در استان خراسان شمالی هم یک خیز داریم که گرچه هنوز به مرحله بحران نرسیده اما نیاز به تمهیدات تشدید شده‌ای است.
سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، تصریح کرد: از جمله مصوبات منع تردد در برخی شهرهای زرد است که مسافر پذیر هستند و محدودیت باید اعمال کنیم که منع تردد وجود داشته باشد مشابه حالتی که قبلاً در شهرهای نارنجی اعمال می‌شد.

حسین میرزایی
 جامعه‌شناس، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
بالاخره بعد از مدت‌ها، با اعمال محدودیت‌ها و فعالیت‌های مؤثر کادر درمان و ستاد مقابله با کرونا و از همه مهم‌تر رعایت‌های فردی و اجتماعی پیشگیرانه شهروندان، تعداد جانباختگان بیماری کرونا از چیزی نزدیک به 500  نفر به زیر 100 نفر رسید، عددی که این امید را در اذهان سیاستگذاران و همچنین شهروندان زنده کرد که با رعایت پروتکل‌ها، می‌توان به میزان قابل توجهی خسارت های جانی ناشی از این بیماری را کنترل کرد.
 بدون شک بدون همکاری و مشارکت تک تک افراد جامعه، این آمار تأسف برانگیز کاهش نمی‌یافت و کشور از شرایط قرمز خارج نمی‌شد.
تجربه‌ای که جامعه ما طی این مدت کرونایی به دست آورده، این است که درست بعد از مهار موقت بیماری، یعنی زمانی که تعداد مبتلایان به زیر 100 نفر می‌آید، روانشناسی اجتماعی جامعه به این سمت می‌رود که می‌توان از میزان رعایت‌های پیشگیرانه کاست. این طرز نگرش باعث می‌شود که با وجود ثابت ماندن سیاست‌های اجتماعی و بهداشتی، دوباره موج جدیدی از همه‌گیری جامعه را فرا بگیرد.
این بدیهی است که در صورت عادی پنداری شرایط از سوی شهروندان، دوباره شاهد موج جدیدی از همه‌گیری بیماری خواهیم بود که می‌تواند آمار مبتلایان و جانباختگان را از دو رقمی حتی به عددهای چهار رقمی برساند و به منزله این خواهد بود که ایام نوروز با محدودیت‌های سختگیرانه‌ای همراه شود و حتی آزادی‌های محدود روزهای تعطیل نیز رنگ ببازد و قوانین محدود کننده ساعات تردد نیز محدودتر شود.
در تمام کشورهای دنیا هم اکنون قواعد بسیار سخت‌گیرانه‌ای اعمال می‌شود تا جلوی گسترش بیماری گرفته شود و در این بین از نیروهای نظامی و انتظامی نیز کمک گرفته شده است. هر چند این محدودیت‌ها ناقض آزادی‌های فردی تلقی می‌شود اما باید پذیرفت که در شرایطی این چنینی، اگر به این محدودیت‌ها تن ندهیم قطعاً زندگی در آینده برای همه اعضای جامعه سخت‌تر خواهد شد. با رعایت نکردن این تشریفات پیشگیرانه، چه کسی تضمین می‌دهد هفته آینده، نام ما، فرزند ما، مادرما، پدرما و نزدیکان ما در آمار جانباختگان قرار نگیرد؟
عقل حکم می‌کند این روند پیشگیری و مراعات پروتکل‌ها را مسئولانه ادامه دهیم تا حتی با همین میزان رعایت، کنترل معنادار بیماری در کشور تداوم یابد و این عدد یک رقمی و حتی به صفر نزدیک شود. این هدف، فقط و فقط، مشارکت جدی تک تک شهروندان در امر پیشگیری را می‌طلبد، امری که تحقق آن دور از دسترس نیست.