ترانه بنی یعقوب
گزارش نویس
«تا ماسک نزنید، نمی‌توانم حرکت کنم. مجبورم سفر را لغو کنم.» راننده تاکسی اینترنتی این را می‌گوید و منتظر می‌ماند. دو زن، مسافرش هستند. آنکه مسن‌تر است شالش را دور صورتش می‌پیچد، اما آن یکی که جوان تر است باز هم طفره می‌رود: «ماسکم توی خانه جا مانده.»
درد دل راننده‌ها
راننده اصرار می‌کند: «اشکالی ندارد خانم من منتظر می‌مانم تا شما ماسک تان را بیاورید.» از راننده اصرار و از خانم مسافر انکار. دعوا بالا می‌گیرد و آخرسر سفر، توسط راننده لغو می‌شود. این ماجرا همین چند روز پیش برای محسن راننده یکی از شرکت‌های تاکسی اینترنتی اتفاق افتاده. می‌گوید من درخواست عجیبی نداشتم فقط خواهش کردم ماسک بزنند تا هر سه از خطر ابتلا به کرونا دور بمانیم. اما آخرش با شکایت مسافر به پشتیبانی شرکت صفحه‌ام چند روزی مسدود شد و من مقصر شناخته شدم. گفتند باید با مشتری بهتر رفتار می‌کردی. من هم می‌دانم همیشه حق با مشتری است؛ اما در این مورد حق با آنها نبود. محسن یکی از رانندگان قدیمی تاکسی اینترنتی است. او ابتلا به کرونا را هم در این دوره تجربه کرده است:
«هم خودم درگیر شدم و هم خانمم را درگیر کرونا کردم. شانس آوردیم دو بچه‌مان درگیر نشدند. کار خودم و همسرم به بیمارستان کشید.» اما گلایه محسن از شرکتی که برایش کار می‌کند تنها به اینها محدود نمی‌شود. او معتقد است شرکت آن طور که باید و شاید از حقوق رانندگان دفاع نمی‌کند و درآمد هم اندک است. محسن تنها منبع امرار معاشش کار کردن در تاکسی‌های اینترنتی است: «اواخر 94 کارم را شروع کردم. آن موقع با بدبختی یک مسافر می‌گرفتیم. سال 95 شرکت ما خوب جا افتاد و درخواست‌های خوبی داشت البته اندازه الان فراگیر نبود. در انتهای هر سفر هم کرایه به حساب مان واریز می‌شد. سال 94 و 95 روزهای زوج تسویه حساب می‌کردند. مثلاً اگر شنبه کار می‌کردی دوشنبه پولش را می‌گرفتی. مسافرکش اسمش روی خودش است، باید همان روز دستمزدش را دریافت کند. این طوری شد که خیلی‌ها مسافر را تشویق می‌کردند کرایه را مستقیم به حساب خود راننده واریز کند. شرکت ما الان اعلام کرده هر روز تسویه می‌کند اما این هم اسمی است باز هم وقتی مسافر کرایه‌اش را اینترنتی می‌پردازد معمولاً دو روز طول می‌کشد که به حساب ما بیاید می‌گویند سیستم بانکی اختلال دارد.»
سعید دیگر راننده یکی از شرکت‌های تاکسی اینترنتی دو سال بعد از بیکار شدن از کارش در یک شرکت بزرگ راننده این شرکت شد. او می‌گوید علاقه‌ای به مسافرکشی نداشته اما برایش چاره دیگری نمانده بوده: «از شانس ما یک سالش که به کرونا خورد. قبلاً آدرس‌ها در صفحه راننده دقیق‌تر بود مثلاً اگر کسی بیمارستان مسیح دانشوری را انتخاب می‌کرد لوکیشن دقیق به نام بیمارستان می‌خورد. بعد که مسئولان تاکسی‌های اینترنتی فهمیدند راننده وقتی اسم بیمارستان را می‌بیند و می‌داند خطر کرونا تهدیدش می‌کند، مقصد را حدودی زدند.
من یک بار دو مسافر را از قلهک به مقصد دارآباد سوار کردم. پنج شش دقیقه بعد از حرکت متوجه شدم خانم سرفه می‌کند و واقعاً بدحال است. البته من ماسک داشتم حتی پوشه سی تی اسکن بیمارستان مسیح را هم دستشان دیدم. گفتم من اورژانس و آمبولانس نیستم و شما هم واقعاً بدحالید و بعد از شما مسافر دیگر هم سوار همین ماشین می‌شود. در جوابم گفتند راستش فقط تاکسی اینترنتی ما را جابه‌جا می‌کند. من هم وسط راه پیاده‌شان کردم. اما شرکت توبیخم کرد؛ گفتند تو از کجا مطمئن بودی مسافر کرونا دارد؟ گفتم خود مسافر به من گفت کرونا دارد. حسابم را سه روز مسدود کردند. فهمیدم اگر مسافر کرونا هم داشته باشد من راننده باید به مقصد برسانمش.»
او ادامه می‌دهد: «کرایه‌ها هم از شب عید پارسال یعنی شروع کرونا تا 70درصد کم شده، چون مسافر خیلی کم شد و برای ترغیب این کار را کردند. یک سال از کرونا گذشته و ما تنها از هفت صبح تا 9 صبح افزایش قیمت برای ترافیک داریم، حدود 30 درصد. ساعت سه تا سه و نیم بعدازظهر هم کرایه‌ها بشدت افت می‌کند. این کرایه‌ها با توجه به تورم اصلاً کفاف زندگی ما را نمی‌دهد.»
فرشید هم چند سالی است که با تاکسی اینترنتی کار می‌کند و او هم تنها منبع درآمدش رانندگی است: «اوایل کرایه‌ها به صرفه بود اما الان با این شرایط و اوضاع  که قیمت و مخارج ماشین سه برابر شده منصفانه نیست. ما راننده‌ها چون اتحادیه و صنفی برای شغل‌مان نداریم هیچ اعتراض و شکایتی هم نمی‌توانیم بکنیم و مجبوریم با همین شرایط بسازیم. من در این دوره، کرونا نگرفتم اما خیلی از همکارانم مبتلا شدند. شرکت هم در این باره آموزشی به مسافران نمی‌دهد؛ البته راننده‌هایی هم هستند که مراعات نمی‌کنند. با این درآمد کم تهیه ماسک و الکل و ضدعفونی ماشین هم اضافه شده. مسافران زیادی رعایت نمی‌کنند مثلاً طرف ماسک نزده‌ تازه می‌خواهد سیگار هم بکشد. آموزش به مسافران و راننده هر دو الزامی است.
من شخصاً اگر مسافر بدون ماسک بیاید سفر را لغو می‌کنم. اما لغو سفر هم شرایط خاص خودش را دارد و فقط روزی دوبار می‌توانی سفر را لغو کنی چون بعد از سومین لغو سیستم ات بسته می‌شود. از آن طرف هم مسافر براحتی می‌تواند امنیت شغلی راننده را به خطر بیندازد و با شکایت از راننده شرکت حساب او را مسدود کند. حالا مسافران بارها مبدأ و مقصد را اشتباه می‌زنند اما قوانین یک طرفه است. درآمدها هم که واقعاً کفاف ما را نمی‌دهد. نصف درآمدمان بابت کمیسیون، عوارض شهرداری و بنزین کم می‌شود. امنیت شغلی هم که نداریم و هر آن ممکن است سیستم بسته شود. اگر اینترنت محدوده هم قطع شود بیکار می‌شویم. نه بیمه‌ای، نه استخدامی و نه مزایایی. عیدی و سنوات هم نداریم.»
پاسخ مدیران
فرید شهابی، مدیر تجاری یکی از شرکت‌های تاکسی اینترنتی درباره برخی گلایه‌های رانندگان این طور پاسخ می‌دهد: «شرکت ما مثل دیگر سرویس‌های حمل‌و‌نقل عمومی سالی یک بار به‌ صورت کلی افزایش قیمت دارد که درصد آن متناسب با تورم سالانه تعیین می‌شود و عواملی مثل افزایش قیمت خودرو، لوازم یدکی، بنزین و استهلاک خودرو بر این افزایش قیمت اثرگذار است. همچنین سیستم قیمت‌گذاری اسنپ، پویا و کاملاً هوشمند است و قیمت سفر براساس چهار فاکتور قیمت پایه، مسافت سفر، مدت زمان سفر و نسبت عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. واضح است که اگر هزینه‌ سفر پایین باشد کاربر راننده‌ درخواست را قبول نمی‌کند و اگر هزینه بسیار بالا باشد مسافر درخواستش را لغو می‌کند. بنابراین ما سعی می‌کنیم قیمت‌‌گذاری به ‌گونه‌ای باشد که هر دو طرف رضایت داشته باشند.»
او راهکارهای تشویقی شرکت را هم این گونه برمی‌شمارد: «برای اینکه قیمت‌ها، هم برای راننده و هم مسافر منطقی باشد راه‌‌حل‌هایی نیز در نظر می‌گیریم. برای مثال برای تشویق راننده‌هایی که مدتی فعالیتی نداشته‌اند و همچنین برای راننده‌های فعال طرح‌های تشویقی تعریف می‌کنیم تا انگیزه‌ فعالیت‌شان افزایش یابد. کمیسیون‌های دریافتی از کاربران راننده‌ شرکت ما در دو سال گذشته هیچ تغییری نکرده است. برخی به اشتباه مبلغ عوارض شهرداری را جزو مبالغ کسر شده از درآمد کاربران راننده می‌دانند که صحیح نیست.»
او درباره مشکلات رانندگان در وضعیت همه‌گیری کرونا توضیح می‌دهد: «شرکت ما از اسفند ۹۸ در راستای مسئولیت‌های اجتماعی خود همکاری با وزارت بهداشت را برای شناسایی و غیرفعال کردن موقتی رانندگانی که تست کرونای آنها مثبت می‌شود آغاز کرده و پایش مستمر سلامت رانندگان همچنان در اولویت شرکت است. شرکت ما برای اینکه کاربران راننده‌اش بتوانند بدون دغدغه مدت درمان خود را سپری کنند و معیشت‌شان با مشکل مواجه نشود آنها را تحت پوشش بیمه قرار می‌دهد. رانندگانی مشمول طرح بیمه‌ کرونا می‌شوند که نام آنها در سامانه مربوط به ستاد مقابله با کرونا به ثبت رسیده باشد و از سوی وزارت بهداشت به شرکت معرفی شوند. مبلغ این وام بدون کارمزد پنج میلیون تومان است. تا امروز بیش از هزار کاربر راننده از این شرکت وام کمک‌ هزینه‌ درمان کرونا دریافت کرده‌اند.»
به گفته او اعطای وام ۲ میلیون تومانی از دیگر اقدامات این شرکت تاکسی اینترنتی در دوران همه‌گیری کرونا برای رفاه کاربران راننده‌ فعال خود بوده است که تا امروز بیش از سه هزار کاربر راننده تحت پوشش این طرح قرار گرفته‌اند.
توزیع اقلام بهداشتی و تجهیز خودروها، ضدعفونی کردن ماشین‌ها، تسهیلات خودرویی، تسهیلات درمانی، تسهیلات رفاهی، خدمات پزشکی و کمک هزینه‌ سوخت از دیگر اقدامات شرکت برای حمایت از کاربران راننده است. رانندگان تاکسی‌های اینترنتی از عدم تناسب درآمد و هزینه‌های زندگی‌شان حرف می‌زنند و می‌گویند ما می‌دانیم که مدیران ما هم مشکل دارند اما امیدواریم صدای ما را هم بشنوند و به فکر ما باشند.