درخواست باستان‌شناسان برای تصویب دستورالعمل پیوست فرهنگی طرح های عمرانی
نقطه پایانی بر باستان‌شناسی سلیقه‌ای
زهرا کشوری
دبیر گروه زیست‌بوم
بیست و یکمین گردهمایی سالانه باستان‌شناسی با یادی از باستان‌شناسان درگذشته و پیوسته به پیشینیان چندهزارساله که ما بخشی از هر آنچه از زندگی آنها می‌دانیم، مدیون کاوش همین باستان‌شناسان هستیم، در موزه ملی شروع شد.
جبرئیل نوکنده، رئیس موزه ملی، این گردهمایی را نوروز باستان‌شناسی ایران دانست که نخستین گردهمایی آن سال ۱۳۵۱ برگزار شد.
سجاد علی‌بیگی، دبیر علمی گردهمایی هم گفت: نیم قرن پیش که مرکز باستان‌شناسی ایران تغییر نام یافت نه تنها از نظر ساختاری دچار تحول شد بلکه با حضور مدیر تازه‌وارد، لباس تازه‌ای بر تن کرد. او آغاز دوره مدیریت فیروز باقرزاده از سال۱۳۵۰ را اوج باستان‌شناسی ایران دانست که باعث تربیت نسلی نو شد که باستان‌شناسی ایران تا یک دهه پیش همچنان شاهد حضور و فعالیت اثرگذار آنها بود.
او یکی از اقدامات ارزنده شادروان باقرزاده را برگزاری مجمع تخصصی سالانه کاوش‌های باستان‌شناسی با حضور کاوشگران داخلی و خارجی برای طرح دیدگاه‌های آنها دانست.
به گفته علی‌بیگی، برون‌داد چنین رویداد مهمی از سال ۱۳۵۲ تا ۵۶ به چاپ کتابی منجر شد که نشان‌دهنده سطح بالای پژوهش‌های باستان‌شناسی است.
او عقد قرارداد این مرکز با دانشگاه‌های داخلی و مؤسسه‌های علمی دنیا را باعث معرفی باستان‌شناسان ایرانی دانست چون تا قبل از این، ایرانی‌ها تنها می‌توانستند به‌عنوان بازرس کاوش‌ها حضور داشته باشند.
علی‌بیگی بحث را به وضعیت امروز باستان‌شناسان برد و امکانات باستان‌شناسی را ناچیز دانست و گفت: تا زمانی که نهادی نیرومند با بودجه کافی در وزارتخانه وجود نداشته باشد، حرکت‌های گاه به گاه مشکلی از باستان‌شناسی حل نخواهد کرد.
او به میزان بالای تخریب و ناتوانی مقابله با آنها اشاره کرد و گفت: این شرایط به تاراج آثار تاریخی توسط تاراج‌گران منجر می‌شود.
علی‌بیگی با توجه به میزان بودجه کاوش‌ها تأکید کرد که عملاً پژوهش جدی در حال انجام نیست و خواستار مساعدت وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شد.
باستان‌شناسی سلیقه‌ای
نوروز رجبی، مشاور رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در سخنانی به قوانینی که پیوست فرهنگی را مقدمه پروژه‌های عمرانی در حوزه میراث فرهنگی می‌کند اشاره کرد. قوانینی که تا به امروز نادیده گرفته شده است. او به وجود دستورالعملی در این زمینه اشاره کرد و خواستار پیگیری تصویب آن توسط وزیر در هیأت دولت شد. دستورالعملی که باستان‌شناسان را ملزم به رعایت مواردی می‌کند که سایه باستان‌شناسی سلیقه‌ای را از سر کاوش‌ها کم کند و پروژه‌ها را ملزم به اجرای دستورالعمل قبل از انجام پروژه‌ها می‌کند.
اهمیت وزارت میراث فرهنگی
حکمت‌الله ملاصالحی، باستان‌شناس پیشکســـــــــــــوت نیز در سخنانی باستان‌شناسی را علم پیچیده‌ای دانست که با کاوش گذشته، راه آینده را روشن می‌کند.
او تخت جمشید را نه دروازه ایشتار نه معبد الهه آتنا دانست و نه کاخ شاهی. او تخت جمشید را خانه انسان‌ها دانست و گفت: هیچ تمدنی در طلوع‌گاه تاریخ دولت_ ملت خود در عهد باستان به اندازه ایرانیان روزگار هخامنشی به حقوق انسان فارغ از هر عقیده، زبان و فرهنگی توجه نکرد.
ملاصالحی تأکید کرد که تخت جمشید نشان می‌دهد اگر ساختار بنیان‌پذیری در حقوق انسان وجود دارد، ما مدعی آن هستیم و باید در ایران ساخته می‌شد.
او به انتقال معاونت میراث فرهنگی به شیراز و اصفهان در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه 90 اشاره کرد که به نابودی گزارش‌های باستان‌شناسی منجر شد. ملاصالحی وزارت میراث فرهنگی را یک ساختار مهم در کشور دانست که حتی می‌تواند زبان فارسی را دوباره در هند یک میلیارد و ۴۰۰ میلیونی احیا کند و شاعری چون بیدل را به نظاره بنشیند.
ده پهلوان، رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری نیز باستان‌شناسان درگذشته را سربازان فرهنگی ایران خواند و بر آسیب‌شناسی کاوش‌های باستان‌شناسی تأکید کرد و پرسید: نقشه راه باستان‌شناسی برای پژوهش‌ها چه شد و موانع انجام آن چیست؟ او بر آموزش پژوهشگران تأکید کرد و گفت: خیلی از کاوش‌هایی که در گذشته اتفاق افتاده، ناقص است.
به دنبال اعتبار مالی
عزت‌الله ضرغامی وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم گفت مردم باستان‌شناسی را نمی‌شناسند و باید آموزش ببینند تا فرهنگ تغییر کند، چون بسیاری از مشکلات ما فرهنگی است. او گفت: ما مأموریت داریم، بگوییم چرا باستان‌شناسی مهم است اما برای این هدفگذاری نیاز به اعتبار داریم.ضرغامی از تماس‌های مکرر خود با سازمان مدیریت برنامه و بودجه خبر داد و گفت: مرتب در حال تلاش برای گرفتن چند میلیارد حقوق هستیم و بشدت با مشکل اعتباری درگیری داریم اما تأمین مرغ و روغن، پرداخت حقوق معلم‌ها و خرید گندم از گندم‌کاران اولویت‌دار است.
ضرغامی ادامه داد: ما ۱۹ هزار تپه داریم اما هنوز نتوانسته‌ایم اطراف آنها را فنس‌کشی کنیم، چون اعتبار لازم را نداریم.