نگاهی به کتاب «انتخابات و انتخاب اصلح»
علی‌الله سلیمی
نویسنده و منتقد ادبی
انتخابات سرنوشت‌ساز مجلس شورای اسلامی در پیش است و این روزها بیش از هر زمان دیگری موضوع مشارکت بالای مردم در تعیین سرنوشت کشور و همچنین حضور مؤثر در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی مطرح و در محافل عمومی مورد بحث و تبادل نظر است. در این میان، بازار فرهنگ و رسانه هم به خاطر پوشش این رویداد بزرگ ملی داغ است و آثار فرهنگی مرتبط با این موضوع هم طرفداران بسیاری دارد.
از جمله در بخش کتاب که نقش تعیین‌کننده‌ای در پاسخگویی به سؤال‌ها و دغدغه‌های مردم در زمینه انتخابات دارد. یکی از آثار قابل توجه در این بخش، کتاب «انتخابات و انتخاب اصلح» نوشته عباس چهاردولی و ابوالقاسم دل‌انگیز است که از سوی انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی تهران چاپ و منتشر شده و به نقش و تأثیر مردم در نظام‌های سیاسی مختلف، مشارکت مردم در نظام سیاسی ایران، اهمیت انتخابات در ایران و قوانین مربوط به آن می‌پردازد. مؤلفان اثر، کتاب خود را با سخنان حضرت امام خمینی(ره) و امام خامنه‌ای (مدظله العالی) درخصوص انتخابات آغاز می‌کنند و در ادامه اظهارات سایر اندیشمندان و بزرگان اسلام را ذکر می‌کنند. کتاب «انتخابات و انتخاب اصلح» به فعالیت سیاسی مردمی در ایران و سایر کشورها هم می‌پردازد و میزان مشارکت و نوع تصمیم‌گیری مردم را نمودی از نگرش سیاسی آنها نسبت به مسئولان کشور عنوان می‌کند.
نویسندگان با استناد به این موضوع، انتخابات دوره‌های آینده ایران را بسیار مهم می‌دانند چرا که مشارکت مردم، پیغام بسیار مهمی درباره پایداری و مردم‌سالاری ایران به کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای ارسال می‌کند و می‌تواند الگوی مناسبی برای انتخابات در سایر کشورها باشد. مؤلفان اثر در بخشی از پیشگفتار کتاب بر این نکته تأکید می‌کنند که نظام‌های سیاسی که خاستگاه آنها خدمت به ملت در حوزه‌های مختلف مردم‌سالاری است، دغدغه مشارکت همه اقشار جامعه را در فرایندهای سیاسی به عنوان بازیگران مؤثر این فضا دارند. دموکراسی و مشارکت مردمی در نظام‌های سیاسی هم رویکردهای متعددی دارد ولی انتخابات بارزترین و باشکوه‌ترین آن است.
توجه به نقش شگفتی‌ساز انتخابات در سرنوشت اکثر کشورهای رو به پیشرفت، اهمیت بررسی و تحلیل رفتار انتخاباتی در کشورهای با موقعیت برتر را مضاعف کرده است. انتخابات و رفتار انتخاباتی ملت‌ها، بیانگر نوعی کنش و نگرش سیاسی آنان نسبت به مسئولان کشور است که در کارکردهای ساختاری زیر سیستم‌های اقتصادی و فرهنگی در سطح کلان نظام اجتماعی مشارکت دارند. همچنین انتخابات در واقع یک نظرسنجی فراگیر و ملی از کل شهروندان کشور است. کمیت و کیفیت مشارکت انتخاباتی مردم می‌تواند میزان مقبولیت، کارآمدی نظام، سیاست‌ها و کارگزاران حکومتی را در حوزه‌های مختلف تأیید یا مورد سؤال قرار دهد و به علت فقدان احزاب فراگیر و توانمند، عدم پایبندی کاندیداها با رویکرد قومی و قبیله‌ای به تعهدات و وعده‌های انتخاباتی خود، رفتار انتخابات مردم تبیین‌گر تقاضا و خواسته‌های سیاسی و اجتماعی آنهاست که می‌تواند دیدگاه‌ها و نگرش موجود را به کاندیدای نمایندگی تفهیم کند.
شناخت رفتار انتخاباتی شهروندان و الگوی شرکت در انتخابات آنها برای گروه‌ها و سیاستمداران و دولت‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا مشارکت فعال، گسترده و فراگیر جامعه در انتخابات به منزله پشتوانه ملی در سطح داخلی و اعتبار و جایگاه در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای است. کتاب «انتخابات و انتخاب اصلح» در پنج فصل تهیه شده که در آن ضمن تبیین مفهومی و مصداقی انتخابات، دیدگاه‌های بزرگان دینی و امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری(مدظله العالی) را به تصویر کشیده و در ادامه با آسیبشناسی انتخاب‌های گذشته، پیشنهادهایی را به منظور اجرای بهتر انتخابات در شأن ملت بزرگ ایران اسلامی در آینده ارائه کرده است.
در کتاب حاضر، نگارنده بر آن است تا ضمن بیان واژگان، انتخابات را از منظر اندیشمندان اسلامی و فرایند انتخابات به‌عنوان پدیده سیاسی مورد کنکاش قرار دهد. در فصل دوم به مقایسه تطبیقی انتخابات جمهوری اسلامی ایران با انتخابات در ایالات‌متحده امریکا و جمهوری فدراتیوروسیه و فرانسه به‌صورت مختصر پرداخته است. این کتاب در فصل سوم به بررسی ترکیب سیاسی انتخابات در قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته است. در فصل چهارم به معیارهای انتخاب کاندیدای اصلح توجه شده است و در فصل پنجم هم به عوامل پیدایش، تداوم ماهیت انقلاب اسلامی و آسیبشناسی انتخابات پرداخته شده است.