صد دانه یاقوت
شب یلدا با کتاب‌های اناری
مریم رحیمی‌پور
معلم
در کتاب «شاگرد ته کلاس» یک دانش‌آموز سوریه‌ای به کلاس دانش‌آموزان انگلیسی می‌رود. همکلاسی‌هایش برای اینکه بتوانند او را خوشحال کنند، تصمیم می‌گیرند به او چیزی هدیه بدهند که یادآور سرزمینش باشد. پس تصمیم می‌گیرند که یک «انار» پیدا کنند. ماجرای جست‌وجوی انار بخش کوچکی از این کتاب است، خودِ کتاب هم نخواندنی است و داستان و محتوای چندان جذابی ندارد (چندین شماره پیش هم در یادداشتی مفصل در مورد این صحبت کردیم که چرا نباید این کتاب را بخوانیم.) اما همین قسمت مربوط به انار همیشه در ذهن من مانده است. اینکه انار در انگلستان چیزی شبیه پشن‌فروت در ایران است. بچه‌ها برای پیدا کردن یک دانه انار مجبور می‌شوند به یک بازار دوردست بروند و در نهایت اناری گیرشان می‌آید که کوچک و چروکیده است. در حالی که ما چندهزار کیلومتر این‌طرف‌تر هر پاییز را با صد دانه یاقوت تجربه می‌کنیم. برایش شعر می‌گوییم و حتی در شب یلدا لباس‌هایی می‌پوشیم که شبیه انار است.
حالا که دوباره یلدا رسیده و اغلب فروشگاه‌ها فضای هندوانه‌ای و اناری گرفتند و بعضی‌ها هم دارند از خودشان می‌پرسند:«واقعاً کسانی هستند که شب یلدا لباس با طرح انار و هندوانه می‌پوشند؟» ما تصمیم گرفتیم چند کتاب اناری برای کودکان و نوجوانان، معرفی کنیم. امسال می‌توانید به جای طراحی خانه با انار یا خوردن انار یا پوشیدن لباس‌هایی شبیه انار، کتاب‌هایی بخوانید که ربطی به انارها دارند. پیشکسوت این عرصه، کتاب «لبخند انار» اثر هوشنگ مرادی کرمانی است که مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه است. داستان کوتاه لبخند انار ماجرای گروهی از دانش‌آموزان قدیمی را روایت می‌کند که برای تجلیل از ناظم دوران مدرسه خود کنار هم جمع شده‌اند و همه آنها خاطره‌ای از ترکه اناری دارند که ناظم برای تنبیه بچه‌ها از آن استفاده می‌کرده است. فضای داستان‌ها مانند باقی آثار مرادی کرمانی طنز و ساده است و به همین خاطر برای نوجوان‌ها زبانی روان و قابل‌فهم دارد اما در کنار این نکته باید توجه کرد که فضای داستان‌های این نویسنده برای بچه‌های امروز تا حدی ناملموس و درک‌نشدنی است. مثل تصویر ناظمی که خیلی رسمی و جدی بچه‌ها را با ترکه انار می‌زند اما می‌شود به همین بهانه با آنها در مورد نوجوانی نسل‌های قبلی صحبت کرد. از طرفی طنز موجود در داستان‌های مرادی کرمانی مناسب یک شب و شب‌نشینی طولانی، آن هم در شبی که اغلب چیزها طرحی از انار دارند، مانند جلد روی این کتاب.