گزارش میدانی از بازار عطر
در کجای پیشرفت‌ها ایستاده‌ایم؟
در حالی شیشه‌های قلابی پر از عطرهای قلابی در بازار داخلی به فروش می‌رسد که کمی‌آن طرف‌تر، دانشمندان به سمت استفاده از قدرت هوش مصنوعی در تولید عطر رفته‌اند. اینجا مروی؛ جایی که گفته می‌شود بورس آرایشی - بهداشتی تهران است و شما می‌توانید هر آنچه را در رابطه با محصولات آرایشی می‌خواهید، بیابید. پیرو آخرین اتفاقات در هنر عطرسازی به سراغ موجودی بازار رفتیم تا ببینیم کجای پیشرفت‌ها ایستاده‌ایم. بازار مروی تنها یک بخش از بازار فروش عطر است و پرسش و پاسخ با فروشنده‌ها و دستفروش‌ها نشان از بی‌نظ‌می در بازار عطر و ادکلن دارد. یکی از فروشندگان معتقد است مصرف عطر و ادکلن به نسبت گذشته افزایش دارد و دیگر فقط جوان‌تر‌ها علاقه‌مند به خرید و مصرف نیستند؛ بلکه بخش قابل توجهی از فروش به نوجوانان برمی‌گردد و افراد میانسال هم جزو مشتریان محسوب می‌شوند.
چه کسانی در ایران عطر مصرف می‌کنند؟
وی با اشاره به عطرهای ویژه کودکان گفت: امروز دیگر والدین برای کودکان خود نیز عطر تهیه می‌کنند که حتی در بسته‌بندی متمایز است.
وی افزود: بازار عطر متفاوت از گذشته است.
در گذشته ممکن بود فرد یک شیشه عطر یا ادکلن داشته باشد اما امروز انواع عطرها و خوشبوکننده‌ها را استفاده می‌کند و حتی برخی افراد با تغییر فصل، عطر شخصی خود را تغییر می‌دهند. به اذعان این مشتری سایزبندی شیشه‌ها نیز تغییر کرده و شیشه‌های کوچک برای به همراه داشتن دائمی‌عطر مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما در مقابل این تقاضای رو به افزایش چند درصد از تولیدات داخلی است؟ یکی دیگر از فروشنده‌ها معتقد است تقریباً صفر درصد و به غیر از ادکلن‌های واقعی، ادکلن‌های قلابی هم با ترکیبات ساختگی و مضرر در شیشه‌ها پر می‌شود.
این همه گیاه خوش عطر و ناتوانی در برندسازی
وی با اشاره به اینکه ایران در برندسازی عطر چندان اقدام مطرحی ندارد، اضافه کرد: همان تعداد اندک هم در مقایسه با برندهای شناخته شده در دنیا کیفیت به مراتب پایین‌تری دارد.
این فروشنده معتقد است حتی ممکن است سلبریتی که عطری را تبلیغ می‌کند، خودش از یک ادکلن و برند خارجی استفاده کند چرا که تفاوت کیفیت کاملاً محسوس است. سیل ادکلن‌های قاچاق که با افزایش قیمت دلار کمیاب‌تر شده است، موجب شده تا ادکلن‌های قلابی بازار را اشباع کند و این در حالی است که پیرو تحقیقی که در سال 81 روی گونه‌های گیاهی معطر ایران با عنوان «تنوع زیستی گیاهان دارویی و معطر در بوم نظام‌های زراعی ایران» انجام شده به وجود 56 گونه اشاره شده است و همچنان صنایع عطرسازی و اسانس‌گیری در ایران در مقیاس محدود و در نمایشگاه‌های استارتاپی نمایان می‌شود.
خرید شیشه استفاده شده و پرکردن آن
آرایشی اما یکی از موضوعات قابل توجه در بازار گرایش به برندهای خاص است که موجب شده برخی فروشنده‌ها با خرید شیشه‌های استفاده شده یا ساختن شیشه مشابه و برچسب‌های قلابی مشتری را به خرید یک عطر قلابی ترغیب کنند؛ تا جایی که اگر دقایقی با یک دستفروش چانه بزنید قیمت پیشنهادی برای ادکلنی که عنوان شده اصل است تا یک دهم کاهش می‌یابد. چنین وضعیتی موجب شده تا پیدا کردن ادکلن و عطر اصل در بازار در حد پیدا کردن سوزن در انبار کاه باشد و برخی فروشگاه‌های بنام نیز نتوانند اعتماد 100 درصدی مشتری را جلب کنند. از طرفی قیمت‌های میلیونی برای یک شیشه ادکلن در حالی از سوی گروه درآمدی خاصی از مردم پرداخت می‌شود که توان داخلی برای تولید ادکلن نادیده گرفته شده است.
هوش مصنوعی به عطرسازان در تولید عطر کمک می‌کنند
در مقابل بازار غیرقابل اعتماد عطر که مصرف آن حتی در دین توصیه شده است، در بازار جهانی عطرسازی به سمت علوم نوین رفته و به دنبال استفاده از ظرفیت هوش
مصنوعی است.
گاردین در گزارشی آورده است که «برندهای زیبایی به دنبال تحقیقات و فناوری عصب‌شناسی هستند تا عواملی را که خریداران را فریب می‌دهند، شناسایی کنند. ساخت عطر هنری است که می‌توان آن را در یونان باستان ردیابی کرد، اما در حال حاضر عطرسازان امروزی شروع به نگاه کردن فراتر از بینی خود کرده‌اند تا رایحه‌هایی را ایجاد کنند که به احتمال زیاد برای ما جذاب است. آنها در عوض به هوش مصنوعی روی می‌آورند.اکنون می‌توان عطرها را برای تحریک واکنش‌های عاطفی با استفاده از موادی به نام عصب شناسی طراحی کرد، بوهایی که با معیارهای بیومتریک برای برانگیختن احساسات مثبت مختلف مانند آرامش، سرخوشی یا خواب آلودگی نشان داده می‌شوند.» هوگو فریرا، محقق مؤسسه بیوفیزیک و مهندسی زیست پزشکی در لیسبون، در حال نقشه‌برداری از فعالیت مغز و پاسخ به عطرها برای ایجاد پایگاه داده‌ای از عصب‌ها است. او می‌گوید: «حس بویایی جذاب است. با بینایی و شنوایی، می‌توانید چهره یکی از عزیزان یا آهنگ مورد علاقه خود را تصور کنید. تصور بویی سخت است حتی اگر بویی می‌تواند موجی از احساسات و خاطرات را برانگیزد.» فریرا می‌گوید که «این به دلیل ساختار سیستم بویایی است. پیام‌های گیرنده‌های بو از طریق لامپ بویایی به نواحی مختلف مغز فرستاده می‌شوند که همه چیز از حافظه یا تشنگی گرفته تا واکنش‌های استرس را کنترل کنند. بویایی متنوع‌ترین حس با گیرنده‌های مختلف است. تخمین زده می‌شود که حدود 400 خانواده ژن گیرنده بویایی مختلف وجود دارد. در میان چیزهای دیگر، این ارتباطات مختلف ممکن است توضیح دهد که چگونه می‌توانیم «ترس» یا بوی پیروزی را حس کنیم.» بسیاری از برندها در حال سرمایه‌گذاری روی ظرفیت هوش مصنوعی هستند و صنعت عطرسازی روز به روز به سمت پاسخ به سلایق بیشتر با در نظر گرفتن ظرافت‌های کاری بیشتر است.اما برای ایرانی که در بستر نعمات طبیعی می‌زید، مصرف عطرهای قلابی برندهای خارجی ادامه دارد.