گــیــاه در ســـایــه
نسرین تقی خانی
مهندس کشاورزی و مشاورنگهداری گیاهان آپارتمانی
گیاه اسپاتی فیلوم یا گل چمچمه، یک گیاه با برگ‌های سبز و نوک تیز است. اسم دیگر این گیاه، «گیاه صلح» است. اسپاتی فیلوم خاصیت تصفیه کنندگی هوا دارد و می‌تواند آمونیاک و فرمالدهید هوا را جذب کند.
این گیاه نگهداری آسانی دارد. دمای رایج برای نگهداری آن دمای معمول اتاق است. محدوده دمای این گیاه بین 12 تا 23 درجه سانتیگراد است. دمای بالاتر باعث پیچیدگی وسوختگی برگ‌ها می‌شود. این گیاه به سرمای هوا حساس است و هوای سرد را نمی‌تواند تحمل کند. به طور کلی بهتر است این گیاه در مکان‌هایی که دما متغیر است و مدام سرد و گرم می‌شود، قرار نگیرد. زرد شدن برگ‌های اسپاتی فیلوم هم می‌تواند به دلیل دمای بالا یا پایین باشد.
به طور کلی، این گیاه خاک «مرطوب» نه خیس را دوست دارد. اسپاتی فیلوم می‌تواند کم آبی را تحمل کند و خاصیت این را دارد که پس از آبیاری، خود را ترمیم و برگ‌ها از حالت پژمردگی خارج و سرحال شود. اما بهترین کار انتخاب یک برنامه آبیاری منظم برای نگهداری این گیاه است. زمانی که خاک گیاه کاملاً خشک شود، باید برای آبیاری کامل اقدام شود. به این صورت که پس از آبیاری، آب اضافه حتماً از خاک و گلدان خارج شود؛ چراکه تجمع آب اضافه باعث پوسیدگی ریشه‌های گیاه و آسیب به آن می‌شود. در صورت آبیاری زیاد یا کم آبی برگ‌های اسپاتی فیلوم قهوه‌ای می‌شوند؛ در این صورت، می‌توان با منظم کردن برنامه آبیاری، این مشکل را برطرف کرد. اسپاتی فیلوم به کلرآب حساس است و استفاده از آب با املاح کم برای آبیاری اسپاتی فیلوم مناسب‌تر است. می‌توان آب به مقدار نیاز را یک شب قبل در یک ظرف با در باز قرارداد تا گازهای کلر از آن خارج شود.
این گیاه دربرابر کم نوری مقاوم است اما برای گلدهی نیاز به نور غیرمستقیم خورشید دارد. نور مستقیم خورشید تنها عاملی است که اسپاتی فیلوم نمی‌تواند تحمل کند و نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد. علت بیش از حد زرد شدن برگ‌های اسپاتی فیلوم می‌تواند کم نوری باشد؛ با جابه‌جایی گلدان این گیاه می‌توان از ادامه این مشکل جلوگیری کرد. اسپاتی فیلوم به خاک با زهکش بالا نیاز دارد؛ ترکیب خاک، پیت ماس، خاک برگ و پرلیت می‌تواند گزینه خوبی برای این گیاه باشد. به تدریج و با کم شدن مواد مغذی خاک، برگ‌های گیاه زرد می‌شوند. با کوددهی این گیاه می‌توان این مواد مغذی را تأمین کرد.کمبود نیتروژن به صورت زردشدن برگ‌های گیاه خود را نشان می‌دهد.کمبود آهن و منیزیم هم به صورت رگه‌های زرد روی برگ ظاهر می‌شود. بهتر است کوددهی گیاه در فصل رشد آن، بهار و تابستان، انجام شود. این گیاه برای تولید برگ به کود سه بیست، شامل عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم نیاز دارد. برای گلدهی بهتر است از کودهای دارای منیزیم و آهن استفاده شود. زمان مناسب برای کوددهی این گیاه، یک بار در ماه است؛ البته این را هم در نظر داشته باشید که کوددهی زیاد سوختگی برگ‌ها را به دنبال دارد.
هرس کردن بموقع می‌تواند ظاهر گیاه را مرتب کند. از آنجایی‌که هرساقه یک گل می‌دهد، بعد از گلدهی، ساقه قهوه‌ای شده و از بین می‌رود. پس می‌توان با هرس ساقه، به گیاه کمک کرد تا انرژی‌اش را صرف برگ دهی کند. گاهی هرس متوجه برگ‌ها هم هست. بعد از زرد و قهوه‌ای شدن برگ و به طور کلی تغییر رنگ برگ، می‌توان آن را هرس کرده و از پایه جدا کرد.
علت زرد شدن برگ‌های اسپاتی فیلوم، گاهی طبیعی است. با گذر زمان برگ‌های قدیمی زرد شده و در مواقعی ریزش پیدا می‌کنند. گاهی هم این تغییر رنگ به سبب آبیاری زیاد یا تشنگی زیاد، کمبود موادمغذی، کمبود نور یا تابش مستقیم نورخورشید، تغییر گلدان و شوک ناگهانی یا آفات است.
اسپاتی فیلوم هم مانند هر گیاه دیگری، حشرات را به سوی خود جذب می‌کند. اصلی‌ترین آفات این گیاه، شته و شپشک آردآلود است.در صورت آبیاری کم، ممکن است کنه تارعنکبوتی هم روی برگ‌های گیاه ظاهر شود.
از بیماری‌های رایج بین اسپاتی فیلوم، بیماری یا عامل قارچ است. این بیماری در خاک وجود دارد و از ریشه گیاه را می‌پوساند. از علائم شناخت این بیماری، زرد شدن برگ‌ها است.اگر در فاصله بین دو آبیاری خاک گلدان کاملاً خشک شود، احتمال ابتلا به این بیماری کاهش می‌یابد. قهوه‌ای شدن برگ‌ها یا سوختن نوک برگ‌ها، از مشکلات آبیاری است. می‌توان با تنظیم کردن برنامه آبیاری احتمال ایجاد این مشکل را کاهش داد.کوددهی زیاد و تجمع آن در خاک هم باعث این عارضه در گیاه است.