شهروندانی که به خاطر سگ همسایه جان به لب می شوند

کامران علمدهی
 خبرنگار

چند سالی است که تمایل به نگهداری از حیوانات خانگی بخصوص سگ‌ها در میان برخی خانواده‌های ایرانی افزایش یافته است. اینکه دلیل چنین تمایلی چیست و چرا برخی زنان و مردان بیشتر از آنکه به فکر ازدواج یا فرزند‌آوری باشند تمایل به نگهداری از حیوانات دارند بحث مفصلی است که نیازمند بررسی دقیق است اما در این نوشتار به جنبه دیگری از این مقوله یعنی مشکلات و آسیب‌های نگهداری از حیوانات خانگی در آپارتمان‌ها می‌پردازیم. بی‌تردید وقتی موضوع نگهداری از حیوانات در خانه مطرح می‌شود برخی آن را امری پسندیده می‌دانند و بلافاصله پدیده حمایت از حیوانات را پیش می‌کشند اما همین افراد خیلی راحت «فرهنگ آپارتمان‌نشینی» و رعایت حقوق انسان‌ها و حرمت همسایه که بسیار به آن سفارش شده را مورد بی‌توجهی قرار می‌دهند. هرچند که اگر حقی از خودشان ضایع شود یا اگر با همسایه‌ هایی مواجه شوند که در راهروی آپارتمان میز، کفش و حتی گلدانی گذاشته باشند که احساس کنند برایشان مزاحمت دارد با صدای بلند اعتراض کرده و نداشتن فرهنگ آپارتمان‌نشینی را گوشزد می‌کنند. 
همه ما اصطلاح «چهاردیواری اختیاری» را شنیده‌ایم اصطلاحی که برخی از آن به عنوان سپری در برابر انتقادات و اعتراض‌های همسایه‌ها در مقابل مزاحمت‌هایشان استفاده می‌کنند.
تا چند دهه قبل اغلب مردم خانه‌های ویلایی و شخصی و حیاط دار داشتند و نگهداری حیوانات خانگی چندان هم برای همسایه‌ها مزاحمت نداشت و به کار بردن اصطلاح چهاردیواری اختیاری توجیه منطقی‌تری داشت اما امروزه در آپارتمان‌های کوچک و چند طبقه با دیوارهای نازک و راه پله‌ها و فضای مشترک که به اصطلاح عطسه همسایه‌ها هم قابل شنیدن است دیگر نمی توان انتظار داشت که صدای پارس کردن گاه و بیگاه سگ‌های خانگی، بیماری‌هایی که می‌توانند منتقل کنند و همینطور خطرهایی که از حمله آنها می‌تواند گریبانگیر همسایه‌ها شود بدون اعتراض بماند. به گزارش روابط عمومی سازمان پزشکی قانونی فقط در فروردین سال 1401 سه نفر به علت گاز گرفتگی سگ‌ها فوت کرده‌اند که قربانیان 2 مرد و یک زن بودند.
در این میان بارها شاهد بوده‌ایم که در کلانتری‌ها و دادسراها پرونده‌های شکایت و دعوا بین همسایه‌ها بر سر همین موارد تشکیل شده است. به عنوان مثال همین چند ماه قبل خانم میانسالی که دستش توسط سگ همسایه زخمی و مجروح شده بود با دفتر روزنامه تماس گرفته و دنبال راهی برای بیان شکایت و احقاق حق خود بود.
وی اظهار داشت در حین عبور از راه پله ساختمان شان با حمله سگ همسایه مواجه شده و سگ دستش را گاز گرفته بود. این حادثه بقدری در روح و روان وی تأثیر گذاشته و باعث ترس و وحشت او شده بود که دیگر می‌ترسید تنها از راه پله‌ها عبور کند. می‌گفت به صاحب سگ که همسایه‌مان بود تذکر دادم و آمپول کزاز و هاری تزریق کردم. فقط اشتباه کردم و به پزشکی قانونی نرفتم. چند هفته بعد وقتی دیدم به تذکرهایم توجهی نشد با پلیس تماس گرفتم و چون آثار زخم دستم از بین رفته بود، مأموران پلیس عنوان کردند بدون حکم قضایی نمی‌توانند وارد خانه شوند. با شهرداری تماس گرفتم آنها هم مدعی شدند چون سگ‌ صاحب دارد ما نمی‌توانیم دخالت کنیم. به ناچار به دادسرای ناحیه ۳ تهران رفتم و شکایت کردم ولی بعد از سه ماه دادیار مجتمع به استناد ماده ۲۶۵ قانون کیفری و اینکه برای نگهداری سگ در [داخل] خانه جرم‌انگاری نشده قرار منع تعقیب صاحب سگ و برائت آنها را اعلام و صادر کرد. در آخر هم به‌خاطر تهدیدهای صاحب سگ تصمیم به نقل مکان از خانه‌ام گرفتم.
هر چند طبق قانون نگهداری سگ یا هر حیوان دیگری در بخش اختصاصی آپارتمان غیرقانونی نیست ولی طبق آیین‌نامه اجرایی قانون تملک آپارتمان‌ها کسی حق ندارد حیوان اهلی یا وحشی را در قسمت‌های مشترک ساختمان مثل راه‌پله، پشت‌بام، حیاط و پارکینگ نگهداری کند. از آنجا که نگهداری این حیوانات در فضای اختصاصی عرفاً به معنی استفاده مشاعات ساختمان هم است و از سوی دیگر نگهداری حیوانات در قسمت‌های اختصاصی آپارتمان به جهت بروز آلودگی، بوی نامطبوع و بیماری و سروصدای حیوان همواره برای همسایه‌ها مزاحمتی ایجاد می‌کند طبق ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی می‌تواند جرم باشد و در صورت شکایت همسایه‌ها پیگرد قانونی دارد و قانون برای افراد متخلف محکومیت جریمه نقدی تا زندان جزایی در نظر گرفته است که همواره قاضی می‌تواند طبق اختیاراتی که قانونگذار به او داده در صدور حکم تخفیف قائل شود و در صورتی که برای نخستین بار از نگهدارنده حیوان شکایت شده باشد حکم حبس را به جریمه نقدی تا مبلغ یک میلیون تومان تبدیل کند. ولی تکرار تخلف و شکایت مجدد به همان شکل اصلی می‌تواند متخلف را راهی زندان کند. شهروندان باید مطلع باشند که اگر در آپارتمان محل زندگی خود با سروصدای آزاردهنده حیوانات و هر مزاحمتی مواجه شدند می‌توانند از همسایه خاطی به استناد ماده ۱۳۲ قانون مدنی در مراجع قضایی شکایت کنند و اگر از سوی حیوان مورد حمله یا آسیب قرار گرفتند باید شکایت خود را با استناد به مواد ۳۵۷ تا ۳۶۰ قانون مجازات اسلامی به محاکم قضایی ببرند. اما اگر فردی، حیواناتی مثل شیر یا گرگ را در خانه نگهداری کند و با حمله آن حیوان موجب مرگ افراد دیگر شود، صاحب حیوان باید قصاص شود. ضمن اینکه اگر فردی هم مضروب شود می‌تواند با طرح شکایت و مراجعه به پزشکی قانونی، طول درمان دریافت و قاضی براساس آن حکم صادر کند.
به‌طور کلی خلأ قانونی در این رابطه باعث شده تا شاکی‌های چنین پرونده‌هایی پس از پیگیری و نرسیدن به نتایج لازم از ادامه اعتراض و شکایت شان صرف نظر کنند.
بحث دیگری هم که در کنار خلأهای قانونی وجود دارد نا آگاهی شهروندان نسبت به قوانین نگهداری حیوانات در آپارتمان‌ها است. بخش مهمی از پرونده‌های شکایت‌ میان همسایه‌ها به این موضوع اختصاص دارد اما اگر با قوانین آشنا باشند و بدانند که فارغ از خلأهای موجود قانونی چگونه می‌توانند از باب مزاحمت، انتقال بیماری و بروز بیماری‌های جسمی و روانی دست به شکایت بزند بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.