رشد 45 درصدی رضایت مردم از مدیریت کرونا طی 6 ماه

فریبا خان احمدی
خبرنگار
سومین بهار کرونایی برای ما ایرانی‌ها بی‌دردسرتر از دو بهار گذشته آغاز شده و حالا ما اولین بهار کرونایی را تجربه می‌کنیم که نزدیک به 70 درصد مردم به‌طور کامل واکسینه شده‌اند، تخت‌های بیمارستان‌ها تقریباً خالی است، بیماران دغدغه‌ای برای دسترسی به داروهای کرونایی ندارند و از طرفی واکسن کرونا نیز به تعداد زیاد و متنوع قابل دسترس است، هرچند که ذات اپیدمی بی‌ثباتی آن است و ممکن است پیک بعدی بیماری با گردش زیر سویه‌های جدید اُمیکرون در کشور طغیان کند اما همین وضعیت نسبتاً آرام اپیدمی کرونا تصمیمات ستاد ملی کرونا را به سمت و سوی به گردش انداختن چرخ اقتصاد کشور و تأمین معاش مردم، بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها پس از دو سال آموزش مجازی و رونق کسب و کار مردم هدایت کرده است. دولت سیزدهم در چند ماه گذشته برای کاستن از شدت بحران در کنار پوشش گسترده واکسیناسیون همچنین با ایجاد محدودیت‌هایی برای افراد واکسینه نشده جهت حضور در وسایل حمل‌ونقل عمومی و ادارات و برخی امکان عمومی به میزان قابل توجهی توانسته بر گردش اُمیکرون در سطح جامعه غلبه کند. گرچه که به‌دلیل کاهش رعایت پروتکل‌های بهداشتی در تعطیلات ابتدای سال، پیش‌بینی‌ها درست از آب در آمد، به‌طوری که به استناد آمار شیوع نشانه‌هایی از بالا رفتن موارد بستری و ابتلا در پایتخت و برخی استان‌ها آغاز شده است. میزان مراجعه بیماران سرپایی در حال افزایش است، آمار بیماران بدحال نوسان دارد و موارد بستری نیز در روزهای اخیر بالا رفته است. حالا در همین شرایط با وجود دسترسی به سبد متنوع واکسیناسیون و تأکید مکرر ستاد ملی مقابله با کرونا، هنوز بیش از نیمی از افراد مشمول دریافت واکسن، دوز سوم را دریافت نکرده‌اند و در کنار آن میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی براساس اعلام معاونت بهداشت وزارت بهداشت در هفته منتهی به 20 فروردین همچنان پایین و حول و حوش 50 درصد است. با وجود روند صعودی آمار شیوع در هفته منتهی به آخر فروردین ماه هنوز دلایل متقن و محکمی برای ورود به پیک هفتم کرونا وجود ندارد.
طبق اعلام اپیدمیولوژیست‌ها، مهم‌ترین شاخص برای ورود به پیک هفتم افزایش موارد مراجعه سرپایی است و چنانچه این آمار از این هفته به‌طور مرتب صعود پیدا کند و بعد از آن موارد بستری و در نهایت مرگ بالا برود می‌توان ورود کشور به پیک هفتم بیماری را یحتمل دانست. این خلاصه‌ای از روند اپیدمی کووید19 در شرایط فعلی است یعنی به استناد همین عدد و رقم‌های فعلی مرتبط با شاخص‌های کرونا و آمار واکسیناسیون کامل که رقم آن 67.2 درصد است (درصد واکسیناسیون براساس جمعیت 85 میلیونی محاسبه شده است) می‌توان این‌طور تعبیر کرد که آتش زیر خاکستر بحران کووید19 به‌دلیل پوشش گسترده واکسیناسیون هنوز در ایران شعله ور نشده است اما این شرایط به‌دلیل کاهش درصد ایمنی حاصل از واکسن و عفونت قبلی و برداشتن محدودیت‌ها به‌شدت شکننده است. با همه این اوصاف، آرامش به دل جامعه بحران زده ناشی از شیوع گسترده کرونا برگشته و در شرایط فعلی شاهد روزهای دلهره آور و مرگ و میرهای چندصدتایی در روز نیستیم. گفت‌و‌گوی ما با برخی از شهروندان و نیز بررسی نظرات کاربران در شبکه‌های اجتماعی بیانگر این واقعیت است که بازگشت مردم به کسب و کارشان به مدد واکسیناسیون گسترده نوعی رضایت‌مندی عمومی را ایجاد کرده است. برآیند نظرسنجی‌های مردمی مرکز تحلیل اجتماعی (متا) نیز بر این نکته تأکید دارد که دولت سیزدهم در مواجهه با کرونا عملکردی قابل دفاع داشته است. به گمان بیش از نیمی از ایرانی‌ها تعداد وعده‌های بی‌عمل دکتر رئیسی در حوزه مدیریت کرونا بویژه دسترسی به واکسن تقریباً صفر بوده است.
رضایت نزدیک به 60 درصد مردم از نحوه مدیریت بحران کرونا در چند ماه گذشته
نوید عمیدی مظاهری پژوهشگر هسته افکار عمومی و تغییرات اجتماعی مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع) درباره جزئیات نظرسنجی ملی «متا» از میزان رضایت مندی مردم از نحوه مدیریت دولت سیزدهم در مدیریت بحران کووید19 به «ایران» می‌گوید: مجموعه متا مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع) به‌عنوان یک مجموعه تحلیلی روی موضوعات اجتماعی تحقیق و پژوهش انجام می‌دهد. یکی از حوزه‌‌هایی که در حوزه تحلیل اجتماعی بسیار قابل توجه است سنجش و تحلیل رابطه میان دولت و مردم و همچنین نگرش‌های مردم نسبت به اقدامات، عملکرد و وضعیت کلی دولت‌ها است. وضعیت سرمایه اجتماعی دولت و میزان رضایت مردم از عملکرد دولت در بخش‌های مختلف طی سال‌های گذشته مسیری نزولی را طی کرده است. در دو سال اخیر و به‌دلیل افزایش مشکلات معیشتی و اقتصادی و همچنین وقوع بیماری کرونا در کشور این روند ادامه یافت و شاخص‌ها نشان‌دهنده کاهش رضایت مردم از عملکرد دولت بود. با تغییر دولت و روی کار آمدن دولت سیزدهم داده‌ها نشان‌دهنده بهبود نگرش مردم در برخی حوزه‌ها در قبال دولت بود. یکی از مسائل مهم نگرش مردم نسبت به مدیریت بحران کرونا توسط دولت سیزدهم است.
براساس نظرسنجی ملی «مِتا» که به‌صورت تلفنی و با حجم نمونه 1597 نفر از کل کشور و در بازه زمانی اول تا سوم اسفند ماه 1400 انجام شد، بیش از نیمی از مردم از مدیریت بحران کرونا توسط دولت سیزدهم رضایت دارند. طبق اعلام این پژوهشگر، 57.4 درصد از مردم به میزان زیاد و خیلی زیاد 10.1 درصد تا حدودی، 17درصد کم و12.3 درصد خیلی کم رضایت داشته‌اند. از سویی دیگر داده‌های مجموعه افکارسنجی ایسپا در تیرماه 1400 در رابطه با رضایت مردم از وضعیت واکسیناسیون گویای آن است که حدود 11.9 درصد کاملاً و زیاد راضی، 23.3 درصد تا حدودی و نزدیک به 61.2 درصد نیز کم و اصلاً از عملکرد دولت قبل رضایت نداشتند؛ هرچند که میان سؤال مرکز متا و مرکز افکارسنجی ایسپا تفاوت‌هایی وجود دارد اما به‌صورت کلی می‌توان گفت که مردم به‌طور تقریبی رضایت بیشتری در قبال این دولت نسبت به دولت گذشته دارند. طبیعتاً خرید واکسن و واکسیناسیون سراسری کشور در عرض چندماه نتیجه اصلی این اتفاق بوده است. این پژوهشگر حوزه اجتماعی می‌گوید: تحلیل‌های اجتماعی نشان می‌دهد واکسیناسیون مطالبه خیلی جدی مردم در این ماه‌ها بود که این مطالبه اکنون به نقطه‌ای رسیده که دولت از مردم درخواست می‌کند که دوز سوم واکسن را دریافت کنند.
عمیدی با اشاره به وضعیت اقتصادی به‌عنوان دومین مسأله و چالش مهم دولت طی این سال‌ها، می‌گوید: به‌طور کلی داده‌های حاصل از پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد؛ میزان رضایت مندی مردم از دولت فعلی در مقایسه با دولت قبل بهبود پیدا کرده است. البته این میزان رضایت نیز در برخی حوزه‌ها بیشتر و در مواردی نیز کمتر گزارش شده است. به‌عنوان مثال می‌توان از امید به بهبود شرایط اقتصادی کشور در 4 سال آینده از نظر مردم اشاره کرد. در نظرسنجی متا در اسفند 1400 از مردم پرسیده شده است «به نظر شما در مقایسه با الان وضعیت اقتصادی کشور در 4 سال آینده چگونه خواهد بود؟». 34.1 درصد از مردم اعتقاد داشتند وضعیت بهتر می‌شود، 20 درصد اعلام کردند تغییری نمی‌کند و 38.4 درصد نیز اظهار داشتند وضعیت بدتر خواهد شد، در صورتی که پاسخ مردم به این سؤال را در سال‌های گذشته در نظر بگیریم نشان‌دهنده بهبود شرایط و نگاه مردم نسبت به گذشته است. در نظرسنجی‌ای که زمستان 1399 توسط پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات به اجرا درآمد، همین سؤال از مردم به‌صورت ملی پرسیده شده است. طبق این نظرسنجی 62.6 درصد از مردم اعتقاد داشتند شرایط بدتر خواهد شد، 13.5 درصدشان نیز معتقد بودند وضعیت تفاوتی نخواهد کرد و 23.9 درصدشان نیز اعلام کردند وضعیت بهتر می‌شود. با این تفاسیر می‌توان گفت که حدود 25 درصد از افرادی که اعتقاد داشتند وضعیت اقتصادی کشور در 4 سال آینده بدتر خواهد شد نظرشان تعدیل شده است. 7 درصد به افرادی که معتقد به عدم تغییر در وضعیت اقتصادی بودند اضافه شده و همچنین 10 درصد نیز به میزان افرادی که معتقدند وضعیت اقتصادی کشور بهبود می‌یابد اضافه شده است. نکته قابل توجه از مقایسه میان این دو نظرسنجی کاهش حدود 25 درصدی از افرادی است که اعلام کرده بودند وضعیت اقتصادی کشور بدتر خواهد شد. در واقع می‌توان گفت که میزان امید به بهبود شرایط اقتصادی در بین مردم در فاصله‌ یکسال افزایش محسوسی داشته است.
عمیدی مظاهری معتقد است؛ از سویی دیگر در مقایسه با وضعیت و عملکرد این دولت داده‌‌ها نشان‌دهنده آن است که گذر زمان می‌ تواند به ضرر دولت در این حوزه تمام شود. البته این مسأله در صورتی رخ می‌دهد که تغییر محسوسی در شرایط معیشتی و اقتصادی مردم در یک سال ابتدایی دولت رخ ندهد. مقایسه میان نگرش مردم در ابتدای دولت و گذشت حدود 7 ماه از استقرار دولت سیزدهم این مسأله را تأیید می‌کند. طبق نظرسنجی مؤسسه «ایران پل» که در شهریور 1400 انجام شده است، نشان می‌دهد 54 درصد از افراد اعتقاد داشته‌اند شرایط اقتصادی کشور در آینده بهتر می‌شود که با مقایسه با نظرسنجی اسفندماه 1400 متا شاهد کاهش 16 درصدی در بین این افراد و افزایش جمعیت افرادی که قائل به عدم تغییر بوده‌‌اند، هستیم، البته این کاهش مربوط به ابتدای استقرار دولت سیزدهم است و گویای انتظار بالای جامعه از این دولت تازه نفس برای بهبود شرایط بوده است. به این ترتیب باید گفت که دولت کار سختی را در پیش دارد. با وجود آنکه در حال حاضر رئیس‌جمهور و مجموعه دولت از سرمایه اجتماعی قابل توجهی نسبت به قبل در بین مردم برخوردار هستند، نباید انتظار داشت که این میزان رضایت همچنان پابرجا بماند، بلکه این مسأله ارتباط تنگاتنگی با میزان کارآمدی دولت و تحقق وعده‌ها مخصوصاً در حوزه اقتصادی و معیشتی دارد.
به گفته عمیدی مظاهری، مردم همچنان در تحقق وعده‌های دولت دچار نوعی ابهام هستند. اما نکته اصلی این است دولت در این 8 ماه تاحدودی توانسته است سرمایه اجتماعی خود را در جامعه تثبیت کند. طبق نظرسنجی‌ها مردم به میزان قابل توجهی معتقدند دولت پرتلاش است و توجه ویژه‌ای به محرومین دارد اما همچنان در بخش اقتصاد و میزان کارآمدی دچار ضعف است که البته تحقق وعده‌ها نیز نیاز به زمان دارد.
ایجاد هماهنگی بین بخشی نقطه قوت مدیریت بحران کووید19 است
دکتر بابک عشرتی عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و اپیدمیولوژیست معتقد است؛ ما در مدیریت بحران کووید19 نقاط قوت و ضعف‌هایی داریم. ایجاد عملیات بین بخشی برای ارائه خدمات از جمله نقطه قوت مدیریت بحران کووید19 بود.
او با بیان اینکه ایجاد هم‌افزایی و مشارکت بین بخشی در بحران کرونا یکی دیگر از نقاط قوت دولت سیزدهم تلقی می‌شود به «ایران» می‌گوید: ایجاد هماهنگی بین بخشی بخصوص پای کار آمدن بسیج و سپاه نقطه قوتی در مدیریت بحران کرونا بود و از این نظر پتانسیل خوبی برای مقابله با بحران‌های بعدی در بدنه کشور به‌وجود آمده است.
به گفته دکتر عشرتی، یکی از نقاط قوتی که در عملکرد دولت سیزدهم قابل توجه است تحویل میلیون‌ها دوز واکسن به معاونت بهداشت وزارت بهداشت در شهریور ماه بود که به‌دلیل تحریم‌ها امید را برای مردم بازگرداند.
این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران با تأکید بر اینکه حوزه اطلاع‌رسانی کرونا همواره با ضعف‌هایی مواجه است، می‌افزاید: هنوز نیز ضعف اطلاع‌رسانی وجود دارد برای مثال در شرایط فعلی که مدارس باز شده است مردم بدرستی توجیه نشده‌اند که چرا بازگشایی مدارس مهم است و باید آموزش‌ها حضوری شوند. از سوی دیگر ما همچنان در مدیریت خطر شامل ارزیابی واقدامات کاهش خطر ضعف‌هایی داریم البته این ضعف‌ها در حوزه بحران کووید19 عمدتاً مربوط به بروز نبودن اطلاعات و دستورالعمل‌های مرتبط با تغییرات اپیدمی است.