گام بلند اقتصادی استارتاپ ها در فلسطین

میترا جلیلی
خبرنگار
در جوامع امروز استارتاپ‌ها در شکل‌گیری اقتصاد دیجیتال کشورها نقش قابل توجهی ایفا می‌کنند و ازسوی دیگر از سلامت گرفته تا آموزش، انرژی‌های تجدیدپذیر و... در حال شکل دادن به جوامع خود هستند. یکی از راهکارهای استارتاپ‌ها برای رسیدن به موفقیت‌های جهانی، جذب سرمایه‌گذاران بین‌المللی است و بتازگی خاورمیانه و شمال آفریقا در کانون توجه بسیاری از این سرمایه‌گذاران قرار گرفته است. در این اکوسیستم کارآفرینی پر جنب و جوش و پویا، استارتاپ‌های فلسطینی نیز از این قاعده مستثنی نیستند و برای بهبود شرایط اقتصادی جامعه خود دست به کار شده‌اند.
سرمایه‌گذاری 2میلیارد دلاری
چندی است که اکوسیستم استارتاپ خاورمیانه و شمال آفریقا مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفته‌ است.  برای نمونه، تنها سه سال پس از خرید چند میلیاردی اپلیکیشن سواری Careem، نخستین یونیکورن منطقه، میزان سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز(venture investments)‌ در استارتاپ‌های این منطقه در ماه اکتبر (مهر ماه امسال) به مرز 2 میلیارد دلار رسید. از خرید اپ مصری Harmonica توسط کمپانی Match Groupگرفته تا سرمایه‌گذاری 64.5 میلیون دلاری شرکت کره‌ای IMM در Pure Harvest امارات و... استارتاپ‌ها در سراسر خاورمیانه و شمال آفریقا در سرفصل‌های تجاری بین‌المللی قرار گرفته‌اند.
در چنین فضایی استارتاپ‌های فلسطینی نیز به‌دنبال ایجاد یک اکوسیستم کارآفرینی پرجنب وجوش و پویا و جذب سرمایه هستند تا بتوانند با راهکارهای نوآورانه، به‌دنبال بهبود اقتصاد پس از همه‌گیری کرونا باشند، هرچند چشم‌انداز اکوسیستم استارتاپی فلسطینی در مقایسه با بقیه کشورهای منطقه هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارد، اما این اکوسیستم بسرعت درحال رشد است و شاهد برگزاری رویدادهای بین‌المللی مانند کنفرانس بین‌المللی کارآفرینی در فلسطین در 14 دسامبر 2021 (23 آذرماه امسال) بودیم که نقش مهمی در تعامل با سهامداران کلیدی در این فضای استارتاپی ایفا می‌کند. این کنفرانس با حمایت مجمع جهانی اقتصاد در رام الله، غزه، نابلس و قدس شرقی و برای نمایش استعدادهای فلسطینی به مخاطبان بین‌المللی و ایجاد اکوسیستم توانمند برای شکوفایی استارتاپ‌های فلسطینی برگزارشد.
پیوند سلامت و فناوری
درحال حاضر 23 درصد جمعیت فلسطین زیر 30 سال است و با توجه به نرخ سواد بالای 97 درصد، اکوسیستم مناسبی برای فعالیت استارتاپ‌ها و کارآفرینان جوان فراهم شده است، اما به‌دلیل موقعیت ژئوپلیتیک ویژه منطقه، گزارش‌های چندانی از فعالیت استارتاپ‌های فلسطینی به‌گوش نمی‌رسد. این درحالی است که کارآفرینان فلسطینی با ایجاد فرصت‌های شغلی و توسعه راه‌حل‌های مناسب برای برآوردن نیازهای جوامع محلی، در شکل‌دهی آینده خود و جامعه‌شان پیشتاز هستند، به‌عنوان مثال تا کنون استارتاپ‌های TebFact و HomelyCare که به ترتیب توسط گروهی از دانشجویان پزشکی غزه و فارغ‌التحصیلان پرستاری غزه راه‌اندازی شده‌اند، از ظرفیت اینترنت با سرعت مناسب در فلسطین بهره گرفته‌اند تا طیف گسترده‌ای از خدمات پزشکی مجازی را از مشاوره‌های پزشکی گرفته تا مراقبت‌های پس‌از عمل و فیزیوتراپی و... ارائه دهند. البته دسترسی به خدمات پزشکی برای فلسطینی‌ها می‌تواند گران و گاهی از نظر لجستیکی پرچالش باشد که برای غلبه بر این موانع و اطمینان از دسترسی گسترده‌تر به ارائه دهندگان سلامت، استارتاپ‌های فلسطینی در حال توسعه استراتژی‌های خلاقانه‌ هستند؛ یکی از این تلاش‌ها، طراحی اپلیکیشن Hakini برای گسترش دسترسی به متخصصان بهداشت روان برای ساکنان مناطق روستایی و نسبتاً دورافتاده است. طراحی اپلیکیشن Shadana Yoga  نیز  راهکار دیگری برای تقویت رفاه جامعه ازطریق کلاس‌های مجازی یوگا و مدیتیشن مجازی است و نقشی فعال در مراقبت‌های بهداشتی ایفا می‌کند.
با توجه به نرخ بیکاری 23.4درصد، استارتاپ‌های فلسطینی به‌ دنبال اصلاح نظام آموزشی نیز هستند و معتقدند که سیستم آموزشی سنتی فلسطین نمی‌تواند زمینه پویایی و تفکر نوآورانه مورد نیاز جامعه را فراهم کند. بسیاری از کارآفرینان فعالانه تلاش کرده‌اند تا این شکاف را پر کنند و طیف گسترده‌ای از خدمات را برای حمایت از فارغ‌التحصیلان ارائه و آنها را راهی بازار کار کنند. در زمینه آموزش، اپلیکیشن‌های Edunation و آزمایشگاه‌های عملی Jusoor برای فارغ‌التحصیلان STEMطراحی شده‌اند و استارتاپ‌ها دوره هایCerati را نیز برای تحقق تفکر خلاق ارائه داده‌اند.
تأمین برق با کمک فناوری
فلسطینی‌ها عمدتاً برای تأمین برق مورد نیاز داخلی خود به کشورهای همسایه متکی هستند و به‌دلیل عدم دسترسی گسترده به منابع مقرون به صرفه و مطمئن انرژی، اغلب در تأمین برق لوازم خانگی ضروری خود با چالش‌هایی مواجه هستند. از آنجایی که تغییرات اقلیمی، گرما را در فصول گرم سال تشدید می‌کند و ذخایر آب را هم در منطقه‌ای که از قبل دچار مشکل آب بوده است کاهش می‌دهد، کارآفرینان مبتکر و استارتاپ‌های فلسطین در حال بررسی راه‌های جایگزین و راه‌حل‌های پایدار برای رفع نیازهای  انرژی و آب فلسطینی‌ها هستند. از نمونه‌های پیشگام در این تلاش‌ می‌توان به Sunbox اشاره کرد؛ یک استارتاپ اجتماعی درغزه که انرژی خورشیدی مقرون‌به‌صرفه ارائه می‌دهد و می‌تواند برق قابل اشتراک بین 2 خانواده را با هزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه (350 دلار برای هر کیت خورشیدی) تولید کند تا نیازهای اولیه خانواده‌‌ها برطرف شود. استارتاپ Flowless نیز دستگاه‌های IoT (مجهز به اینترنت اشیا) را برای بهبود مدیریت آب و شناسایی بموقع نشت‌ها و حوادث از طریق تجزیه و تحلیل داده‌ها به‌کار می‌گیرد. به این ترتیب احتمال بروز حوادث بسیار کاهش می‌یابد.
اکوسیستم استارتاپ فلسطین همچنین به‌ دنبال اصلاح مدل‌های کسب و کار از طریق فناوری هستند و این کارآفرینان معتقدند مدیریت شهری نیز باید برپایه فناوری انجام شود. درهمین راستا استارتاپ‌ها با ارائه راهکارهایی همچون SMSM Technologies به‌دنبال جمع‌آوری دیتا به منظور بهبود کارایی در امنیت شهر، روان شدن ترافیک و مدیریت زباله، در مدیریت شهری بوده‌اند.استارتاپ‌ها از اپلیکیشن Deelzat نیز برای فراهم کردن دسترسی فروشگاه‌های محلی و کارآفرینان به یک پلتفرم یکپارچه تجارت الکترونیک استفاده می‌کنند تا فلسطین در حوزه خرید و فروش آنلاین نیز موفق عمل کند.