تأکید پکن بر عملیاتی کردن همکاری بلند مدت با تهران

گروه سیاسی/ حسین امیرعبداللهیان و «وانگ یی» وزرای خارجه ایران و چین طی تماس تلفنی آخرین وضعیت مناسبات دوجانبه و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی را مورد بررسی قرار دادند.
وزیر امورخارجه کشورمان ضمن مرور آخرین وضعیت مناسبات دوجانبه و تأکید ویژه بر ضرورت عملیاتی ساختن برنامه جامع همکاری ۲۵ ساله، از همراهی ارزشمند چین در تأمین واکسن مورد نیاز کشورمان تقدیر و درخصوص آخرین وضعیت برجام با همتای چینی تبادل نظر کرد.«وانگ یی» نیز در این تماس تلفنی بر موضع پکن مبنی بر ضرورت بازگشت کامل همه طرف‌ها به تعهدات برجامی تأکید و از مواضع جمهوری اسلامی ایران در این خصوص تقدیر کرد. به گزارش ایسنا، در اطلاعیه وزارت خارجه چین  آمده است که وانگ یی در اظهارات خود با اعلام آمادگی برای ‌عملیاتی سازی سند ٢٥ ساله همکاری میان دو کشور تأکید کرد مهم نیست که وضعیت منطقه و بین‌الملل به چه شکلی تغییر کند، چین برای گسترش هرچه بیشتر شراکت جامع استراتژیک خود با ایران تلاش خواهد کرد.
وزیر امور خارجه چین در ادامه با اشاره به گفت‌وگوی سران دو کشور در ماه اوت اظهار داشت: پکن مایل است به همکاری خود با ایران برای حمایت قاطعانه از یکدیگر در مسائلی که به نفع دو طرف بوده و برای هر دو کشور حائز اهمیت است و همچنین در جهت مخالفت با اقدامات زورگویانه یکجانبه و دفاع از انصاف و عدالت بین‌المللی ادامه دهد. وی همچنین با بیان اینکه کشورش آماده تقویت همکاری و هماهنگی با ایران در زمینه امور منطقه‌ای و بین‌الملل است، تصریح کرد: ایران و چین می‌بایست همکاری عملیاتی خود را برای رسیدن به نتیجه، به ویژه در زمینه مقابله با همه‌گیری کرونا تا ریشه‌کن شدن کامل این بیماری تقویت کنند. وانگ یی افزود: چین موضع مشروع ایران در حراست از منافع ملی‌اش در زمینه موضوع هسته‌ای را درک و از شروع مجدد مذاکرات وین برای احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) حمایت می‌کند. وزیر امور خارجه چین خاطرنشان کرد: چین مایل است با ایران و سایر طرف‌های برجام برای پیشبرد مذاکرات در جهت مسالمت‌آمیز به گونه‌ای که به صلح و ثبات منطقه کمک کند، همکاری کند.
 امیرعبداللهیان نیز ضمن راهبردی خواندن روابط دو کشور، بر اهتمام جدی تهران جهت پیگیری توافق‌های رئیس‌جمهوری «شی جین پینگ» و رئیسی در تماس تلفنی اخیر طرفین و همچنین اجرای کامل سند همکاری‌های ۲۵ ساله دو کشور تأکید کرد.
وزیر امور خارجه کشورمان همچنین در پی آغاز گفت‌و‌گوهای ایران و اتحادیه اروپایی که روز قبل در سطح معاون سیاسی وزیر امورخارجه و معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا صورت گرفت، ضمن تشریح ابعاد گفت‌و‌گوهای صورت گرفته و تبیین سیاست قطعی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر ضرورت رفع مؤثر و کامل تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی رژیم امریکا، از بی‌عملی سه کشور اروپایی انتقاد کرد.
امیر عبداللهیان تأکید کرد: البته گفت‌و‌گوها در مسیر مثبت و سازنده‌ای آغاز شده است که این امر مورد تأیید دو طرف در پایان گفت‌و‌گوهای دیروز قرار گرفت و لذا توافق شد گفت‌و‌گوها طی دو هفته آینده در همین سطح در بروکسل ادامه یابد.
وزرای خارجه ایران و چین روز گذشته در راستای رصد آخرین تحولات مربوط به مناسبات دوجانبه و توافق هسته‌ای گفت‌وگو کردند. تأکید بر عزم ایران در پیشبرد روابط با چین بر اساس موافقتنامه همکاری‌های ۲۵ ساله به عنوان نقشه راه دو کشور و همچنین همکاری پکن با تهران در حراست از منافع ملی کشورمان در مسأله هسته‌ای از مهم‌ترین محورهای این گفت‌وگو بود. حسین امیرعبداللهیان و «وانگ یی» پیش‌تر نیز در حاشیه اجلاس سازمان همکاری شانگهای و همچنین مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کرده بودند. این رایزنی‌ها در حالی به طور مستمر ادامه دارد که ایران و چین ورود به مرحله جدیدی از رابطه را تجربه می‌کنند. دو کشور که طی صدها سال گذشته بر سنت مراودات حسنه و کم تنش به پیش رفته‌اند، اینک به واسطه توافق بر سر برنامه جامع راهبردی 25 ساله در آغاز راهی هستند که می‌تواند تأثیراتی حتی فراتر از روابط دوجانبه‌شان داشته باشد. چه  افزودن ظرفیت‌های بیشتر اقتصادی دو کشور به روی یکدیگر و برخورداری از حق انتخاب بیشتر سبب شده است که تهران در فصل تازه روابط خود با کشورهای آسیایی همچون چین از موضعی برابر و مبتنی بر برآورده شدن منافع اقتصادی میان مدت و بلندمدت خود  وارد شود. با این حال دور جدید همکاری‌های ایران و چین بعد از عضویت ایران در سازمان همکاری‌های منطقه‌ای شانگهای نیز بر ظرفیت این همکاری‌ها افزوده است. امیرعبداللهیان در گفت‌وگوهای خود با مقام‌های پکن با یادآوری قرابت‌های فرهنگی مشترک، بر این نکته تأکید دارد که ایران در دوره جدید نگاه ویژه‌ای به متحدان آسیایی خود دارد و این واقعیت مقدمه‌ای است که این دو کشور برای همکاری بیشتر در مواجهه با تحولات برجام و مقابله با تحریم‌ها اعلام آمادگی کنند.

معاونت مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس طی گزارشی به بررسی ابعاد طرح «ابتکار کمربند و راه چین» و فرصت‌های همکاری تجاری ایران پرداخت.
به گزارش خانه ملت،‏ بر اساس این گزارش از سال ۲۰۱۳ و در پی تصمیم دولت چین، طرح ابتکاری با عنوان «ابتکار کمربند و راه» به شکل رسمی مطرح و آغاز شده است؛ در چهارچوب این ابتکار چین از طریق آسیای میانه و غربی با خلیج فارس و دریای مدیترانه و از طرف دیگر با آسیای جنوب شرقی و جنوب آسیا و اقیانوس هند مرتبط می‌شود. این طرح در ابتدا به عنوان شبکه‌ای از طرح‌های زیربنایی منطقه‌ای آغاز شد، اما پیگیری آخرین نسخه آن نشان می‌دهد محدوده این ابتکار همچنان ادامه دارد و در حال حاضر شامل ارتقای سطح هماهنگی سیاست‌ها در قاره آسیا، ادغام مالی، آزادسازی تجاری و اتصال مردم به مردم می‌شود. گستره کشورهای ابتکار کمربند و راه (BRI)، سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا را دربرمی گیرد.
در ادامه این گزارش عنوان شده: در این ابتکار تلاش شده است تا اهدافی نظیر بهبود زیرساخت‌های منطقه، ایجاد شبکه ایمن و کارآمد معابر زمینی، دریایی و هوایی، تقویت تجارت، تسهیل سرمایه‌گذاری و تقویت و کارآمدسازی تجارت برای کشورهای فعال در این طرح محقق شود. این اهداف مطابق با شاخص‌های تسهیل تجارت یعنی دسترسی به بازار داخلی، دسترسی به بازار خارجی، کارآیی و شفافیت مدیریت مرزی، در دسترس بودن و کیفیت خدمات و زیرساخت‌های حمل و نقل و در دسترس بودن و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات پیگیری می‌شوند.
همچنین در این گزارش تشریح شده: حدود ۳۷ درصد از کالاهای صادراتی ایران اعم از نفتی و غیرنفتی (به ارزش ۵/۱۱ میلیارد دلار) در سال ۱۳۹۹ (۲۰۲۰) به‌طور مستقیم به کشورهای واقع در کریدور ابتکار کمربند و راه (BRI) صادر شده است. علاوه بر این، حدود ۳۸ درصد از نیازهای وارداتی ایران به ارزش تقریبی ۱۳ میلیارد دلار نیز به‌طور مستقیم از طریق ۶ کشور واقع در کریدور «ابتکار کمربند و راه» شامل قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ترکیه تأمین می‌شود (کشورهای واقع در کریدور مستقیم و مشترک).
در ادامه این گزارش آمده: همچنین بر‌اساس آخرین آمار در سال ۲۰۱۸ میزان اکمال تجاری ایران با کشورهای واقع در کریدور این کمربند، در بخش صادرات ۵۹ درصد و در حوزه واردات ۳۸ درصد است؛ با عنایت به اینکه در سال ۲۰۱۸ تعداد ۶۵ کشور دارای شرایط عضویت در ابتکار کمربند و راه بودند و در سال ۲۰۲۰ تعداد کشورها به ۱۴۰ افزایش یافته است، شاخص اکمال تجاری در صادرات بیش از ۶۵ و در واردات نیز بیش از ۴۵ درصد تخمین زده می‌شود. بنابراین از حیث کمی، پتانسیل بالایی در ارتقای روابط تجاری ایران با کشورهای مذکور وجود دارد.
سپس تأکید شده که در صورت مدیریت صحیح و تبیین و تصریح دقیق منافع ملی در ابتکار کمربند و راه، افزایش کارآیی و شفافیت و پاسخگویی در مدیریت مرزی، در دسترس بودن و کیفیت زیرساخت‌های حمل و نقل و در دسترس بودن و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌توانند به رشد ۴/۲۰۰ درصدی ریلی، ۹/۵۲ درصدی هوایی و ۳/۱۶۱ درصدی دریایی صادرات ایران را منجر شود.
در بخش دیگری از این گزارش آمده: اهداف اساسی طرح، محدود به ملاحظات اقتصادی نیست و ماهیت فرااقتصادی اهدافی که با محاسبات پکن در عرصه سیاست بین‌الملل ارتباط دارد، هم از منظر ملاحظات کلان سیاست خارجی چین و از هم حیث ترتیبات حاکم بر معادلات منطقه‌ای و جهانی از اهمیتی راهبردی برخوردار است. به‌طور خلاصه باید تأکید کرد ابتکار کمربند و راه، پلتفرم اصلی پکن برای تبدیل به هژمون نوظهور جهان است و با تلاش آن برای دستیابی به موقعیت ابرقدرتی در نظام بین‌الملل ارتباط دارد. کمااینکه بر‌اساس جدیدترین گزارش جامعه اطلاعاتی ایالات متحده امریکا، چین با پشت‌سر گذاردن امریکا، تا سال ۲۰۴۰ به ابرقدرت جهان تبدیل خواهد شد. حضور در ابتکار کمربند و راه می‌تواند به تقویت موقعیت ترانزیتی کشور که امریکا در دهه‌های اخیر از طریق حمایت از پروژه‌هایی چون خط لوله باکو- تفلیس – جیهان و در قالب فرمول «همه کریدورها بجز ایران» در پی تضعیف آن بود، بینجامد.
در ادامه گزارش آمده: موضع کشوری نظیر چین در قبال مسائل سیاسی بویژه در موضوع تحریم‌های غرب مهم و اثرگذار است و باید قبل از عقد هرگونه موافقتنامه همکاری اجرایی، نسبت به شفاف‌سازی این موارد اقدام لازم صورت گیرد و سپس وارد قراردادهای عملیاتی با توجه به منافع طرفین در زمینه‌های مختلف شد. همچنین راهبرد تعامل با چین در ابتکار کمربند و راه و ذیل تفاهمنامه همکاری ۲۵ ساله، باید با لحاظ فرصت‌ها و تهدیدهای موجود در فضای منطقه‌ای و بین‌المللی صورت گیرد؛ به نحوی که ضمن جلوگیری از ایجاد انحصار یک طرفه در تعاملات اقتصادی با چین، امکان بهره‌برداری از فرصت‌های تعامل با کشورهای واقع در سایر کریدورهای موجود در ابتکار کمربند و راه و همچنین سایر کشورها فراهم شود.
همچنین در این گزارش تصریح شده: درمجموع حضور جمهوری اسلامی ایران در ابتکار کمربند و راه چین، برای هر دو کشور منافع زیادی دارد که ایران می‌تواند با یک دیپلماسی اقتصادی مناسب و رعایت ملاحظات ذکر شده، نهایت بهره‌برداری را از آن به عمل آورد.