چتر حفاظتی فناوری بر سر محیط زیست

میترا جلیلی
خبرنگار
تغییرات اقلیمی یکی از موضوعاتی است که حالا دیگر در کانون توجه سیاستمداران و دولت‌های مختلف جهان قرار دارد و نشست‌های متعددی هم در این زمینه در دنیا برگزار می‌شود. در مقابله با گرمایش کره زمین و تغییرات آب و هوایی، فناوری حرف نخست را می‌زند و در این زمینه هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی پیشتاز هستند. علاوه بر آن غول‌های فناوری تلاش‌هایی برای مقابله با تبلیغات و ادعاهای غلط درباره محیط‌ زیست داشته‌اند و همچنین از انتشار آگهی‌های فروش مناطق حفاظت شده ممانعت کرده‌اند.
60هزار مطالعه با کمک هوش مصنوعی
گروهی از محققان در آلمان با استفاده از فناوری یادگیری ماشینی، حداقل 60هزار مطالعه مرتبط با تغییرات آب و هوایی را انجام داده و دریافته‌اند که حدود 85درصد از جمعیت جهان تحت تأثیر تغییرات آب و هوایی قرار دارند به این ترتیب اگر بزودی اقدامی انجام نشود، وضعیت بسیار بدتر خواهد شد. محققان در این مطالعه از یک نرم افزار یادگیری ماشینی به‌نام BERT و 2هزارو 373چکیده مقالات مربوط به تغییرات آب و هوایی استفاده کردند و موفق شدند این مطالعات را به‌صورت یک نقشه در اختیار مؤسسات پژوهشی فعال در زمینه تغییرات اقلیمی قراردهند و روند تحقیقات را سرعت بخشند.
این مطالعه توسط مکس کالاگان از مؤسسه تحقیقاتی مرکاتور برلین و پیش از برگزاری کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل در گلاسکو(COP26) که از 31 اکتبر تا 12 نوامبر برپا می‌شود، انجام شده است. در این کنفرانس رهبران جهان از جمله جو بایدن، رئیس‌جمهوری امریکا و بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا حضور خواهند یافت تا تعهدات جدیدی در زمینه کاهش انتشار کربن اتخاذ کنند همان‌طور که از دل کنفرانس سال 2015، توافقنامه پاریس بیرون آمد حالا هم محققان امیدوارند در گلاسکو برای تعهدات بلندپروازانه تری در زمینه حذف کربن به توافق برسند.
یادگیری ماشینی یک نوع فناوری است که هرچه اطلاعات و داده‌های بیشتری در اختیار داشته باشد باهوش‌تر می‌شود. به‌عنوان مثال در نرم افزار گفتار به متن که با هوش مصنوعی و الگوریتم‌های ماشین یادگیری کار می‌کند، به موازات افزایش تعداد ساعاتی که این نرم افزار می‌تواند بشنود، نتیجه دقیق‌تر خواهد بود و متن نوشته شده، کم غلط‌ تر است. هدف از این مطالعه نیز افزایش توانمندی هوش مصنوعی و توسعه الگوریتم‌های یادگیری ماشینی در زمینه تحقیقات مرتبط با تغییرات اقلیمی است و علاوه بر آن، محققان معتقدند که با کمک این فناوری، می‌توان شکاف‌های موجود در مطالعات علمی مختلف را نیز پر کرد.
مقابله فیس‌بوک با فروش جنگل‌ها
غول‌های فناوری نیز برای مقابله با تغییرات آب و هوایی و مبارزه با متخلفان حوزه محیط زیست وارد عمل شده‌اند. در تازه‌ترین اقدام، فیس بوک نسبت به فروش غیرقانونی جنگل‌های بارانی و حفاظت شده آمازون، واکنش نشان داد. این آگهی‌ها عملاً خلاف سیاست‌ها و خط مشی فیس بوک است به همین دلیل هم به‌دنبال تحقیقات بی‌بی سی، این پلتفرم آگهی‌های مربوط به فروش غیرقانونی مناطق حفاظت شده جنگل‌های آمازون را که برخی هم عملاً زیستگاه بومیان این منطقه محسوب می‌شود، شناسایی کرده و آنها را متوقف می‌کند. این شبکه اجتماعی یادآور شده است که این اقدامات جدید فقط درمورد مناطق حفاظت شده اعمال می‌شود و نه در جنگل‌های عمومی. همچنین فیس‌بوک عنوان کرده است با توجه به اینکه یک سوم جنگل زدایی در جنگل‌های عمومی آمازون اتفاق می‌افتد، این اقدام فیس‌بوک محدود به آمازون خواهد بود و جنگل‌های بارانی و زیستگاه‌های حیات وحش در سراسر جهان از این قاعده مستثنی هستند مگر اینکه اطلاعات جامعی در زمینه وجود آگهی‌های فروش این مناطق و در معرض خطر بودن آنها در اختیار این پلتفرم قرار بگیرد.
 بر اساس مطالعه اخیر اتاق فکر Ipam، جنگل‌های بارانی وسعتی معادل 7.5 میلیون کیلومتر دارند و دامنه آن به بیش از 7کشور از جمله برزیل، پرو، اکوادور و کلمبیا می‌رسد. همچنین حدود 60 درصد از جنگل‌های بارانی آمازون در برزیل قرار گرفته و بالاترین میزان جنگل زدایی در 12 سال گذشته به‌نام این کشور ثبت شده است اما مشخص نیست که این غول دنیای فناوری برای تقویت اجرای برنامه‌های خود، با دولت‌های هر منطقه همکاری می‌کند یا خیر. فیس‌بوک نحوه برنامه‌ریزی خود برای یافتن تبلیغات غیرقانونی را نیز فاش نکرده اما به‌دنبال شناسایی و مسدود کردن فهرست‌های جدید در مناطق حفاظت شده جنگل‌های بارانی آمازون است.
 در فوریه، بی‌بی‌سی با ارائه مستنداتی فاش کرد که زمین‌های آمازون به اندازه 1000 قطعه زمین فوتبال روی سرویس تبلیغات طبقه‌بندی شده فیس‌بوک، برای فروش لیست شده‌اند و بسیاری از این زمین ها در مناطق حفاظت شده ازجمله جنگل‌های ملی و مناطق حفاظت شده مربوط به قبایل بومی قراردارند. بی‌بی‌سی برای اثبات واقعی بودن آگهی‌های تبلیغاتی فروش، با 3 فروشنده در پوشش خریدار وارد مذاکره شد که یکی از آنها تلاش داشت بخشی از زمین های جنگلی متعلق به بومیان آمازون را با بهای 16هزارو 400 پوند به فروش برساند.
حالا فیس‌بوک اعلام کرده که علاوه بر توقف انتشار چنین آگهی‌های تبلیغاتی، با متخصصان برنامه محیط‌ زیست سازمان ملل متحد(Unep) و سایر سازمان‌ها نیز به گفت‌و‌گو نشسته تا گام‌هایی برای حل این مشکل بردارد. فیس‌بوک برای کمک به دستگیری مجرمان از یک دیتابیس استفاده می‌کند که توسط Unep مدیریت می‌شود و جامع‌ترین پایگاه داده در نوع خود به شمارمی رود و هرماه با گزارش های دریافتی از دولت‌ها و مؤسسات مختلف، به روز می‌شود. گفتنی است برخی از تبلیغات مربوط به فروش غیرقانونی جنگل‌های آمازون، دارای تصاویر ماهواره‌ای و مختصات GPS هستند اما همه، این سطح اطلاعات را به اشتراک نمی‌گذارند. برخی معتقدند فیس بوک برای مقابله با اتفاقاتی مشابه، باید فروشندگان را ملزم به ارسال مکان دقیق زمین‌های فروشی خود کند اما فیس‌بوک به این درخواست پاسخ منفی داده است. به‌همین دلیل هم برخی فعالان محیط زیست ازجمله«برندا بریتو»، نسبت به تأثیر تصمیم فیس‌بوک تردید دارند. وی می‌گوید: اگر فیس‌بوک فروشندگان را ملزم به گنجاندن اطلاعات دقیق در آگهی‌های فروش نکند، این برنامه شکست می‌خورد. با این حال، برخی دیگر اعلامیه فیس‌بوک را یک پیروزی کوچک در برابر جنگل زدایی گسترده در آمازون و چندین تلاش کنگره برای تضعیف قوانین حفاظتی می‌دانند.
راهکار گوگل و یوتیوب
فقط فیس‌بوک نیست که نسبت به آگهی‌های تبلیغاتی مربوط به محیط زیست با وسواس عمل می‌کند و حالا دیگر گوگل و یوتیوب هم که سال‌ها محلی برای انتشار اخبار غلط و حتی تئوری‌های توطئه درباره محیط زیست بوده‌اند، با تبلیغات و اطلاعات غلط تغییرات اقلیمی برخورد می‌کنند. این پلتفرم‌ها ویژگی‌هایی برای جست‌و‌جو، نقشه‌ها و سایر سرویس‌ها ارائه داده‌اند و در سیاست جدید، شناسایی مطالب غلط با کمک ابزارهای خودکار وهمچنین بررسی انسانی صورت می‌گیرد.
گوگل اعلام کرده است مانع کسب درآمد متخلفان از محتوای مغایر با اطلاعات علمی محیط زیست و تغییرات آب و هوایی می‌شود که این موضوع، هم فیلم‌های یوتیوب و هم محتوای وب سایت‌ها را دربرمی گیرد و به‌دلیل گستردگی دامنه آن، موفقیت و دستاوردی بزرگ به شمار می‌رود. گوگل تاکنون به‌عنوان بزرگ‌ترین بستر نمایش تبلیغات و محتواهای غلط درباره محیط زیست و تغییرات زیست‌محیطی، هدف انتقاداتی گسترده و تند قرار گرفته چراکه در محتوای برخی تبلیغات به نمایش گذاشته شده بر این موتور جست‌و‌جو، گرمایش کره زمین موضوعی کم اهمیت تلقی شده است.
همچنین طبق تحقیقات مؤسسه Avaaz، با اینکه یوتیوب در سال‌های اخیر تلاش داشته تا ویدیوهای حاوی مطالبی برای بی‌اهمیت جلوه دادن تغییرات اقلیمی را پنهان کند و برای کاربران به نمایش نگذارد ولی چنین ویدیوهایی بیش از 21میلیون بازدیدکننده در یوتیوب داشته‌اند و به همین دلیل هم نیاز به اقدامات جدی‌تر احساس می‌شد. حال باید منتظر ماند و دید مجموعه فعالیت‌های این غول‌های فناوری تا چه حد می‌تواند به نجات کره زمین کمک کند.