شعله‌های مرگبار کرونا در سیستان و بلوچستان

فریبا خان احمدی
خبرنگار
اخبارمنتشرشده از شیوع ویروس دلتای کرونا در استان سیستان و بلوچستان روز‌به‌روز تصویر ترسناک‌تری را از این استان ترسیم می‌کند با این حال مردم محلی می‌گویند کرونا دغدغه اصلی اهالی این استان نیست و هنوز هم به روال سابق تجمعات مذهبی و اجتماعی برگزار می‌شود، رفت و آمدهای قومی و طایفه‌ای تا چند روز پیش از آن که مرز پاکستان مسدود شود همچنان برقرار بود و در مجموع تعداد کسانی که ماسکی بر صورت‌شان نیست بیشتر از دارندگان ماسک است. آتش زیر خاکستر کرونا حالا در سایه کمبود امکانات درمانی و بهداشتی شعله ور شده و عدد مرگ و میر روز‌به‌روز رکورد تازه‌ای را در این استان ثبت می‌کند. این در حالی است که بنا به گفته مردم محلی؛ وقتی آب آشامیدنی نباشد کرونا نمی‌تواند به دغدغه اصلی مردمان استان سیستان و بلوچستان بدل شود. از طرفی پزشکان متخصص می‌گویند این اولین بار است که استان سیستان و بلوچستان چنین پیکی را تجربه می‌کند و مردم این دیار که عادت به زندگی دسته جمعی دارند آموزش‌های لازم را در خصوص رعایت پروتکل‌های بهداشتی ندیده‌اند.  
در هر حال کمبود امکانات بهداشتی و درمانی در روزهای کرونایی در شرایطی بر سر مردمان این استان آوار شده که خبرها حکایت از این دارد که بیمارستان‌های استان تخت خالی ندارند. آمار قربانیان و مبتلایان رکورد زده و قبرستان‌ها مملو از جمعیت شده‌اند و قطعی طولانی آب و برق نیز مشکلات را دو چندان کرده است.
سرانه تخت بیمارستانی در سیستان و بلوچستان نصف متوسط کشوری
نویدبرهان زهی، اهل یکی از روستاهای ایرانشهر درباره وضعیت بحران کرونا در استان سیستان و بلوچستان به «ایران» می‌گوید: «با توجه به همسایگی و رفت و آمدهای غیر قانونی به پاکستان وضعیت فعلی کاملاً قابل پیش‌بینی بود. کرونای دلتا که دنیا را فرا می‌گیرد استان ما را درگیر خواهد کرد. همین یک ماه پیش اعلام شد لنجی را در چابهار قرنطینه کرده‌اند که تعداد زیادیشان به کرونای هندی مبتلا هستند. باید ببینیم سیستان و بلوچستان توان مقابله با این بحران را دارد یا خیر؟ قطعاً خیر. سرانه تخت بیمارستانی در استان ما نصف متوسط کشوری است. از شهرها و روستاهای هم مرز با بندرعباس و جاسک تا شهرستان راسک با حدود یک میلیون و دویست هزار جمعیت فقط یک بیمارستان وجود دارد یا برای 800 هزار نفر در جنوب استان فقط یک بیمارستان 196 تختخوابی وجود دارد. قطعاً این سرانه تخت توان مبارزه با این بحران را ندارد. 10 شهرستان در استان بیمارستان ندارند. مثلاً یک شهر با 50 هزار نفر جمعیت دو پزشک عمومی دارد. در بیمارستان دلگان دستگاه سی تی اسکن وجود ندارد. کسی بخواهد سی تی ریه انجام دهد باید 150 کیلومتر تا ایرانشهر بیاید تا تست سی تی اسکن بگیرند.»
 برهان زهی با بیان اینکه در شهر زاهدان کل مراکز برای تست رایگان 6 مرکز است و نابرابری در دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی وجود دارد می‌افزاید: «در مورد اینکه می‌گویند مردم سیستان و بلوچستان ماسک نمی‌زنند در حالی که باید ببینیم اولویت اصلی مردم ما کرونا است یا خیر؟ مردم استان دغدغه اصلی‌شان مایحتاج اولیه زندگی بویژه آب آشامیدنی است. التماس می‌کنند که مردم از خانه خارج نشوند در حالیکه مردم چابهار و زاهدان آب آشامیدنی و پخت و پز را باید از بیرون بخرند. نزدیک به 25 درصد مردم زاهدان باتنش آبی مواجهند. بیش از 400 روستای چابهار آب آشامیدنی ندارند و با تانکر آب‌رسانی می‌شوند. 2500 روستا در استان شبکه آبرسانی ندارند. همین دو هفته پیش بود که روستاهای نیمروز را با صحرای کربلا مقایسه کرده بودند. وقتی امکانات اولیه زندگی فراهم نیست چگونه توقع دارند اولویت اولیه‌شان کرونا باشد؟»امام جمعه اهل سنت سراوان گفته است بیمارستان سراوان متخصص عفونی ندارد. پرستاران بیماران کرونایی را ویزیت می‌کنند. بیمارستان آنجا تهویه ندارد. از هر 10 تست 8 تا مثبت می‌شود. در مراکز، کمبود تست به وفور دیده می‌شود.»
در جنوب استان یک متخصص ریه و عفونی وجود دارد
مسعود بلوچ زهی از ساکنان شهرستان نیک شهر نیز با اشاره به ضعف خدمات بهداشتی و درمانی منطقه به «ایران» می‌گوید: «شما اگربه بیمارستان‌های کرمان، یزد و اصفهان و مشهد مراجعه کنید درصد زیادی از بیماران آنجا اهل سیستان و بلوچستان هستند. به‌گفته نماینده چابهار در جنوب استان ما فقط یک متخصص ریه و عفونی وجود دارد.»
وی با بیان اینکه کسی که در شیرآباد و آهوران و روستاهای چابهار زندگی می‌کند دغدغه اصلی‌ اش کرونا نیست بلکه آب است می‌افزاید: 118 نفر در شهر زاهدان طی یک هفته گذشته به‌خاطر کرونا جان‌شان را از دست دادند. در یک هفته گذشته 118 نفر مبتلا به کرونا در زاهدان فوت کردند. هر 90 دقیقه یک نفر در استان ما جانش را از دست می‌دهد. هر ساعت تست 50 نفر در سیستان و بلوچستان مثبت می‌شود. اینها آمار رسمی است. با توجه به کمبود مراکز تست‌گیری و بیمارانی که دسترسی به بیمارستان ندارند آمار‌ها بیشتر از این است. روستائیان تا زمانی که حال‌شان بد نشود بیمارستان نمی‌روند چون برای یک روستایی هزینه دارد 200 هزار تومان باید کرایه دهد از روستا به مرکز متوسط درمانی برسد. استان ما با این اوضاع تعداد کشته‌هایش خیلی زیاد است.
بیمارستان‌های شهر تخت خالی ندارند
مراد قاسمی از کارکنان یکی از مراکز درمانی در زاهدان است. او چند وقت پیش همسر باردارش را به خاطر ابتلا به کرونا از دست داده. او به «ایران» می‌گوید: «بیمارستان‌های شهر تخت خالی ندارند همه سرگردانند.  کمبود تجهیزات بشدت یقه بیماران را گرفته است. از دستکش لاتکس بگیر تا سرم تزریقی دچار کمبود است. برای مثال در بیمارستان امام علی(ع) زاهدان دستکش لاتکس و سرنگ نمونه‌گیری و تزریقی 5 سی‌سی وجود نداشت. در خیابان «زیبا شهر» زاهدان که به فاصله هر 100 متر داروخانه است
در به در دنبال دستکش لاتکس بودیم دستکش جراحی هم با قیمت 15 هزار تومان می خریدیم. داروی رمدسیور اصلاً پیدا نمی‌شد و اصلاً بیمارستان‌ها دسترسی به هیچ دارویی را نداشتند. علائم همسرم با تب و اسهال شروع شد اولش فکر کردیم گرما زده شده. اما روز به روز علائمش بدتر شد زمانیکه بیمارستان رسید سی تی ریه نشان داد بیش از 80درصد ریه‌اش درگیر شده است. الان من مانده‌ام و یک بچه 40 روزه.» آقای قاسمی از بیان جزئیات مرگ همسرش اجتناب می‌کند و حرف‌هایش را اینگونه ادامه می‌دهد: «وضعیت از قرمز هم فراتر رفته.  ساکنان این استان جنوبی از برخی سوء مدیریت‌ها گلایه می‌کنند.» قاسمی می‌گوید: خیلی از افراد با ریه خراب به بیمارستان می‌آیند تا دم مرگ خانه‌شان می‌مانند. چرا باید در پزشکی قانونی چنین شلوغ باشد؟ چرا کنکور در زاهدان  برگزار شد؟ تجمعات خانواده‌ها را می‌دیدید خوف می‌کردید. چرا مأمور نگذاشتید؟ چرا مرز پاکستان را نبستید؟  
موج شیوع کرونا در سایه روی آوردن به طب سنتی
فریبا فراهی؛ متخصص طب اورژانس که به شکل داوطلبانه در یک ماه اخیر بیماران استان سیستان و بلوچستان را پذیرش می‌کرد با بیان اینکه موارد سقط و زایمان زودرس بخاطر کرونا در استان سیستان و بلوچستان بالا رفته به «ایران» می‌گوید: پراکندگی جمعیت در این استان زیاد است. هر اندازه از مرکز شهر زاهدان، خاش و ایرانشهر دور می‌شویم به همان نسبت امکانات اولیه شهری کمتر می‌شود. دسترسی به مراکز بهداشتی متناسب با پراکندگی جمعیت نیست. اینها باعث شده مردم به طب سنتی روی بیاورند و زمانی که کارد به استخوانشان می‌رسد به پزشک مراجعه می‌کنند. این فرهنگ طبابت بخصوص در منطقه بلوچستان غالب است.
این پزشک مطلع می‌گوید: مردم به دلیل فقر مالی به درمان‌های سنتی و ارزان قیمت روی می‌آورند و از طرفی متخصص در آن منطقه خیلی کم است. در مراکز استان از جمله زاهدان و خاش و ایرانشهر پزشکان به‌صورت طرحی حضور دارند و اکثر پزشکان حاضر نیستند طرحشان را در سراوان بگذرانند و این موضوع باعث می‌شود که این مناطق کمبود متخصص داشته باشند. من تا 31 خرداد زاهدان بودم در یک شبانه روز یا سی‌تی دیدم یا دارو نوشتم یا زنگ می‌زدم  بیمارستان از همکاران متخصص کمک می‌گرفتم که فلانی را بستری کنید و فلانی نیاز به داروی ضد ویروسی دارد. همان موقع نیز می‌شنیدم تخت نیست. به دلیل برگزاری میتینگ‌های انتخاباتی شورای شهر شهر بسیار شلوغ شده بود و مردم بدون ماسک بودند انگار نه انگار که کرونایی وجود دارد. از یک خانواده 12 نفره حدود 5 نفرشان را یک‌جا بستری می‌کردیم. جالب آنکه هنوز این خاندان را سی‌تی‌های‌شان را مکرر می‌بینم و افراد آشنا مدام سی‌تی و آزمایشات آن را برایم می‌فرستند. همان موقع با اینکه بحث این بود در هرمزگان واریانت دلتا غالب است اما ارتباطات نزدیک با استان برقرار بود و کسی مراجعه نمی‌کرد که علائمشان دیده شود.
به گفته این متخصص؛ مردم این منطقه در خانه با تعداد جمعیت بالا زندگی می‌کنند. برای همین آمار ابتلا و ناقلین بسیار بالا است. در حالی که با آموزش می‌توانستیم کمکشان کنیم. با اینکه18 ماه از شیوع کرونا گذشته بود ولی استان ما برخلاف سایر استان‌ها پیک کرونایی را تجربه نکرده بود و به مردم آموزش داده نشده بود. الان با پیک مواجهند و برخی شایعات و شبه علم آنها را از مراجعه به بیمارستان منع می‌کند. در حالی که واریانت دلتا در هند شیوع داشت و ارتباطات تنگاتنگ بین این استان و پاکستان و هند هم برقرار بود اما بموقع فکر نکردیم و هشدار ندادیم.
تیم واکنش سریع کرونای وزارت بهداشت در سیستان و بلوچستان
به‌گزارش خبرگزاری صدا‌وسیما، معاون وزیر بهداشت و درمان در جلسه ستاد مدیریت و مقابله با کرونای سیستان و بلوچستان گفت: تیم واکنش سریع کرونای وزارت بهداشت در سیستان و بلوچستان فعال شده است و تمام امکانات لازم برای مهار این بیماری در سیستان و بلوچستان را فراهم کردیم. ایرج حریرچی گفت: دلیل افزایش ابتلا به کرونا و مرگ‌ومیر ناشی از آن در سیستان و بلوچستان، ورود ویروس وارداتی از مرزهای شرقی و جنوبی به کشور است. وی با تأکید بر اینکه تاکنون هیچ نیاز و درخواست بهداشتی استان سیستان و بلوچستان بدون پاسخ نمانده است، افزود: تنها راه مقابله با این ویروس، واکسیناسیون همگانی است که برای مهار این بیماری در استان تلاش می‌کنیم هرچه سریع‌تر واکسیناسیون افراد بالای 50 سال را شروع کنیم. وی ضمن درخواست همکاری مردم در رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی تأکید کرد: در دو هفته آینده فقط صنوف ضروری که ارتباط مستقیم با معیشت مردم دارند، مجوز فعالیت خواهند داشت تا از این موج عبور و به واکسیناسیون کامل برسیم. معاون وزیر بهداشت و درمان اضافه کرد: برای کنترل این وضعیت، مراکز 16 ساعته را در سطح استان توسعه دادیم و تلاش می‌کنیم شمار تست‌های روزانه را افزایش دهیم. حریرچی تأکید کرد: در آینده نزدیک بیمارستان 320 تختخوابی زاهدان و 220 تختخوابی سراوان را افتتاح خواهیم کرد.

بـــــرش

ایجاد بیمارستان صحرایی در استان سیستان و بلوچستان

احمدعلی موهبتی استاندار سیستان و بلوچستان در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره دلایل شرایط بغرنج این استان و گلایه‌های مردم منطقه‌اش توضیح می‌دهد. موهبتی می‌گوید: قابل پیش‌بینی بود که به علت گرما و استفاده از کولرهای گازی در خرداد و تیر دچار پیک می‌شویم. این اتفاق افتاد و البته مقدماتی هم داشت که به این پیک شتاب می‌داد. وی در پاسخ به اینکه تصاویر منتشر شده از حوزه‌های امتحانی کنکور در این استان تجمع بالای خانواده‌ها را نشان می‌داد توضیح می‌دهد: در بیرون مجموعه مأمور وجود داشت. ما سیستم حمل و نقل عمومی نداریم لذا همه بچه‌ها را با ماشین می‌آورند و لحظه اول شلوغ بود اما مهم داخل سالن‌ها بود که تهویه و سرمایش مطلوبی وجود داشت. آنچه امروز سیستان و بلوچستان گرفتار شده با توجه به همسایگی و رفت‌و‌آمد با هند و پاکستان به جهت ارتباطات قومی و تجاری وجود دارد. قاعدتاً اینها بی‌تأثیر نیست.»
استاندار سیستان و بلوچستان در ادامه با اشاره به موضوع پیشگیری در حوزه درمان اشاره می‌کند: «در حوزه پیشگیری و وضعیت درمان استان بارها نامه زدیم، هشدار دادیم با وزیر بهداشت و معاونین جلسات داشتیم ولی متأسفانه اتفاقی نیفتاده است.»
وی می‌افزاید: توزیع داروی بیماران کرونایی در حد شاخص‌ها توزیع شده است اما حرف ما این است که 10 شهرستان داریم که بیمارستان ندارند. شهرستان‌هایی که 80 هزار جمعیت دارد بیمارستان ندارد. شهرستان ما با 50 هزار جمعیت تنها دو پزشک عمومی دارد. بعد مسافت بیمار که باید به بیمارستان دسترسی داشته باشد 200 کیلیومتر راه است. همین با بیمارستان فاصله داشتن یک معضل جدی است.
موهبتی درباره مسدود کردن مرز پاکستان و افغانستان هم می‌گوید: ما روزانه 2000 تا 2500 اتباع رد می‌کنیم که یک سوم‌شان غیر‌مجاز وارد می‌شوند در نقاط مختلف کشور دستگیر می‌شوند. اینهایی که می‌گویند مرز باز است نخیر؛ مرز رسمی باز نیست.
وی درباره تعداد تلفات کرونایی‌ها و بستری کرونایی‌ها به نسبت تخت‌های بیمارستانی در استان نیز می‌گوید: در حال حاضر تلفات دو هفته اخیر بین 10 تا20 نفر بوده است. در واقع کرونایی‌ها بین 900 تا 1200 نفر بوده و بستری تقریباً زیر 700 نفر است. در حال حاضر ما مشکل بستری تا امروز نداشتیم ولی شرایط جلوتر برود قطعاً مشکلاتی داریم که قراراست بیمارستان صحرایی بیاورند. موهبتی با بیان اینکه اغلب فوتی‌ها بیماری زمینه‌ای دارند و دیر مراجعه می‌کنند می‌افزاید: در برخی شهرستان‌ها مشکلات و کمبود نیرو و پرستار و پزشک داریم. در سفر معاون اول وزیر بهداشت تأکید داشتند پزشکان متخصص صبح و بعد از ظهر مریض‌ها را ویزیت کنند. دانشجوهای متخصص بنا شد در بیمارستان‌ها بیشتر حضور داشته باشند. تست‌های روزانه ما دو هزار تا بود. بنا است از شنبه تعداد تست‌ها به 3 هزار تا 5 هزار برسد. ما تقاضا داریم به دلیل بعد مسافت زیاد 10 شهرستان بدون بیمارستان در اولویت باشد. در منطقه دانشگاه ایرانشهر 200 خانه بهداشت کم داریم.