«دونباس»، زهر چشم پوتین از بایدن

بنفشه غلامی/ ضرباهنگ تنش‌ها در «دونباس» یک بار دیگر تندتر از آنچه شده است که در دو سال اخیر ساکنان این منطقه در شرق اوکراین شاهد بودند. اوکراین و حامیان غربی‌اش، روسیه را متهم به گسیل نیروها به مرزهای اوکراین کرده‌اند و روسیه نیز به ناتو هشدار داده است که تحرکات آن در اوکراین می‌تواند باعث تشدید تنش‌ها در این کشور و بی ثباتی آن شود. با این حال کی‌یف انتخاب خود را کرده و خبر داده بزودی مانور ناتو در این کشور برگزار خواهد شد.
به گزارش «نیویورک پست»، نیروهای مسلح اوکراین شنبه شب اعلام کردند به دلیل آنچه که آنها نگرانی از تحرکات نظامی روسیه در شرق اوکراین خواندند، قصد دارند، در آینده‌ای نزدیک، مانوری را با شرکای خود در ناتو برگزار کنند. در همین ارتباط رئیس ستاد مشترک ارتش اوکراین در صفحه شخصی خود در فیس‌بوک نوشت که این مانور با هدف حمایت از «تمامیت ارضی» اوکراین در مواجهه با «اقدامات تجاوزکارانه از سوی یکی از کشورهای متخاصم همسایه» انجام می‌شود. بنابر آنچه که سایت «هیل»، سایت متعلق به کنگره امریکا اعلام کرده است، شمار سربازان ناتو که از 5 کشور عضو این سازمان برای انجام این مانور راهی اوکراین خواهند شد، به بیش از یک هزار نفر خواهد رسید؛ خبری که می‌تواند با خشم روسیه مواجه شود.
تصمیم اوکراین برای میزبانی از مانور ناتو، تنها یک روز پس از تماس تلفنی «جو بایدن»، رئیس جمهوری امریکا با «ولودیمیر زلینسکی»، رئیس جمهوری اوکراین گرفته شد. به گزارش «فاکس نیوز»، «جو بایدن» جمعه شب در نخستین تماس خود با همتای اوکراینی‌اش از زمانی که وارد کاخ سفید شده است، با دلگرمی دادن به «زلینسکی»، حمایت‌های بی‌دریغ امریکا از تمامیت ارضی اوکراین را اعلام کرد. بنابر اعلام کاخ سفید، «جو بایدن» در این تماس تلفنی همچنین روابط با اوکراین را استراتژیک دانست. البته «پولیتیکو» گزارش کرده است که پیش از «بایدن»، «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه امریکا هم با مقامات اوکراینی درباره تنش‌های دوباره در دونباس مکالمه تلفنی داشته است
و حمایت خود را از کی‌یف اعلام کرده است. بنابر این گزارش، دولت «بایدن» اخیراً نیز کمکی 125 میلیون دلاری را در حمایت از اوکراین تصویب کرده بود. کمک‌های دولت «بایدن» به اوکراین در حالی تصویب شده است که سال گذشته «کی‌یف» به خواسته‌های «دونالد ترامپ» برای تخریب چهره رقیب دموکراتش، نه گفته بود. در آن زمان «ترامپ» خواهان آن بود که دولت اوکراین در تشکیل پرونده‌ای علیه پسر «بایدن» و فسادهای احتمالی او در اوکراین به تیم جمهوریخواهان امریکا کمک کند.
در نتیجه تنش‌هایی که در سه روز گذشته در مرزهای شرقی اوکراین بروز کرده و نقض آتش‌بس جاری در آن، مطابق آنچه که «فرانس 24» منتشر کرده است، دو نفر جان باخته‌اند. یکی از آنها یک کودک 5 ساله از منطقه تحت حمایت جدایی‌طلبان در حملات ارتش اوکراین بود که روسیه بلافاصله به آن واکنش نشان داد و از شورای اروپا خواست در واکنش به این رخداد، اوکراین را از شورای اروپا اخراج کند. نفر دوم نیز یک سرباز ارتش اوکراین بود که در انفجار مین جان خود را از دست داد. اما آیا تنش‌های جدید در «دونباس» می‌تواند آتش جنگی جدید را در این منطقه شعله‌ور کند؟
در نخستین روزهایی که «بایدن» کلید کاخ سفید را به دست گرفت، کارشناسان و تحلیلگران امریکایی هشدار داده بودند که «بایدن» در دوره ریاست جمهوری خود می‌تواند با دو بحران بزرگ بین‌المللی مواجه شود. دو بحرانی که آنها هشدار داده بودند، حمله احتمالی چین به تایوان و حمله دوباره روسیه به اوکراین بودند. اما کارشناسان در شرایط فعلی معتقدند آنچه در «دونباس» در حال وقوع است، نمی‌تواند به جنگی فراگیر مشابه آنچه که در سال 2014 شاهد بودیم، تبدیل شود. به گزارش «فارن پالیسی»، با توجه به افزایش نیروهای روسی در مرزهای اوکراین، شاید خطر حمله روسیه به اوکراین به واقعیت نزدیک‌تر به نظر برسد. اما از این نکته نیز نباید غافل ماند که ممکن است تمام این غائله آزمون روسیه برای «بایدن» بوده و در حال سنجش واکنش‌های دولت امریکا باشد. این نکته ای است که «جیم تاونسند»، معاون دستیار سابق وزیر خارجه امریکا در امور اروپا و ناتو به آن اشاره کرده و گفته است: «روسیه در حال بررسی این مسأله است که ببیند امریکا در مواجهه با مسائل شرق اروپا و بویژه اوکراین تا چه حد تاب‌آوری دارد و چه دستوراتی برای ناتو خواهد داشت. آنها می‌خواهند در نخستین ارزیابی خود از این تنش‌ها متوجه شوند، آیا دولت «بایدن» یک دولت صرفاً پر سرو صدا اما توخالی است و یا یک دولت عملگرا که عزم راسخی در حمایت از متحدان خود دارد. این نظری است که «میخائیلو ساموس»، معاون رئیس مرکز مطالعات ارتش اوکراین نیز به آن اعتقاد دارد و می‌گوید: «تحرکات اخیر روسیه، بیش از آنکه جدی باشد، نوعی جنگ روانی این کشور برای فشار بر اوکراین، فرانسه، آلمان و امریکا است و از گذر آن در نظر دارد این کشورها و کلاً غرب را متقاعد کند که به روسیه امتیازات تجاری و اقتصادی دهند.» به اعتقاد او، روسیه بویژه خواهان گرفتن امتیازاتی برای خط لوله نورد استریم 2 است که آلمان آن را پذیرفته و با روسیه قراردادهایی درخصوص آن امضا کرده است اما فرانسه و برخی دیگر از کشورهای اروپایی مقاومت بسیاری در قبال آن دارند و انتقادهایی را نیز متوجه آلمان بخاطر امضای قرارداد با روسیه داشته‌اند. با این حال برخی کارشناسان معتقدند روسیه با توجه به نگاه «بایدن» به مسائل داخلی امریکا، قصد دارد مواضع استراتژیک خود را گسترش دهد و از همین رو دور از انتظار نیست اگر بخواهد وارد خاک اوکراین شود.