ماهواره ممنوع شد

ماهواره را بسیاری از مدیران در ابتدای سال‌های دهه 70 «ام افساد» می‌خواندند و راه یافتن شبکه‌های ماهواره‌ای به داخل هرخانه را همتراز «نفوذ غرب» قلمداد می‌کردند و همین شد که در سال 1373 قانون «ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره» تصویب و داشتن «دیش ماهواره» در کشور جرم شد. در واقع رویکرد قهری همچون برخوردی که سال‌های دهه 60 با ویدیو شده بود با دیش ماهواره و تماشای شبکه‌های ماهواره‌ای هم تکرار شد. قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره، روز 3 بهمن سال 1373 به تصویب مجلس رسید و 26 بهمن بعد از تأیید شورای نگهبان از سوی علی اکبر ناطق نوری ‌رئیس مجلس وقت مجلس برای اجرا ابلاغ شد. طبق این قانون «ورود، توزیع و استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره جز در مواردی که قانون تعیین کرده است ممنوع است و وزارت کشور موظف است با استفاده از نیروهای انتظامی یا نیروی مقاومت بسیج در اسرع وقت نسبت به جمع‌آوری تجهیزات دریافت‌ از ماهواره اقدام کند.‌»
همچنین طبق این قانون «واردکنندگان، تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان تجهیزات دریافت از ماهواره علاوه بر ضبط و مصادره اموال مکشوفه توسط دادگاه‌ها به ‌مجازات ده تا یکصد میلیون ریال محکوم می‌شوند. همچنین استفاده‌کنندگان از تجهیزات دریافت از ماهواره علاوه بر ضبط و مصادره اموال مکشوفه به مجازات نقدی از یک میلیون تا سه میلیون ریال ‌محکوم می‌گردند. حمل، نگهداری، نصب و تعمیر تجهیزات دریافت از ماهواره ممنوع و مرتکبین به مجازات نقدی از یک تا پنج میلیون ریال محکوم‌ می‌گردند.»
بعد از تصویب این قانون نیروی انتظامی و نیروهای بسیج برنامه‌ای وی‍ژه را برای ضبط دیش‌های ماهواره آغاز کردند و تا سال‌ها عملیات جمع‌آوری دیش‌های ماهواره ادامه داشت، البته باوجود این قانون و طرح‌های بسیار زیادی که اجرا شد، هیچ وقت این قانون نتوانست اجرایی شود تا حدی که سال ۹۳ مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با انتشار گزارشی با اشاره به گذشت دو دهه از پیدایش پدیده «شبکه‌های ماهواره‌ای» در جامعه ایران نوشت که تاکنون سه رویکرد در برخورد با ماهواره‌ها مورد توجه بوده است: منع کامل، استفاده مدیریت شده و حمایت از ماهواره‌های همسو. در این گزارش با اشاره به استفاده خانواده‌های ایرانی و بویژه خانواده‌های مرفه و ثروتمند شهرهای بزرگ از ماهواره‌ها در اوایل دهه ۱۳۷۰ آمده است: «در سال ۱۳۷۰ قطر آنتن‌های دریافت امواج در مواردی به دو متر می‌رسید. به همین دلیل با توجه به اندازه بزرگ آنتن‌ها رشد استفاده از آن‌ها به کندی صورت می‌گرفت ولی تقریبا از ابتدای سال ۱۳۷۲ با ورود آنتن‌های بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ سانتیمتری استقبال مردم سیر صعودی یافت… تا سال ۱۳۷۳ آنتن‌ها یا بشقاب‌های گیرنده نصب شده در بام منازل برای هر عابری در خیابان‌های شهرهای بزرگ قابل مشاهده بود… سرعت گسترش به گونه‌ای بود که موج استقبال از ماهواره به محلات متوسط نشین شهر نیز سرایت کرد و مساله از انحصار طبقه مرفه و ثروتمند خارج شد.» این گزارش تصریح کرده که «در پیش نگرفتن یک رویکرد ثابت و مشخص، باعث شده که همه کارهای انجام گرفته در این حوزه به نتیجه مشخصی نرسد. از این روی، در حالی که قانون منع استفاده از تجهیزات ماهواره‌ای به باور بسیاری از کارشناسان کارآیی و اثربخشی خود را از دست داده، تلاش‌های صورت گرفته برای تصویب قانون جدید به دلیل فقدان سیاست واحد به شکست انجامیده و در نتیجه، نخستین گام برای ساماندهی این حوزه، رویکرد مشخص و ثابت است تا در ذیل آن، قانون مدونی برای این عرصه تنظیم شود.»