راز و رمز نقاشی‌های کودکانه

شهرزاد عبدیه
روانشناس
آیا تاکنون به نقاشی‌های فرزند دلبندتان با دقت نگاه کرده‌اید؟ به‌نظر شما نقاشی بچه‌ها چقدر می‌تواند مهم باشد؟ شاید تعجب کنید اما نقاشی کودکان، روزنه‌ای است به درون آنها. در واقع با کمک نقاشی‌های یک کودک می‌توان تا حدودی با روحیات و دغدغه‌های او آشنا شد. از سوی دیگر نقاشی به بچه‌ها کمک می‌کند تا خشم‌ها و ناراحتی‌ها یا شادی‌های خود را بیرون بریزند چرا که بچه‌ها مانند بزرگتر‌ها از دایره لغات کافی برای بروز احساسات خود برخوردار نیستند.
یک نقاشی ساده و به ظاهر ناشیانه کودکانه، اسرار زیادی را برای روانشناس‌ها فاش می‌کند، اسراری مانند طرز تفکر کودک درباره خودش، دنیا، والدینش و نوع تعامل او با دیگران.
به‌طور مثال نقاشی کوچکی در گوشه‌ای از کاغذ می‌تواند نشانگر درجاتی از خجالتی بودن کودک باشد. در این نقاشی، تصویر به‌طرز معناداری کوچک و در حاشیه کشیده شده است گویی کودک ترجیح می‌دهد دیده نشود و از اعتماد به نفس کافی برخوردار نیست.
اگر نقاشی در مرکز کاغذ ترسیم شود می‌تواند بیانگر توجه و تمرکز کودک بر احساساتش باشد.
زمانی که کودک خودش را نقاشی می‌کشد، در واقع دیدگاهی که نسبت به خودش دارد، ترسیم می‌کند. اگر تصویر کودک، نسبت به سایر افراد در حاشیه و کوچک است احتمالاً کودک به نوعی خود را طرد شده و کم اهمیت‌تر از سایرین می‌داند، بنابراین باید به این کودکان بیشتر توجه کرده و تحسین و تشویقشان کرد. موهایی که بچه‌ها برای تصویر خود می‌کشند، رد پایی از تصورات آنها درباره جنسیتشان است برای همین بسیاری از دخترها برای خودشان موهای بلند یا روبان و... می‌کشند.
حالت‌های صورت نقاشی نیز می‌تواند بیانگر احساساتی باشد که کودک آنها را تجربه می‌کند. دقت کنید ببینید کودک تصویرش را به کدام یک از اعضای خانواده نزدیکتر کشیده است چون احتمالاً این نزدیکی می‌تواند بیانگر نزدیکی او در دنیای واقعی به آن فرد باشد البته اندازه و محل کشیدن تصویر هم می‌تواند در این تفسیر مؤثر باشد. از جادوی رنگ‌ها در نقاشی‌های کودکان نیز غافل نشوید، تک رنگ کشیدن و استفاده بیش از حد از رنگ‌های تیره گاهی می‌تواند هشدار دهنده باشد. شاید جالب باشد بدانید اما حتی میزان فشاری که بچه‌ها برای نقاشی کشیدن به مداد می‌آورند هم مهم است. اگر بچه‌ای با فشار خیلی زیاد مداد روی کاغذ نقاشی می‌کند به طوری که گاهی حتی کاغذ پاره می‌شود و با شدت خط خطی می‌کند، شاید عصبانی است و با این نوع رفتار به ما پیام می‌دهد که آرام و خوشحال نیست.
دنیای تفسیر نقاشی‌های کودکانه بسیار وسیع و پر رمز و راز است که تنها یک متخصص دوره دیده می‌تواند آن را انجام دهد اما شما هم به‌عنوان یک والد می‌توانید با فرزندتان درباره نقاشی‌هایش صحبت کنید. از او بخواهید برایتان توضیح دهد که چه چیزی کشیده است و داستان نقاشی خودش را برای شما تعریف کند. با این کار نه تنها نشان داده اید که کودکتان و نقاشی او برای شما مهم است بلکه فرصتی پیدا کرده اید که وارد دنیای فرزندتان شوید.‌‌