احیای کهن پیشه‌های قزوین

قزوین- کوروس سلیمانی: روزگار تغییر کرده است، با پیشرفت هر روزه فناوری، هر روز شغل‌ها و پیشه‌های جدیدی متولد می‌شوند و در مقابل پیشه‌هایی هستند که دیگر تعلقی به امروز ندارند و به فراموشی سپرده می‌شوند. در کهن شهر قزوین بسیاری از پیشه‌های کهن و سنتی این دیار کمرنگ تر شده  و در حال فراموشی است. اما مسئولان شهرداری قزوین به تازگی طرح‌ها و برنامه‌هایی برای احیای این مشاغل دارند؛ مشاغلی که می‌توان به‌عنوان میراثی زنده از گذشته‌ای دور در برابر چشم نسل امروز و گردشگران شهر قزوین قرار داد.
اسماعیل حافظی مدیرعامل سازمان خدمات طراحی شهرداری قزوین درباره اهمیت این کار به خبرنگار«ایران» گفت: «شهر قزوین نیز از کهن شهرهای ایران با تاریخ و تمدنی چندین هزار ساله است که در دل خود گنجینه‌ای ارزشمند از استادکاران و پیشه ورانی از دوران گذشته به یادگار گذاشته که هر یک از این پیشه‌ها مانند آینه‌ای بیانگر روایتی شنیدنی از تاریخ و تمدن این سرزمین هستند و این وظیفه ما است که از این میراث فرهنگی ناملموس حفاظت و آنها را به نسل جدید معرفی کنیم. به‌همین منظور دو سال پیش یک همایش در شهرداری قزوین تحت عنوان «احیای کهن پیشه‌های شهر قزوین» برگزار کردیم. در این همایش با دعوت از کارشناسان و صاحبنظران، پیشه‌های سنتی که هم اکنون یا به حاشیه رفته یا کمتر نام و نشانی از آنها وجود داشت را شناسایی و کالبدشکافی کردیم.»
وی در ادامه تصریح کرد: «در این همایش پروژه‌ای را تعریف کردیم که در گام نخست با استفاده از منابع میدانی و کتابخانه‌ای ابتدا به شناسایی پیشه‌های کهن قزوین و تفکیک آنها به مشاغل نیمه فعال و رو به زوال پرداختیم و حتی با صاحبان این پیشه‌ها گفت‌و‌گو کردیم تا بیشتر با مشکلات و موانع پیش روی آنها آشنا شویم. برهمین اساس پیشه‌هایی که امکان احیای آنها وجود داشت را شناسایی کردیم. در ادامه همایش دیگری با حضور کارشناسان میراث فرهنگی و خبرنگاران برگزار و گام دوم پروژه مطالعاتی احیای کهن پیشه‌های شهر قزوین که موضوع مهم جانمایی و معرفی آن به شهروندان و گردشگران بود مورد بررسی قرار گرفت. بر همین اساس تحقیقات زیادی صورت گرفت و با مطالعه نمونه‌های مشابه در کشور و حتی در خارج از کشور به این نتیجه رسیدیم که نیاز به یک مکان نمایشگاهی داریم که هم به معرفی تولیدات این مشاغل بپردازیم و هم امکان فروش وجود داشته باشد.»
 مدیرعامل سازمان خدمات طراحی شهرداری در ادامه اظهار کرد: «پروژه را به طور مشترک با سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری قزوین بازتعریف کردیم و مقرر شد که یکی از حیاط‌های سرای سعدالسلطنه به همین موضوع تخصیص داده شود و این پیشه‌ها در آنجا جانمایی و مستقر شوند تا بتوانند هم کار نمایشگاهی و هم فروش داشته باشند. با توجه به اهمیت و ماهیت کاروانسرای سعد‌السلطنه در شهر قزوین چه به ‌لحاظ تاریخی و چه عملکردی و نقش مؤثر آن در جذب گردشگران، شبستان سعدیه به‌عنوان مناسب ترین مکان برای این طرح شناخته شد.در واقع با اجرای این پروژه می‌توان ضمن حمایت و احیای این پیشه‌ها باعث آشنایی نسل جوان و همچنین درآمدزایی برای صاحبان آنها شد و از سوی دیگر در رسیدن به هدف مسئولان برای تبدیل قزوین به شهر گردشگری نقش پررنگی ایفا کرد تا هم به اقتصاد شهری و هم کسب و کار کمک کند.» وی در پاسخ به این سؤال که چه عواملی باعث رکود و به حاشیه رفتن این پیشه‌ها شده است و آیا همان عوامل بار دیگر نمی‌تواند در احیای آنها خلل ایجاد کنند، گفت: «با فرآیند مدرن شدن صنعت و تکنولوژی، عقب ماندن و به حاشیه رانده شدن بسیاری از مشاغل اجتناب‌ناپذیر بود. البته این موضوع تنها مختص کشور ما نیست و در کل دنیا این مسأله دیده شده است اما در سال‌های اخیر شاهد یک بازگشت به صنایع دستی و سنتی هستیم به‌طوری که رویکرد مردم نسبت به این موضوع تغییر و نظر بسیاری را به خود جلب کرده است. این طبیعی است که با رشد و پیشرفت تکنولوژی یکسری از پیشه‌ها از بین بروند برای مثال بسیاری از مشاغل مرتبط با صنعت چاپ با پیشرفت تکنولوژی از بین رفته‌اند اما در مشاغلی که پایه هنری دارند مانند مسگری شاهد این هستیم که با اقبال مردم روبه‌رو شده‌اند و به قولی یک رفت و برگشت از مدرنیته به سنت اتفاق افتاده است و خیلی از خانواده‌ها و توریست ها از تولیدات صنایع دستی استفاده می‌کنند.»
حافظی درباره این که چه مشاغلی در این مسیر شناسایی و قرار است احیا شوند، گفت: «پیشه‌های انتخاب شده در اولویت نخست عمدتاً از مجموعه منسوجات و چرم نظیر موج بافی، جولا بافی، لوافی، کفش دوزی و در اولویت دوم مشاغلی چون ساعت سازی، چلنگری و زربافی بوده است. البته مراحل کار این مرکز در گام نخست آماده‌سازی فضا بدون صنعتکار و گشایش برای بازدیدکنندگان و گام دوم فعال‌سازی فضاها و واگذاری آن به صنعتگران و گام سوم استقلال صاحبان حرفه و صنعتکاران پیشه‌های قدیمی است.»