«مرام» حسینی و «مراسم» حسینی

محمد نهاوندیان
معاون اقتصادی رئیس جمهوری
مراســـــم حســـینی، جلوه‌گاه شور و احساس شیفتگان مکتب حسین بن علی(ع) است که در طول تاریخ، در جوامع مختلف، رنگ فرهنگ‌های مختلف را گرفته است و در اشکال و شیوه‌های گوناگون فرهنگی و اجتماعی، وظیفه انتقال پیام کربلا به نسل‌های آینده را بر‌عهده داشته است. در تنوع این مراسم، از هند و چین گرفته تا ایران و عراق و مصر و شمال آفریقا، در کنار پیام اصلی حرکت، اثر انگشت فرهنگ و هنر و ادب این جوامع را به‌خوبی می‌توان دید.
این هوشمندی عاشقان حسینی بوده است که برای انتقال پیام کربلا و حراست از اصل عزاداری این حماسه عظیم، با توجه به مقتضیات زمان و مکان، نسبت به هنجارهای قابل قبول جامعه خود، انعطاف‌پذیر بوده‌اند و اصل پیام را در جامه‌ای جامعه‌پذیر، به نسل بعدی رسانده‌اند. ولی این نکته، همیشه در ذهن دانایان دین‌باور بوده است که مراسم حسینی، همواره باید حامل پیام و احیاگر مرام حسینی باشد و ارزش «مراسم حسینی»، به آن است که «مرام حسینی» را زنده نگهدارد.
محرم امسال، با رویارویی با شیوع کرونا در جهان، صحنه آزمون تازه‌ای برای این برخورد هوشمندانه و زمان آگاهانه، پیش‌روی عاشقان حسینی گشوده است. امسال هم باید با حسین بن علی(ع) بیعت کنیم و یاد راه و آرمان حسینی(ع) را در جانمان تازه کنیم. امسال هم باید جامعه مسلمین رنگ و بوی حسینی(ع) بگیرد و با نام حسین(ع)، بر ظلم و طغیان و تحریف دین برای قدرت بخروشد. اما در عزاداری امسال، نمی‌توان در قالب شیوه‌های مرسوم گذشته محدود ماند. برای حسین(ع)، حق انسان‌ها عزیز بود و جان گرامیش را برای حمایت از حقوق انسانیت فدا کرد. پس رهرو عزادار حسین(ع) هم نمی‌تواند در شرایط شیوع کرونا، به جان دیگران بی‌اعتنا باشد. او ممکن است حاضر باشد برای حسین(ع) و عزای حسین(ع)، دست و سر و جان خود را نیز فدا کند؛ ولی هرگز حاضر نیست با بی‌توجهی خود، موجبات بیماری و درد و مرگ دیگران را فراهم نماید. عزادار آگاه و هوشمند اباعبدالله(ع)، که آماده همه‌گونه بذل مال و جان برای آبرومندی مراسم عزای حسینی است، هرگز نمی‌پذیرد که بدخواهانی، گناه شیوع بیماری را به گردن عزای اباعبدالله(ع) بیندازند و این مراسم عزیز و احترام‌برانگیز را که نه تنها در دل شیعیان و مسلمانان، بلکه در قلوب همه آزادگان و خداپرستان نشسته است، بدنام و بدفرجام معرفی کنند.
پس وظیفه عزاداری امسال، «نوآوری در شیوه عزاداری» است. باید شیوه‌هایی نوین برگزید که عزاداری باشد و عزاسازی نباشد. مراسم عزا داشته باشیم ولی به ماتم عزیزان نینجامد. ظرفیت‌های جدید فضای مجازی، به‌خوبی می‌تواند صحنه ابتکاراتی باشد که صحن مجلس عزای اباعبدالله(ع) را به گستردگی عرصه جهانی کند ولی راه را بر ویروس بیماری و بدگویی نیز ببندد. این‌گونه است که می‌توانیم «مراسم» حسینی داشته باشیم و به «مرام» حسینی نیز وفادار بمانیم. این‌گونه است که هم «شور» حسینی را زنده نگه داشته‌ایم و هم «شعور» حسینی را به نمایش گذاشته‌ایم. حسین بن علی(ع) و پدر و فرزندان بزرگوارش، آموزگاران بزرگ «خردورزی مؤمنانه» بودند. محرم امسال، صحنه تجلی «خردورزی مؤمنانه» در بزرگداشت این حماسه بزرگ انسانی است. «مراسم حسینی» را با تأکید بر «مرام حسینی» پاس بداریم.