گروه اقتصادی/ وزارت جهاد کشاورزی در شرایطی که بیش از 3 میلیون رأس دام سبک و حدود 300 هزار رأس دام سنگین مازاد دارد، درصدد برنامه‌ریزی برای صادرات بیشتر به کشورهای دیگر است و صادرکننده‌ها هم در تلاش برای بازاریابی مناسب در جهت صادرات بیشتر برآمده‌اند.
در شرایط کنونی سالانه حدود ۹۰۰ هزار تن گوشت قرمز در کشور تولید می‌شود که طبق اعلام ارسلان قاسمی، رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تعاون ایران بخشی از مصرف داخلی امسال و همه مصرف گوشت قرمز در سال قبل در داخل تولید شده و نگرانی برای تأمین گوشت قرمز در بازار داخل وجود ندارد.
قاسمی دلایل وجود دام مازاد را تولید، خشکسالی و کاهش مصرف گوشت قرمز به دلیل شرایط اقتصادی عنوان کرده است که باید برای رفع دام مازاد صادر شوند زیرا امکان نگهداری از دام به دلیل هزینه های خوراک دام در طولانی مدت وجود ندارد. چندی پیش صادرات دام زنده آزاد شد و وزیر جهاد کشاورزی و رئیس شورای قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی شیوه صادرات دام زنده پرواری غیرمولد و عرضه آن به بازار را به وزارتخانه‌های جهادکشاورزی، امور اقتصادی و دارایی، سازمان برنامه‌ و بودجه و وزارت صنعت، معدن و تجارت ابلاغ کردند. پیرو همین ابلاغ ۱۴ مهرماه سال‌جاری بود که در حدود ۱۲۰۰ رأس دام زنده سبک روستایی به کویت صادر شد و نخستین محموله دام زنده عشایر و غیر عشایر ایران به مقصد کویت محسوب می‌شود. با توجه به وجود بیش از 3 میلیون رأس دام سبک مازاد و حدود 300 هزار رأس دام سنگین، اتحادیه‌های دامداران تولیدکننده دام سبک و سنگین از مدت‌ها قبل خواستار آزاد شدن صادرات دام توسط وزارت جهاد کشاورزی بودند با این توجیه که تولید دام در کشور بیش از نیاز است و اگر صادرات انجام نشود تولیدکنندگان ورشکست خواهند شد و تولید داخلی متضرر می‌شود. در سال‌های گذشته سالانه حجم قابل توجهی واردات گوشت به کشور انجام می‌شد اما اکنون با تولید مازاد روبه‌رو هستیم به همین علت و با توجه به تولید کافی گوشت قرمز در سال‌جاری و سال گذشته وارداتی برای این محصول انجام نگرفت و با توجه به اینکه اکنون نیز بازار داخل تأمین است، صادرات گوشت قرمز اهمیت بیشتری پیدا کرده است. در همین راستا نیز ۳.۳ میلیون دام مازاد ایران در راه صادرات به کشورهای همسایه قرار گرفته است. کشور‌های حاشیه خلیج فارس بخصوص کشور‌های پیرامون جزو مهمترین کشورهای هدف صادراتی دام زنده ایران هستند زیرا از نظر کیفیت و قیمت نسبت به بازار‌های جهانی شرایط قابل قبولی دارند. صادرات عمدتاً به کشورهای کویت، عمان، امارات، عراق و قطر است و عراق هم گوشت آماده از ایران وارد می‌کند. صادرات دام زنده با توجه به مازاد عرضه گوشت در کشور، باعث خروج دام های مازاد از بازار شد تا تعادل قیمتی در بازار به وجود بیاید که تولیدکنندگان متضرر نشوند. دام باید در هر شرایطی خوراک مصرف کند که تأمین آن برای دامدار با هزینه همراه است اما در شرایطی که دام‌ها امکان عرضه به بازار را ندارند فقط برای دامدار هزینه بر خواهند بود.  پس از گرانی نهاده ها، هزینه‌های تمام‌شده دامداران بالا رفته است و از آنجایی که 70 درصد قیمت تولید گوشت و محصولات پروتئینی به نهاده آنها مربوط می‌شود و هزینه‌ها افزایش پیدا کرده است، صادرات دام زنده آزاد اعلام شد تا چرخه اقتصادی دامپروری بتواند به فعالیت خود ادامه دهد. در شرایطی که دامداران کشور از کمبود نقدینگی رنج می‌برند، صادرات دام زنده یکی از بهترین راهکارها برای حمایت از تولیدکنندگان است.
خرید حمایتی دولت از دام‌ها
با توجه به افزایش تولید گوشت قرمز و کاهش تقاضا و وجود حدود 4 میلیون رأس دام سبک مازاد در دامداری‌ها و بروز مشکلاتی ازجمله کاهش مصرف گوشت قرمز و انباشتگی دام در دامداری‌ها، بخشی از دام‌ها به‌صورت حمایتی توسط دولت خریداری شده است و علی‌رغم آزاد شدن صادرات دام زنده از کشور، نوسانی در قیمت بازار گوشت قرمز هم ایجاد نشده است.
متأسفانه بارها این شائبه که علت افزایش قیمت گوشت صادرات دام زنده است، مطرح شد و عده‌ای تصور می‌کنند که چون دولت اجازه صادرات دام را داده است، بازار داخلی گوشت قرمز با کمبود عرضه مواجه شده است و همین موضوع عامل مهمی در افزایش قیمت گوشت عنوان شده است درحالی‌که نیاز ماهانه کشور تأمین می‌شود و علاوه بر آن صادرات از استان‌هایی انجام می‌شود که دام آنها تأثیری در قیمت بازار داخل ندارد.

امین محمودی
 خبرنگار

میزان تولید مرکبات در سال گذشته 5 میلیون و 700 هزار تن بوده که با توجه به برداشت خوب در باغات شمال کشور انتظار می‌رود این میزان در سال جاری به 6 میلیون تن برسد. پرتقال، نارنگی، لیمو ترش و شیرین، گریپ فروت، خرمالو و نارنج از مهم‌ترین مرکبات تولید شده در ایران هستند که  علاوه بر تولید کافی این محصولات، بخشی از آنها هر ساله روانه بازارهای کشورهای همسایه می شود. 
افزایش تولید مرکبات در کشور
زهرا جلیلی مقدم، مدیرکل دفتر میوه‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با «ایران» درخصوص میزان تولید مرکبات در کشور گفت: سطح زیر کشت مرکبات کشور حدود 300 هزار هکتار است که از این میزان حدود 6 میلیون تن محصول برداشت می‌شود. وی با اشاره به تولید خوب مرکبات در سال جاری افزود: با این حال بیشترین میزان سطح زیر کشت مرکبات با 174 هزار هکتار به پرتقال اختصاص دارد که از این میزان اراضی 3 میلیون و 450 هزار تن محصول برداشت می‌شود، این در حالی است که تولید پرتقال در دنیا به 160 میلیون تن می‌رسد. جلیلی مقدم با بیان اینکه متوسط عملکرد کشوری باغات پرتقال حدود 20 تن در هکتار است، گفت: استان‌های مازندران 50 درصد، جنوب کرمان و فارس هر کدام نزدیک به 12 درصد، گیلان و گلستان هر کدام 7 تا 8 درصد سطح باغات پرتقال کشور را به خود اختصاص داده‌اند.
سهم مرکبات در صادرات محصولات کشاورزی
با روی کار آمدن دولت سیزدهم و توسعه همکاری‌های اقتصادی و سیاسی با کشورهای همسایه شاهد افزایش صادرات محصولات کشاورزی به این کشورها هستیم، به‌طوری که در سال جاری مسئولان کشورهای همسایه در نشست‌های مختلف تمایل خود را برای واردات محصولات کشاورزی از ایران خصوصاً مرکبات، محصولات شیلاتی و عسل اعلام کرده‌اند. رتبه هفتم تولید مرکبات در جهان به کشاورزان ایرانی اختصاص دارد، به‌طوری که آمارهای تولید محصولات زراعی در سال گذشته حاکی از آن است که 5 میلیون و 700 هزار تن انواع مرکبات در کشور تولید شده است. به‌طوری که طی هشت سال اخیر شاهد جهش 480 درصدی صادرات این محصولات در کشور بوده‌ایم، این میزان از 30 میلیون دلار در سال 1392 به 173 میلیون دلار در سال گذشته رسید، از طرف دیگر به لحاظ وزنی نیز طی این مدت شاهد رشد یک میلیون و 400 هزار تنی این محصولات بوده‌ایم. از طرف دیگر به نظر می‌رسد با توجه به وجود پنج راهگذر و مسیر مواصلاتی به‌ طور عمده ریلی مشترک اسلام‌آباد- تهران- استانبول، قطار کانتینری آلماتی- بندرعباس، آلماتی- استانبول، ایران-افغانستان- تاجیکستان- قرقیزستان- چین و ایران- ترکمنستان- قزاقستان استان‌های شمالی تولیدکننده مرکبات در کنار توجه به بنیان ذاتی گردشگری می‌تواند در توسعه روابط تجاری و اقتصادی با کشورها با توجه به زیرساخت‌های اثربخش برای توسعه گسترش رفت‌وآمدهای درون منطقه‌ای ساکنان اکو، نقش آفرینی کند. با توجه به تولید مازاد بر مصرف داخلی مرکبات در کشور، با نگاه اقتصادی دولت سیزدهم و با تعیین استانداردهای صادراتی از سوی طرف مقابل این روزها این محصولات تأییدیه کشور چین را هم اخذ کرده و تولیدکنندگان و تجار برای تحقق این امر به صف شدند. با این حال و با توجه به افزایش تولید در سال جاری، وزارت جهاد کشاورزی رایزنی های خود را برای صادرات این محصولات به چین آغاز کرد که با استقبال تجار این کشور روبه‌رو شده است. کشورمان در سال گذشته 8 میلیون و 500 هزار تن محصول کشاورزی به ارزش 5 میلیارد و 258 میلیون دلار به دیگر کشورها صادر کرده که از این میزان 500 میلیون دلار آن روانه چین شده است.
برنامه وزارت جهاد برای صادرات مرکبات به چین
به همین دلیل انتظار می‌رود تولیدکنندگان و تجار ایرانی بخش زیادی از بازار مرکبات در چین را از آن خود کنند، به طوری که پیش از این سیدجواد ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با «ایران» ابراز امیدواری کرده بود که ظرفیت 500 میلیون دلاری صادرات محصولات کشاورزی به چین وجود دارد. در این خصوص محمدمهدی برومندی، معاون باغبانی وزیر جهاد کشاورزی نیز  با اشاره به اینکه همه ساله بیش از پنج میلیون تن مرکبات در کشور تولید و۲۵۰ هزار تن صادرات می‌شود، گفت: برای نخستین بار تفاهمنامه صادرات مرکبات، پرتقال و لیموشیرین با کشور چین امضا شد و محدودیتی نداریم و در حال برنامه‌ریزی برای صادرات این محصولات هستیم. وی افزود: با جدیت به دنبال صادرات محصولات کشاورزی از بندرامیرآباد هستیم و این موضوع را در جلسه قرارگاه دیپلماسی غذایی وزارت جهاد کشاورزی مطرح و پیگیری خواهیم کرد.
تمایل شدید چینی ها به واردات مرکبات از ایران
شاهپور علایی‌مقدم، رئیس سازمان حفظ نباتات کشور از صادرات سه هزار و ۷۰۰ تن نارنگی و دو هزار و ۳۰۰ تن کیوی خبر داد و افزود: امید داریم با توجه به سازکار‌های ایجاد شده برای صادرات و خرید تضمینی مرکبات رونق خوبی برای مرکبات در مازندران داشته باشیم. وی با اشاره به راه‌اندازی سامانه مانیتورینگ صادرات مرکبات به چین اظهار امیدواری کرد، با راه‌اندازی این سامانه و شناسنامه‌دار کردن مرکبات صادرات خوبی در آینده نزدیک داشته باشیم. علایی‌مقدم با اشاره به اینکه باز شدن بازار چین بر  مرکبات ایرانی باعث توسعه روند صادرات خواهد شد، افزود: ازجمله مشکلات موجود در بحث صادرات در سال‌های گذشته نبود بستر‌های صادراتی، چون شناسنامه‌دار کردن مرکبات بوده است که از این‌رو جهاد کشاورزی در این زمینه ورود و در بخش سورتینگ، بسته‌بندی، لیبل‌ زدن مشکلات موجود را در حال حاضر رفع کرده است. از طرف دیگر ذبیح‌الله اعظمی ساردویی، سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس نیز در این‌باره خاطرنشان کرد: دیپلماسی اقتصادی وزارت کشاورزی برای صادرات محصولات به چین قابل توجه است. بدون تردید بعد از چشیده شدن طعم و مزه محصولات کشاورزی ایرانی در چین، آنها مشتری دائمی ما خواهند شد. در حال حاضر لیست ارقامی که به چین صادر خواهند شد منتشر نشده است.

وزیر جهاد کشاورزی با تأکید بر اجرای کشت قراردادی در کشور گفت: برای حمایت از معیشت کشاورزان راهی جز اجرای کشاورزی قراردادی نداریم.
به گزارش وزارت جهاد کشاورزی، سید جواد ساداتی‌نژاد در پایان سفر یک‌روزه به استان آذربایجان‌شرقی و در دیدار با کارکنان بخش کشاورزی این استان، اظهار کرد: رئیس‌جمهور مأموریت تأمین غذای با کیفیت، سالم، ارزان و با منشأ داخلی را به ما سپرده که مأموریت بسیار بزرگی است.
وی با بیان اینکه امنیت غذایی مسأله بسیاری از کشورها شده است، افزود: جنگ و بحران اوکراین نشان داد امنیت غذایی دارای چه اهمیتی برای کشورها است و مسأله‌ای قابل رقابت با غذا نیست. ساداتی‌نژاد با تأکید بر اینکه امروزه حکمرانی غذا دارای اهمیت بالایی است، تصریح کرد: قدرت غذا بسیار مهم است. کشاورز ما امروز تأمین‌کننده قدرت است و صرفاً تأمین‌کننده غذا به شمار نمی‌رود. وی افزود: این نگاه جدیدی به شمار می‌رود و کشاورزان، سربازان تولید قدرت در کشور هستند. مقام عالی وزارت جهاد کشاورزی  با بیان اینکه امروز در دولت به خوبی نقش و اهمیت غذا مشخص است، یادآور شد: جایگاه کشاورزی در دولت سیزدهم نسبت به ادوار گذشته والاتر است و این مهم یک فرصت برای ما ایجاد می‌کند. وی با اشاره به ابلاغ الگوی کشت گفت: این مهم پس از ۵۰ سال ابلاغ شده و نقش کشاورزان در اجرای آن بسیار اهمیت دارد.
 مقام عالی وزارت جهاد کشاورزی ادامه داد: باید الگوی کشت در کشور اجرایی شود تا میزان کشت،  تولید و مکان آن مشخص باشد تا بتوانیم از آب و خاک‌مان صیانت کنیم. وزیر جهاد کشاورزی با تأکید بر اجرای کشت قراردادی گفت: برای حمایت از معیشت کشاورزان راهی جز کشاورزی قراردادی نداریم. وی افزود: در حال حاضر کشت قراردادی در گندم شروع شده است. وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به اجرایی شدن قانون تمرکز در دولت سیزدهم یادآور شد: در آبان ماه سال گذشته بازار به وزارت جهاد کشاورزی واگذار شد و در این راستا نگرانی‌هایی برای تولید وجود داشته است. ساداتی‌نژاد با بیان اینکه وزارت جهاد کشاورزی با تفکر جهادی نشان داد علاوه بر تولید، بازار را نیز می‌تواند مدیریت کند، گفت: امسال شاهد رشد در تولید محصولات کشاورزی بوده‌ایم و این مهم بدون بازار امکان‌پذیر نبود.
وی با بیان اینکه باید تولید و بازار در کنار هم حفظ شوند و بازار در اختیار تولیدکننده قرار گیرد، خاطرنشان کرد: بازار آرام‌تری را نسبت به دوره‌های گذشته شاهد بودیم. درحالی‌ که در تمام دنیا با کمبود مواجه بودیم، اما در کشورمان مردمی‌سازی یارانه‌ها عملیاتی شد و کمبودی وجود نداشت که نتیجه زحمات کارکنان وزارت جهاد کشاورزی و کشاورزان کشور است. وی افزود: وزارت جهاد کشاورزی در بحث مردمی‌سازی یارانه‌ها به نحو مطلوبی وظیفه خود را انجام داده است.
وزیر جهاد کشاورزی گفت: در خصوص آبخیزداری باید فعالیت جدیدی انجام شود. با روش حال حاضر باید حدود ۹۰ سال برای آبخیزداری زمان صرف شود.
وی با اشاره به نگاه ویژه دولت در حوزه آبخیزداری تصریح کرد: رئیس‌جمهور در این بخش دستور انجام فعالیت آبخیزداری طی ۱۰ سال را داده است که به اعتبار و کار جدی در منابع طبیعی نیاز دارد. به گفته وزیر جهاد کشاورزی، رئیس‌جمهور کاشت یک میلیارد نهال را در این حوزه دستور داده است. ساداتی‌نژاد یادآور شد: در حال حاضر سالانه ۴۰ میلیون نهال در کشور تولید می‌شود که برای این طرح باید سالانه ۲۵۰ میلیون نهال تولید شود که طی ۴ سال بتوانیم یک میلیارد نهال بکاریم که این امر کاری جهادی بوده که نیازمند عزم جدی است.