بیتا  میرعظیمی خبرنگار

جزیره «اشک» که تنها زیستگاه طبیعی گوزن‌های زرد در دنیا و یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های طبیعی گوزن‌های ایرانی در کشور تلقی می‌شود، چند سالی است به‌دلیل خشکیدگی و کاهش آب دریاچه ارومیه، روزهای سخت و پرتلاطمی را سپری می‌کند. اگر چه 2 سال پیش تنها 29 رأس گوزن زرد در این جزیره سرشماری شد؛ اما رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل 
محیط زیست آذربایجان غربی، جمعیت گوزن زرد در کشور را بحرانی ندانسته و به «ایران» می‌گوید: با اختصاص اعتبارات لازم می‌توان اقدامات مناسبی برای بقای نسل گوزن زرد انجام داده و در آینده‌ای نه چندان دور، شاهد افزایش جمعیت اینگونه جانوری در حال انقراض باشیم.
«امید یوسفی» رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی می‌گوید: جزیره اشک با 2 هزار و 300 هکتار، در داخل پارک ملی دریاچه ارومیه و در منتهی الیه شمال غرب ایران واقع شده است. کارشناسان وقت سازمان حفاظت محیط زیست در دهه 50، «اشک» دومین جزیره بزرگ دریاچه ارومیه را به‌دلیل تنوع پوشش گیاهی منطقه و امنیت بالای زیستی، مکانی مناسب برای پرورش گوزن زرد ایرانی تشخیص داده و بین سال‌های 56تا68 تعداد 52 رأس گوزن زرد ایرانی را به این جزیره انتقال دادند. با توجه به وضعیت مناسب شرایط زیستی و عدم وجود دشمن طبیعی، تعداد گوزن‌های زرد در این جزیره بسرعت افزایش پیدا کرد؛ به گونه‌ای که در اواخر دهه 80، جمعیت این گونه، به بیش از 320 رأس رسید.

«اشک» تنها زیستگاه طبیعی گوزن زرد
وی جزیره اشک را تنها زیستگاه طبیعی در دنیا برای گوزن‌های زرد توصیف می‌کند که جمعیت آن به‌صورت وحشی و بدون دخالت انسانی در آن زیست می‌کند. امید یوسفی به «ایران» می‌گوید: متأسفانه با کاهش سطح تراز آب دریاچه ارومیه، شرایط زیستی برای گونه‌های مختلف در جزایر و محیط آبی این دریاچه نامساعد شده و این رخداد تلخ، دامن گوزن‌های زرد را نیز گرفته است؛ چرا که با خشکسالی و کاهش محسوس بارش‌ها، پوشش گیاهی مناسب در جزیره کم شده و همزمان با کاهش دبی آب چشمه‌ها، اتصال میان جزیره اشک و جزایر و خشکی‌های همجوار ایجاد شده و شرایط برای ورود حیوانات دیگر مانند شغال، روباه و حتی پلنگ که از گوزن‌های زرد تغذیه می‌کردند، فراهم شد. 
از سویی دیگر، ورود حیوانات گیاهخوار از سایر جزایر مانند قوچ و میش ارمنی و... به این جزیره نیز مزید بر علت شده و در نتیجه رقابت زیاد برای تأمین منابع غذایی و آبی، تعداد گوزن‌های زرد را کاهش داد. از طرفی، آفات و بیماری‌هایی نیز دامن گیاهان و درختانی را که اتفاقاً منبع تغذیه‌ای گوزن‌های زرد بود، را گرفته و مجموعه این عوامل به کاهش جمعیت این گونه جانوری انجامید؛ به گونه‌ای که در سرشماری خردادماه 1399، تنها 29 رأس گوزن زرد سرشماری شد. در حال حاضر نیز جمعیت گوزن زرد در کشور هنوز به مرحله بسیار بحرانی نرسیده و پیش‌بینی می‌شود طی چند سال اخیر این تعداد حتی در جزیره اشک، افزایش پیدا کرده باشد.

تکثیر گوزن زرد در «رشکان»
این مقام مسئول، به اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست برای کاهش شرایط نامساعد زیستی گوزن‌های زرد در این جزیره اشاره کرده و می‌گوید: در ابتدا دره‌هایی با پوشش گیاهی مناسب‌تر را شناسایی کرده و تعدادی سقف شیبدار احداث کردیم تا آب باران در فصل پاییز و زمستان و بهار در تانکرهای پلاستیکی ذخیره شده و در اختیار گوزن‌های زرد قرار گیرد. همچنین تعداد زیادی تله زنده‌گیر برای گونه‌های گوشتخوار شکارچی مانند شغال کار گذاشته و پس از زنده‌گیری به خارج از جزیره انتقال دادیم. پای آبشخورها، دوربین‌های ثبت تصاویر آنلاین قرار دادیم و با انتقال آب از خشکی با خط لوله 18 کیلومتری، بخشی از آب شرب گوزن‌ها را تأمین کردیم. 
در کنار آن نیز به احداث آبشخورهای استاندارد و ترمیم آبشخورهای سنتی پرداخته و با تجهیز پاسگاه‌ها، نیروها و امکانات امنیتی و حفاظتی جزیره، مقدار قابل توجهی علوفه را نیز به داخل جزیره انتقال دادیم.
«امید یوسفی»، احداث مرکز تکثیر این گونه در پاسگاه محیطبانی «رشکان» را یکی از اقدامات مهم سازمان حفاظت محیط زیست در جهت اجرای برنامه عملی ملی برای حفاظت گوزن‌های زرد توصیف کرده و می‌گوید: محوطه ۲۲هکتاری «رشکان» به‌عنوان مرکز تکثیر گونه شمال غرب کشور انتخاب شده است. قرار است جمعیت‌هایی از سایر زیستگاه‌های موجود در کشور به این مکان انتقال داده شود و با این اقدام جمعیت این گونه را افزایش دهیم.

بقای نسل با اعتبارات ویژه
وی به پدیده نرزایی گوزن‌های زرد نیز اشاره کرده و می‌گوید: در دهه 80 و تا پیش از نامساعد شدن شرایط پارک ملی، نسبت جمعیت نر از ماده بیشتر بود. اما در دهه 90 و خشکیدگی اراضی اطراف جزیره اشک، جنس نر تمایل بیشتر به خروج از جزیره پیدا کرده و همین امر نیز بر کاهش جمعیت گوزن‌ها در این جزیره تأثیر بسزایی گذاشت.
رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی، در آخر می‌افزاید: برنامه عمل ملی برای حفاظت از گونه گوزن زرد تدوین شده است اما اجرایی کردن آن مستلزم اختصاص اعتبارات ویژه است. با اختصاص اعتبارات لازم، پیش‌بینی می‌شود اقدامات مناسبی برای حفظ نسل گوزن زرد انجام شده و در آینده‌ای نه چندان دور، شاهد افزایش جمعیت این گونه جانوری در حال انقراض باشیم.

ایسنا- «علی سلاجقه»، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بر ضرورت تسریع در تولید و استفاده از خاکپوش‌های دوستدار محیط زیست به منظور تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش بادی در کشور تأکید کرد.


ایرنا- «علی بنی‌عگبه»، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان اهواز با تأکید بر ضرورت حل مشکل جمع‌آوری پسماند عفونی مطب‌ها و مراکز پزشکی کوچک گفت: پیمانکار جمع‌آوری پسماندهای عفونی مطب‌ها در غرب اهواز به‌دلیل عمل نکردن به تعهداتش در مرحله فسخ قرارداد است.


ایسنا- «موسی مدحجی»، رئیس اداره احیای تالاب‌های اداره‌کل حفاظت محیط زیست خوزستان با بیان اینکه سال گذشته بیشترین تعداد و تنوع پرندگان مهاجر در تالاب هورالعظیم بوده است، گفت: میزان مهاجرت پرندگان به تالاب‌های خوزستان به وضعیت بارندگی بستگی دارد.


ایسنا- «مجید درگی»، مدیرکل محیط‌زیست البرز با بیان اینکه کرج بیشترین مشکل در نحوه حمل زباله را دارد، گفت: متأسفانه بخش عمده‌ای از پیمانکاران کرج استانداردهای این حوزه را رعایت نمی‌کنند و قرار است بازه زمانی برای اصلاح این فرایند تعیین شود و در صورت عدم توجه چاره‌ای جز اعلام جرم توسط محیط زیست باقی نمی‌ماند.


ایرنا- «جمشید لقایی»، مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان گفت: شاخص کیفی هوای کلانشهر اصفهان در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس است.


ایسنا- «فریبا نعمتی»، کارشناس مردم‌شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان از انتظار پنج پرونده میراث ناملموس استان برای ثبت ملی خبر داد.


ایسنا- «محمد فرخ‌زاده»، معاون هماهنگی امور زائرین و گردشگری استانداری فارس گفت: با توجه به اهمیت گردشگری تاریخی در شهرستان مرودشت، ارائه خدمات رفاهی به گردشگران بویژه در کنار سایت جهانی تخت جمشید ضروری است.

ایسنا- «امیرحسین علوی»، شهردار رشت به سرعت بخشی به روند پروژه بهسازی سراوان اشاره کرد و گفت: در مبحث مدیریت پسماند، تولید زباله و تفکیک زباله خشک و‌ تر اهمیت بسزایی دارد و بخش عمده‌ای از این فرایند در مبدأ یعنی منازل شهروندان اتفاق می‌افتد، بنابراین اگر بتوانیم یک فرهنگ‌سازی خوبی در سطح شهر داشته باشیم قطعاً محیط زیست ما آسیب کمتری خواهد دید.