امین محمودی
 خبرنگار

با توجه به خشکسالی، تغییرات اقلیمی و کم آبی، امکان کشت گسترده برخی از محصولات استراتژیک کشاورزی در کشورمان وجود ندارد، به همین دلیل از سال 96 تاکنون وزارت جهاد کشاورزی سیاست کشت فراسرزمینی را در پیش گرفته است.
هدف وزارت جهاد کشاورزی از اجرای طرح کشت فراسرزمینی بیشتر کشت محصولات آب بر بوده است به طوری که کشت سویا و دیگر دانه‌های روغنی همچون ذرت، کلزا و آفتابگردان در اولویت اول و کشت چغندرقند، برنج، جو و گندم نیز در اولویت بعدی قرار دارند.
تاکنون برخی قراردادها برای توسعه کشت فراسرزمینی با 28 کشور جهان از جمله ترکمنستان، آذربایجان، ارمنستان، آفریقای جنوبی، اوگاندا، غنا، کنیا، افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان، اوکراین، بلاروس، سوریه، قزاقستان، برزیل، ونزوئلا، عراق، گرجستان، مولداوی، ویتنام، مقدونیه، پاکستان، سورینام و روسیه به‌عنوان کشورهای هدف کشت فراسرزمینی بسته شده است.
تأمین کامل امنیت غذایی کشورمان با توسعه کشت فراسرزمینی در ونزوئلا
با این حال به نظر می‌رسد کشورهای امریکای لاتین و آفریقا تمایل بیشتری برای حضور ایرانیان برای کشت محصولات کشاورزی دارند به طوری که طی چند ماه اخیر مسئولان ونزوئلا و اوگاندا هر کدام به‌صورت جداگانه اعلام کرده‌اند که یک میلیون هکتار از اراضی خود را می‌توانند به کشاورزان ایرانی برای کشت فراسرزمینی اختصاص دهند.
در همین خصوص علی رضوانی‌زاده، نایب رئیس انجمن کشت فراسرزمینی ایران در گفت‌و‌گو با «ایران» درخصوص آخرین وضعیت کشت فراسرزمینی گفت: هم اکنون کشور اوگاندا اعلام آمادگی کرده که می‌تواند یک میلیون هکتار از اراضی زراعی خود را به سرمایه‌گذاران ایرانی اختصاص دهد.
وی افزود: از طرف دیگر چندی پیش ونزوئلا نیز اعلام آمادگی کرده که یک میلیون از اراضی زراعی خود را به کشاورزان ایرانی اختصاص دهد، به همین دلیل اگر سرمایه گذاران کشورمان با همکاری دولت و وزارت جهاد کشاورزی به این دو کشور ورود کنند، براحتی می‌توانیم در تولید ذرت خودکفا شویم تا دیگر ارز زیادی برای واردات این محصول از کشور خارج نشود و حتی می‌توانیم نیاز ذرت کل منطقه را نیز پوشش دهیم. نایب رئیس انجمن کشت فراسرزمینی ایران تصریح کرد: دولت باید مشوق‌های عملیاتی زیادی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد تا انگیزه آنها برای توسعه کشت فراسرزمینی بیشتر شود. رضوانی‌زاده در ادامه تصریح کرد: با توجه به روابط دوستانه ایران و ونزوئلا، این کشور می‌تواند فرصتی بی‌نظیر برای توسعه کشت فراسرزمینی ایران باشد.
وی افزود: به طوری که ونزوئلا 25 میلیون هکتار زمین مستعد کشاورزی بلااستفاده دارد که ایران با توسعه کشت فراسرزمینی تنها در 4 درصد این اراضی می‌تواند کل امنیت غذایی خود را تأمین کند تا دیگر نیازی به کالاهای اساسی و کشاورزی وارداتی نداشته باشیم.
نایب رئیس انجمن کشت فراسرزمینی ایران اظهار کرد: اتاق بازرگانی کشورمان اعلام کرده که طی 5 سال گذشته بیش از 45 میلیارد دلار ارز از کشور خارج و در دیگر کشورها سرمایه‌گذاری شده است.
رضوانی‌زاده گفت: اگر این میزان سرمایه‌گذاری برای توسعه کشت سرزمینی صورت می‌گرفت طبیعتاً شاهد افزایش ضریب امنیت غذایی در کشورمان بودیم بنابراین باید مسئولان امر سرمایه‌گذاران را به این سمت سوق دهند.
وی خاطرنشان کرد: از طرف دیگر مسئولان باشقیرستان روسیه اعلام کردند که می‌توانند 100 هزار هکتار از اراضی کشاورزی خود را به سرمایه‌گذاران ایرانی برای کشت فراسرزمینی اختصاص دهند ولی با وجود آنکه روسیه نیز به لحاظ سیاسی دوست ایران محسوب می‌شود ولی تاکنون اقدامی برای این منظور صورت نگرفته است.
تمایل برزیلی‌ها به کشت فراسرزمینی ایرانی‌ها در این کشور
اکنون نیز مسئولان برزیلی اعلام کرده‌اند که می‌خواهند تسهیلاتی را برای حضور کشاورزان و سرمایه‌گذاران ایرانی به منظور   کشت محصولات کشاورزان اختصاص دهند.
در این رابطه حسین قریبی سفیر جمهوری اسلامی ایران در برزیل اظهار داشت: با حضور رئیس انجمن کشت فراسرزمینی ایران و مسئولان اقتصادی ایالت میناس گرایس برزیل و بانک توسعه این کشور، درباره توسعه کشت فراسرزمینی ایران در برزیل و ارائه تسهیلات به متقاضیان ایرانی مذاکره شد.  قریبی افزود: میناس گرایس ایالت بزرگی در برزیل است که ۵۰ درصد قهوه این کشور در این ایالت تولید می‌شود و معادن فراوانی دارد.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در برزیل گفت: کشت فراسرزمینی سابقه دیرینه دارد، اما در سال‌های اخیر با محدودیت‌هایی مواجه شده، اما هنوز می‌توان با ایجاد شرکت‌های ثبت شده در برزیل در این زمینه فعالیت کرد.
 قریبی تأکید کرد: هر ایالت برزیل قوانین مشخص برای جذب فعالان بخش کشاورزی برای کشت فراسرزمینی و تسهیلات لازم دارد که سرمایه‌گذاران باید به این موضوع توجه کنند.
تسهیلات بانک برزیلی به ایرانیان برای کشت فراسرزمینی
سیدفخرالدین عامریان رئیس انجمن کشت فراسرزمینی ایران نیز اظهار داشت: در جلسه‌ای با حضور مسئولان محلی در ایالت میناس گرایس برزیل  و با حضور سفیر ایران در این کشور برای خرید و اجاره زمین‌های کشاورزی در این کشور توسط ایرانیان توافق شد.
عامریان افزود: بر اساس توافق صورت‌گرفته، مقرر شده ۸۰ درصد سرمایه در گردش مورد نیاز برای عملیات زراعی توسط بانک برزیلی در مدت چند سال تأمین شود.
رئیس انجمن کشت فراسرزمینی ایران، این شرایط را فرصت خوبی برای افراد متقاضی کشت فراسرزمینی برای خرید و اجاره زمین کشاورزی در برزیل خواند.
این مقام مسئول جزئیات بیشتری از مذاکره با مسئولان برزیلی ارائه داد و گفت: کشاورزان ما بسیار علاقه دارند که برای‌ خرید زمین و تولید محصول در برزیل اقدام کنند، توافق‌هایی برای زمین‌هایی در قالب ۱۰ هزار هکتاری درحال انجام است که به‌صورت قطعات کوچکتر به ایرانی‌ها عرضه شود، به این صورت که هر کسی مقداری از این زمین ۱۰ هزار هکتاری را برمی‌دارد و شروع به پرداخت و کشاورزی می‌کند.
وی در پایان افزود: مشکلی که داشتیم این بود که کسانی که سرمایه‌گذاری می‌کردند باید ویزا می‌گرفتند اما قوانین اخیر مجلس برزیل مبنی بر این است که در صورت سرمایه‌گذاری و خرید ملک یا زمین کشاورزی بتوانند اقامت بگیرند و به کشاورزی ادامه دهند.

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، مصرف سرانه برنج برای هر ایرانی ۳۵ کیلوگرم محاسبه شده که با توجه به جمعیت 85 میلیون نفری، نیاز مصرفی برنج کشور 3 میلیون و 200 هزار تن است که از این میان 2 میلیون و 200 هزار تن آن در کشور تولید می‌شود و یک میلیون تن نیز واردات برنج داریم. میزان سطح زیر کشت برنج نیز ۵۲۰ تا ۶۲۰ هزار هکتار اعلام شده است. ایران در ۱۵ سال گذشته تلاش کرده همواره در زمینه تولید برنج به خودکفایی برسد به طوری که در سال ۸۴ و سکانداری محمدرضا اسکندری بر وزارت جهاد کشاورزی وعده خودکفایی برنج مطرح شد، ولی با این حال در سال ۹۱ به صورت رسمی اعلام شد که طرح خودکفایی برنج به سرانجام مطلوب نرسیده است. در دولت روحانی اما هیچ برنامه‌ای برای خودکفایی برنج پیگیری نشد.
رشد 25 درصدی تولید برنج در کشور
بنابر اظهارات مسئولان وزارت جهاد کشاورزی، طی سال‌جاری 2 میلیون و 400 هزار تن برنج از اراضی کشاورزی برداشت می‌شود، این در حالی است که میزان مصرف این محصول در کشورمان 3 میلیون و 200 هزار تن است. وزیر جهاد کشاورزی در این‌باره به «ایران» گفت: با کاهش 45 درصدی قیمت کود در کشور نیز شاهد افزایش تولید محصولات کشاورزی بوده‌ایم، چنان که علاوه بر گندم شاهد آن بودیم که تولید برنج در سال‌جاری با رشد بیش از 20 درصدی مواجه بوده است. سیدجواد ساداتی‌نژاد اظهار کرد: با زهکشی اراضی کشاورزی در سه استان شمالی کشور و افزایش یک میلیون تنی تولید می‌توانیم به خودکفایی در زمینه برنج نیز برسیم، ما در کشور سالانه به 3 میلیون تن برنج نیازمندیم که این استان‌ها می‌توانند این نیاز را مرتفع کنند.
واردات 1.2 میلیارد دلاری برنج دولت سیزدهم
 ممنوعیت واردات برنج در زمان برداشت این محصول  ملغی اعلام شد که این امر ناشی از افزایش سرسام‌آور قیمت برنج در بازارهای جهانی بعد از فصل برداشت محصول در بازار داخلی بود تا واردکنندگان بخش خصوصی و شرکت بازرگانی دولتی با هزینه کمتری برنج را وارد کرده و برنج با قیمت کمتری به دست مصرف‌کننده نهایی برسد.
 به همین منظور تا مرداد ماه سال‌جاری میزان واردات برنج با افزایش قابل توجهی روبه‌رو بوده به طوری که 937 هزار تن برنج به ارزش یک میلیارد و 138 میلیون دلار وارد کشور شده که عمدتاً از سه کشور هند، پاکستان و تایلند بوده است، این در حالی است که آمارهای وزارت جهاد کشاورزی در سال گذشته نشان می‌دهد در 12 ماه سال گذشته 850 هزار تن برنج وارد کشور شده بود.
رشد 581 درصدی واردات برنج در دولت سیزدهم
آمار 5 ماهه گمرک در سال گذشته نشان می‌دهد در این بازه زمانی تنها 186 هزار و 267 تن برنج به ارزش 167 میلیون و 675 هزار دلار توسط دولت قبل وارد کشور شده است به همین دلیل می‌توان گفت واردات این کالای اساسی در سال‌جاری به لحاظ ارزشی 581 درصد و به لحاظ وزنی 430 درصد رشد داشته است.