نفیسه امامی
خبرنگار

همه ساله با شروع فصل برداشت که از اواسط مردادماه شروع می‌شود و تا نیمه آبان ادامه دارد قیمت برنج نسبت به ماه‌های دیگر سال کاهش می‌یابد و این یک روند طبیعی است. این روند کاهشی در فصل برداشت در بعضی سال‌ها نسبت به ماه‌های فروردین و اردیبهشت تا ۵۰ درصد افت را هم به‌دنبال داشته است.
امسال نیز قیمت برنج نسبت به کشت سال قبل روند کاهشی را آغاز کرد به طوری که در سال گذشته هنگام زمان کشت اول، برنج کیلویی ۱۱۰ تا ۱۲۰ هزار تومان بود اما امسال به کیلویی ۸۰ هزار تومان رسیده است.
افزایش تولید برنج در کشور
طبق اعلام وزیر جهاد کشاورزی امسال تولید برنج کشور ۲۵ درصد رشد داشته است که بدون شک باعث کاهش قیمت این محصول و متعادل شدن بازار آن خواهد شد. تولید برنج کشور به میزان ۲.۳ میلیون تن رسیده که نشان از عملکرد مطلوب دولت است زیرا یکی از موضوعات مهم که از ابتدا در دولت سیزدهم و وزارت جهاد کشاورزی دنبال شد، موضوع خودکفایی در محصول برنج بود. اگرچه در هر سال حدود یک میلیون تن برنج به کشور وارد می‌شود اما با توجه به ظرفیتی که کشور در تولید برنج دارد، می‌تواند جایگزین واردات شود و برنج مورد نیاز کشور در داخل تولید شود.
احیای کشت قراردادی برنج
طرح کشت قراردادی رویکرد تازه وزارت جهاد کشاورزی در سال‌جاری است که این طرح امسال برای اولین بار در 46 هزار هکتار از شالیزار‌های استان‌های شمالی اجرا می‌شود. در این طرح نهاده‌های مورد نیاز کشت برنج ازجمله بذر، کود و سموم شیمیایی در اختیار شالیکاران قرار می‌گیرد و افزون بر حمایت‌های بیمه‌ای، کشاورزان می‌توانند از توصیه‌های فنی کارشناسان بهره بگیرند. با اجرای کشت قراردادی، قیمت برنج در زمان خودش توسط شورای قیمت‌گذاری تعیین و برمبنای آن خرید صورت می‌گیرد.
لغو ممنوعیت و واردات بیش از 500هزار تن برنج به کشور
برای مهار قیمت برنج در بازار وزارت جهاد کشاورزی علاوه‌ بر کشت قراردادی و حمایت از کشاورزان واردات برنج به کشور در فصل برداشت این محصول آزاد شد تا کشورمان دچار هیچ گونه خللی در واردات این محصول نشود. به همین دلیل تا مردادماه بیش از 500 هزار تن برنج توسط بخش خصوصی و بیش از 100 هزار تن از این محصول نیز توسط شرکت بازرگانی دولتی به کشور وارد شده، این در حالی است که میزان ثبت سفارش این محصول به بیش از یک میلیون تن می‌رسد.
وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده است که لغو ممنوعیت واردات برنج علاوه‌ بر کاهش قیمت برنج و تنظیم بازار این کالای اساسی به‌دلیل افزایش افسارگسیخته قیمت این محصول در بازارهای جهانی پس از فصل ممنوعیت واردات صورت گرفته است.
بازار برنج با فراوانی روبه‌رو است
در شرایط فعلی ذخایر استراتژیک برنج کشور از وضعیت مطلوبی برخوردار است و بازار برنج با فراوانی روبه‌رو و انبارها مملو از برنج ایرانی و خارجی است.
قاسمعلی حسنی دبیرکل اتحادیه بنکداران مواد غذایی با بیان اینکه انتظار کاهش قیمت برنج باز هم وجود دارد، گفته است: وجود بعضی از فاکتورهای مثبت در بازار نشان دهنده آن است که قیمت برنج کمتر خواهد شد. به گفته حسنی، اکنون انبارها مملو از برنج و تولید هم بیشتر شده است. این عوامل در کنار هم می‌تواند منجر به کاهش قیمت برنج شود. همچنین مردم دیگر کشش خرید برنج گرانقیمت مانند پارسال را ندارند به همین منظور انتظار دارند برنج با قیمتی مناسب به دستشان برسد.
رحمت‌الله اسدی عضو هیأت مدیره شالیکوبی داران استان مازندران در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به آغاز زمان برداشت برنج در استان‌های شمالی کشور می‌افزاید: برداشت برنج از 20 مردادماه آغاز و تا مهرماه ادامه پیدا می‌کند. بعد از این دوره هم کشت دوم آغاز می‌شود اما نباید به سرمای پاییز برسد.
وی اضافه می‌کند: سرانه مصرف سالانه به ازای هر فرد 35 تا 37 کیلوگرم و مصرف سالانه 3 میلیون تن است و از این میزان در حدود یک میلیون تن به کشور وارد می‌شود. ضمن اینکه بخشی از این میزان به‌عنوان ذخایر استراتژیک ذخیره می‌گردد.
اسدی با اشاره به مقاومت کشاورزان برای فروش برنج به خریداران در شرایط فعلی می‌گوید: برنجکاران در برابر قیمت‌های پیشنهادی برای خرید محصول‌شان مقاومت می‌کنند زیرا سال قبل دلالان هر کیلو برنج را تا 120 هزار تومان به فروش رساندند درحالی‌که همان برنج را از کشاورز 30 تا 32 هزار تومان خریداری کرده بودند. از سوی دیگر مصرف کننده هم اقدام به خرید نمی‌کند و به‌دنبال خرید برنج با قیمت 80 تا 90 هزار تومان است اما بخشی از کشاورزان تمایلی به فروش با این قیمت ندارند.
عضو هیأت مدیره شالیکوبی داران استان مازندران بیان می‌کند: در شرایط فعلی مقاومت از سوی خریدار و فروشنده وجود دارد و مشخص نیست این موضوع از سوی کدام یک از طرفین شکسته خواهد شد. اکنون برنج طارم هاشمی با قیمت 80 هزار تومان، ندا 34 هزار تومان، شیرودی 39 هزار تومان و فجر 49 هزار تومان از کشاورز خریداری می‌شود.
اسدی خرید تضمینی برنج را اقدامی مهم و به نفع برنجکاران عنوان می‌کند و می‌گوید: چنانچه دولت اقدام به خرید تضمینی برنج مانند سایر محصولات از کشاورزان کند، کمک بزرگی به کشاورزان خواهد شد.

امین محمودی
خبرنگار

طی سالیان اخیر به دلیل اهمیت تغذیه و سلامت غذایی و مهمتر از آن تأمین امنیت غذایی مردم، توجه ویژه‌ای به توسعه آبزی پروری شده است به طوری که هم‌اکنون تولید انواع آبزیان و محصولات شیلات در جهان با افزایش قابل توجهی روبه‌رو شده است.
در ایران نیز طی دو دهه اخیر تولید محصولات شیلات با رشد خیره‌کننده‌ای روبه‌رو بوده است به طوری که به تبع این امر صادرات محصولات شیلاتی نیز جایگاه مهمی در ارزآوری کشورمان در سال‌های گذشته داشته که ایران با اوج تحریم‌های پولی و بانکی روبه‌رو بوده و برگشت ارز صادرکنندگان را به کشور با مشکل روبه‌رو کرده بود.
در واقع محصولات بخش کشاورزی همچون محصولات شیلاتی نسبت به دیگر کالاها از تحریم‌پذیری کمتری برخوردارند به همین دلیل به این مهم نائل شده‌اند. بنابراین توسعه تولید این محصولات از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. 
در وضعیت فعلی نیز محصولات مختلف شیلاتی بازارهای زیادی را فتح کرده‌اند به طوری که هم‌اکنون شاهد توسعه صادرات میگو به روسیه و چین هستیم که این مهم البته با توجه ویژه دولت سیزدهم به افزایش تجارت با این دو کشور صورت گرفته است.
تولید 1.3 میلیون تنی محصولات شیلاتی در کشور
آمارها نشان می‌دهد کل تولیدات شیلاتی در سال گذشته 1 میلیون و 257 هزار تن بوده است که 56 درصد آن(702 هزار تن) از طریق صید و 44 درصد آن(555 هزار تن) از طریق پرورش آبزیان به دست آمده است.
مصرف سرانه آبزیان در کشور
مصرف سرانه آبزیان در کشور 13.8 کیلوگرم در سال است به طوری که در این باره حسین حسینی، رئیس سازمان شیلات ایران در گفت‌و‌گو با «ایران»، کم بودن میزان مصرف محصولات آبزیان و ذهنیت لوکس بودن محصولات آبزیان را موجب پایین ماندن میزان مصرف و تولید محصولات شیلات در ایران می‌داند و می‌گوید: این امر سبب شده با آنکه میانگین مصرف سرانه و سالانه آبزیان در جهان ۲۴ کیلوگرم است، در ایران مصرف آبزیان تنها به ۱۳.۸ کیلوگرم برسد.
افزایش صادرات محصولات شیلاتی در دولت سیزدهم
آمارهای وزارت جهاد کشاورزی در سال گذشته نشان می‌دهد صادرات محصولات شیلاتی با ۱۹ درصد رشد به ۱۶۶ هزار تن معادل ۵۵۴ میلیون دلار رسید، همچنین وزارت جهاد کشاورزی و سازمان شیلات کشور در افق ۱۴۰۴ به دنبال صادرات ۶۶۰ هزار تنی هستند که برآورد می‌شود با این میزان صادرات 2.4 میلیارد دلار درآمد ارزی نصیب کشورمان شود. در حال حاضر تراز تجاری آبزیان و محصولات شیلاتی به 520 میلیون دلار می‌رسد. در این باره حسین حسینی، رئیس سازمان شیلات ایران به رشد ۶۷ درصدی ارزآوری در حوزه صادرات آبزیان در سال‌جاری اشاره کرد و گفت: ارزآوری این بخش در سال گذشته 554 میلیون دلار بود و تا سال ۱۴۰۴ نیز قرار است که ظرفیت در حوزه تولید را تا ۲,۴ میلیارد دلار افزایش دهیم. رئیس سازمان شیلات افزود: سه مسأله سرمنشأ کار ما قرار گرفته که اولین مورد فرمان رهبر انقلاب در حوزه دانش‌بنیان و اشتغال بوده و در مرحله بعد فرمان رئیس جمهور برای تولید غذای باکیفیت، ارزان و با منشأ داخلی بوده و مورد سوم نیز برنامه تحولی وزیر جهاد کشاورزی است که ما را موظف می‌کند در این مسیر قدم برداریم. وی با اشاره به لزوم افزایش بهره‌وری در حوزه آبزی‌پروری در آب‌های شیرین گفت: باید در این زمینه توسعه عمودی را در دستور کار قرار دهیم و در توسعه افقی نیز به سمت سواحل و دریاها قدم برداریم. از طرف دیگر افزایش 40 درصدی وزن صادرات شیلاتی و رسیدن به 51 هزار و 327 تن و همچنین افزایش 70 درصدی صادرات آبزیان کشورمان به لحاظ ارزشی و رسیدن به 85 میلیون و 200 هزار دلار در تیرماه سال‌جاری نسبت به تیرماه سال گذشته خود گواهی بر این مدعاست. ارزآوری ۱۶۷ میلیون دلاری صادرات میگو، صادرات سالانه ۲۹۱ میلیون قطعه ماهیان زینتی کشور و صادرات 5 تن و 661 کیلوگرم خاویار در سال گذشته بخشی از آمارهای خیره‌کننده در حوزه تقویت صنعت صادرات محصولات شیلاتی محسوب می‌شوند.
تولید 2.6 میلیون تن محصولات شیلاتی در افق 1404
مجتبی خیام‌نکویی، رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی اظهار کرد: 1.3 میلیون تن تولید شیلات کشور است که بر اساس برنامه وزیر جهاد کشاورزی باید به 2.6 میلیون تن با افزایش بهره‌وری در سال 1404 برسد.
وی ادامه داد: ظرفیت کم‌نظیری برای توسعه بهره‌وری در حوزه شیلات وجود دارد که برای تحقق این امر و انتقال آن به بخش تولید باید تمهیداتی ایجاد شود که از مهم‌ترین راهکارهای این امر استفاده از کل ظرفیت تحقیقاتی بخش کشاورزی در پروسه اجراست به طوری که بخش اجرا باید در تمام بخش‌های تحقیقاتی تسلط داشته باشد.
5 مزرعه نوآوری شیلاتی تا پایان سال ایجاد می‌شود
وی اظهار داشت: ظرفیت‌های تحقیقاتی در تمام ایستگا‌ه‌های تحقیقاتی به طور کامل در اختیار سازمان شیلات قرار می‌گیرد تا امکان تحقق افزایش صددرصدی محصولات شیلاتی در کشور فراهم شود. خیام نکویی افزود: برای رسیدن به این امر دهکده فناوری شیلات با همکاری وزارت علوم ایجاد می‌شود که معاونت علمی فناوری رئیس جمهور نیز از آن حمایت می‌کند تا به چرخه تولید و محل مشکلات شیلات ورود کنند.