امین محمودی
خبرنگار

با توجه به کاهش نزولات آسمانی و خشکسالی‌های اخیر توسعه کشت محصولات گلخانه‌ای و تولید بازارمحور با روش‌های نوین کشاورزی یکی از اولویت‌های مهم وزارت جهاد کشاورزی در اهداف اقتصاد مقاومتی به شمار می‌رود.
با آنکه با استفاده از منابع آب و خاک رشد و تولید محصولات مختلف کشاورزی در فصول مختلف سال در فضای گلخانه امکانپذیر است از این رو توسعه سطح تولیدات گلخانه‌ای نقش مهمی در افزایش محصول، کاهش صرفه‌جویی آب، حفاظت از محصولات در برابر شرایط اقلیمی و توسعه مشاغل کشاورزی دارد.
از طرف دیگر برای حضور در بازارهای جهانی ناگزیر به احداث واحد‌های جدید مجهز به تجهیزات نوین و به روز هستیم چرا که با واحد‌های گلخانه سنتی امکان رقابت در بازارهای صادراتی وجود ندارد.به همین دلیل وزارت جهاد کشاورزی افزایش تعداد گلخانه‌های کشور از 23 هزار هکتار به 48 هزار هکتار را در بازه‌ای 5 ساله در دستور کار قرار داد، با این حال به دلیل تأکید ویژه رئیس جمهور بر افزایش تولیدات گلخانه‌ای این میزان باید تا 5 سال دیگر به 100 هزار هکتار برسد.در حال حاضر صادرات محصولات کشاورزی تولید شده در 23 هزار هکتار از اراضی گلخانه‌ای کشور، ارزآوری 240 میلیون دلاری برای کشور داشته‌اند بنابراین با رسیدن این میزان گلخانه به 100 هزار هکتار و با توجه به تأمین نیاز داخل باید شاهد ارزآوری میزان صادرات محصولات گلخانه‌ای به بیش از 240 میلیون دلار باشیم که طبیعتاً با افزایش بیش 345 درصدی حجم گلخانه‌ها در کشور باید شاهد افزایش 5 برابری صادرات این محصولات نیز باشیم، به همین دلیل انتظار می‌‌رود با رسیدن سطح گلخانه‌های کشور به 100 هزار هکتار باید شاهد ارزآوری بیش از یک میلیارد و 120 میلیون دلاری صادرات محصولات گلخانه‌ای باشیم.
گلخانه‌های کشور باید به ۱۰۰ هزار هکتار افزایش یابد
 در این خصوص سیدجواد ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی در گفت‌و‌گویی اختصاصی با «ایران» اظهار کرد: چون ایران به لحاظ اقلیمی کشوری خشک و نیمه خشک است توسعه گلخانه‌ای یکی از اهداف و برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی است. وی افزود: به طوری که باید کشت سبزی و صیفی‌جات را به سمت گلخانه‌ها منتقل کنیم، به این دلیل به احداث 100 هزار گلخانه در کشور نیاز داریم، این در حالی است که هم‌اکنون تنها 23 هزار گلخانه در کشور وجود دارد و برای رسیدن به این هدف باید شاهد رشد و توسعه 5 برابری احداث گلخانه در کشور باشیم. وزیر جهاد کشاورزی تصریح کرد: در حال حاضر از محل بند «الف» تبصره 18 قانون اساسی تسهیلات کم بهره 11 درصد به متقاضیان احداث گلخانه‌ها داده می‌شود تا از تولیدکنندگان حمایت کنیم.
ساداتی‌نژاد خاطرنشان کرد: از طرف دیگر بخش خصوصی برای تأمین امنیت غذایی باید به این حوزه سودآور ورود کند، به همین دلیل می‌توان گفت با این روش تولید محصولات آب‌بر به گلخانه‌ها برده می‌شود تا تولید این محصولات بهره‌ور‌تر باشد و از طرف دیگر اراضی کشاورزی آزاد شود تا به کشت محصولات پایه و اساسی و غلات بپردازیم کما اینکه رئیس جمهور هم توصیه کرد که شهرک‌های گلخانه‌ای توسعه یابد.
وی افزود: در مورد علوفه‌هایی که آب‌بر هستند باید آنها به سمت 50 هزار هکتار مرتع در کشور برده شود تا زمین‌هایی که به کشت آبی علوفه اختصاص می‌یابند از این پس صرف کشت محصولات پایه و اساسی شوند تا تولید و خودکفایی بسیاری از محصولات رونق پیدا کند.
سبزی و صیفی باید به فضای گلخانه‌ای برده شود
محمدمهدی برومندی، معاون باغبانی وزارت جهاد کشاورزی در این باره گفت: وزارت جهاد کشاورزی مسئولیت بسیار مهمی در تأمین امنیت غذایی کشور دارد، آن هم در شرایطی که در جنگ اقتصادی هستیم و دشمن سفره‌های مردم را هدف قرار داده است. وی تأکید کرد: هدف ما این است که علاوه بر تأمین امنیت غذایی کشور، در بخش صادرات و ارزآوری نیز سهم بسزایی ایفا کنیم.
معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور باغبانی، گفت: بر اساس برنامه اقتصاد مقاومتی و سیاست دولت، 100 هزار هکتار به سطح زیرکشت گلخانه‌های کشور اضافه می‌شود.از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون ۳ هزار و ۵۶۰ هکتار گلخانه در کشور افتتاح شده است، ضمن اینکه ۲۳ هزار هکتار گلخانه فعال در کشور داریم.
برومندی با بیان اینکه بخش باغبانی ۵۰ درصد از ارزآوری بخش کشاورزی را به خود اختصاص داده است، خاطرنشان کرد: در حال حاضر ۷۰۰ هزار هکتار در سطح کشور سبزی و صیفی در فضای باز داریم که با توجه به سیاست دولت، برنامه اقتصاد مقاومتی و برنامه‌ریزی وزارت جهاد کشاورزی و تأکید رئیس جمهور، سبزی و صیفی باید به فضای گلخانه‌ای برده شود.
معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور باغبانی گفت: با بردن این محصولات در فضای گلخانه‌ای، زمین برای کشت کالاهای اساسی همچون گندم آزاد می‌شود. وی با بیان اینکه ۷۰ درصد محصول گندم از آب باران تأمین می‌شود و یک محصول استراتژیک است، خاطرنشان کرد: الزام داریم تا سال ۱۴۰۴ سبزی و صیفی را در فضای گلخانه‌ای کشت کنیم.
بیش از ۹۰ درصد از صادرات محصولات سبزی و صیفی گلخانه‌ای است
عبدالرحمان حسینی فرد، رئیس انجمن ملی گلخانه‌سازان ایران نیز با اشاره به اینکه تقاضای کشورهای مختلف برای خرید و واردات محصولات گلخانه‌ای ایران در حال افزایش است، گفت: به جرأت می‌‌توان گفت در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد از صادرات سبزی و صیفی کشور مربوط به محصولات گلخانه‌ای است و در رابطه با صادرات محصولات گلخانه‌ای هیچ محدودیتی نداریم و امروزه به کشورهای قطر، عمان، امارات، روسیه، اوکراین، بلاروس، عراق، جمهوری‌آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و سایر کشورهای اوراسیا صادرات داریم. وی اظهار کرد: در حال حاضر حدود ۲۳ هزار هکتار گلخانه در کشور داریم که با حمایت‌های دولت و دستور مساعد رئیس‌جمهور، امکان و ظرفیت توسعه به چندین برابر وضع موجود، مهیا است که فرصتی ارزنده برای این صنعت به شمار می‌‌آید.

گروه اقتصادی /  فصل برداشت خرما هفته‌هاست که در استان‌های خرماخیز آغاز شده است و از میانه‌های برداشت نیز عبور کرده‌اند. خرما در ۱۵ استان ایران کشت می‌شود و بیش از ۲۵۰ هزار هکتار نخلستان در کشور وجود دارد که از میان استان‌های خرماخیز، 5استان بیش از ۹۹ درصد خرمای کشور را تولید می‌کنند. به لحاظ سطح زیر کشت، استان سیستان و بلوچستان با حدود ۵۴ هزار هکتار نخلستان در رتبه نخست و استان‌های خوزستان با ۳۵ هزار هکتار، بوشهر با حدود ۳۴ هزار هکتار، هرمزگان با ۳۳ هزار هکتار، فارس با ۳۱ هزار هکتار و جنوب کرمان با ۳۰ هزار هکتار در رتبه‌های بعدی قرار دارند.  ایران در رتبه دوم جهانی تولید خرما قرار دارد و  ۲۵ تا ۳۰ درصد محصول تولیدی خود را صادر می‌‌کند. از آنجا که بیشتر نخلستان‌های کشور در نقاط محروم و مرزی واقع شده‌اند و قشر قابل توجهی از مردمان سختکوش نیمه جنوبی کشور از طریق کاشت و پرورش آن ارتزاق و امرار معاش می‌کنند، تولید این محصول به لحاظ اقتصادی و اشتغالزایی نیز حائز اهمیت است و توجه به صنایع تبدیلی می‌‌تواند به رونق صادراتی آن کمک کند.
کشورهای  C.I.S. مقصد جدید صادرات خرما
محسن رشید فرخی رئیس انجمن خرما در گفت‌وگو با «ایران» با ابراز رضایت از تولید خرما در سال جاری گفت: امسال به‌رغم بروز سیل، سال خوبی در تولید محصول داشته‌ایم. متوسط تولید هر سال در حدود یک میلیون و 250 هزار تن تا یک میلیون و 300 هزار تن است و امسال هم به همین میزان تولید خواهیم داشت.  وی با اشاره به خساراتی که سیل به بخشی از نخلستان‌های کشور وارد کرده است، افزود: سیل به قسمتی از نخلستان‌های استان خوزستان، کرمان و سیستان و بلوچستان خسارت وارد کرد و بعضی از کشاورزان را هم متضرر کرد که امیدواریم از طریق بیمه‌های کشاورزی بخشی از این ضرر و زیان جبران شود. به طور کلی سیل روی میزان کلی محصول اثر زیادی نداشت اما ضرر آن برای بعضی از کشاورزان قابل توجه بود. رشید فرخی صادرات خرما را به عنوان یکی از محصولات غذایی مهم سایر کشورها عنوان کرد و افزود: چنانچه ممنوعیت‌های صادراتی و مشکلات حمل و نقل رفع شود، امکان صادرات 30 درصد از محصول خرما از کشور فراهم می‌‌شود. به طور میانگین در شرایط فعلی صادرات خرما 300 تا 350 میلیون دلار ارزآوری برای کشور به همراه دارد اما با همراهی وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت و توجه بیشتر به صنایع تبدیلی و تولید به صورت رطب و خشکبار، ظرفیت صادرات تا یک میلیارد دلار برای این محصول وجود دارد.  وی با اشاره به زمان برداشت محصول خرما در استان‌های جنوبی کشور گفت: امسال با توجه به گرمای هوا برداشت خرما از اواسط مردادماه آغاز شده و تا اواسط مهرماه ادامه پیدا می‌‌کند. تاکنون همه استان‌های تولیدکننده خرما به اواسط برداشت از نخلستان‌ها رسیده‌اند. در میان استان‌های تولیدکننده، استان هرمزگان آخرین استانی است که برداشت خرمای پیارم را انجام می‌‌دهد زیرا این نوع خرما به صورت خشکبار چیده می‌‌شود. رشید فرخی درخصوص کیفیت انواع خرمای تولید شده نیز گفت: همه انواع خرماها از کیفیت منحصر به خود برخوردار هستند و نوع هر مدل خرما به نوع آب و هوا و خاک هر استان بستگی دارد به همین علت هر استان، خرمای متعلق به خود را داراست.
صنعت فرآوری و بسته‌بندی؛ ضرورت مورد نیاز در توسعه صادرات خرما
رئیس انجمن خرما، توسعه صنعت بسته‌بندی و فرآوری خرما را یکی از مؤلفه‌های مهم در صادرات خرما عنوان کرد و افزود: ما در بسته‌بندی و استفاده از کاغذ و مقوای مرغوب با مشکل مواجه هستیم و قیمت‌های بالای بسته‌بندی مرغوب باعث شده نتوانیم مانند سایر کشورها، خرما را با بسته‌بندی‌های مرغوب صادر کنیم. وی اضافه کرد: سهم عمده‌ای از خرمای صادراتی ایران به صورت فله و بدون بسته‌‌بندی و فرآوری و با ارزش افزوده پایین به بازارهای جهانی عرضه می‌‌‌شود، اما در این شرایط نسل جوانی که به عنوان تولیدکننده در صنایع تبدیلی به حوزه خرما وارد شده‌اند، دارای ایده‌های نو و جدیدی هستند تا از خام‌فروشی خرما در سطح بالا جلوگیری به عمل بیاید. رشید فرخی تصریح کرد: سالانه بخش اندکی از خرمای تولیدی کشور در صنایع تبدیلی استفاده شده است که در صورت تأمین اعتبار برای احداث واحدهای صنعتی تبدیلی می‌‌تواند اهمیت زیادی در اقتصاد کشور داشته باشد که با توجه به شرایط فعلی که امکان بسته‌بندی مرغوب وجود ندارد، استفاده از این روش‌ها موجب جذب ارزش افزوده زیادی خواهد شد. رئیس انجمن خرما یادآور شد: کشورهای دیگر تا اندازه‌ای از صادرات خرما به شکل خام استقبال می‌‌کنند اما با استفاده از صنایع تبدیلی، حجم صادرات خرمای ایران بیشتر می‌‌شود و می‌‌تواند ارزآوری بالاتری را برای کشور به همراه داشته باشد. وی درباره کشورهای هدف صادرات خرما گفت: ایران بعد از مصر دومین صادرکننده خرما در جهان محسوب می‌‌شود اما تحریم‌ها باعث شدند مقصد کشورهای صادراتی تغییر کند و به سمت کشورهای  C.I.S. و شرق آسیا سوق پیدا کند و بازار جدیدی در آسیا برای خرمای ایرانی ایجاد شود.