بیتا  میرعظیمی
خبرنگار

انتشار تصاویر و فیلم‌هایی از فروش خاک جنگلی در قلب هیرکانی، بار دیگر قلب دوستداران محیط زیست را به درد آورد. در تصاویر منتشر شده در فضای مجازی، ادعا شده است که عده‌ای سودجو به بهانه لایروبی، برکه اِروِت در قلب جنگل چهاردانگه مازندران را خاکبرداری کرده و خاک بسیار غنی آن (پیت) را به خارج از ایران قاچاق می‌‌کنند! البته این تنها بخش کوچکی از رخداد تلخی است که در قلب هیرکانی رخ داده است،  چرا که در نتیجه تخریب خاک گفته می‌‌شود بخشی از درختان توسکا و درختان کهنسال و صدها نهال زیر چرخ‌های بیل مکانیکی و کامیون نابود شده و جان‌شان را از دست داده‌اند. هم اکنون اداره حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی مازندران-ساری با ادامه کار مخالفت کرده و لایروبی به دستور دادستان تا اطلاع ثانوی متوقف شده است.
واقعیت این است که خاک جنگلی «پیت»، گران‌ترین خاک برای کشت و کار به‌شمار رفته و طرفداران بسیاری دارد. این خاک ارزشمند بیشتر به عنوان مصارف گلخانه‌ای و پرورش گل و گیاه کاربرد داشته و از بقایای نوعی خزه یا جلبک به وجود می‌آید. البته طبق قانون، برداشت هرگونه خاک در اراضی جنگلی اعم از «پیت»، تحت هر عنوانی ممنوع است؛ اما متأسفانه همه ساله تعداد کثیری از سودجویان، وارد قلب هیرکانی شده و با بهانه‌های مختلف، بخش‌های زیادی از خاک «پیت» را با کامیون حمل کرده و در شهرها و حتی کشورهای همجوار به‌فروش می‌‌رسانند!
قوانین لایروبی رعایت نشد
«عطاءالله کاویان»، مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست مازندران در توضیح ادعای فروش خاک جنگلی در قلب هیرکانی به «ایران» می‌‌گوید:  اداره حفاظت محیط زیست استان با لایروبی و فروش رسوبات لای در برکه اِروِت واقع در جنگل چهاردانگه مازندران مخالفت کرده و نامه مخالفت خود را نیز 10 روز پیش زده و اعلام کرده است. به دستگاه‌های نظارتی نیز اعلام کرده‌ایم که با هرگونه لایروبی و فروش رسوبات لای مخالف هستیم. این وظیفه‌ای بود که ما باید انجام می‌دادیم.
وی در پاسخ به اینکه آیا اداره حفاظت محیط زیست این استان تنها وظیفه‌اش درقبال این موضوع مهم، این بوده که مخالفت خود را به صورت مکتوب اعلام کرده و دیگر کاری انجام ندهد، می‌‌گوید: ما دیگر چه کاری می‌‌توانستیم انجام دهیم! اداره حفاظت محیط زیست استان به عنوان یک دستگاه نظارتی، به این موضوع ورود پیدا کرده و مخالفت خود را به صورت کتبی و شفاهی اعلام کرده است. نامه مخالفتی را نیز برای مجموعه نهادهای نظارتی و قضایی استان ارسال کرده‌ایم تا ان‌شاءالله مسیر قضایی طی شده و متخلف یا متخلفان در این مجموعه، بر اساس محاکم قضایی تحت پیگرد قرار گیرند.
این مقام مسئول، فروش خاک جنگلی در قلب هیرکانی را تأیید نکرده و می‌‌گوید: لایروبی با دستور آب منطقه‌ای استان انجام شده است؛ اما قوانین لایروبی بر اساس ضوابط مشخص، رعایت نشده است. به همین دلیل نیز ما مخالفت کرده و این موضوع را به دادستان اعلام کرده‌ایم.
به گفته مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست مازندران، این منطقه عرصه ملی بوده و جنگل‌های آن تحت مدیریت اداره کل منابع طبیعی قرار دارد. آب این آب بندان را نیز آب منطقه‌ای استان مازندران-ساری مدیریت می‌‌کند. هم اکنون نیز کار لایروبی در برکه اِروِت متوقف شده است.
حمل خاک در جنگل ممنوع است
در همین حال «فتح‌الله غفاری» معاون امور جنگل اداره کل منابع طبیعی استان مازندران- ساری نیز به «ایران» می‌‌گوید: در حین لایروبی یک آب بندان واقع در روستای اِروِت، مقداری جزئی از خاک (پیت) در این منطقه حمل شد که بلافاصله اداره کل منابع طبیعی مطلع شده و جلوی کار را گرفتند. 
به گفته این مقام مسئول، در حقیقت شرکت آب منطقه‌ای استان برای لایروبی این آب بندان، قراردادی با یک پیمانکار بسته بود، اما در حین کار بخش کوچکی از خاک این منطقه جابه‌جا شد؛ در همان روز طی مکاتبه‌ای با دادستان منطقه، شرکت آب منطقه‌ای، محیط زیست و صنعت و معدن، مخالفت خود را اعلام کرده و اعلام کردیم که جلوی این کار باید گرفته شود. خوشبختانه دادستان نیز دستور توقف کار را صادر کردند. در حال حاضر نیز کار لایروبی متوقف شده است.
«فتح‌الله غفاری» جابه‌جایی حجم زیادی از خاک (پیت) در نتیجه لایروبی برکه اِروِت را تکذیب کرده و می‌‌گوید: در همان روز نخست، بخشی بسیار جزئی از خاک جابجا شده بود که بلافاصله پس از اطلاع، کار را متوقف کردیم. در حقیقت حمل هرگونه خاک از اراضی جنگلی ممنوع است. این منطقه در دل جنگل هیرکانی قرار داشته و هرگونه اقدام از جمله جابه‌جایی خاک یا آسیب زدن به درختان و نهال‌ها، به زیستگاه جانوران آسیب می‌‌زند. در همین راستا نیز اداره حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی استان صراحتاً با هرگونه حمل خاک در این منطقه مخالفت کرده و در نتیجه کار لایروبی تا اطلاع ثانوی متوقف شده است. 
تاکنون درختی قطع نشده است
برای بررسی بیشتر موضوع، با مدیر بهره‌برداری و نگهداری از تأسیسات آبی و برقابی شرکت آب منطقه‌ای مازندران نیز تماس گرفته و ماجرا را از زبان ایشان جویا شدیم. «جواد طوسی» به «ایران» می‌‌گوید: آب‌بندان «اِروِت» در منطقه جنگلی-کوهستانی چهاردانگه واقع شده است. با توجه به کم آبی ذاتی منطقه و تشدید کم آبی‌ها در سال‌های خشک و کم آب و اثربخشی آب در منطقه، دهیاری و اهالی منطقه سال 1397 درخواست لایروبی آب بندان مذکور را به اداره منابع آب شهرستان ارائه کردند. حسب تأیید موضوع توسط جهاد کشاورزی برای تأمین آب آن منطقه، مجوزهای اداره کل حفاظت محیط زیست و اداره کل منابع طبیعی استان در سال 1398 برای دهیاری صادر شد اما به دلایلی لایروبی در آن سال انجام نشد. تا اینکه مجدداً با درخواست‌های صورت گرفته و به استناد قانون بودجه سال 1401 و با توجه به مجوزهای صادرشده قبلی، مزایده برگزار و نهایتاً با یک شرکت پیمانکار در چهارچوب ضوابط قرارداد منعقد شده است. وی می‌افزاید: بر اساس قانون، برگزاری مزایده و انجام لایروبی آب‌بندان‌ها و رودخانه‌ها توسط آب منطقه‌ای صورت می‌‌گیرد. برای خروج خاک نیز طبق قانون مجوز دیگری توسط اداره کل صمت صادر می‌‌شود. در آب بندان اِروِت هم مطابق این اصل مجوزها توسط آب منطقه‌ای و صمت صادر شده است.
به گفته این مقام مسئول، در لایروبی‌ها خاک مازادِ حاصل از لایروبی باید خارج شود. در این فرایند فلسفه و مبنای قانون همان تهاتر خاک با لایروبی است. اما در این آب‌بندان با توجه به شروع نشدن لایروبی هنوز خاک خارج نشده است. ضمناً در محوطه داخل آب بندان درختان ارزشمند جنگلی وجود ندارد و درختی هم تاکنون قطع نشده و قرار نیست درخت‌های توسکا قطع شوند. 
مدیر بهره‌برداری و نگهداری از تأسیسات آبی و برقابی شرکت آب منطقه‌ای مازندران در آخر می‌‌افزاید: همان گونه که اشاره شد قبلاً تمامی مجوزها از ادارات کل منابع طبیعی و حفاظت محیط زیست صادر شده بود و اقدامات اخیر نیز در راستای همان مجوزها بوده است. در حال حاضر اداره کل منابع طبیعی به‌رغم مجوزهای قبلی، موضوع را در حوزه قضایی مطرح کرده که با تشکیل جلسه مشترک به منظور بررسی در حوزه آب و منابع طبیعی، مقرر شده یک هفته عملیات لایروبی متوقف و پس از کارشناسی تصمیم‌ نهایی اتخاذ شود.

زهره توکلی
خبرنگار

چندی پیش تعدادی از فعالان گردشگری جمهوری باکو در نشستی صمیمی میهمان وزیر میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی کشور شدند و ضمن بیان مشکلات در حوزه گردشگری، اعلام کردند که مردم کشورشان علاقه زیادی به سفر به ایران دارند. وزیر میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی کشور نیز در آن نشست با تأکید بر درهم آمیختگی فرهنگی ایران و جمهوری باکو، عنوان کرد به‌دنبال رفع موانع و تسهیل روابط بین دو کشور هستیم. سید عزت‌الله ضرغامی با اشاره به داشتن برنامه‌های مشترک بین دو کشور، از تأسیس میز جمهوری باکو در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی کشور با هدف پیگیری موضوعات فرهنگی و گردشگری خبر داد و افزود: سالانه حدود 2میلیون گردشگر از جمهوری باکو به ایران سفر می‌کنند و 200 هزار نفر هم از ایران به این کشور می‌روند.
میز جمهوری باکو
لیلا اژدری، مدیرکل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی درباره تأسیس میز جمهوری باکو (آذربایجان) در این وزارتخانه با بیان اینکه کشور آذربایجان از جمله بازارهای هدف ماست و گردشگران این کشور با سه انگیزه و هدف مهم زیارت، سلامت و تجارت وارد کشور می‌شوند، به «ایران» گفت: بر این اساس از قبل تحقیقات لازم برای تأسیس میز جمهوری باکو در وزارتخانه، به طور کامل انجام شده و در قالب کتابچه تحقیقات بازار آذربایجان روی سایت وزارتخانه برای دسترسی عموم، بارگذاری شده است.
وی ادامه داد: البته فعالیت مربوط به شناسایی بخش دولتی و خصوصی برای توسعه گردشگری و افزایش ورودی‌ها ازجمهوری آذربایجان به ایران نیز انجام شده است تا پس از آن با این افراد تشکیل جلسه دهیم. در این جلسه ابعاد مختلف نظیر توسعه گردشگری با جمهوری باکو مورد بررسی هر دو بخش دولتی و خصوصی قرار می‌گیرد و طبق نتایج حاصل از آن، کمیته‌های کاری تشکیل می‌شود. به طور مثال ممکن است برای کشور آذربایجان، کمیته آموزش راهنمایان یا بازاریابی دیجیتال مدنظر قرار گیرد.
وی با بیان اینکه این کمیته‌های کاری می‌توانند همکار کنسرسیوم‌های کشورها شوند، تصریح کرد: این کنسرسیوم‌ها، آژانس‌ها و تورگردانان بخش خصوصی هستند که در مورد آن کشور خاص تخصص و فعالیت دارند اما برنامه‌های عملیاتی را کمیته‌های کاری می‌نویسند. کمیته‌های کاری به‌صورت دائمی فعال می‌شوند که هر چند وقت یکبار تشکیل جلسه می‌دهند و مصوبات جلسات آنها وارد مرحله اجرایی می‌شود.
این مسئول، هدف اصلی تأسیس این میزها برای کشورهای مختلف را توسعه گردشگری بین دو کشور، افزایش آمار گردشگران و طولانی کردن مدت ماندگاری آنها در کشور دانست و گفت: «در مرحله بعد نیز اهداف مربوط به افزایش میزان رضایت گردشگران از تورهای ایران مد نظر است.»
وی افزود: البته با تشکیل جلسات مختلف و آسیب شناسی‌ها، ممکن است برای هر کشوری چند هدف فرعی هم داشته باشیم که با تشکیل جلسه تعیین می‌شود. یکی از بزرگ‌ترین اهداف فرعی برای میز چین، تربیت راهنمای چینی زبان و گسترش رستوران‌های چینی در هتل‌ها و مراکز گردشگری کشور است. یا در جلسه مربوط به میز عراق، ساماندهی تورهای گردشگری سلامت، مورد بررسی قرار گرفت.
کارشناسان معتقدند آمار ورودی دو میلیون گردشگراز جمهوری آذربایجان در حال حاضرتحقق نیافته و در صورت برنامه ریزی اصولی و مناسب دستیابی به این هدف به راحتی امکان پذیر است. 
ورود یک میلیون گردشگر قبل از کرونا
حرمت الله رفیعی، رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران نیز در خصوص آمار گردشگران ورودی از جمهوری باکو به کشور به «ایران» گفت: جمهوری باکو یکی از مقاصد گردشگری ماست و فارغ از روابط سیاسی با این کشور، مردم این کشور علاقه‌مند هستند که به ایران بیایند.
وی افــــزود: آمــــار ســــالانــه ورود گردشگران جمهوری باکو به ایران تا سال قبل از کرونا، به مرز حدود یک میلیون نفر رسیده بود که بخشی از اینها پس از ورود به ایران به سمت عراق می‌رفتند و برخی دیگر برای زیارت وارد مشهد می‌شدند اما میزان گردشگر تفریحی از این کشور کمتر بوده است. نزدیک به یک سوم این ورودی‌ها هم به‌عنوان گردشگر سلامت برای انجام فعالیت‌های درمانی به کشور ما وارد می‌شدند.
رفیعی اظهار داشت: وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشورمان پس از سفر 4روزه به جمهوری باکو و گفت‌و‌گو و تعامل با مسئولان بخش‌های دولتی و خصوصی آن کشور، در جلسه‌ای عنوان کردند مردم آذربایجان نباید سفر به ایران را فقط به گردشگری زیارتی محدود کنند چون ایران جاذبه‌ها و امکانات سیاحتی زیادی دارد. البته به گفته خود مسئولان جمهوری آذربایجان، مردم آنها هزینه زیادی برای گردشگری تفریحی و سیاحتی نمی‌کنند در صورتی که گردشگری سیاحتی در کشور ما برای اتباع بیگانه هزینه زیادی نخواهد داشت.
وی با بیان اینکه آقای وزیر معتقدند که می‌توان تلاش کرد که آمار گردشگران آذربایجانی را افزایش داد، درباره آمار ورود سالانه 2میلیون گردشگر از جمهوری باکو به کشور گفت: هم اکنون سالانه 2میلیون گردشگر خارجی نداریم چون زمان اندکی از فروکش کردن کرونا گذشته بنابراین حوزه گردشگری به تازگی فعال شده است. معمولاً آمارهایی که گردشگری بخش دولتی می‌دهد با آمارهای گردشگری بخش خصوصی تا حدی مغایرت دارد اما می‌توان تلاش کرد که خودمان را به نقطه مطلوب در حوزه آمار برسانیم.
رفیعی ادامه داد: اینکه بتوانیم سالانه 2 میلیون گردشگر از جمهوری باکو داشته باشیم دور از دسترس نیست اما تحقق این امر نیازمند همت و تعامل بین بخش خصوصی و دولتی و حرکت در کنار یکدیگر است. وی با بیان اینکه باید بستر لازم برای افزایش آمار ورود گردشگر از جمهوری باکو را فراهم کرد، افزود: در این زمینه هر دو بخش دولتی و خصوصی باید به طور مساوی تلاش کنند و کند بودن سرعت هر کدام از اینها، موجب ریزش گردشگر خواهد شد. رفیعی گفت: با توجه به شرایط موجود، می‌توان پیش‌بینی کرد که اگر بخش خصوصی سرعت عمل خود را برای ورود گردشگر به ایران افزایش دهد، این اقبال برای افزایش ورود گردشگر خارجی به کشور وجود دارد. چون هم اکنون تقریباً جنگ در حال دور شدن از کشورهای منطقه بوده و به سمت کشورهای اروپایی که خودشان مجری و صادرکننده جنگ به کشورهای مسلمان نشین هستند، در حال حرکت است.

سنجاب ایرانی، گونه شاخص جنگل‌‌های بلوط زاگرس و دانه‌‌کار طبیعی بلوط ایرانی در آستانه نابودی است. این حیوان از روی غریزه مقاوم‌‌ترین و سالم‌‌ترین دانه‌‌ها را پنهان می‌‌کند، احتمال جوانه‌‌زنی چنین دانه‌‌هایی بالاتر و درختان حاصل شده پایدارتر و بلندقامت‌‌تر هستند. سنجاب ایرانی به منظور برآوردن نیازهایش به عرصه‌‌ای وسیع از جنگل‌‌های پیوسته بلوط ایرانی نیاز دارد. اما بر اثر فعالیت‌های مخرب زیستگاه، محدودیت این گونه در تأمین پناهگاه، غذا و ارتباط با همنوعانش روزافزون است. از جمله این دخالت‌‌های انسانی می‌توان به آتش‌‌زدن‌‌ها، چرای بی‌‌رویه دام، عملیات عمرانی، زراعت در جنگل، گرد و غبار و تله‌گذاری اشاره نمود.

زیست بوم- سید امین قاسمی مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان تنها دو روز پس از مرمت غیر اصولی و سؤال برانگیز قلعه ساسانی فلک‌الافلاک از عملیات مرمت و استحکام‌بخشی پل تاریخی چالانچولان در دورود خبر داد. پیش از این خبر آجرهای قاجاری این قلعه با هدف کابل‌کشی برق تخریب شده بودند. پنج روز  پیش نیز آسفالت کف قلعه باعث شد تا نم و رطوبت به جان این اثر 1700 ساله بیفتد. فعالان میراث فرهنگی استان پویش ملی حامیان قلعه فلک‌الافلاک  و هشتگ یادگار ساسانیان فرو می‌ریزد را راه انداختند و نسبت به افزایش ترک‌های قلعه هشدار دادند. سید امین قاسمی با کذب خواندن خبر مرمت غیراصولی و تخریب قلعه، در واکنش  پیگیری شکایت خبرنگاری که برای نخستین‌بار وضعیت قلعه را اطلاع‌رسانی کرده بود ، گفت: «شخصی که برای نخستین بار اقدام به انتشار این خبر کذب کرده و همچنان در حال انتشار آن است در گذشته هم اقداماتی از این دست (در راستای بر هم زدن آرامش مردم و تضعیف مسئولان) انجام داده به همین خاطر بزودی به مراجع قضایی معرفی و با وی برخورد قانونی می‌شود.»
لرستان به سرزمین پل‌های تاریخی معروف است. پل‌های تاریخی لرستان قرار بود در یک پرونده مشترک به ثبت جهانی در یونسکو برسند اما برای مثال پل شکسته (پل شاپوری) را که قدمتی ساسانی دارد و نزدیک به 1700 سال سرپا و ماندگار بود به اسم مرمت تبدیل به حجم بی‌قواره‌ای از سنگ لاشه و گچ و سیمان کردند. برای مرمت این اثر تاریخی، از بنّا و کارگرهای میدانی استفاده شده که هیچ سابقه‌ای در چنین کاری نداشتند. سنگ نوشته سلجوقی خرم‌آباد هم پیش‌تر، دست مداخله‌های غیرکارشناسی تصمیم‌گیران استانی شکل سالم به در نبرده‌بود. این اثر دوره سلجوقی که در خیابان شریعتی خرم‌آباد قرار دارد بیش از دو دهه قبل به بهانه رفع گره ترافیک، 14 متر جا‌به‌جا و به کنار خیابان منتقل شد. حالا هم مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان به جای شفاف سازی درباره تخریب قلعه ساسانی از مرمت یک پل ساسانی دیگر خبر می‌دهد تا یادآوری کند قرار نیست درباره مرمت‌های غیراصولی پاسخی اصولی بشنویم.

ایسنا- حسن اکبری، معاون محیط‌ زیست طبیعی سازمان محیط‌ زیست، غذادهی دستی گردشگران را باعث تعارض بین حیات وحش و انسان‌ها دانست  و از برخورد با خاطیان خبر داد.

ایرنا- عیسی امیدوار جهانگرد معروف ایرانی گفت: تعدادی اشیا از قبایل بدوی نزد مرحوم برادرم (عبدالله امیدوار) باقی مانده بود که پس از فوت او قرار شده است آنها را از شیلی به ایران بفرستند تا به موزه برادران امیدوار در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد اضافه شود.

ایسنا- نسرین غزنوی، رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری وصنایع دستی و گردشگری شهرستان برخوار و دولت‌آباد، گفت: چون در این شهرستان هیچ مرکز اقامتی برای گردشگران وجود ندارد و زیرساخت‌های اولیه گردشگری فراهم نیست، مسافران به شکل گذری به برخوار می‌آیند و بسیاری نیز به همین دلیل به این شهر سفر نمی‌کنند.

میراث آریا- عزت الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: رویداد اردبیل ۲۰۲۳ فرصت مغتنمی برای معرفی ظرفیت‌های این استان در سطح بین‌المللی و توسعه زیرساخت‌های آن است و باید بیشترین بهره را از آن ببریم.

مهر- سیدجواد موسوی، مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی خراسان رضوی از برگزاری یازدهمین نمایشگاه سراسری صنایع دستی و هنرهای سنتی در مشهد خبر داد.

ایسنا- رضا زمانی، مدیرکل حفاظت محیط‌ زیست استان گیلان، یکی از مهم‌ترین مشکلات تالاب انزلی را کاهش سطح آب دریای خزر دانست و بر ضرورت آبخیزداری در رودخانه‌های بالادست تالاب و مبارزه با گیاه مهاجم سنبل آبی تأکید کرد.

ایرنا - سعید یوسف‌پور، سرپرست اداره کل حفاظت محیط‌ زیست چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه به تازگی ۲ گونه پرنده جدید در تالاب گندمان این استان مشاهده و ثبت شده است، گفت: با ثبت این گونه‌ها، تعداد پرندگان به ثبت رسیده در چهارمحال و بختیاری به ۲۹۸ گونه رسید.

میراث آریا- سعید اوحدی، معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: «اولویت ما سرمایه‌گذاری داخلی در بخش زیرساخت‌ها و تأسیسات گردشگری است. سرمایه‌گذاری داخلی ربطی به تحریم ندارد، ما باید مشکلات را بررسی و موانع را رفع کنیم.»
​​​​​​​
ایسنا-محمد کریمی، مدیرکل امور مجلس وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی از تشکیل شورایی برای بازنگری و به‌روزرسانی قوانین و مقررات در حوزه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خبر داد.