سوسن صادقی
خبرنگار

میزان انرژی تشعشعات تجمیعی امواج رادیویی از دکل‌های بی‌تی‌اس و سایت‌ها از دغدغه‌های شهروندان است، دغدغه‌ای که معاونت امور رادیویی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) به عنوان همکار سازمان حفاظت محیط زیست و طبق قانون هوای پاک درصدد است تا آن را با رصد و اندازه‌گیری رفع کند. با نسترن محسنی، معاون سابق امور رادیویی سازمان رگولاتوری و مشاور کنونی رئیس سازمان رگولاتوری دراین‌باره گفت‌و‌گو کرده‌ایم که می‌خوانید.
میزان تشعشعات تجمیعی امواج رادیویی از دکل‌های بی‌تی‌اس و سایت‌ها چگونه رصد می‌شود؟
میزان تشعشعات تجمیعی امواج رادیویی ساطع‌شده از دکل‌های بی‌تی‌اس به صورت دوره‌ای و از طریق سنسورها و دستگاه‌های اندازه‌گیری ثابت یا پرتابل اندازه‌گیری می‌شود، از این‌رو سازمان رگولاتوری به عنوان همکار سازمان حفاظت محیط زیست و طبق قانون هوای پاک از 6 سال قبل، در شهر‌های تهران و شیراز به ترتیب 72 و 18 دستگاه ثابت اندازه‌گیری امواج الکترومغناطیسی نصب کرده و میزان تشعشعات امواج در این دو شهر را به صورت دائم رصد و اندازه‌گیری می‌کند و نتایج اندازه‌گیری‌ها را نیز از طریق آدرس الکترونیکی این سازمان به آدرس www.CRA.IR منتشر کرده و قابل دسترس است.
اندازه‌گیری در دیگر شهرها چگونه رصد می‌شود؟
اندازه‌گیری میزان تشعشعات تجمعی امواج رادیویی از دکل‌های بی‌تی‌اس در برخی دیگر از شهرها که با فراوانی بیشتر نصب سایت و جمعیت بالا همراه بود از طریق ابزار و دستگاه‌های سیار اندازه‌گیری شده و رصد می‌شوند.
دستگاه‌های اندازه‌گیری ثابت، در چه نقاطی از شهرهای تهران و شیراز نصب شده است؟
انتخاب محل نصب دستگاه‌های اندازه‌گیری امواج الکترومغناطیسی براساس یکسری پارامتر‌ها مانند تعداد بالای سایت‌های محل، نقاط پرتردد و با فراوانی جمعیت بیشتر، مکان‌هایی با شرایط مراقبتی ویژه مثل مدارس و بیمارستان‌ها صورت گرفته است.
انرژی تشعشعات امواج الکترومغناطیسی بر اساس کدام استانداردها پایش می‌شود؟
مطابق توصیه‌نامه‌های مجامع معتبر بین‌المللی نظیر اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU K86) و حفاظت در برابر تشعشعات و اندازه‌گیری انرژی امواج رادیویی استاندارد ICNIRP (کمیته بین‌المللی حفاظت از اشعه غیر یونیزه) پایش‌ها صورت می‌گیرد، از این رو بیشتر از یک دهه است که سازمان ملی استاندارد (به عنوان متولی استانداردسازی در کشور)، استاندارد ملی با کد 8567 که قابل پذیرش برای تشعشعات امواج الکترومغناطیسی در باندهای فرکانسی و در سطوح پرتوگیری‌های مختلف مانند پرتوگیری شغلی، پرتوگیری عادی و... تعریف کرده است. به گونه‌ای که به تفکیک در این استاندارد ملی حد شدت میدان الکتریکی مغناطیسی، چگالی مغناطیسی برای هریک از باندهای فرکانسی و در سطوح پرتوگیری مختلف، تعریف و مشخص شده است، بنابراین پس از انجام اندازه‌گیری دوره‌ای یا اندازه‌گیری از سوی سامانه‌های ثابت، نتایج اندازه‌گیری با این سطوح استانداردی مطابقت داده می‌شود و بر اساس نتیجه این مقایسه اقدام‌های لازم صورت می‌گیرد.
پایین‌ترین حد رعایت میزان تشعشعات تجمیعی امواج رادیویی از دکل‌های بی‌تی‌اس چقدر است؟
سازمان انرژی اتمی پایش را براساس تشعشعات آلارا (ALARA Radiation) مهم می‌داند و این استاندارد بر این موضوع تأکید دارد که هر قدر تشعشعات کمتر باشد، بهتر است. به عبارتی اصل آلارا به موضوع قرارگیری در حد هرچه پایین‌تر تشعشعات اشاره دارد و بسیاری از دستگاه‌های متولی و همکار در حوزه‌ ایمنی تشعشعات، به حدودی بسیار پایین‌تر از حدود استانداردی تعیین شده در استاندارد ملی 8567 قائل هستند ولی بالاخره باید حدی را در نظر گرفت. مثلاً اگر استاندارد، 28 ولت بر متر را در فرکانس 400 مگاهرتز برای شدت میدان الکتریکی تأیید شده باشد به‌طور یقین حدود 10 ولت بر متر از حد 28 ولت بر متر کمتر است، بنابراین اگر با همین فرمان پیش رویم می‌توان گفت که حد 2 ولت بر متر بسیار کمتر از حد 10 ولت بر متر است. از این‌رو آنچه استاندارد ملی در زمینه میزان تشعشعات اعلام کرده است همان از سوی سازمان در پایش‌ها رصد می‌شود. از سوی دیگر باید این موضوع را نیز در نظر گرفت که هر قدر توان فرستنده‌های نصب شده روی دکل‌ها را کاهش دهیم، توان گوشی تلفن همراه که در نزدیکی سر و گوش بهره‌بردار است برای امکان ارتباط‌‌گیری با بی‌تی‌اس افزایش می‌یابد که در این صورت نمی‌توان به‌راحتی از آسیب‌های این موضوع که طی زمان می‌تواند اثرگذار باشد، چشم‌پوشی کرد.
آیا میزان انرژی تشعشعات امواج الکترومغناطیسی باندهای فرکانسی از سوی اپراتور‌ها رعایت می‌شود؟
تا این زمان پایش‌ها و اندازه‌گیری‌های همکارانم در سازمان رگولاتوری نشان می‌دهد که اپراتورها سطوح استانداردی تشعشعات امواج الکترومغناطیسی را رعایت کرده‌اند و غالب اوقات حتی بسیار پایین‌تر از آستانه‌ها و سطوح تعیین‌شده طبق استاندارد ملی هستند.
چرا سنسورهای اندازه‌گیری انرژی تشعشعات امواج الکترومغناطیسی در تهران و شیراز نصب شده و در دیگر شهرها این اتفاق نیفتاده است؟
براساس کثرت پرسش‌ها و دغدغه‌هایی که حدود 6 تا 7 سال قبل و به‌طور خاص از دو شهر تهران و شیراز در آن مقطع زمانی مطرح شده بود، سازمان به عنوان همکار سازمان حفاظت محیط زیست، عزم خود را برای تجهیز این دو شهر به دستگاه‌های ثابت اندازه‌گیری تشعشعات جزم کرد و البته اندازه‌گیری سطح تشعشعات را در برخی دیگر از شهرها که با فراوانی بیشتر نصب سایت و جمعیت بالا همراه بود از طریق اندازه‌گیری با ابزار و دستگاه‌های سیار در برنامه‌های کاری دوره‌ای خود قرار داد که نتیجه آن اندازه‌گیری‌ها به ارگان‌های مربوطه منعکس می‌شود. البته خود سازمان حفاظت محیط زیست کشور نیز راه‌اندازی شبکه پایش سراسری میزان تشعشعات امواج الکترومغناطیسی را طبق قانون هوای پاک در دستور کار خود دارد.
آیا تعداد سایت‌ها و دکل‌های راه‌اندازی شده در میزان بالا رفتن انرژی تشعشعات الکترومغناطیسی نقش دارد؟
در سطوح تعریف شده در استاندارد، میزان انرژی و سطح شدت میدان، ناشی از تشعشعات الکترومغناطیسی تجمیعی همه سایت‌هایی است که در اطراف نقطه مورد اندازه‌گیری قرار داشته و تشعشعات آنها در آن محل قابل دریافت است، بنابراین صرفاً نباید با افزایش تعداد سایت‌ها این موضوع به ذهن خطور کند که با افزون شدن سایت‌ها الزاماً با افزایش تشعشعات و خروج از حدود استانداردی مواجه هستیم. نکته مهم آن است که در نقاط مورد اندازه‌گیری میزان تشعشعات الکترومغناطیسی، فارغ از آنکه ناشی از تشعشعات یک سایت موجود در آن محل است یا از تعداد سایت‌های بیشتری است مطرح باشد، میزان تشعشعات به صورت تجمیعی در محل اندازه‌گیری می‌شود.
اگر مردم شکایت یا نگرانی نسبت به میزان تشعشعات سایت‌ها دارند باید در کجا ثبت کنند؟
سامانه 195، سامانه‌ای است که مردم می‌توانند به آن مراجعه کرده و آنجا شکایت خود را درباره میزان انرژی تشعشعات ثبت کنند. بعد از ثبت شکایت اپراتورها تحت نظارت و با هماهنگی سازمان به موضوع ورود کرده و پیگیری می‌کنند. البته به طور اختصاصی درباره تشعشعات در بسیاری مواقع سازمان رگولاتوری خود نسبت به اندازه‌گیری میزان تشعشعات در محل مورد نظر فرد حاضر شده و اقدام به اندازه‌گیری می‌کند.
آخرین آمار شکایت از میزان انرژی تشعشعات امواج الکترومغناطیسی چقدر بوده است؟
در سه ماهه آخر سال 1400، 190 مورد شکایت درخصوص نصب دکل و سامانه سایت‌های اپراتوری ثبت شده است.
آیا نگرانی‌ها و دغدغه‌های مردم در زمینه میزان تشعشعات بجاست؟
تحلیل ما بر اساس نتایج اندازه‌گیری و پایش‌های سازمان و تطابق با حدود تعیین شده در استاندارد، این است که میزان تشعشعات در حال حاضر بسیار کمتر از حدود استانداردی است و جای نگرانی نیست و برایند بررسی‌های حاصله از حضور و اندازه‌گیری در محل‌های مورد شکایت مردم ما را به این موضوع سوق می‌دهد که عموما نگرانی و دغدغه شهروندان ناشی از نبود اطلاع کافی از وضعیت تشعشعات از سایت‌هایی که تحت نظارت سازمان انرژی اتمی برپا می‌شوند و تشعشعات آنها در حدود استاندارد مورد رصد دوره‌ای این سازمان قرار می‌گیرد.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از ارائه بسته اینترنتی رایگان برای سه دهک درآمدی پایین جامعه خبر داد و گفت: این بسته برای کسانی که یارانه ۴۰۰هزار تومانی دریافت می‌کنند، فعال می‌شود.
عیسی زارع‌پور در حاشیه جلسه روز گذشته (چهارشنبه) دولت افزود: این بسته اینترنتی رایگان برای هموطنانی که جزو سه دهک درآمدی پایین جامعه هستند فراهم شده است، از این‌رو آنها می‌توانند به درگاه ملی خدمات هوشمند به آدرس my.gov.ir مراجعه کرده و شماره تلفن همراه خود را ثبت کنند تا بسته اینترنتی رایگان برایشان از سوی اپراتور مربوطه فعال شود.
وی در پاسخ به این سؤال که مدت استفاده از این بسته چقدر است، تصریح کرد: بسته‌ها چهار ماهه بوده اما به‌صورت دائمی هر چهار ماه یک‌بار شارژ می‌شود و می‌توانند از آن استفاده کنند.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پایان گفت: سه دهک درآمدی پایین هم معمولاً کسانی هستند که یارانه ۴۰۰هزار تومانی دریافت می‌کنند، از این‌رو با مراجعه به سامانه اعلام شده می‌توانند دهک خود را چک کرده و برای فعال‌سازی این بسته اقدام کنند.
زارع‌پور در ادامه در پاسخ به سؤالی مبنی بر دلیل کندی سرعت اینترنت با توجه به اینکه روی شبکه‌هایی مانند فیلیمو و تلوبیون نیز تأثیر منفی گذاشته است، گفت: اینترنت در دو، سه روز گذشته به‌ دلیل قطعی‌های گسترده کند شده بود که هم‌اکنون این مشکلات برطرف شده و اگر مردم با کندی اینترنت در هر منطقه‌ای مواجه شدند با سامانه ۱۹۵ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات که به‌ صورت شبانه‌روزی پاسخگوی مردم است، تماس گرفته و گزارش دهند تا موضوع کندی اینترنت بررسی شود.