مرجان قندی
خبرنگار
سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از بیست‌ویکم تا سی‌ویکم اردیبهشت ۱۴۰۱ در دو بخش حضوری در مصلای امام خمینی(ره) و مجازی در سامانه ketab.ir در حال برگزاری است. با توجه به شعار این دوره از نمایشگاه؛ «با کتاب سلامتی» می‌توان این‌طور گفت که این شعار در دعوت بازدیدکننده‌ها به این رویداد فرهنگی بی‌تأثیر نبوده به طوری که هم ناشران از روز نخست، تدارکات لازم را فراهم کردند و هم قشرهای مختلف جامعه با رعایت موازین بهداشتی در سلامت خود و دیگران می‌کوشند تا شعار نمایشگاه را که نشان اصلی سلامت را دانش و آگاهی در جامعه می‌داند، محقق کنند. این دوره از نمایشگاه پس از دو سال وقفه که به‌دلیل شیوع کرونا در کشور فقط به‌صورت مجازی برگزار می‌شد، این روزها به فضای فرهنگی و ادبی کشور حیات دوباره‌ای بخشیده است. ناشران از همان روز نخست میزبان قشرهای مختلف جامعه بودند. با گشتی در میان غرفه‌های نمایشگاه حضور ناشران تخصصی بویژه ناشران حوزه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی بیشتر از دوره‌های قبل به چشم هر بازدیدکننده‌ای خواهد آمد. از این‌رو به منظور بررسی شرایط نشر و چالش‌ها و امیدهای این حوزه به گفت‌و‌گو با تعدادی از ناشران و بازدیدکننده‌ها پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

تقویت حوزه کودک و نوجوان در آثار دفاع مقدس؛ چشم‌انداز انتشارات روایت فتح
ابتدا سر زدن به غرفه روایت فتح را انتخاب می‌کنم چون آثار این انتشارات همیشه پرطرفدار بوده. همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود غرفه روایت فتح که دو غرفه کوچک کنار هم است مدام پر و خالی می‌شود. فرزانه مردی، معاون انتشارات روایت فتح با رویی خوش به سؤالاتم پاسخ می‌دهد. او ابتدا به سابقه فعالیت این انتشارات از سال 76 در زمینه ترویج فرهنگ دفاع مقدس و شهادت و ایثار  و اینکه و در این سال‌ها کتاب‌های مختلفی چاپ کرده است اشاره و تصریح می‌کند: با بیش از 300 عنوان کتاب در حوزه‌های دفاع مقدس، مدافعان حرم و بین‌الملل اسلام در سی و سومین نمایشگاه کتاب حضور داریم که ۶ عنوان از کتاب‌ها تولید سال ۱۴۰۱ هستند که در ایام نمایشگاه مراسم رونمایی و جشن امضایشان برگزار می‌شود.
مردی مجموعه‌های «نیمه پنهان ماه» که درباره زندگینامه شهدا از زبان همسرانشان است و «اینک شوکران» که موضوع اصلی آن زندگینامه جانبازان از زبان همسرانشان است و مجموعه «مدافعان حرم» را بعد از سال‌ها همچنان جزو پر مخاطب‌های روایت فتح اعلام می‌کند و می‌افزاید: البته مجموعه «نیمه پنهان ماه» را با آن شکل و قواره‌ای که داشت فقط تا شماره 33 انجام دادیم، اما در بحث مدافعان حرم یا همسران شهدای دفاع مقدس ما این کار را به همان روال قبل ادامه دادیم. در مجموعه «نیمه پنهان ماه» عنوان کتاب‌ها تفاوت کرد اما ماهیت آنها همان روایت همسر از زندگی با شهید است،  مجموعه جدیدی هم که به آثار ما اضافه شده است عنوان‌اش مجموعه مستند داستانی است. ما خواستیم برای قشر نوجوان و جوان مجموعه‌ای آماده کنیم که داستانی و خواندنی‌تر باشد، اما همچنان ما در این مجموعه هم به مستند وفادار هستیم؛ یعنی 90 درصد خاطرات کتاب مستند و 10 درصد فضاسازی و داستانی است که روی جلد کتاب‌ها هم عنوان مستند داستانی حک شده است.
معاون انتشارات روایت فتح با اشاره به چشم‌انداز این انتشارات می‌گوید: ما برنامه‌ریزی‌هایی را انجام داده‌ایم تا در 5 سال آینده در بحث رمان آثار شایسته‌ای درحوزه کودک و نوجوان تولید و منتشر کنیم و دایره مخاطبان‌مان را گسترش دهیم که امیدواریم موفق بشویم.
سوره مهر مثل همیشه دست پر به نمایشگاه آمده است
سوره مهر یکی دیگر از غرفه‌های پر طرفدار میان اهالی کتاب‌های دفاع مقدسی است و همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود شلوغ. مرتضی ویسی کارشناس کتاب انتشارات سوره مهر با بیان اینکه در یک سال گذشته حداقل 200 عنوان تازه منتشر کرده‌اند که تعداد قابل توجهی از آن مربوط به کتاب‌های دفاع مقدس است، می‌گوید: سوره مهر در دو سال گذشته برخلاف خیلی‌ها که کم کار بودند، پر کار ظاهر شد. ما با همه موانع مثل گرانی کاغذ، تعطیل بودن چاپخانه‌ها و... از تعداد کارهایمان کم نکردیم، اما امسال بعد از حضورمان در نمایشگاه شرایط کمی خارج از انتظارمان بود؛ غرفه‌ها از جمله غرفه ما خلوت‌تر از آنچه تصور داشتیم است که این موضوع چند عامل می‌تواند داشته باشد؛اول کرونا اما مهم‌تر از آن اینکه بن کارت‌ها را فقط برای فضای مجازی درنظر گرفتند و خیلی‌ها قید آمدن به نمایشگاه را زده‌اند و سفارش‌هایشان را از طریق سایت ثبت می‌کنند. در صورتی که نمایشگاه کتاب فقط برای خرید نیست بلکه محلی برای دیدار اهالی فرهنگ و نویسندگان و ناشران با دوستداران کتاب است.
ویسی تصریح می‌کند: امیدوارم در ادامه روزهای باقی مانده از برگزاری نمایشگاه، رسانه‌ها حمایت، تبلیغات و یادآوری کنند که مخاطبان این موضوع را درک کنند و استقبال گرمتری از نمایشگاه داشته باشند.
این فعال فرهنگی تعداد عناوین غرفه سوره مهر در نمایشگاه را یک هزار و 65 کتاب اعلام می‌کند و می‌گوید: از این تعداد حدوداً 600 عنوان مربوط به حوزه پایداری است که بیشترین بخش کتاب‌های انتشارات هم مربوط به همین بخش می‌شود.
ویسی به قفسه کتاب‌های دفاع مقدس اشاره می‌کند و می‌افزاید: کتاب «آن 23 نفر»، «دختر شینا» با چاپ صد و دهم، «تلخی رهایی» داستان اسیر ایرانی رها شده از اردوگاه اشرف که از آثار تازه ما است و در مدت کم خوب دیده شد و جای خودش را میان مخاطبان باز کرده، «دا» و «کوچه نقاش ها» جزو پرفروش‌های نمایشگاه و حتی غیر ایام نمایشگاه هستند.
او با بیان اینکه مخاطبان این انتشارات بیشتر خانم‌ها و افرادی (به لحاظ سنی) بین رده سنی 17 تا 30 سال هستند، ادامه می‌دهد: پیشنهاد امسالم به دوستان از میان آثار جدید، کتاب «اردوگاه اطفال» اثر احمد یوسف‌زاده که ادامه کتاب 23 نفر است، کتاب «تلخی رهایی» اثر جواد کامور بخشایش و «پاییز آمد» اثر گلستان جعفریان است که مطمئن هستم با خواندن چند صفحه اول از آنها کتاب را زمین نخواهند گذاشت.
خواندن کتاب از تماشای فیلم و سریال‌های دفاع مقدس هم مهم‌تر است
با نگاهی به افرادی که در غرفه هستند یقین پیدا می‌کنم که مخاطب اصلی آثار دفاع مقدس جوانان هستند. به سراغ دختری که جلوی قفسه تازه‌های نشر سوره مهر ایستاده و کتاب «پاییز آمد» را در دست دارد و در حال خواندن متن پشت جلد آن است می‌روم. خودش را نازنین بیات معرفی می‌کند و می‌گوید که دانشجوی کارشناسی مهندسی کامپیوتر است.از او می‌پرسم کدام یک از کتاب‌ها را تاکنون خوانده و دوست داشته است، نگاهی به قفسه کتاب‌ها می‌اندازد و می‌گوید: کتاب «دختر شینا»، «خاطرات سفیر»، «یکشنبه آخر»، «فرنگیس» و «آن 23 نفر» را دوست داشتم و به دوستانم هم پیشنهاد کردم بخوانند.
او که با انتخاب‌هایش مشخص است بیشتر کتاب‌هایی با قالب داستان و رمان می‌خواند، ادامه می‌دهد: انتخاب‌هایم بیشتر بر مبنای اسم کتاب و ناشر آن بوده است. من از خواندن کتاب‌هایی که دوره 8 سال جنگ تحمیلی را تعریف می‌کنند لذت می‌برم و خودم را در آن دوران تصور می‌کنم. به نظرم برای نسل ما که آن دوره را اصلاً ندیدیم، خواندن این کتاب‌ها و اطلاع از رشادت‌های آدم‌های آن سال‌ها ضروری است. سلیقه‌ای است اما به نظر من خواندن کتاب‌های این حوزه از تماشای فیلم و سریال هم مهم‌تر است چون نویسنده کتاب بهتر می‌تواند مسائل و جزئیات شخصیت‌ها را بازگو کند.
او درباره انتخاب‌هایش برای خرید کتاب می‌گوید: چند کتاب انتخاب کردم اما ما دانشجویان فقط با خرید آنلاین، سفارشمان شامل تخفیف می‌شود. برای همین به نمایشگاه آمدم تا کتاب‌ها را از نزدیک ببینم و انتخاب هایم را مشخص کنم بعد همه را به‌صورت آنلاین سفارش بدهم.
کتاب «سلام بر ابراهیم» همچنان در صدر پرفروش‌های نشر شهید ابراهیم هادی
محمدرضا غفاری مدیر روابط عمومی انتشارات شهید ابراهیم هادی نیز با بیان اینکه در دو سال گذشته که نمایشگاه کتاب به‌صورت حضوری برگزارنشد مثل بقیه ناشران از طریق نمایشگاه مجازی به مخاطبان خود تولیدات‌شان را عرضه می‌کردند، می‌گوید: در دو سال گذشته بجز بحث نمایشگاه مجازی ما سایت انتشارات را هم راه‌اندازی کردیم که مخاطبانمان می‌توانستند در تمام ایام سال کتاب‌ها را با تخفیف از سایت انتشارات شهید ابراهیم هادی تهیه کنند.
غفاری ادامه می‌دهد: طی دو سال گذشته بیشتر فعالیت ما معطوف شد به تولید آثاری مربوط به تجربه‌های نزدیک به مرگ اما در حوزه دفاع مقدس هم آثار تازه‌ای منتشر کردیم که کتاب «خدای خوب ابراهیم» که ۱۷۰ داستان کوتاه راجع به شهید ابراهیم هادی است و در پایان هر تجربه آیه قرآن مرتبط با آن خصوصیت اخلاقی شهید آورده‌ شده، جزو جدیدترین کتاب‌هایمان است. «یاران ابراهیم» کتاب دیگری است که شامل 40 داستان کوتاه است درباره شهدایی که منش و سبک زندگی شهید هادی را الگو و سبک زندگی‌شان قرار دادند و در نهایت به شهادت رسیدند. «آقای ایرانی»کتاب زندگینامه و خاطرات شهید مدافع سلامت مصطفی علی دادی اثر تازه منتشر شده‌مان است که متولد دهه ۷۰ است و بر اثر کرونا به شهادت رسید. در این حوزه کمتر ناشری است که در این خصوص کار کرده باشد. کتاب «کمی درنگ کن» هم که راجع به شهید رضا نادری است که از نخبه‌های دانشگاهی بودند و در عملیات مرصاد به شهادت رسیدند از آثار تازه و پر فروش نشر شهید ابراهیم هادی است.
میان مصاحبه غرفه شلوغ می‌شود که مجبور می‌شویم مکثی کنیم تا پاسخ بازدیدکننده‌ها را بدهند. او درباره رده سنی مخاطبان‌شان می‌گوید: تقریباً ۹۹ درصد مخاطبان از قشر جوان دانش‌آموز و دانشجوهستند. البته بازدیدکننده‌هایی که کمی سنشان بالاتر است هم داریم اما آنها برای پرسیدن سؤالاتی راجع به خود انتشارات و شناختن نوع کتاب‌ها مراجعه می‌کنند.
این فعال فرهنگی با اعلام اینکه ۱۱۰ عنوان کتاب در غرفه دارند، می‌گوید: تعدادی از آثارمان زیر چاپ بودند و متأسفانه به نمایشگاه نرسیدند اما در حال حاضر با ۹۰ عنوان به نمایشگاه آمدیم که ۸۰ عنوان از کتاب‌هایمان به زبان‌های مختلف دنیا هم ترجمه شده‌اند و همگی آنها در نمایشگاه موجود هستند. مثلاً کتاب «سلام بر ابراهیم» به زبان‌های اردو، عربی، روسی و چند زبان دیگر ترجمه شده است. جالب است که این کتاب همچنان در انتشارات ما رتبه اول پرفروش ها را به خود اختصاص می‌دهد و تاکنون بالای یک میلیون و300 هزار نسخه تیراژ داشته است. این موضوع با توجه به این امر است که ما pdf این کتاب را به‌صورت رایگان هم منتشر کردیم تا آنهایی که حتی توانایی خرید کتاب ندارند هم بتوانند از این کتاب استفاده کنند. کتاب بعدی که در نمایشگاه مورد استقبال قرار گرفت کتاب «مالک زمان» است که راجع به سردارشهید سلیمانی است و تاکنون بالای ۵۰ هزار نسخه تیراژ داشته است.
ترجمه آثار اولویت کاری در نشر شاهد
رحیم نریمانی مدیرکل اسناد و انتشارات بنیاد شهید و امور ایثارگران در غرفه نشر شاهد پاسخگوی سؤالاتمان است. او ابتدا به سابقه فعالیت‌های نشر شاهد اشاره می‌کند و می‌گوید: نشر شاهد از سال 1368 که فعالیتش  را آغاز کرده تاکنون 2 هزار عنوان کتاب را چاپ و تألیف کرده است. خیلی از نویسندگان حوزه ایثار و شهادت و همچنین کارگردان‌های برجسته سینما از همین بستر رشد کرده‌اند و امروز تعداد زیادی از آن نویسندگان پا به سن گذاشته‌اند. ما همچنان در انتشارات بنیاد شهید و امور ایثارگران به‌دنبال تربیت نسل جدیدی از نویسندگان نوقلم هستیم از این‌رو از این استادان نویسنده و پیشکسوت که در این عرصه فعال بودند کمک می‌گیریم و بحث آموزش نویسندگی در کارگاه‌هایی را که در شهر‌های مختلف برگزار می‌کنیم برعهده آنها می‌گذاریم.
نریمانی با اعلام اینکه در این انتشارات کتاب‌های صوتی با همکاری ایران صدا سازمان صداوسیما تولید می‌شود، می‌افزاید: تاکنون 80 اثر تبدیل به کتاب صوتی شده است که مورد توجه مخاطبان هم قرار گرفته است.
این فعال فرهنگی به ترجمه آثار هم اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: حدود 70 کتاب این نشر به زبان‌های انگلیسی، عربی، فرانسه و اردو ترجمه شده‌اند و بحث ترجمه آثار جزو اولویت‌های کاری ما در سال‌جاری است.
رسالت انتشارات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، انتقال فرهنگ دفاع مقدس است
از غرفه نشر شاهد که بیرون می‌آیم دو جوان را می‌بینم که به‌دنبال غرفه انتشارات «مرکز اسناد وتحقیقات دفاع مقدس»هستند. چون آدرس غرفه را از قبل گرفته بودم به آنها آدرس را می‌گویم.
خودم هم به راهرو 22 غرفه 8 که مرکز اسناد وتحقیقات دفاع مقدس مستقر شده می‌روم و با مجتبی اخلاقی، مسئول انتشارات مرکز اسناد دفاع مقدس که در این دوره از نمایشگاه با دو نشر مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس و انتشارات مرز و بوم حضور دارد به گفت‌و‌گو می‌نشینم.
اخلاقی با بیان اینکه امسال انتشارات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با 216 عنوان کتاب و انتشارات مرز و بوم با 45 عنوان کتاب و 50 عنوان کتاب صوتی در نمایشگاه حاضرشده است، تصریح می‌کند: امسال ما تعدادی آثار تازه منتشر شده در حوزه نظامی داریم که همگی آنها ازجمله اطلس «پدافند هوایی سپاه در دوران دفاع مقدس» و اطلس «لشکر ۳۱ عاشورا در دوران دفاع مقدس»، اطلس «جبهه میانی»، اطلس «نقش کرمان در دوران دفاع مقدس»، «شناسنامه لشکر ۱۱ امیرالمؤمنین»، و تاریخ شفاهی «مرحوم زارعی»، کتاب «نبرد ماووت»، «تاریخ تحلیلی دفاع مقدس» با ویراست جدید و پنج‌ جلدی «سیری در جنگ» با ویراست جدید و به علاقه‌مندان عرضه می‌شود. در حوزه خاطرات هم کتاب‌های «چشم لشکر»، «دلفین‌های اروند» و «امدادگر کجایی؟» ارائه خواهند شد.
اخلاقی به تعدادی از بازدیدکننده‌هایی که جلوی میز غرفه ایستاده‌اند اشاره می‌کند و می‌گوید: با توجه به نوع کار ما در این دو انتشارات مخاطب آثار‌مان بیشتر افراد بزرگسال هستند. ما از روز اول نمایشگاه آثارمان با استقبال خوبی روبه‌رو شد اما در حوزه دفاع مقدس بحث عدم آشنایی مردم با ناشران و آثار این حوزه همیشه مطرح است و ما برای این موضوع در ایام نمایشگاه از کارشناسان و راویان این حوزه دعوت کرده‌ایم در غرفه باشند تا توضیحات لازم جهت پاسخگویی به سؤالات و ابهامات بازدیدکنندگان داخل غرفه ارائه دهند.
مدیر انتشارات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در خصوص میزان تخفیف آثار این مرکز در نمایشگاه هم می‌گوید: همان‌طور که اطلاع دارید بن‌های تخفیفی که وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی برای کتاب‌ها در نظر گرفته است فقط مختص بخش مجازی نمایشگاه است و به بخش حضوری تعلق نمی‌گیرد. از این‌رو ما در این مدت در نمایشگاه مجازی هم فعال هستیم و ارسال آثار در نمایشگاه مجازی را به‌صورت رایگان برای علاقه‌مندان انجام می‌دهیم.
اخلاقی گله‌ای هم از مسئولان برپایی نمایشگاه دارد و می‌افزاید: با اینکه چند روزی از آغاز نمایشگاه گذشته هنوز بعضی از ناشران در نمایشگاه حاضر نشده‌اند و خیلی از غرفه‌ها خالی مانده است. جای گله است که ناشرانی که نمی‌خواستند به نمایشگاه بیایند باید از قبل اعلام می‌کردند تا غرفه‌های بزرگتری به ناشرانی که آمدند اختصاص داده می‌شد. ما در این غرفه‌های کوچک امکان برگزاری برنامه‌های جانبی مثل جشن امضا و برگزاری میزگرد با میهمانان و بازدیدکننده‌ها را به سختی داریم.
او به مشکل اغلب بازدیدکننده‌ها هم اشاره می‌کند و می‌گوید: بیشتر بازدیدکننده‌ها مشکل‌شان قیمت بالای کتاب‌ها است. ما کتاب‌های چاپ قدیم را با هر قیمتی که بود با همان قیمت گذاشتیم. سردار سلامی و سردار نائینی که مسئول مرکز هستند بر این موضوع تأکید دارند، چون سرلشکر پاسدار باقری ابلاغی به مرکز کردند که تعیین محتوای دفاع مقدس با مرکز اسناد دفاع مقدس است و رسالت مرکز درآمد نیست بلکه انتقال این فرهنگ است اما قیمت کتاب‌های جدید کمی بالاست چون کاغذ گران است و این موضوع برای کسانی که به‌صورت تخصصی کتاب خریداری می‌کنند دغدغه شده است.
در همین میان جوانی که برای خرید یکی از آثار تاریخ شفاهی به غرفه آمده تخفیف می‌خواهد تا کتاب را بخرد، بعد از اینکه راهنمایی می‌گیرد و کتابش را می‌گیرد با او صحبت کوتاهی می‌کنم. خودش را محمد مهدی محمدی 20 ساله و دانشجو معرفی می‌کند و می‌گوید: بیشتر علاقه به خواندن کتاب‌های زندگینامه فرماندهان و شهدا را دارد اما به تازگی به تاریخ شفاهی هم علاقه‌مند شده است.
او ادامه می‌دهد: دبیرستانی بودم که یکی از دبیران مدرسه کتاب‌های حوزه دفاع مقدس را سر کلاس آورد و به همه معرفی کرد. از بین همه همکلاسی‌ها من و دوستم که کتاب را خواندیم به این موضوع علاقه‌مند شدیم و به منطقه راهیان نور هم رفتیم و با این فضا از نزدیک بیشتر آشنا شدیم.از آنجا حس خوبی گرفتیم و به قولی در این مسیر افتادیم.
او می‌گوید: من همیشه اول تحقیق می‌کنم، در اخبار و سایت‌هایی که آثار تازه را معرفی می‌کنند می‌گردم بعد از اینکه مطمئن شدم کتاب به دردم می‌خورد برای تهیه کتاب اقدام می‌کنم. الان هم این کتاب را گرفتم چون خیلی تعریف‌اش را شنیدم و به همه هم پیشنهاد می‌کنم چون مطمئنم اطلاعات خوبی در آن است.
او هم از اینکه بن تخفیف برای خرید از نمایشگاه مجازی است گله می‌کند و می‌گوید: برای دانشجویان تخفیف ویژه در نظر گرفته‌اند اما تا الان که نتوانستم از این تخفیف استفاده کنم چون خوب راهنمایی نمی‌کنند و فکر می‌کنم کتاب‌هایی را که پسندیدم باید دوباره وقت بگذارم و به‌صورت مجازی سفارش بدهم و آنلاین خرید کنم.


نگاهی به «برده سور»، خاطرات یدالله خداداد مطلق
روایت نادیده‌ها و ناگفته‌ها
زهرا راستگویی/ فکر می‌کنم هنوز خیلی چیزها درباره‌ انقلاب و مبارزات آن سال‌ها باقی مانده که گفته نشده است. فکر می‌کنیم بعد از پیروزی انقلاب همه چیز تمام شد، اوضاع سر و سامان گرفت و دیگر مبارزه تمام شد. اما خیلی چیزها وجود دارد که ما متأسفانه هنوز در مورد آنها آنطور که باید اطلاعات نداریم.
فعالیت احزاب در کردستان بعد از انقلاب یکی از این مسائل است. حزب کومله و حزب دموکرات بعد از انقلاب شروع به مبارزات مسلحانه علیه جمهوری اسلامی کردند و مشکلات و مسائلی را به وجود آوردند که جز با همت بزرگمردان انقلاب قابل حل نبود.
کیانوش گلزار راغب یکی از کسانی است که سال‌ها در زندان کومله اسیر بوده و در سال‌های اخیر هم تمام تلاشش را کرده است که صدای خودش و اسیرانی که با او بوده‌اند را  به دیگران برساند. او در کتاب «شنام» از نشر سوره مهر خاطرات خودش و در «عصرهای کریسکان» از همین نشر خاطرات سعید سردشتی را ثبت کرده است. در آخرین کتابش «برده سور» به سراغ یکی دیگر از اسرای زندان‌های کومله و حزب دموکرات کردستان رفته و روایتی دیگر را نوشته است.
«برده سور» نام مکانی است که یکی از زندان‌های کومله در آنجا قرار دارد. شاید فکر کنیم که این گروه برای مبارزه با جمهوری اسلامی به سراغ افراد نظامی و بسیجی می‌رفته و آنها را دستگیر می‌کرده است اما جالب است بدانیم که آنها حتی به معلمان و افرادی که برای کار جهادی و کمک به منطقه بحران‌زده کردستان می‌رفتند، هم رحم نمی‌کرده اند.
کتاب «برده سور» خاطرات یدالله خداداد مطلق است؛ یک معلم که در شهر قم زندگی می‌کرده. زمانی که کردستان درخواست نیرو می‌کند او با هدف خدمت به مردم به آنجا می‌‌رود. روزی در راه مدرسه توسط کومله دستگیر شده و پس از فراز و نشیب بسیار به زندان برده سور برده می‌شود.
این تازه آغاز ماجرای آقای خداداد مطلق است. داستانی که از او در این کتاب می‌خوانیم و کارهایی که در زندان انجام داده شبیه یک فیلم پرهیجان وادارتان می‌کند چشم به کلمه‌ها بدوزید و از خواندن دست برندارید تا بدانید ماجرا به کجا می‌رسد.
آنها در زندان هشت نفر بودند که دست به اقدامی بزرگ زدند. اقدامی که اگر یدالله خداداد مطلق برایمان روایت نمی‌کرد فراموش می‌شد و کسی چیزی از آن نمی‌دانست. چرا که او تنها بازمانده از آن جمع هشت نفره است. نویسنده کتاب، کیانوش گلزار راغب مدتی بعد این بازمانده را در زندان می‌بیند. در حالی که خودش در انتظار اعدام روز را شب می‌کرده.او تنها بسیجی جمع بوده و خوب می‌دانسته که سرنوشتی جز اعدام ندارد اما...
گلزار راغب یک نویسنده‌ امانت‌دار است. او هر آنچه را طرف مقابل برایش گفته می‌نویسد. حتی در قسمت‌هایی که درباره خودش است دخل و تصرفی نکرده و به همان صورت آورده است. «برده سور» کتابی پر از شعار و حرف‌های همیشگی و تکراری نیست. برده سور گوشه‌ای از تاریخی است که دارد فراموش می‌شود. مظلومیتی بزرگ که در نهایت صداقت روایت می‌شود.
در پایان کتاب تصویر اسنادی آمده که جالب توجه است. اسنادی با مهر محرمانه که شهادت فردی را تأیید می‌کنند که هنوز زنده است و فقط در جایی گرفتار شده که ناکجا آباد است، در دست آدم‌هایی که از انسانیت بویی نبرده‌اند.
یکی از نکاتی که باید مورد توجه قرار بگیرد بی‌سوادی آدم‌هایی است که در این حزب‌ها فعالیت می‌کردند. آنها که دم از آزادی و استقلال ملت کرد می‌زدند و معلم‌ها را افرادی می‌دانستند که کمر به نابودی زبان کردی بسته‌اند، اما دربرابر سؤالات اسرا توان پاسخگویی نداشتند. آنها اصلاً خود پاسخ این سؤالات را نمی‌دانستند چه برسد به آنکه توانایی بیان درست آنها و اقناع دیگران را داشته باشند.
آنها در اردوگاهشان به اصطلاح کار فرهنگی می‌کردند و اسرا را مجبور به خواندن نظرات مارکس و بزرگان کمونیست می‌کردند در حالی که خودشان چیزی از این نظرات نمی‌فهمیدند و سوادشان بسیار اندک بود. آنها به‌دنبال ساختن چیزی بودند که حتی خودشان درست نمی‌دانستند چیست و چه ماهیتی دارد.