مریم شهبازی
خبرنگار
برپایی همزمان بخش حضوری و مجازی سی‌وسومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اتفاقی است که امسال برای نخستین مرتبه ناشران و همچنین دوستداران کتاب شاهد آن هستند؛ اتفاقی که برخی آن را نوید بخش تحولاتی خوب در آینده می‌دانند و عده‌ای هم تأکید دارند که تجربه فعلی برخوردار از نقاط ضعفی است که برای برطرف ساختن آنها باید تلاش کرد.

ضرورت برخی بازنگری‌ها برای دوره‌های بعد
امسال نخستین تجربه صنعت نشر از برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب نیست، طی دو سال گذشته هم بنابر شرایطی که پاندمی کرونا رقم زده بود شاهد برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب برای روشن نگاه‌داشتن چراغ نشر بودیم. با این حال همان‌گونه که اشاره شد امسال برگزاری همزمان این دو شیوه را تجربه می‌کنیم، افرادی که خواستار دیدار با صاحبان آثار و جست‌و‌جو میان کتاب‌های عرضه شده هستند طبیعی است که مراجعه حضوری را ترجیح بدهند.
از آن‌سو عده‌ای هم به‌دلیل مشغله‌های روزمره زندگی یا حتی دوری از پایتخت امکان مراجعه حضوری ندارند و خواهان خرید مجازی کتاب‌ها هستند. مجریان برگزاری سی‌و‌سومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب برای تشویق علاقه‌مندان به خرید مجازی تمهیدات بیشتری برای این بخش درنظر گرفته‌اند، از آن جمله که بن‌های خرید کتاب تنها در بخش مجازی قابل استفاده هستند و نکته جالب توجه اینکه کتاب‌های خریداری شده از طریق سامانه ketab.ir به شکل رایگان به دست خریداران می‌رسند.
اغلب ناشران معتقد به ضرورت بهره‌مندی از نمایشگاه مجازی کتاب هستند و تأکید دارند که در چگونگی برگزاری این دو شیوه با مشکلات و نقاط ضعفی روبه‌رو هستیم که می‌توان دست به بررسی و در نهایت برطرف کردن آنها برای دوره‌های بعد زد. سینا جعفریه از مدیران مؤسسه نشر «ثالث» درباره اینکه تا به امروز میزان استقبال مردم از بخش مجازی نمایشگاه بیشتر بوده یا حضور فیزیکی در آن به «ایران» می‌گوید: «طی دو سال گذشته محدودیت‌های کرونایی سبب خانه‌نشینی مردم شده بود، از سویی در زمان یاد شده نمایشگاه کتاب نیز بنابر ضرورت‌ها به شکل مجازی برگزار شد. به همین دلیل با وجود مشغله‌های بسیار زندگی امروزی، مردم استقبال خوبی از بخش حضوری کرده‌اند.»
جعفریه نمایشگاهی شدن بخش حضوری نمایشگاه را آینده‌ای مطلوب پیش روی صنعت نشر می‌داند و ادامه می‌دهد: «در همه دنیا نمایشگاه‌های کتاب محفلی برای انعقاد قراردادها و از سویی تعامل میان اهالی نشر هستند؛ اتفاقی که امیدوارم ما هم بالاخره روزی شاهد تحقق آن باشیم. امسال شاهد برگزاری همزمان بخش مجازی نمایشگاه کتاب نیز هستیم، اتفاقی که امکانی برای بهره‌مندی عموم مردم از این رویداد مهم حوزه کتاب را فراهم می‌کند، هر چند که در نخستین تجربه همزمانی برگزاری این دو با مشکلاتی روبه‌رو هستیم.»
جعفریه و دیگر ناشران شرکت‌کننده در این دوره معتقد هستند که برای دوره‌های بعد امکان استفاده از بن‌ها نباید تنها در بخش مجازی در نظر گرفته شود، مسأله‌ای که در دوره حاضر شاهد آن هستیم و به نظر می‌رسد مسئولان تلاش کرده‌اند که مردم تمایل به شرکت بیشتر در بخش مجازی نمایشگاه کتاب پیدا کنند. گذشته از بحث بخش حضوری و مجازی نمایشگاه کتاب، ایده‌آل‌ترین شکل ممکن برای صنعت نشرمان این است که بتوان به سوی مسیری گام برداشت که به جای نمایشگاه‌ها، کتاب تنها از دریچه کتاب‌فروشی‌ها به دست علاقه‌مندان برسد. هرچند هنوز تا تحقق آن فاصله زیادی داریم.
خلیل پورزرندی، مدیر فروشگاه‌ها و نمایشگاه‌های نشر «به‌نشر»، وابسته به «آستان قدس رضوی» در پاسخ به این سؤال که استقبال از کدام بخش برپایی نمایشگاه بیشتر است به «ایران» می‌گوید: «با وجود تسهیلات بیشتری که متولیان برای بخش مجازی نمایشگاه درنظر گرفته‌اند طی این چند حضور مردم در بخش حضوری با استقبال بسیار خوبی همراه شده و هرچقدر می‌گذرد بهتر هم می‌شود، البته تصمیم بر توقف دو ساله برگزاری نمایشگاه کتاب هم به‌طور قطع در این اشتیاق اثرگذار بوده است. بنابراین اگر شاهد استقبال بیشتر مردم از بخش حضوری هستیم جای تعجب ندارد.»
گفته‌های معاون بازرگانی انتشارات «به‌نشر» در شرایطی است که جامعه کتابخوان اگر شرایط کاری یا مشغله‌های روزمره آنان اجازه بدهد علاقه بیشتری به جست‌و‌جو میان غرفه‌ها و گشت‌و‌گذار در بین صفحات کاغذی کتاب‌ها برای خرید آثار مورد نظر خود دارند. از سوی دیگر گاهی افراد بدون در دسترس داشتن هیچ فهرستی به غرفه‌ها مراجعه می‌کنند و به اتکای راهنمایی کتابفروشان هر مؤسسه دست به خرید می‌زنند، این امکانی است که در خرید مجازی ممکن نیست.

تحمیل هزینه‌های بیشتر در برگزاری همزمان‌
مرتضی کاردر، مدیر‌عامل نشر «هرمس» درباره ارزیابی‌ خود از نخستین تجربه برگزاری همزمان نمایشگاه مجازی و فیزیکی کتاب تهران به «ایران» می‌گویند: «منکر ضرورت بهره‌مندی از امکانات نوین ارتباطی در برگزاری نمایشگاه کتاب تهران نیستم اما نکته‌ای که ضروری است مسئولان معاونت فرهنگی وزارت ارشاد برای سال آینده در نظر داشته باشند این است که پوشش همزمان نمایشگاه کتاب در بخش‌های حضوری و مجازی بار مالی مضاعفی را به ناشران تحمیل می‌کند. در شرایط فعلی ناشران ناچار به در نظر گرفتن دو گروه از نیروها هستند، گروهی برای مدیریت بخش حضوری و گروهی هم برای فروش بخش مجازی.»
این ناشر مخالف برگزاری بخش مجازی نیست، اما با تجربه‌ای که تا به امروز از نمایشگاه سی‌و‌سوم حاصل شده تأکید دارد که بهتر است برای سال‌های بعد این‌دو همزمان برگزار نشوند. او ادامه می‌دهد: «هنوز تلقی کاملی از چگونگی برگزاری هرچه کاربردی‌تر نمایشگاه کتاب حاصل نشده است. از سوی دیگر مخاطبان هم امسال اندکی سردرگم شده‌اند و در مراجعه به ما گلایه می‌کنند که چرا عناوین موجود در بخش حضوری و مجازی مؤسسات نشر در نمایشگاه حاضر مشابه نیست که این هم از نقاط ضعف همزمانی مذکور است.»
نکته دیگری که بسیاری از ناشران به آن معتقد هستند این است که در شرایط فعلی مقایسه میزان استقبال مردم از بخش فیزیکی و حضوری نمایشگاه چندان اصولی نیست چراکه متولیان برای این دو شرایط مشابهی درنظر نگرفته‌اند. همان‌طور که در ابتدای گزارش نیز اشاره شد برای بخش مجازی تسهیلات بیشتری درنظر گرفته شده است. هرچند بخشی از مراجعه‌کنندگان در بخش حضوری دست به جست‌و‌جو میان عناوین عرضه شده می‌زنند و سپس آنها را از بخش مجازی خریداری می‌کنند.
جعفر علی‌پور از مسئولان غرفه نشر «محراب‌قلم» هم معتقد است که مردم استقبال قابل توجهی از بخش حضوری نمایشگاه دارند و به «ایران» می‌گوید: «هرچقدر هم امکانات بیشتری برای بخش مجازی در نظر گرفته شود، حضور در غرفه‌ها و در دست گرفتن آثار چاپی و مشورت گرفتن از غرفه‌داران اتفاقی است که به همه سختی‌های رفت‌و‌‌آمد به نمایشگاه می‌ارزد، البته این برای ساکنان تهران و آنهایی است که از دیگر شهرها و استان‌ها امکان مراجعه به نمایشگاه را دارند وگرنه برای بسیاری از علاقه‌مندان ساکن دیگر نقاط کشورمان امکان مراجعه حضوری فراهم نیست.»
نکته‌ای که علی‌پور به آن اشاره کرد یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مثبت در خرید غیرحضوری از نمایشگاه کتاب است، اینکه شرایطی فراهم شده تا دوستداران یار مهربان از دورافتاده‌ترین روستاها و حتی نقاط مرزی دست به خرید کتاب‌های عرضه شده در نمایشگاه کتاب تهران بزنند. هرچند همان‌گونه که به نقل از ناشران نیز خواندید این امکان تازه‌ای که کرونا دسترسی به آن را سرعت بخشیده نیاز به بررسی‌های بیشتر برای ارتقا در دوره‌های بعد دارد.
گفتنی است که سی‌وسومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از بیست‌ویکم اردیبهشت ماه آغاز شده و تا سی‌ویکم اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ در دو بخش حضوری در مصلای امام خمینی(ره) و مجازی در سامانه ketab.ir  ادامه دارد.

گروه فرهنگی: در اختتامیه سومین رویداد ملی فهما و همایش معرفی پایتخت فرهنگ و هنر مساجد ایران، کلانشهر مشهد به مدت یکسال به‌عنوان پایتخت فرهنگ و هنر مساجد کشور معرفی شد. محمد مهدی اسماعیلی، طی سفر به مشهد و حضور در این مراسم به نقش بسزای شبکه گسترده و اصیل فرهنگی مساجد، هیأت‌ها، تکایا و امامزاده‌ها در حرکت‌های بزرگ تاریخ معاصر ایران اشاره کرد. او در بخشی از صحبت‌های خود به این نکته اشاره کرد که «پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، امام راحل رادیو، تلویزیون و روزنامه برای بیان نظرات خود در اختیار نداشت ولی با سازمانی که در شبکه مساجد و تکایا وجود داشت بیانیه‌ها، پیام و نوارهای صوتی او به‌سرعت تکثیر و اطلاع‌رسانی می‌شد. در برهه‌ای توجه به کانون مساجد کمرنگ شد و سعی شد تا از ظرفیت سایر بخش‌های دیگر استفاده شود ولی به هیچ عنوان جایگاه مساجد را پیدا نکرد.»
 اسماعیلی افزود: در زمان برگزاری جشنواره فیلم فجر از رئیس سازمان سینمایی خواسته شد تا برخی از فیلم‌های نمایش داده شده در این جشنواره به وسیله سینماهای سیار در مناطق محروم و کم برخوردار نمایش داده شود. او با اشاره به اینکه مساجد مهم‌ترین پایگاه شکل‌گیری، تداوم، تثبیت و رسیدن به جامعه مهدوی است، افزود: امام راحل مساجد را سنگر می‌دانستند که باید حفظ شود و بر همین اساس در این دولت سعی شده تا به مساجد توجه ویژه‌ای شود. وزیر ارشاد به سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی در موضوع جهاد تبیین نیز اشاره و بیان کرد: ایشان این امر را جهاد نامیدند و امروز به‌عنوان یک فریضه به آن نگریسته می‌شود، زیرا اکنون با جبهه رسانه‌ای عبری، عربی و صهیونیستی رو به رو هستیم که به‌دنبال معرفی ناکارآمدی دولت دینی و نظام اسلامی برای رفع مشکلات جامعه است و بر همین اساس طرح ناراضی ساختن مردم را دنبال می‌کنند. او با اشاره به اینکه در زمان انتخابات از دکتر رئیسی خواسته می‌شد تا در جایگاه نظارتی بماند و به حوزه اجرا وارد نشود، گفت: ایشان معتقد بود که باید با سرمنشأ فساد مبارزه شود و بسیاری از پرونده‌های قضایی در آن دوره به موضوع ارز ۴۲۰۰ تومانی که باعث تبعیض، فساد و فاصله طبقاتی شده بود، ارتباط داشت. اسماعیلی تصریح کرد: نتیجه بررسی همه مراکز اقتصادی نشان دهنده این بود که در آن روش یارانه به دست مردم نمی‌رسید و اکنون رقم ریالی یارانه دولت، به خود مردم منتقل می‌شود تا آنها با تشخیص خود امکان هزینه‌کردن داشته باشند. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به تبیین حرکت جدید دولت در تخصیص عادلانه یارانه‌ها گفت: در دو هفته اخیر مسئولیت حوزه اطلاع‌رسانی مردمی‌سازی یارانه‌ها بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار داشته است.
 
باید با همدلی به مسیر ادامه دهیم
محمدمهدی اسماعیلی، در سومین گردهمایی سالانه خانواده بزرگ هیأت زوارالزهرا که با عنوان «بهشت زیر بیرق‌ها» در فرهنگسرای بهمن برگزار شد، شرکت کرد و طی سخنانی گفت: گردهمایی‌های اینچنینی که حضار آن همگی امیدوار و انقلابی هستند تمامی ویژگی‌های اجتماع مؤمنانه را در خود جای می‌دهد و برپایی اجتماعات از این دست برای همدلی بیشتر اقشار مختلف جامعه ضروری خواهد بود. به‌طور یقین حرکت انقلاب اسلامی در افقی که رهبر فرزانه انقلاب اسلامی برای تعالی این انقلاب ترسیم کرده‌اند به برپایی اینچنین اجتماعاتی با مختصات انقلابی نیاز خواهد داشت. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، در عین حال ابراز امیدواری کرد تا بتوان از طریق اینگونه تجمعات به بخشی از آرمان‌های بزرگ انقلاب اسلامی در حوزه‌های آموزشی و تربیتی جامه عمل پوشانده شود، چراکه انقلاب اسلامی یک نظام آرمانی محسوب می‌شود که نقطه آغازش بهمن سال ۱۳۵۷ است و نقطه تکاملی اش رسیدن به تمدن نوین اسلامی و جامعه آرمانی مهدوی است که برای رسیدن به این اهداف متعالی باید با همدلی به مسیر ادامه دهیم. هر دو دهه اخیر شاهد شکل‌گیری چنین مراسم پرفضیلتی در جامعه هستیم که عمدتاً متولی این مراسم، جریاناتی از دل اندیشمندان انقلابی است که هدفشان تعالی جامعه دینی است و در نقاط مختلف کشور، فضای جدیدی را برای فعالیت‌های انقلابی در حوزه‌های مختلف فراهم کرده‌اند.

بــــرش
امکانات مناسب نمایشگاه کتاب

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا درباره نمایشگاه کتاب که در مصلای تهران درحال برگزاری است، گفت: پس از دو سال که کرونا مانع برگزاری نماشگاه بین‌المللی کتاب تهران شده بود، سی وسومین دوره نمایشگاه با حضور چشمگیر ناشران داخلی و بیش از ۳۲ کشور خارجی در حال برگزاری است. درباره نمایشگاه کتاب و امکانی که برای تمام کشور در نظر گرفته شده گفت: خرید کتاب از نمایشگاه، رایگان در دورترین مناطق تحویل داده می‌شود. بیش از ۹۰ هزار متر برای این نمایشگاه اختصاص یافته و امکانات بسیار خوبی برای آن پیش‌بینی شده است. در کنار نمایشگاه کتاب، جشنواره فرهنگی همراه با سخنرانی‌ها و نشست‌ها هم برگزار می‌شود. همزمان با نمایشگاه کتاب، نمایشگاه مجازی هم در حاشیه آن درحال برگزاری است که مردم با مراجعه به سایت
 ketab.ir می‌توانند مانند مخاطب حضوری در فضای نمایشگاه سیر کنند و کتاب‌های خود را بخرند. برای آنانی که در شهرستان‌های دوردست امکان حضور در نمایشگاه را ندارند از اینجا به‌طور ویژه یارانه در نظر گرفته شد و کتاب‌های خریداری شده رایگان مقابل در خانه به آنان حتی در روستاها و دورترین مناطق تحویل داده می‌شود.

گروه فرهنگی: پروژه «نامورنامه» همزمان با روز بزرگداشت فردوسی و پاسداشت زبان پارسی توسط اداره کل هنرهای نمایشی رادیو با همکاری اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بنیاد فردوسی در تماشاخانه سنگلج رونمایی می‌شود.
به گزارش روابط عمومی اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلانی، اداره کل هنرهای نمایشی رادیو، با همکاری اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بنیاد فردوسی روز یکشنبه بیست و پنجم اردیبهشت ویژه برنامه «جشن نامه» را همزمان با روز بزرگداشت حکیم فردوسی و پاسداشت زبان پارسی در تماشاخانه سنگلج تهران برگزار می‌کند.
 دراین ویژه برنامه از پروژه «نامورنامه» در قالب «اولین شاهنامه خوانی رادیویی با روایت نمایش گونه» با پیام جلال خالقی مطلق ادیب، زبان‌شناس، ایران‌شناس و شاهنامه‌پژوه نامدار ایرانی رونمایی خواهد شد، این درحالی است که اجرای «پرده‌خوانی»، «شاهنامه خوانی» و چندین برنامه نمایشی دیگر از بخش‌های مختلفی است که برای این ویژه برنامه پیش‌بینی شده است. رادیو تئاتر «بیوراسب» با بازنویسی و کارگردانی: رضا حماطی و بازی عباس بهمنش در نقش ابلیس، کیوان هاشمی در نقش ضحاک و رضا حماطی در نقش راوی، نشست «شگفتی‌های شاهنامه» با حضورعبدالمهدی مستکین شاهنامه‌پژوه و مدیر بخش فرهنگ یونسکو در ایران، «خوانش نسخه‌ آموزشی و نمایشی» با حضو یاسر موحدفرد دبیرکل بنیاد فردوسی و مدیرعامل مؤسسه فردوسی توسی، «نقالی آموزه‌های اخلاقی حکیم توس» با حضور عباس بهمنش و اجرای گروه‌های کودکان و نوجوانان بخش‌های مختلف این ویژه برنامه را تشکیل می‌دهند.
 مراسم رونمایی از پروژه «نامورنامه» امروز بیست و پنجم اردیبهشت ماه در تماشاخانه سنگلج تهران برگزار خواهد  شد.

1 مراسم نود و دومین سالروز تولد حسین محجوبی و نمایش آثار این نقاش، معمار و پارک‌ساز، جمعه، ۲۳ اردیبهشت در موزه هنرهای زیبای مجموعه سعدآباد برگزار شد.
یدالله کابلی دراین مراسم، محجوبی را صاحب هویت و ریشه‌ای دانست که ارتباط عمیقی با زندگی و هستی دارد. او اشاره داشت در دنیای هنر، خلاقیت فردی و مؤلفه‌های شخصی رمز ماندگاری است و استاد محجوبی این رمز مانایی را داراست. آثار او دارای تقدس هستند که هیچ‌یک از این بیش از هزار اثر شبیه هم نیستند و در کمال هنر به تصویر کشیده شده‌اند.» / ایسنا

2 نمایشگاه عکس‌های زنده یاد استاد نادر طالب‌زاده با عنوان «صبح سرخ فرداها» در گالری پردیس ملت برپا شد. دراین نمایشگاه مجموعه‌ای با ۳۰ اثر از عکس‌های زنده یاد نادر طالب‌زاده قرار دارد که توسط تعدادی از هنرمندان به ثبت رسیده است. نمایشگاه «صبح سرخ فرداها» از دیروز شنبه ۲۴ اردیبهشت از ساعت ۱۷ تا ۲۰ در گالری اصلی پردیس ملت افتتاح شده و تا ۲۸ اردیبهشت ماه ادامه دارد و از ۲۸ اردیبهشت تا ۲۰ خردادماه در فضای عمومی این سینما در معرض دید علاقه‌مندان و مخاطبین قرارمی‌گیرد./ روابط عمومی