معصومه مرادپور
خبرنگار
سعید و میثم دو سالی بود که به واسطه زندگی در یک محله با هم آشنا شده و گهگاهی نیز سلام و علیک داشتند اما این ارتباط به خاطر یک اتفاق رنگ کینه و دشمنی به خود گرفت. یک روز که یکی از دوستان سعید برای ملاقات با او به محله آنها آمده بود به خاطر موضوعی پیش پا افتاده با میثم اختلاف پیدا کرد و سعید نیز به طرفداری از دوستش با میثم درگیر شد. آن روز با وساطت اطرافیان و بچه محل‌ها درگیری سعید و میثم به ظاهر پایان یافت اما همین درگیری ساده کینه‌ای عمیق را در دل دو پسر نوجوان کاشت.
آخرین روزهای سال بود و بوی عید از کوچه پس‌کوچه‌های شهر به مشام می‌رسید اما کسی فکرش را هم نمی‌کرد که درست در شب آخرین چهارشنبه سال حادثه‌ای شوم در حال وقوع است. صدای انفجار مواد محترقه و نارنجک‌های دست ساز که از سوی پسرها به در و دیوار خانه‌ها و کوچه و خیابان اصابت می‌کرد و زمین را به لرزه در می‌آورد، محله را بی‌شباهت به میدان جنگ نکرده بود.
در این میان پسرهای نوجوان هر کدام با کیسه‌هایی پر از مواد منفجره و نارنجک دست ساز در کوچه با هم بر سر اینکه صدا و لرزش انفجار نارنجک کدام یک بیشتر است، کل کل داشتند. در همین گیر و دار بود که میثم و سعید با هم رو در رو شدند و انگار جرقه‌ای در ذهن میثم زده شد خنده‌ای بر لب نشاند و با خودش فکر کرد یکی از همان نارنجک‌های دست‌ساز را مقابل پای سعید منفجر کند تا با دیدن ترس و وحشت او انتقام درگیری چند روز پیش را هم بگیرد. نگاهی به نارنجکی که در دست داشت انداخت و بعد در یک لحظه آن را با تمام قدرت به سمت سعید پرت کرد و نارنجک درست مقابل پای پسر نوجوان منفجر شد.
دقایقی بعد صدای آژیر آمبولانس فضای خیابان را پر کرد و پیکر خونین و سوخته پسر نوجوان خیلی سریع به بیمارستان منتقل شد. البته سعید تنها قربانی این حادثه نبود بلکه خود میثم نیز از ترکش‌های سوزان نارنجک در امان نمانده بود. وقتی هر دو پسر نوجوان به بیمارستان منتقل شدند ساعتی بعد سعید در کمال ناباوری به‌دلیل جراحت و آسیب شدید جان باخت.
 میثم وقتی فهمید سعید جان باخته از ترس، خونریزی و سوختگی‌هایش را فراموش کرد و پا به فرار گذاشت اما این فرار دیری نپایید و پسر نوجوان بالاخره دستگیر شد و حالا در سن 17 سالگی مهر یک مجرم بر پیشانی اش حک شده است و اکنون در کانون اصلاح و تربیت حسرت و افسوس می‌خورد که‌ ای کاش آنقدر عجولانه و بی‌فکر تصمیم نمی‌گرفت. با آمدن چهارشنبه سوری امسال یک سال از مرگ سعید می‌گذرد و خانواده‌اش در این شب که ایرانیان به جشن و شادی مشغول هستند باید بر سر مزار پسرشان به سوگواری بنشینند و میثم نیز در سلول تنهایی اش به آینده‌ای که نمی‌داند چشم بدوزد.
 اهالی محل نیز هنوز یادشان نرفته که چه تراژدی تلخی در این شب شکل گرفت. میثم به خاطر یک شوخی کودکانه، هم زندگی خودش را نابود کرد و هم جان یک انسان را گرفت. این خاطره دردناک روایت زنده‌ای بود از یک حادثه تلخ در شب چهارشنبه آخر سال و استفاده کودکانه از مواد محترقه دست ساز.
 خانواده سعید با شکایت از میثم خواستار قصاص او هستند و هنوز این پرونده در صف رسیدگی در دادگاه کیفری قرار دارد و معلوم نیست چه سرنوشتی در انتظار این پسر نوجوان است.
تهران در صف نخست مصدومان چهارشنبه آخر سال
سعید مهر سروش رئیس اداره آموزش و پژوهش اورژانس تهران و سخنگوی کمیته چهارشنبه آخر سال در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره‌ای مختصر به آمار مصدومان چهارشنبه آخر سال گذشته گفت: براساس آمار‌های جمع‌آوری شده، تهران با 553 مصدوم رتبه نخست مصدومان را در این روز پرحادثه به خود اختصاص داده و بعد از آن استان‌های آذربایجان شرقی و کرمانشاه به ترتیب دومین و سومین استان از نظر بیشترین مصدوم در کشور بودند.
وی به رشد 29 درصدی مصدومان چهارشنبه آخر سال گذشته نسبت به سال 98 اشاره کرد و افزود: این آمار به طور میانگین از اوایل اسفند شروع شده است. 83 درصد مصدومان مرد و 17 درصد را خانم‌ها تشکیل داده‌اند. همچنین آمار نشان داده است که بیشترین آسیب‌دیدگان چهارشنبه آخر سال بین سنین 6 تا 18 سال هستند. سخنگوی کمیته چهارشنبه آخر سال گفت: 70 درصد آسیب‌دیدگان در چهارشنبه آخر سال بر اثر انفجار مواد محترقه مصدوم شده‌اند که در این میان متأسفانه در کل کشور 1892 تن مصدوم شدند که 131 نفر دچار قطع عضو و 597 تن نیز دچار نابینایی چشم شده‌اند.
سال گذشته 10 نفر در چهارشنبه آخر سال کشته شدند که شش نفر در همان شب چهارشنبه آخر فوت شدند و مابقی پس از چند روز بستری شدن و تحمل درد و رنج بسیار در کام مرگ فرو رفتند که از این تعداد سه نفر در تهران جان خود را از دست دادند.
آموزش در بستر فضای مجازی به دانش‌آموزان
رئیس اداره آموزش اورژانس همچنین به برنامه‌های ویژه پیشگیری از حوادث و مخاطرات چهارشنبه آخر سال اشاره کرد و گفت: بر همین اساس مکاتبات بین دستگاهی بین پلیس فتا، اورژانس و آموزش و پرورش صورت گرفته است. با توجه به اینکه آموزش دانش‌آموزان در بستر فضای مجازی تداوم دارد، بنابراین از همین فرصت استفاده شده تا دانش‌آموزان از طریق شبکه سراسری شاد بتوانند به بسته آموزش درباره مخاطرات استفاده از مواد محترقه خطرناک در چهارشنبه آخر سال دسترسی پیدا کنند. با این بسته آموزشی دانش‌آموزان در ساعات آموزشی می‌توانند درباره فرهنگ چهارشنبه آخر سال و همچنین نکات پیشگیری از حوادث مطلع شوند.از آنجایی که بیشترین گروه سنی در معرض خطر طی سال‌های گذشته بین سنین 6 تا 18 سال بوده است، بنابراین استفاده از فضای مجازی در کلاس‌های آنلاین در این رابطه بسیار می‌تواند تأثیر‌گذار باشد. تولید انیمیشن‌های مرتبط و همچنین توصیه‌ها و هشدار‌های لازم از دیگر موارد محتوای این بسته‌‌های آموزشی در فضای مجازی است.
مهر سروش با بیان اینکه بسیاری از موارد سوختگی که در شب چهارشنبه آخر سال رخ می‌دهد به بیمارستان منتقل می‌شوند، گفت: هنوز بسیاری از مردم نمی‌دانند در لحظات نخستین حادثه باید چه کارهایی انجام دهند، اول اینکه بهتر است از آب تمیز یا سرم برای شستن سوختگی استفاده شود و به هیچ عنوان در سوختگی‌های درجه دو و سه از پماد خمیر دندان استفاده نشود چرا که وقتی مصدوم به بیمارستان منتقل می‌شود پاک کردن موادی که روی زخم آغشته شده، درمان زخم سوختگی را با چالش روبه‌رو خواهد کرد پس بهتر است در همان لحظه اول پارچه و لباس محل سوختگی کنده شود اما اگر به زخم چسبیده بود بهتر است خودمان این کار را انجام ندهیم. همچنین بهتر است حلقه یا هر شیئی که در دست مصدوم است، درآورده شود.
 تماس با مرکز اورژانس یا آتش‌نشانی را نیز در اولویت مواجهه با هر حادثه بدانیم. وی از مردم خواست آموزش‌های کمک‌های اولیه را یاد بگیرند.همچنین این روزها بیشتر از قبل مراقب کودکان خود باشند و محیط‌هایی مانند بالکن و زیرزمین و هر فضایی را که امکان دارد فرزندتان در آنجا به‌صورت پنهانی مواد محترقه بسازد یا پنهان کند، کنترل کنید. در بسیاری از حوادث گزارش شده کودکان پنهانی در زیرزمین درصدد ساخت مواد محترقه دست ساز بودند که متأسفانه با انفجار این مواد دچار قطع عضو و سوختگی‌های عمیق شدند.بنابراین باید از مواد آتش زای بدون خطر استفاده شود و مراقب کودکان باشیم.همچنین با پریدن از روی کوهی از چوب‌های به آتش کشیده شده نیز جلوگیری شود زیرا مواردی از این قبیل حوادث داشتیم که هنگام پریدن، فرد دچار آتش‌سوزی شده که متأسفانه با چسبیدن لباس به پوستش آثار سوختگی‌اش نیز تشدید شده است.
مرخصی‌های تیم‌های اورژانس در شب چهارشنبه آخر سال لغو می‌شود
سخنگوی کمیته چهارشنبه آخر سال با اظهار اینکه در این چند روز همه مرخصی‌های عوامل اورژانس لغو می‌شود، گفت: همه تیم‌ها در آماده باش قرار دارند و تمهیداتی در نظر گرفته شده که تعدادی از این تیم‌ها با آمبولانس در میادین پرحادثه مستقر می‌شوند تا در سریع‌ترین زمان ممکن به کمک مصدومان بشتابند.
مجتبی خالدی رئیس اورژانس کشور نیز گفته است: از آنجایی که این حوادث قابلیت پیشگیری دارد، خواهش ما این است که چند اقدام صورت گیرد. همچنین سازمان اورژانس کشور محتوای آموزشی را آماده کرده و در هفته جاری یک جلسه‌ای با متولیان امر خواهیم داشت که با نمایندگان وزارت کشور، شهرداری، سازمان‌های مردم نهاد و... همکاری کنیم تا بتوانیم اطلاع‌رسانی گسترده‌ای را برای مردم داشته باشیم. بسیاری از افراد آگاهی ندارند که اقدامات و هیجاناتشان چه عواقبی را برای خودشان و سایر افراد در پی خواهد داشت.
خالدی درباره تمهیدات این سازمان در خصوص چهارشنبه آخر سال اظهار کرد: متأسفانه هر ساله شاهد این هستیم که افراد به‌دلیل سن جوانی، کنجکاوی و هیجاناتی که در این خصوص دارند از مواد محترقه استفاده می‌کنند. حتماً والدین مراقبت‌های لازم را درباره این مسأله داشته باشند. مهم‌ترین رکن این مسأله آگاهی‌رسانی به نوجوانان است که ببینند چه مخاطرات و عواقبی در انتظارشان است و شاید تا پایان عمر دچار محدودیت و معلولیت شوند یا جانشان را از دست بدهند.
برخی اصناف نیز به‌ دلیل شغل‌شان می‌توانند مورد سوء استفاده افراد سودجو برای تهیه مواد محترقه قرار گیرند که به این اصناف نیز باید توصیه‌های لازم ارائه شود. موادی که می‌تواند برای تولیدات ترقه مورد استفاده قرار گیرد در این ایام نباید به‌صورت آزاد و به هر فردی فروخته شود. سال‌های گذشته نیز شاهد عابرانی بودیم که متأسفانه دچار آسیب شده بودند. بنابراین خواهش ما این است که افراد در این ایام بیشتر از خیابان‌های اصلی تردد کنند و اگر در خودرو هستند شیشه‌ها بالا باشد. همه باید کمک کنند تا حوادث چهارشنبه سوری کاهش پیدا کند.
آماده باش پلیس برای امنیت چهارشنبه آخر سال
هر چند سال گذشته احتیاط به‌دلیل شرایط بیماری کووید ۱۹ بیشتر بود اما سال‌جاری نیز با توجه به افزایش سفر‌ها به نظر می‌رسد با زیاد شدن تردد و در پی آن امکان افزایش مصدومان چهارشنبه آخر سال روبه‌رو باشیم.
البته نیروی انتظامی نیز همزمان با سایر دستگاه‌ها و سازمان‌های دخیل در کاهش حوادث و سوانح چهارشنبه آخر سال در آماده باش هستند و تمهیدات ویژه‌ای در این شب دارند اگر چه از مدت‌ها قبل نیروی انتظامی با شناسایی و دستگیری قاچاقچیان مواد محترقه و کشف محموله‌های مواد آتش‌زای غیرمجاز در تلاش بوده است که در این شب نیز طبق روال سال‌های گذشته برنامه‌های ویژه‌ خود را اجرا و از مخاطرات جلوگیری کند. بدین منظور بازداشت افرادی که بخواهند امنیت شهروندان را به مخاطره بیندازند لحاظ می شود و آنها  تا بعد از تعطیلات نوروز در خدمت نیروی انتظامی هستند که این  از جمله این برنامه‌ها است. البته به گفته سردار رحیمی رئیس پلیس کشور، پلیس هم در کنار شادی مردم حضور دارد و فقط با افرادی که بخواهند با ناهنجاری آرامش مردم را برهم بزنند برخورد خواهد کرد. گشت‌های پلیس در همه نقاط شهر مستقر خواهند شد و در تلاش هستند مردم در امنیت کامل این شب را بگذرانند و توصیه پلیس به خانواده‌ها این است که حتماً مراقب فرزندان خود باشند.
 تشکیل کارگروه ویژه پلیس فتا
برای جلوگیری از خرید و فروش موادمحترقه در آستانه فرارسیدن چهارشنبه آخر سال فضای مجازی تحت کنترل پلیس فتا قرار می‌گیرد.
سرهنگ رامین پاشایی معاون اجتماعی پلیس فتا فرماندهی انتظامی کشور با بیان این مطلب گفت: براساس رصد‌های صورت گرفته در پلیس فتا مشخص شد تعدادی صفحه مجازی در شبکه‌های اجتماعی مشغول فعالیت هستند که اقدام به فروش مواد محترقه ویژه چهارشنبه سوری می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه فروش هرگونه مواد محترقه ممنوع است، گفت: برای یکسری از اقلام که استفاده از آن جنبه شادی و سرگرمی برای مردم دارد؛ مانند نورافشانی و... مجوز‌هایی صادر شده است که خرید و فروش این مواد نیز باید از مراکز معتبر و مجاز صورت بگیرد.
موضوعی با عنوان مجوز خرید و فروش مواد محترقه در فضای مجازی نداریم؛ چرا که پلیس فتا و هیچ دستگاهی در این باره مجوزی برای هیچ فردی صادر نکرده است.
وی با بیان اینکه افرادی در فضای مجازی اقدام به تبلیغ فروش مواد محترقه با قیمت پایین می‌کنند، گفت: از آنجایی که جامعه هدف این افراد کودکان و نوجوانان بوده و از طرفی نسبت به موضوع آگاهی ندارند، بعضاً خودشان اقدام به خرید مواد محترقه کرده یا از والدین‌شان درخواست انجام خرید به‌صورت مجازی می‌کنند. رصد‌های ما در فضای مجازی برای برخورد با خرید و فروش مواد محترقه با همکاری دو یگان انتظامی دیگر در حال انجام است و به محض شناسایی مجرمان در این زمینه، مراتب به یگان‌های تخصصی انتظامی دیگر اعلام خواهد شد. وی با بیان اینکه برخورد و اقدامات پلیس فتا در روز‌های پایانی سال با این موارد تشدید خواهد شد، گفت: با توجه به اینکه مخاطب این موضوع اکثراً کودکان و نوجوانان هستند، خانواده‌ها باید در خصوص چنین مواردی نظارت خود را افزایش دهند. برخی مواقع اقلامی که در این زمینه به فروش می‌رسند، استاندارد نیستند و موجب بروز خسارات جسمی برای مصرف‌کننده می‌شوند.
به گفته معاون اجتماعی پلیس فتا فرماندهی انتظامی کشور، کارگروه‌های ویژه‌ای برای بررسی، نظارت و رصد فضای مجازی برای شناسایی فروشندگان مواد محترقه تشکیل شده که به محض رؤیت موارد با مجرمان برخورد‌های انتظامی و قضایی انجام خواهد شد.

نیم نگاه

سعید مهر سروش: با توجه به اینکه آموزش به دانش‌آموزان در بستر فضای مجازی تداوم دارد، بنابراین از همین فرصت استفاده شده تا دانش‌آموزان از طریق شبکه سراسری شاد بتوانند به بسته آموزشی درباره مخاطرات استفاده از مواد محترقه خطرناک در چهارشنبه آخر سال دسترسی پیدا کنند. از آنجایی که بیشترین گروه سنی در معرض خطر طی سال‌های گذشته بین سنین 6 تا 18 سال بوده است، بنابراین آموزش این موضوع در کلاس‌های آنلاین بسیار می‌تواند تأثیر‌گذار باشد

سرهنگ سیدمرتضی موسوی
معاون فرهنگی اجتماعی فرماندهی انتظامی استان البرز
چهارشنبه سوری یکی از مراسم‌ سنتی ایرانیان است که ریشه در فرهنگ غنی ایرانی داشته و با درهم آمیختن با ارزش‌های اسلامی، می‌تواند بستری مناسب برای فراهم آوردن یک شادی سالم و افزایش ارتباطات اجتماعی میان افراد باشد که در این صورت شاهد رشد سرمایه‌های اجتماعی نیز خواهیم بود اما متأسفانه و بخصوص در سال‌های اخیر خطرات و عواقب فعالیت‌های عده‌ای هنجارشکن که خیابان‌ها را با مناطق جنگی اشتباه می‌گیرند موجب شده تا نه تنها این شب، هنگامه جشن و شادی نباشد بلکه اکثر خانواده‌ها از حضور در معابر و خیابان‌ها حذر کرده و ترس، جانشین شور و شادی نزدیک شدن به ایام عید نوروز شود.
خطرسازان چهارشنبه آخر سال با علم به اینکه ممکن است فعالیت هایشان نه فقط سال جدید که تمام عمر را برای خود و خانواده‌شان تلخ سازد، برای چند ساعت خوشی کاذب آتش بازی‌های مهیب به راه انداخته و حتی فرصت شادی و هیجان واقعی را نیز از دیگران سلب می‌کنند.
انتشار تصاویر و فیلم‌های حوادث چهارشنبه آخرسال آنچنان دردناک و متأثر کننده است که گویا تکرار هرساله هشدارها، اقدامات بازدارنده و انتظامی و حتی دستگیری سوءاستفاده‌کنندگان از این فضا، برای همگان تازگی دارد.
اقدامات فرهنگی پلیس از جمله آگاه سازی شهروندان در فضای مجازی نقش بسزایی در کاهش آسیب‌های مراسم چهارشنبه آخرسال دارد؛ ضمن این که پلیس براساس وظیفه ذاتی خود که همانا حفظ و ارتقای نظم و امنیت عمومی است با هنجارشکنان چهارشنبه آخر سال برخورد کرده و اجازه بی‌قانونی و هرج و مرج عده‌ای در شهر را نمی‌دهد، چراکه مخاطرات رفتارهای برخی افراد، سلامت روانی جامعه و فیزیکی افراد را نشانه گرفته و ضرورت دارد تا خانواده‌ها با تکیه بر فرهنگ غنی خود از بروز هر گونه حوادث ناخوشایند جلوگیری کرده و با حالی خوب به استقبال شروع سال جدید بروند.
 دغدغه‌ها و نگرانی از حوادث چهارشنبه آخرسال موجب شده تا در سالهای اخیر موج رسانه‌ای برای اطلاع‌رسانی عواقب فعالیت‌های خارج از عرف متخلفان شکل بگیرد و همه نهادهای آموزشی و فرهنگی نیز برای کاهش آسیب‌های احتمالی وارد عمل شوند؛ و پلیس هم در کنار سایر دستگاه‌های خدمت رسان علاوه بر فعالیت‌های ایجابی، اقدامات قانونی خود را انجام داده و اعلام می‌کند که امنیت و آرامش مردم خط قرمز پلیس است و در برقراری هرچه بیشتر نظم و امنیت عمومی و پاسخگویی به مطالبه بحق مردم که همانا شادی و نشاط در کنار امنیت و آرامش است گام بر می‌دارد و اقدامات فرهنگی خوبی نیز در این زمینه انجام داده است.
انجام تبلیغات مناسب رسانه‌ای برای بالابردن سطح آگاهی مردم واطلاع‌رسانی گسترده نکات ایمنی و پخش برنامه‌های مهیج از تلویزیون در شب چهارشنبه آخرسال از تبعات خطرناک بازی با مواد محترقه در این روز می‌کاهد و می‌تواند راهکاری برای کاهش آسیب‌های احتمالی به شمار آید و نصب بنرهای هشداری و تابلوهای درون شهری، انتشار گسترده محتوای پیشگیری از آسیب‌های چهارشنبه سال در فضای مجازی و کانال‌های پرمخاطب و همچنین صداوسیما از جمله اقدامات مهم برای آگاه‌سازی شهروندان به شمار می‌آید.
توصیه ما به خانواده‌ها این است در صورت اطلاع از خرید و فروش و توزیع مواد آتش زا مراتب را به مرکز فوریت‌های پلیسی ۱۱۰ اطلاع دهند و والدین باید از نگهداری مواد آتش زا و نیز تهیه و ساخت این وسایل از سوی فرزندانشان خودداری کرده و نظارت بر موضوع را جدی بگیرند.
پیشگیری از وقوع حوادث چهارشنبه‌ آخر سال در دستور کار پلیس قرار دارد و از چندی پیش اقداماتی نیز برای شناسایی سایت‌های اینترنتی و وبلاگ‌هایی که اقدام به ساخت و فروش مواد محترقه غیرمجاز می‌کنند، آغاز شده‌ است و سازندگان مواد محترقه به این نکته توجه داشته باشند که براساس قانون، آموزش ساخت مواد محترقه و منفجره و خرید و فروش مواد محترقه و منفجره در فضای مجازی ممنوع است.
تأکید می‌کنم پلیس مخالف شادی و نشاط مردم نیست بلکه در کنار آنان از بار روانی مثبت جشن‌های آیینی لذت می‌برد و رویکرد پلیس در این رسم ایرانی، اجتماعی و فرهنگی است اما هر اقدامی باید منطبق بر منطق و قانون و برقراری نظم و امنیت عمومی باشد، قانون شکنی، مزاحمت و هنجارگریزی، زیبنده فرهنگ بالای ایران و ایرانی نبوده و هیچ آیینی آن را نمی‌پذیرد؛ پلیس با اوباشگری، رفتارهای مخاطره آمیز، بستن خیابان‌ها به بهانه جشن چهارشنبه پایان سال، اختلال در عبور و مرور و هر نوع بی‌نظمی مخالف است چراکه مهم‌ترین نکته در برگزاری جشن‌های ملی، رعایت حقوق شهروندی و جلوگیری از هرج و مرج و هنجارشکنی است.
انجام رفتارهای خطرناک در روز چهارشنبه آخر سال و ایجاد صدای ناشی از انفجار برای نوزادان، خانم‌های باردار، بیماران و سالمندان بسیار خطرناک است و افرادی که برای چند ثانیه هیجان دست به چنین اقداماتی می‌زنند باید بدانند که ممکن است هیجان لحظه‌ای آنان زندگی یک فرد یا خانواده‌ای را نابود کند که شاید هیچ وقت این خسران قابل جبران نباشد.
و در آخر بیشترین قربانیان چهارشنبه آخرسال کودکان و نوجوانان هستند، بنابراین بر والدین واجب است فرزندان خود را از خطرات مواد منفجره و آتش زا آگاه کرده و آنان را از بازی با چنین موادی برحذر دارند، چرا که بهار فصل شکفتن است نه پژمردن و امیدواریم هیچ یک از شهروندان عزیزمان در این روز دچار آسیب و سانحه نشوند و با سلامتی کامل به استقبال فصل بهار بروند.