زهرا کشوری
خبرنگار
کردکوی‌ همچنان می‌سوزد. اورس‌ها، بلوط‌ها و زرشک‌ها یکی یکی طعمه حریق می‌شوند و سایه‌شان از سر دراز‌نو و کرد‌کوی کم می‌شود. سه بالگرد به کمک جنگل‌های هیرکانی درازنو آمده‌اند. تعداد نیروهای امدادی به ۳۰۰ نفر رسیده است. اکبری فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، منابع طبیعی و آبخیزداری کشور به «ایران» می‌گوید آتش به کنترل آنها درآمده است. او با توجه به وضعیت جوی احتمال می‌دهد امروز باران هم به کمک درازنو بیاید و به تازه‌ترین آتش‌سوزی عمدی در گلستان پایان دهد. همزمان با نگارش این گزارش در بعداز ظهر شنبه، درازنو سه شبانه روز است که می‌سوزد. خبرهایی در فضای مجازی پیچیده است که آتش به مناطق مسکونی رسیده. این موضوع توسط اکبری تکذیب می‌شود. او می‌گوید: «آتش به یک سایت صداوسیما رسیده بود اما همچنان در مناطق جنگلی است و مناطق مسکونی را تهدید نمی‌کند.»
او از تجهیز نیروهای نظامی و مردمی برای اطفای حریق‌ خبر می‌دهد و می‌گوید: «یگان ویژه به کمک درازنو آمده است.علاوه بر سه بالگرد، ۵۰ خودروی شاسی بلند هم در اختیار نیروهاست‌ تا بتوانند وارد مناطق سخت گذر شوند.»
او علت آتش‌سوزی درازنو که اورس‌های بسیاری را تبدیل به خاکستر کرد، عمدی اعلام می‌کند و از دستگیری یک فرد مظنون در این رابطه خبر می‌دهد. فرد دستگیر شده هنوز بازجویی نشده است، بنابراین اکبری نمی‌تواند تأیید کند که این فرد عامل حتمی آتش‌سوزی جنگل‌های هیرکانی در کردکوی‌ گلستان است یا نه.
براساس آمارهایی که او به «ایران» می‌دهد از ابتدای سال تا به امروز ۴۰ نفر به‌دلیل ایجاد آتش‌سوزی‌های عمدی در رویشگاه‌های جنگلی سراسر کشور دستگیر شده‌اند که بسیاری از آنها به‌دنبال تصرف زمین‌های جنگلی بوده‌اند. او عامل ۹۵ درصد از آتش‌سوزی‌های جنگلی را انسانی می‌داند و ۹۰ درصد این آتش‌سوزی‌ها سهوی و ۵ درصد آنها را عمدی می‌خواند. براساس ماده ۴۷ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌های کشور، ایجاد حریق در منابع طبیعی و رویشگاه‌های جنگلی ۳ تا ۱۰ سال حبس در پی دارد. دو نفر از ۴۰ نفر دستگیر شده در ۶ ماهه نخست سال‌جاری در زندان به سر می‌برند و دادگاه ۳۸ نفر دیگر در جریان بررسی است. حیدر آسیابی رئیس‌ کل دادگستری گلستان نیز در گفت‌و‌گو با ایرنا‌، از مأموریت  دادستان کردکوی خبر می‌دهد و می‌گوید: «دادستان مأموریت دارد موضوع آتش‌سوزی جنگل‌های منطقه حفاظت‌شده جهان‌نما و منطقه درازنو را به‌صورت ویژه بررسی و عاملان آن را شناسایی کند.» او با تأکید بر حساسیت دستگاه قضایی بر حفاظت از منابع طبیعی استان، می‌گوید: عوامل انسانی این آتش‌سوزی‌ها شناسایی  شده‌اند و در اسرع وقت به سزای عمل خود خواهند رسید.
۸۰ درصد آتش‌سوزی جنگل کردکوی مهار شد
در آخرین خبر، رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری گفت در نتیجه تلاش گسترده نیروهای مردمی و امدادی با بهره‌گیری از حداکثر توان ممکن، سطح آتش ارتفاعات جنگلی زرشک‌چال درازنوی کردکوی نسبت به روز جمعه حدود ۸۰ درصد کمتر شد.
مسعود منصور در نشست مدیریت بحران استانداری گلستان اظهار داشت: آتش این منطقه در سه بخش سطحی، تنه‌ای و تاجی بود که موجب وارد شدن خسارت زیاد به بخش‌هایی از این منطقه شد. وی بیان کرد: یکی از راهکارهای مؤثر برای خاموش کردن آتش جنگل‌ها بخصوص در مناطق سخت گذر، استفاده از بالگرد است اما به‌دلیل وزش باد، امکان پرواز بالگرد بر فراز این منطقه وجود ندارد.
وی افزود: تغییر جهت وزش باد و گسترش بیشتر پوشش ابر در منطقه از صبح شنبه، عملیات خاموش کردن آتش را اندکی آسان کرد.
وی خواستار افزایش تعداد تانکر آبرسان و بازسازی تجهیزات اطفای حریق در این منطقه شد.
رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در خصوص علت وقوع آتش‌سوزی در این منطقه افزود: با توجه به دستگیری باند قاچاق چوب در منطقه، به احتمال زیاد عامل انسانی موجب بروز این حادثه است. وی ادامه داد: منطقه از طریق دوربین‌های نظارتی در حال پایش است تا عوامل بروز آتش‌سوزی شناسایی و معرفی شوند.
به‌گفته منصور، سال قبل ۲ هزار و ۶۶۲ مورد با سطح ۳۹ هزار و ۵۰۰ هکتار آتش‌سوزی در عرصه‌های منابع طبیعی کشور ثبت شد که امسال از لحاظ تعداد و سطح با ۴۵ درصد کاهش به هزار و ۴۶۰ مورد با سطح ۲۳ هزار هکتار کاهش یافته است. وی ادامه داد: استان فارس با ۵۲۹ مورد و سطح ۱۴ هزار و ۸۰۰ هکتار شاهد بیشترین آتش‌سوزی بود و گلستان با ۱۹۹ مورد و ۱۰ هزار و ۷۰۰ هکتار رتبه دوم کشور را به خود اختصاص داد.

بجنورد- افزایش قیمت قبر، سخت‌گیری دفن متوفیان کرونایی و ازدحام در قبرستان‌ها در سطح شهرهای خراسان شمالی باعث شده است که شهروندان در این ایام اموات را برای دفن به روستاها ببرند تا مانعی برای برگزاری مراسم‌ عزاداری‌ نداشته باشند که گاهی نیز این موضوع باعث نارضایتی روستاییان شده است.
به گزارش ایرنا، یکی از اهالی جرگلان ضمن انتقاد از دفن مردگان شهری در روستاها گفت: در این ایام که شرایط کرونایی محدودیت‌هایی را برای دفن اموات در شهرها ایجاد کرده است افرادی که به علت کرونا، تصادف، کهولت و بیماری‌های مختلف فوت می‌کنند برای فرار از محدودیت‌های کرونایی اموات را برای دفن به قبرستان روستاها می‌آورند.
فرشید درخشان افزود: برخی از روستاییان سال‌ها از روستاها به استان‌های تهران، گلستان، مازندران و سایر استان‌ها و حتی شهرهای خراسان شمالی مهاجرت کرده اند که تا قبل از کرونا امواتشان را هم در محل سکونت خود دفن می‌کردند اما در شرایط فعلی و محدودیت‌های کرونایی مردگان را برای دفن به قبرستان‌های روستا می‌آورند. وی اظهارداشت: برخی از این خانواده‌ها در چند دهه اخیر هیچ رفت و آمدی به روستا نداشته اند اما متأسفانه هم اینک برای خاک کردن یکی از اعضای خانواده به روستا سفر می‌کنند و همین افزایش رفت و آمد‌ها احتمال شیوع بیشتر بیماری کووید۱۹ را  به وجود می‌آورد و از دیگر سو مراسم عزاداری را نیز در روستا با جمعیت زیاد و در برخی موارد بدون رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار می‌کنند.
درخشان گفت: متأسفانه این افراد تنها به دفن کردن نیز قناعت نمی‌کنند بلکه تمامی‌ مراسم‌ را در مسجد، حسینیه یا خانه‌های اقوام برگزار می‌کنند و شاید یکی از دلایلی که کرونا در روستاها بیشتر شده است  نیز همین امر باشد در حالی که در ماه‌های گذشته حتی یک مبتلا به ویروس کرونا در روستا نداشتیم.
افزایش دفن اموات در روستاها
عضو شورای اسلامی‌ یکی از روستاهای بجنورد نیز با بیان اینکه دفن اموات شهرنشینان در روستاها افزایش پیدا کرده است، گفت: در دهه‌های گذشته مردمی‌ که از روستا مهاجرت کرده بودند اگر یکی از اعضای خانواده فوت می‌شد او را در همان شهر محل سکونت به خاک می‌سپردند اما متأسفانه هم اینک این روند تغییر یافته است. وی گفت: حتی برخی از افرادی که اقوامی‌ در فلان روستا ندارند اما به صرف اینکه پدربزرگ یا مادربزرگ آنان در سال‌های گذشته در این روستا سکونت داشته برای دفن متوفیان به قبرستان روستا مراجعه می‌کنند و این در حالی است که معمولاً گنجایش قبرستان‌های روستایی نیز محدود است.
محمدعلی رحمانی گفت: افزایش قیمت قبر و هزینه‌های کفن و دفن بالا در شهرهای خراسان شمالی پس از همه‌گیری کرونا نارضایتی مردم این استان را به همراه داشته و موجب نگرانی بازماندگان افراد متوفی شده است. وی افزود: هم اینک با افزایش فوتی‌های ناشی از کرونا رفت و آمد به این روستا‌ها برای برگزاری مراسم تدفین و خاکسپاری نیز بسیار افزایش یافته که این امر نگران کننده است زیرا پروتکل‌های بهداشتی رعایت نمی‌شود و بیشتر روستاییان از ماسک استفاده نمی‌کنند. وی اظهار داشت: در سال‌های گذشته نیز  افرادی بوده اند که پس از فوت شدن بنا به وصیت‌نامه افراد جنازه آنان در روستا به خاک سپرده شد اما این افراد روستاییان شهرنشینی بودند که هیچ گاه پیوند خود را با روستا قطع نکردند.
 

۴۰ درصد جمعیت کرمان به مراکز واکسیناسیون کرونا مراجعه نکرده‌اند

کرمان - استاندار کرمان با ابراز تأسف از خلوت بودن مراکز واکسیناسیون کرونا اظهار کرد: هنوز ۴۰ درصد از جمعیت استان به مراکز واکسیناسیون برای تزریق واکسن مراجعه نکرده‌اند.
«علی زینی‌وند» در صدمین جلسه ستاد مقابله با کرونای استان کرمان گفت: شواهد و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که باید آمادگی و مراقبت لازم برای حادث نشدن پیک ششم را انجام دهیم. وی استان کرمان را گسترده و جمعیت آن را بالا دانست و بیان کرد: با توجه به وضعیت استان پیک‌های کرونا در آن طولانی است.استاندار کرمان بر لزوم اتخاذ تمهیدات لازم برای مقابله با کرونا و درگیر نشدن با پیک ششم تأکید کرد و افزود: واکسیناسیون یک اضطرار است و در آینده نزدیک افرادی که واکسن دریافت نکرده‌اند با محدودیت خدمات اجتماعی مواجه می‌شوند. زینی‌وند با اشاره به گزارش جهانی از میزان تزریق واکسن و تعداد ابتلا و فوتی‌های آنها عنوان کرد: باید مردم را از طرق مختلف برای تزریق واکسن تشویق کرد.

کاشت نهال‌های بومی در تالاب هامون برای مقابله با گرد و غبار

زاهدان- مدیرکل حفاظت محیط‌زیست سیستان و بلوچستان گفت: نهال بومی و همگن با شرایط اکولوژیکی [این اقلیم] تا کنون در یک‌هزار و ۳۰۰ هکتار از وسعت تالاب بین‌المللی هامون کشت شده است.
به گزارش ایرنا، وحید پورمردان اظهارداشت: درمان مؤثر پدیده گرد وغبار در شمال سیستان و بلوچستان، با احیای پوشش گیاهی است و نهالکاری عامل اصلی احیای پوشش گیاهی در تالاب بین‌المللی هامون محسوب می‌شود. وی افزود: احیای پوشش گیاهی در فاز دوم برنامه احیای تالاب بین‌المللی هامون پس از برنامه‌های عمرانی کلید خورد و هم‌اینک به نتایج مطلوبی رسیده است.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست سیستان و بلوچستان گفت: این پروژه که یکی از بزرگترین پروژه‌های نهالکاری محیط‌زیست است با وسعت یکهزار و ۳۰۰ هکتار در بستر تالاب بین‌المللی هامون توسط این اداره کل در حال انجام است که این برنامه از جمله عوامل مؤثر در احیای تالاب هامون و پوشش گیاهی به‌شمار می‌رود که می‌توان از جمله اثرات آن به کاهش چشمگیر پدیده گردوغبار
 اشاره کرد.

سمیه مظاهری
خبرنگار
همدان را همه با تاریخ پر فراز و نشیبش می‌شناسند؛ با الوند پایدار و آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی منحصر به فرد. اما برای قدیمی‌ترها برای آنها که روزهای سخت جنگ و هول و هراس آن روزها را درک کرده اند؛ همدان معنای دیگری دارد.
استانی که گرچه فرسنگ‌ها با مناطق مرزی و عملیاتی فاصله داشت، اما تمام قد برای دفاع از اسلام و انقلاب و میهن ایستاد.دارالمجاهدین نام گرفت که نام 8 هزار لاله سرخ بر تارکش می‌درخشد از شهدای مبارزات انقلابی گرفته تا شهدای ترور، بمباران هوایی، امنیت، مدافع حرم و دفاع مقدس.در این بین بیشترین سهم مربوط به شهدای دوران دفاع مقدس است؛ مردانی که در اوج تحریم و تنگنا و سختی تا پای جان ایستادند تا نگذارند یک وجب از خاکشان به دست دشمن بیفتد.مردان مرد روزهای سخت جنگ، شیرمردان لشکر انصار و فاتحان قله رفیع شهادت که رهبر معظم انقلاب در وصفشان فرمود: «همدان در شمار پیشروان حرکت انقلابی و مفتخر به تقدیم چهره‌های برجسته‌ جهاد و شهادت و نیز شخصیت های عالیقدر علم و عرفان است.»
 استان همدان دارای دو خانواده با 4 شهید، 11خانواده با 3 شهید، و 230خانواده با 2 شهید است و وجود 1000 آزاده و جانباز هم از دیگر افتخارات این خطه است.هرچند رزمندگان همدان در قالب گروه‌های خودجوش و مردمی از آغازین روزهای جنگ در مناطق عملیاتی حضور داشته و برخی از فرماندهان جوانش در آزادسازی خرمشهر حضور فعال داشته‌اند، اما تشکیل تیپ انصارالحسین(ع) فصل تازه‌ای را در تاریخ مبارزات مردم همدان باز کرد.پس از حضور موفق همدان در آزادسازی خرمشهر و عملیات‌های فتح المبین و بیت المقدس با نظر فرماندهان ارشد سپاه پاسداران، تیپی در همدان تشکیل شده و با نظر شورای فرماندهی نام انصارالحسین(ع) برای آن انتخاب شد.
شورای فرماندهی تیپ را شهید حسین همدانی، شهید سعید اسلامیان، مهدی بادامی و جعفر مظاهری تشکیل می‌دادند و اسفند 1361 بود که سردار سرلشکر شهید حسین همدانی، جمعی از جوانان و فعالان انقلابی را از جای جای استان به دور خود جمع کرد و با تشکیل چند گردان‌، آنها را به‌ نام شهدای واقعه جانگذار عاشورا نامگذاری کرد:
گردان 151 مسلم بن عقیل(ع) در ملایر، گردان 152 حضرت اباالفضل در نهاوند، گردان 153 قاسم بن الحسن(ع) در تویسرکان، گردان 154 حضرت علی اکبر(ع) شامل رزمندگان دو شهرستان همدان و بهار، گردان 155 حضرت علی اصغر(ع) شامل رزمندگان همدان، اسدآباد و کبودرآهنگ و گردان 156 حر بن ریاحی شامل نیروهای شهرستان‌های همدان و مناطق تابعه.تیپ انصار استان همدان که نخستین حضور مستقل خود را در عملیات والفجر 2 تجربه کرد در نبردهای متعدد حضور موفق و درخشانی داشته و همین ایستادگی و اخلاص سبب شد تا به لشکر ارتقا یابد.ایثار و جانفشانی رزمندگان همدان در جزیره مجنون و انجام عملیات انصار، تیپ انصار را به لشکر ارتقا داد پس از آن نیز تا پایان جنگ تحمیلی در دفاع از کشور ایستادگی کرد.
فتح بزرگ در عملیات رمضان و منطقه بیابانی کوشک اهواز زیر گرمای 50 درجه از دیگر نقاط درخشان کارنامه مردم همدان در دوران دفاع مقدس به شمار می‌رود.رزمندگان استان همدان در این عملیات نقش مهمی ایفا کرده و دشمن را شکست دادند. اقدامی که صدام را عصبانی کرد و چند روز بعد انتقام آن را گرفت.بیست‌وپنجم تیر 1361 وقتی چند هزار نفر برای اقامه نماز جمعه در ورزشگاه همدان جمع شده بودند؛ هواپیماهای عراقی آنها را بمباران و صدها نفر از مردم به خاک و خون کشیده شدند.
با این حال نماز جمعه به امامت آیت‌الله حسین نوری امام جمعه وقت همدان در مسجد جامع اقامه شده و آن ورزشگاه هم به یاد شهدای مظلوم واقعه «شهدای قدس» نام گرفت.
«مرصاد» نقطه پایانی جنگ و حضور لشکر انصار در دفاع از میهن بود. وقتی متجاوزان در سکوت پس از پذیرش قطعنامه وارد کرمانشاه شده و در حال پیشروی به‌سمت تهران بودند؛ رزمندگان لشکر انصار مستقر در کرمانشاه با وقت شناسی در برابر آنها ایستادند تا نیروی کمکی برسد.
آنها در تنگه چهارزبر با دشمن درگیر شده و شبانه خاکریز زدند. کاری که سپهبد شهید صیاد شیرازی را شگفت زده کرد و گفت: «این خاکریز را ملائکه زده‌اند و اگر این ملائکه این‌جا نبودند، منافقان به کرمانشاه می‌رسیدند.»
ترسیم روزهای سخت جنگ در باغ موزه دفاع مقدس
حالا 33 سال از پایان جنگ می‌گذرد؛ جنگی نابرابر که خسارت بزرگی به کشور زده و ده‌ها هزار انسان بی‌گناه در آن به شهادت رسیدند با این حال جنگ، نقطه اوج وحدت و خلوص روح بود.
جایی که رنگ و‌ نژاد، تعصبات قومی و طایفه‌ای، سطح تحصیلات، طبقه خانوادگی و هر چیز دیگری که سنگ تفرقه می‌انداخت وجود نداشت.
زن و مرد، کوچک و بزرگ، بازاری و معلم، دانشجو، طلبه، دانش‌آموز و حتی داش‌مشتی‌ها شانه به شانه هم دادند تا نهال نازک انقلاب را حفظ کنند.حالا با گذشت 4 دهه از آن روزهای تلخ، اما خوب، جای خالی شهدا بیش از پیش احساس می‌شود و برای یادآوری آن روزها و تداعی خاطرات حماسه آفرینان، بهترین کار استفاده از ابزار هنر و بازسازی وقایع است.ایجاد موزه از کارهای ارزشمندی است که برای بازسازی وقایع دوران دفاع مقدس می‌توان انجام داد و استان تاریخی همدان مفتخر به ایجاد نخستین باغ موزه دفاع مقدس کشور است.
ساخت این موزه از سال 76 به همت جمعی از رزمندگان و فرماندهان دوران دفاع مقدس آغاز شده و سردار سرلشکر شهید حسین همدانی در ساخت این مرکز فرهنگی، نقش بسیار مهمی ایفا کرد.سرانجام پس از 14 سال کار و تلاش در سال 89 و همزمان با برگزاری کنگره 8 هزار شهید استان گشایش یافت و از آن زمان تاکنون پذیرای علاقه‌مندان است.هرچند باغ موزه دفاع مقدس همدان تا اندازه‌ای مهجور مانده و تلاش خوبی برای معرفی آن در سطح کشور انجام نشده، اما وجود آن در منطقه گردشگری عباس آباد با آب و هوای مطبوع و طبیعت روح‌نواز چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌سازد.
این موزه که اداره آن به اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس واگذار شده 6 هزار و 500 هکتار مساحت و 6 بخش دارد که تاکنون چهار بخش آن به بهره‌برداری رسیده و تکمیل دو مرحله دیگر در گرو تأمین اعتبار است.ورودی موزه، فضای روباز و حیاط بزرگی است که طراحی بسیار زیبایی دارد؛ انواع وسایل و ماشین‌های جنگی در کنار درختان و گل‌ها جای گرفته است.در دو طرف پله‌ها نیز سردیس فرماندهان همدان در دوران دفاع مقدس قرارگرفته تا بازدیدکنندگان با بزرگمردان این خطه آشنا شوند.در بخشی از محوطه نیز کتیبه بزرگی قرارگرفته که نام 8 هزار شهید استان همدان در دوران دفاع مقدس بر آن حک شده و در بخش دیگر نیز دریاچه‌ای قرار دارد که زیبایی ویژه‌ای به موزه بخشیده است.دریاچه مصنوعی باغ موزه دفاع مقدس همدان، محل اجرای آب‌نمای موزیکال است و جز در روزهایی که شهادت ائمه اطهار(ع) یا روزهای عزاداری باشد؛ این آب نما با پخش موسیقی و حرکات موزون آب، تصاویر دوران دفاع مقدس را به نمایش می‌گذارد.مجسمه مادر در حال هنگام بدرقه فرزندان به جبهه، مجسمه آزادی و سایر تصویرسازی‌های منحصر به فرد بر زیبایی این مرکز فرهنگی، گردشگری افزوده است.محوطه داخلی موزه نیز شامل 24 غرفه است که در 4 تالار تقسیم شده و برای ورود به این بخش باید ابتدا به شهید گمنام آرمیده در ورودی تالار ادای احترام کرد.این فضا 5 هزار مترمربع وسعت دارد که نزدیک به 2 هزار متر آن به آمفی تئاتر، ساختمان اداری و بقعه مطهر شهید گمنام اختصاص دارد.
در 3 هزار مترمربع نیز غرفه‌ها ایجاد شده که عملکرد یگان‌های مختلف نظامی و نهادهای مرتبط در دوران دفاع مقدس را با استفاده از ابزار و وسایل جنگی و تندیس به معرض دید علاقه‌مندان می‌گذارد.نصب تصاویر شهدا بر دیوار غرفه و نمایش دستنوشته‌ها و وسایل شخصی شهدا مانند پلاک، قرآن و لباس رزم نیز زینت‌بخش فضای داخلی موزه است.دو بخش باقی‌مانده موزه نیز شامل بوستان 2 هزار و 500 هکتاری دربرگیرنده المان‌ها و ماشین‌های جنگی به غنیمت گرفته شده از دشمن، تندیس فرماندهان و رزمندگان، جنگ نابرابر(تن در مقابل تانک) و سراسر نما(پانوراما) می‌شود.
این سراسرنما یک هزار مترمربع مساحت داشته و شامل استوانه‌ای به ابعاد 42 در 27 متر و 3 طبقه می‌شود و قرار است صحنه‌های مختلف نبرد دوران دفاع مقدس در آن طراحی شود.پس از شهادت سردار سرلشکر حسین همدانی در سوریه نیز به پاس سال‌ها مجاهدت این قهرمان ملی برای دفاع از وطن و تلاش جدی برای ساخت نخستین موزه دفاع مقدس کشور در بعد وسیع و بخش‌های متنوع، بخش جدیدی به باغ موزه دفاع مقدس همدان اضافه شد.در این غرفه ویژه، مدارک، اسناد و وسایل شخصی سرلشکر همدانی و وصیتنامه این قهرمان ملی به نمایش گذاشته شده و تندیس وی نیز در محوطه بیرونی موزه جای گرفته است.
ثبت حماسه‌های جاوید با نگارش آثار ماندگار
نگارش کتاب از دیگر کارهای مهمی است که برای ثبت وقایع دوران جنگ تحمیلی و خاطرات آن روزها می‌توان انجام داد و همدان در این زمینه هم کارهای خوبی انجام داده است.
کتاب‌هایی که برخی‌هایش مورد تحسین رهبر معظم انقلاب قرار گرفت و بر آنها تقریظ نوشتند: دختر شینا، وقتی مهتاب گم شد، آب هرگز نمی‌میرد و گلستان یازدهم.