زهرا کشوری
خبرنگار
۸ هکتار از ۱۲ هکتار عرصه قلعه ساسانی فلک‌الافلاک خرم‌آباد به‌نام میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سند خورد. آزادسازی عرصه و حریم قلعه فلک‌الافلاک یکی از مهم‌ترین پیش شرط‌های یونسکو برای ثبت جهانی این قلعه ساسانی بوده است. قلعه فلک الافلاک یکی از مهم‌ترین قلعه‌های تاریخی کشور است که در قرن چهارم هجری قمری به‌عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل‌ بویه درآمد. وقتی قلعه بم در زلزله ۵ دی ۸۲ فروریخت بسیاری قلعه فلک‌الافلاک را جایگزین بم در مسیرگردشگری ایرانی دانستند اما این قلعه به جایگاه شایسته‌ای که در جذب گردشگران فرهنگی دارد تا امروز در مسیر گردشگری خارجی قرار نگرفته است. مکاتبات آزادسازی قلعه فلک‌‌الافلاک مربوط به اوایل دهه ۷۰ است که علاوه بر دستور رهبر معظم انقلاب، مصوبه مجلس شورای اسلامی را نیز دارد. همچنین در سفر تمامی هیأت دولت‌ها به استان نیز آزادسازی قلعه تصویب و مقرر شده اعتبارات ساماندهی این بنای تاریخی به‌صورت ملی پرداخت شود.
سیدموسی خادمی استاندار لرستان در گفت‌و‌گو با ایرنا از صدور سند مالکیت قلعه فلک‌الافلاک خرم آباد خبر می‌دهد و می‌گوید«: سند مالکیت قلعه فلک‌الافلاک خرم‌آباد به‌نام میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری صادر شد و این گام مهمی در راستای آزادسازی حریم و ثبت جهانی این اثر تاریخی است.»
خادمی می‌گوید: «این اثر تاریخی تا پیش از این سند نداشته است که اقدامات حقوقی، انجام مراحل نهایی انتقال و صدور سند قلعه از سال ۹۷ در دستور کار بود.» به‌گفته خادمی، ارتش و سپاه در دو بخش این اثر تاریخی مستقر بودند که در حال حاضر ارتش حریم قلعه را به‌طور کامل رهاسازی کرده و در خصوص سپاه نیز توافق سه جانبه‌ای میان استانداری، سپاه و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح صورت گرفته است که بر مبنای آن، حریم را آزاد می‌کند. استاندار لرستان با تأکید بر اتمام امور حقوقی سند قلعه فلک‌الافلاک می‌گوید: «این توافق با سپاه برگشت‌ناپذیر است چراکه این نهاد نیز به‌طور کامل با تخلیه حریم قلعه موافق و با مجموعه استان همراه بوده اما با کمبود منابع اعتباری برای ساخت پادگان جدید مواجه است.»
خادمی، کمک به ساماندهی قلعه فلک‌الافلاک را یک کار ارزشمند در دولت دوازدهم می‌داند و می‌گوید: «ساخت پادگان جدید سپاه حضرت ابوالفضل(ع) لرستان بیش از ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و امید می‌رود طی یک تا دو سال آینده به اتمام برسد.» او می‌گوید: «همزمان با انجام اقدامات حقوقی و حل مسائل مربوط به آزادسازی حریم، منابع مالی خوبی برای تملک مغازه‌های اطراف این بنای تاریخی تأمین و اقدامات بازسازی مطلوبی نیز درون قلعه انجام شده است.» به‌گفته استاندار لرستان، اعتبار لازم برای آزادسازی اطراف پل تاریخی صفوی خرم‌آباد  و مغازه‌های این حریم با بیش از ۲۰ میلیارد تومان تأمین شده است. او آزادسازی حریم پل صفوی را بخشی از طرح آزادسازی حریم قلعه فلک‌الافلاک در راستای ثبت جهانی می‌داند.
خادمی با اشاره به وجود املاک و بناهای مزاحم و غیر اصولی در حریم این اثر تاریخی می‌گوید: «مغازه‌های پیرامون پل صفوی (پل گپ)، وجود بناهای مزاحم، جلوه و نماد قلعه را دچار مشکل کرده بود که پس از سال‌ها توانستیم با تأمین اعتبار حدود ۲۰ میلیارد تومان، اکثر این واحدها را خریداری و تخریب کنیم.» او می‌گوید: «فضای آزادشده، پس از تخریب و بازسازی اصولی به محوطه پشت پارک قلعه اضافه می‌شود و محیط گردشگری دلنشینی ایجاد خواهد شد.» استاندار لرستان می‌گوید: «تعداد کمی از مغازه‌های اطراف پل صفوی به‌دلیل اختلاف  مالکان و انحصار ورثه تاکنون خریداری نشده است که امیدواریم این مشکل بزودی حل شود. خادمی با اشاره به اینکه اجرای این طرح در چند حوزه انجام شده، می‌گوید: «محوطه‌سازی این بنای تاریخی در حال انجام است و ساماندهی فضای اطراف قلعه فلک‌الافلاک نیز با تکمیل احداث پادگان جدید سپاه و انتقال پادگان فعلی از اطراف این بنای تاریخی انجام خواهد شد.»
سید امین قاسمی مدیرکل اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: «عرصه قلعه فلک‌الافلاک ۱۲ هکتار است که پیش تر در اختیار دانشگاه لرستان، اداره پست، زندان‌ها، سپاه و... بود. از این ۱۲ هکتار ۸ هکتار به‌نام دولت جمهوری اسلامی و به نمایندگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی صادر شد.» به گفته قاسمی، بخشی از ۴ هکتار باقی مانده دست سپاه است و بخش دیگر آن شامل تپه‌ای می ‌شود که قلعه فلک‌الافلاک روی آن ساخته شده است. تپه مورد نظر در مالکیت هیچ نهادی نیست.
او درباره چرایی عدم صدور سند برای بخشی که در دست سپاه است هم می‌گوید: «هم باید بودجه لازم تأمین شود و هم پادگان جدید در حال ساخت تکمیل شود.» وی دلیل زمانبر شدن تکمیل این پادگان را نبود اعتبار می‌داند و می‌گوید: «اگر پول لازم تأمین شود تا یکسال دیگر پادگان جدید تکمیل می‌شود.» او تکمیل پرونده ثبت جهانی قلعه فلک‌الافلاک را منوط به تکمیل پادگان جدید و جابه جایی سپاه می‌داند و می‌گوید: «ان‌شاءالله دولت بودجه لازم برای تکمیل این پادگان را تأمین کند.»
سردار مرتضی کشکولی فرمانده سپاه لرستان پیش از این در گفت‌و‌گو با تسنیم، بودجه تکمیل این پادگان را ۲۰۰ میلیارد تومان اعلام کرده بود. علاوه بر بنای ساسانی قلعه، اشیای تاریخی که در موزه قلعه فلک‌الافلاک وارد می‌شود می‌تواند بهانه دیگری برای حضور گردشگر در این قلعه باشد؛ بویژه اشیای مفرغی غار کلماکره که شکوه لرستان را در عصر مفرغ به نمایش می‌گذارد. در مقطعی، این قلعه در زمان پهلوی محل حبس برخی از همکاران محمد مصدق، نمایندگان مستعفی، روزنامه نگاران و... بعد از کودتای ۲۸ مرداد می‌شود. مطبوعات آن دوره شمار زندانیان فلک‌الافلاک را تا پانصد تن ذکر کرده‌اند. اولین تبعیدی که به این قلعه اعزام شد آیت‌الله کاشانی بود. این موضوع می‌تواند قلعه فلک‌الافلاک  را مقصد گردشگران سیاسی کند.