پریسا ساسانی
خبرنگار
ساخت فیلم‌های سینمایی با موضوعات شخص محور یا همان پرتره‌های سینمایی از شیوه‌های رایج فیلمسازی است. این دسته از فیلم‌ها در صنعت سینما در جهان مرسوم است و قهرمانان و اسطوره‌های وطنی به تصویر کشیده می‌شوند و بالطبع سینمای ایران هم از این قاعده مستثنی نیست و فیلمسازان بسیاری در قالب فیلم‌های مستند یا داستانی، سراغ چهره‌های تأثیرگذار در حوزه‌های مختلف رفته‌اند.  اما یکی از انواع ساخت فیلم‌های پرتره، ساخت فیلم روی چهره‌های ملی است و ساخت فیلم‌هایی با موضوعات جنگ تحمیلی که برگرفته از خاطرات شهدا یا افراد نزدیک به آنها نمونه‌ای از این دسته از فیلم‌ها است که عموماً با استناد به تاریخ شفاهی ساخته  و به‌عنوان سمبلی از انسانیت و دفاع از میهن به نمایش گذاشته می شود.
نمونه‌هایی از این فیلم‌ها را می‌توان در آثار حاتمی کیا یا به طور مشخص‌تر در فیلم «ایستاده در غبار» محمد حسین مهدویان دید. علی غفاری کارگردان سینما در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر با فیلم «تک تیرانداز» به تهیه‌کنندگی بنیاد روایت فتح حضور دارد؛ پرتره‌ای سینمایی که روایتگر داستان زندگی شهید عبدالرسول زرین است که در 8 سال جنگ تحمیلی برای دفاع از میهن مبارزه کرد و اکنون علی غفاری تلاش کرده تا دراین اثرسینمایی برشی از تأثیر وجود او در جنگ را به نمایش بگذارد؛ تک تیراندازی که شهرت جهانی دارد. این کارگردان معتقد است چراغ سینمای ایران قهرمان محور است و این خاصیت سینمای ایران رو به افول است. این کارگردان سینمای ایران در گفت‌و‌گویی که با روزنامه ایران انجام داده است از دغدغه‌های خود برای به تصویر کشیدن قهرمان در سینمای ایران و تلاش برای رسیدن به سینمای استاندارد سخن گفت.‌‌

‌در ابتدا درباره فیلم «تک تیرانداز» توضیح دهید.
در 8 سال دفاع مقدس جوانان خوشفکر و نابغه‌ای برای دفاع از میهن خود به شهادت رسیدند که رشادت و ایثار هریک از آنها آن گونه که باید در مدیوم سینما مطرح نشده است. این در حالی است که سینما نیاز به قهرمان دارد و شهیدان راه وطن همه المان‌های قهرمان و اسطوره شدن را نزد مردم دارند. حال اینکه بسیاری از شهدا هستند  که نقش تعیین کننده و مهمی در طول دفاع مقدس داشتند که نام آنها کمتر شنیده شده است. شهید عبدالرسول زرین یکی از افرادی است که نامی از او در فیلم‌ها و سریال‌ها نیامده است. این در حالی است که به استناد تاریخ شفاهی یا بیان خاطرات رزمندگان، این شهید تک تیرانداز یکی از بهترین رزمندگان در دفاع ازمیهن بوده است تا جایی که شهید خرازی از او با عنوان گردان تک نفره یاد می‌کرد.
 آیا ویژگی بارز شهید زرین مشخصاً مربوط به تک تیرانداز بودن و دفاع از میهن است؟
خیر. منش شهید زرین مثال زدنی است. یکی از نکاتی که افراد را مجذوب شخصیت این شهید می‌کرد توجه به این مطلب است که او چه هدفی را می‌توانسته بزند که نزده است، در واقع افتخار شهید به هدف‌هایی است که می‌توانسته بزند اما نزده است. به اعتقادمن نگاه شهید زرین به جنگ نوعی مبارزه متفاوت بوده است.
 سینمای ایران تا چه اندازه توانسته از ظرفیت خود برای شناساندن شخصیت‌های ملی و مذهبی موفق باشد؟
درصد اندکی از ظرفیت سینمای ایران برای به تصویر کشیدن چهره‌های مبارز در راه وطن اختصاص یافته است. این در حالی است که سینما می‌تواند عناصر جذابی برای تماشاگر داشته باشد و اساساً سلیقه سینمایی من نشان دادن قهرمان و اسطوره‌سازی برای مخاطبان سینمای ایران است. ولی سینمای ایران نتوانسته آن گونه که باید از این ظرفیت استفاده کند. تا جایی که در مراحل تحقیق فیلم متوجه شدم کمتر نامی از شهید زرین در طول 8 سال دفاع مقدس به میان آمده است و این درحالی است که سینما می‌توانست خیلی زودتر سراغ این چهره ملی و شخصیت‌های دیگر برود.
 ویژگی خاص فیلم «تک تیرانداز» چیست؟
من و گروه فیلمسازی سعی کردیم فیلمی متفاوت بسازیم و در این مسیر حضور قهرمان و نشان دادن تأثیر این حضور در سال‌های جنگ تحمیلی بسیار مهم بود و مهمتر این که سعی کردیم اثری برازنده شهید عبدالرسول زرین در سینمای ایران به یادگار بگذاریم. به اعتقاد من سینمای ایران از چارچوب سینمای ارزنده خارج شده است و اغلب آثار داستان‌هایی کم مایه با تولیدات ارزان است اما سینمای ایران نیاز به فیلم برازنده این سینما و مخاطب دارد. از همین رو من و گروه فیلمسازی‌مان همه تلاش خود را به کار گرفتیم تا فیلمی شایسته مخاطب سینمای ایران بسازیم و به سمت سینمای استاندارد حرکت کنیم.
 با توجه به شرایط کرونا، موقعیت جشنواره فیلم فجر و در نگاه کلی، سینمای ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟
جشنواره فیلم فجر بزرگترین رویداد فرهنگی کشور است و خوشحالم چراغ سینمای ایران هرچند اندک با برپایی این جشنواره روشن نگه داشته شده است. زیرا به هر حال وضعیت کرونا زندگی انسان را تحت‌الشعاع قرار داده  وعرصه‌های مختلف فعالیت دچار آسیب شده است. به همین دلیل به اعتقاد من برگزار شدن این جشنواره بهتر از به محاق رفتن آن است. بنابراین با تعطیلی سینما با هر عنوان مخالفم زیرا این ما هستیم که باید با شرایط کرونا کنار بیاییم و به‌عنوان میهمان ناخوانده در میان خود بپذیریم چون نمی‌دانیم تا چه زمانی دنیا درگیر این بیماری است و خب باید زندگی کرد. حتی زمان فیلمبرداری، خیلی‌ها پیام می‌دادند که چرا در این شرایط فیلم تولید می‌شود ولی من با جدیت مخالف کار نکردن در کرونا بودم و البته همکاران ما مقاومت کردند و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی کار را تمام کردیم. البته تولید فیلم در فیلم‌های خانوادگی یا فیلم‌های با هزینه کمتر کم خطر‌تر بود. ولی «تک تیرانداز» فیلم شلوغی بود که باید کار می‌کردیم.
 سؤالم را به‌شکل دیگری مطرح می‌کنم، آیا با وجود ساخت فیلم در ایام کرونا از نتیجه فیلم راضی هستید؟
قطعاً اگرمحدودیت‌ها نبود بهتر بود و می‌توانستیم با استرس کمتر فیلم را بسازیم. اما با همه مشکلات پیش رو همه تلاش ما این بود که چراغ سینما روشن بماند و من به شخصه از کسانی هستم که معتقدم تنور سینما و  جشنواره فیلم فجر باید گرم بماند تا سینما در این ایام ویژه، سلامت بماند.
‌به‌عنوان آخرین سؤال فکر می‌کنید در جشنواره فیلم فجر چه جایزه‌ای دریافت می‌کنید؟
نمی‌دانم ونقطه نظری هم ندارم. زیرا فیلم‌ها را ندیده‌ام و قضاوتی هم نمی‌توانم داشته باشم. ولی آرزو می‌کنم این جشنواره بدون هیچ خسارتی برگزار شود و به پایان برسد. چون مهم، سینما و آشتی مردم با آن است که در این شرایط باید دعا کرد خسارتی نداشته باشد.

برش

فیلم ساختن یا به نوعی کار در حوزه سینمای دفاع مقدس کاری است سخت و پر‌چالش که اگر با علاقه و معرفت همراه نباشد، نتیجه نامطلوب و روند تولید بسیار سخت و شکننده خواهد بود و به گفته سازندگان «تک تیرانداز» این فیلم توانسته نظر موافق فرماند‌هان جنگ را که سر صحنه تولید این فیلم حضور پیدا کردند جلب کنند و البته آن ها نیز به ابراهیم اصغری تهیه‌کننده فیلم این جمله را هدیه داده‌اند که «ساخت فیلم جنگی از خود جنگ سخت‌تر است.» برخی معتقدند «تک تیرانداز» علی غفاری لقب استراتژیک‌ترین فیلم جشنواره فجر امسال را از آن خود خواهد کرد؛ فیلمی با محوریت زندگی شهید «عبدالرسول زرین» که او را به عنوان شکارچی جنگ می‌شناسند و یکی از تک تیراندازانی بود که توانست چندهزار نفر از نیروهای دشمن را از پادرآورد. شهید زرین جزو نیروهای اصلی و بنیان‌گذاران لشکر امام حسین (ع) بوده و در جبهه‌ها نقش مهمی را ایفا می‌کرد؛ نشانه‌گیری‌های دقیق او بیشترین آسیب‌ها را به دشمن زده است. این شهید با رکورد بیش از سه هزار شلیک موفق و با به هلاکت رساندن نظامیان بعثی و چندین تک‌تیرانداز ماهر و فرمانده عراقی خود را به‌عنوان ماهرترین تک‌تیرانداز جهان در جنگ‌های معاصر ثبت کرده است. این فیلم پیش از این با عنوان «شکار شکارچی» معرفی شده بود و با همکاری انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس، بنیاد فرهنگی روایت فتح و با حضور بیش از ۱۲۰ نفر از عوامل حرفه‌ای سینما و به تهیه‌کنندگی «ابراهیم اصغری» به سی و نهمین جشنواره فیلم فجر قدم گذاشته است.

تک تیرانداز
بازیگران:
کامبیز دیرباز
علیرضا کمالی
امیررضا دلاوری
عبدالرضا نصاری
حسین پوریده
حسین شریفی
اسماعیل خلج
انوش معظمی
عبدالحلیم تقلبی
خلاصه داستان:
تک تیرانداز ایرانی تبدیل به کابوسی مرگبار برای افسران و فرماندهان ارتش بعثی شده. تا جایی که صدام شخصاً جایزه‌ای برای سر او
تعیین می‌کند.‌

سحر عصرآزاد
منتقد سینما‌
«رمانتیســــــم عمــــــــاد و طوبا» دومین فیلـــــــم سینمایی کاوه صباغ‌زاده پس از «ایتالیا ایتالیا»؛ ادامه‌دهنده دغدغه او در باب آسیب‌شناسی رابطه زوج‌ها و زندگی مشترک است.
فیلمساز همچون فیلم اول خود که اقتباس از قصه «یک موضوع موقت» جومپا لاهیری بود، این فیلم را نیز با برداشت آزاد از کتاب «سیر عشق» آلن دوباتن ساخته است؛ قصه‌ای که به زندگی یک زوج از کودکی تا آشنایی، عاشقی و کهنسالی در کنار هم می‌پردازد.
اینکه صباغ‌زاده تلاش می‌کند با تمهیدات روایی به سویه‌هایی جدید از یک دغدغه محوری بپردازد، می‌تواند نقطه قوت و امتیازی در تداوم و قوام نگاه او تلقی شود که هر بار رنگ‌آمیزی خاصی پیدا می‌کند.
«رمانتیسم عماد و طوبا» با تعلق خاطر فیلمساز به‌گونه کمدی فانتزی، زندگی این زوج هنرمند را از بدو تولد تا وصل و مخاطراتی که برای ماندن یا ترک زندگی مشترک دارند؛ با زیرمتن عشق به مثابه یک مهارت زندگی پی می‌گیرد.
زیرمتنی که می‌تواند شعاری و واجد پیام مستقیم باشد اما قالب کمدی فانتزی کمک کرده تا این وجه تعدیل شده و اغراق موجود بر بستر مؤلفه‌های ژانر از دافعه برانگیزی فاصله گرفته و نسبت خود را با رئالیسم حفظ کنند. فیلمساز با تعمد فانتزی را وارد زاویه نگاهش به آدم‌ها، وقایع و رویدادهای قصه و حتی جزئیاتی همچون شمایل ظاهری مکان‌ها، آدم‌ها، رنگ و لعاب‌ها و حتی کنش و واکنش‌های دراماتیک کرده تا جهان رئال را تعدیل کند.
ترکیب این نسبت از فانتزی و رئالیسم باعث شده داستان کلیشه‌ای و تکراری تبدیل عشق به نفرت در روابط زوج‌ها، با خوانشی تازه به مخاطب منعکس شود تا در عین حال این جنس فانتزی زمینه‌ای برای تخیل‌پردازی مخاطب و فرار از رئالیسم در تعیین تکلیف رویدادها فراهم کند. مثل جایی که عماد و طوبا در فرار از دست مأموران روی پل، به ناگاه بال درمی آورند و به پرواز درمی آیند. هرچند این اجرا ضعیف از کار درآمده اما نقش مؤثری در شکل دادن به ساختار و فرم فیلم دارد و می‌توانست در ادامه نقش و کارکرد بیشتری برای متمایز شدن جهان فیلم پیدا کند که این اتفاق نمی‌افتد.
«رمانتیسم عماد و طوبا» واجد زاویه نگاه خوشبینانه‌ای برای ارائه راهکار دوام روابط و زندگی مشترک زوج‌ها است و قالب کمدی فانتزی به تعدیل این اغراق در خوشبینی و حرکت بر مسیر قصه‌ای کلیشه‌ای و قابل پیش‌بینی کمک کرده است.

سحر عصرآزاد
منتقد سینما‌
«رمانتیســــــم عمــــــــاد و طوبا» دومین فیلـــــــم سینمایی کاوه صباغ‌زاده پس از «ایتالیا ایتالیا»؛ ادامه‌دهنده دغدغه او در باب آسیب‌شناسی رابطه زوج‌ها و زندگی مشترک است.
فیلمساز همچون فیلم اول خود که اقتباس از قصه «یک موضوع موقت» جومپا لاهیری بود، این فیلم را نیز با برداشت آزاد از کتاب «سیر عشق» آلن دوباتن ساخته است؛ قصه‌ای که به زندگی یک زوج از کودکی تا آشنایی، عاشقی و کهنسالی در کنار هم می‌پردازد.
اینکه صباغ‌زاده تلاش می‌کند با تمهیدات روایی به سویه‌هایی جدید از یک دغدغه محوری بپردازد، می‌تواند نقطه قوت و امتیازی در تداوم و قوام نگاه او تلقی شود که هر بار رنگ‌آمیزی خاصی پیدا می‌کند.
«رمانتیسم عماد و طوبا» با تعلق خاطر فیلمساز به‌گونه کمدی فانتزی، زندگی این زوج هنرمند را از بدو تولد تا وصل و مخاطراتی که برای ماندن یا ترک زندگی مشترک دارند؛ با زیرمتن عشق به مثابه یک مهارت زندگی پی می‌گیرد.
زیرمتنی که می‌تواند شعاری و واجد پیام مستقیم باشد اما قالب کمدی فانتزی کمک کرده تا این وجه تعدیل شده و اغراق موجود بر بستر مؤلفه‌های ژانر از دافعه برانگیزی فاصله گرفته و نسبت خود را با رئالیسم حفظ کنند. فیلمساز با تعمد فانتزی را وارد زاویه نگاهش به آدم‌ها، وقایع و رویدادهای قصه و حتی جزئیاتی همچون شمایل ظاهری مکان‌ها، آدم‌ها، رنگ و لعاب‌ها و حتی کنش و واکنش‌های دراماتیک کرده تا جهان رئال را تعدیل کند.
ترکیب این نسبت از فانتزی و رئالیسم باعث شده داستان کلیشه‌ای و تکراری تبدیل عشق به نفرت در روابط زوج‌ها، با خوانشی تازه به مخاطب منعکس شود تا در عین حال این جنس فانتزی زمینه‌ای برای تخیل‌پردازی مخاطب و فرار از رئالیسم در تعیین تکلیف رویدادها فراهم کند. مثل جایی که عماد و طوبا در فرار از دست مأموران روی پل، به ناگاه بال درمی آورند و به پرواز درمی آیند. هرچند این اجرا ضعیف از کار درآمده اما نقش مؤثری در شکل دادن به ساختار و فرم فیلم دارد و می‌توانست در ادامه نقش و کارکرد بیشتری برای متمایز شدن جهان فیلم پیدا کند که این اتفاق نمی‌افتد.
«رمانتیسم عماد و طوبا» واجد زاویه نگاه خوشبینانه‌ای برای ارائه راهکار دوام روابط و زندگی مشترک زوج‌ها است و قالب کمدی فانتزی به تعدیل این اغراق در خوشبینی و حرکت بر مسیر قصه‌ای کلیشه‌ای و قابل پیش‌بینی کمک کرده است.